Gan nhiễm mỡ là bệnh phổ biến nhưng ít được phát hiện sớm do diễn tiến âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, gan nhiễm mỡ có thể dẫn đến viêm gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan nếu bệnh kéo dài mà không được điều trị. Vậy tình trạng gan nhiễm mỡ có chữa được không? Cần lưu ý những điều gì trong quá trình điều trị gan nhiễm mỡ?
Bệnh gan nhiễm mỡ nguy hiểm vì có thể dẫn đến viêm gan. Mặc dù trong đa số trường hợp, bệnh gan nhiễm mỡ có thể không gây ra bất kỳ tổn hại nào nếu được phát hiện và điều trị sớm. Tuy nhiên, một số khác lại có thể diễn tiến thành viêm gan nhiễm mỡ gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe cho người bệnh. Gan nhiễm mỡ thường không có những biểu hiện triệu chứng. Một số người cảm thấy mệt mỏi hoặc cảm thấy khó chịu ở bụng một cách không rõ ràng. Gan có xu hướng to ra và có thể được bác sĩ phát hiện khi khám sức khỏe. (1)
Sự xuất hiện của lượng mỡ thừa trong gan dẫn đến nhiễm độc mỡ và gây viêm tế bào gan. Bệnh này có các các triệu chứng như đau tức vùng hạ sườn phải, vàng da, vàng mắt, buồn nôn, nôn ói… Tình trạng viêm gan kéo dài không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể tiến triển thành xơ gan.
Xơ gan là một biến chứng nguy hiểm khác của bệnh gan nhiễm mỡ. Đây là giai đoạn muộn của quá trình xơ hóa (tạo sẹo) do viêm gan gây ra. Nó làm suy giảm chức năng gan, mô sẹo ngăn chặn dòng chảy của máu qua gan, khiến quá trình xử lý các chất dinh dưỡng, hormone, thuốc và chất độc tại gan bị chậm lại. Xơ gan có thể dẫn đến các biến chứng tăng áp tĩnh mạch cửa, cổ trướng, phù nề, ung thư gan.
Ung thư gan là biến chứng nặng nề nhất của gan nhiễm mỡ. Khi gan bị xơ hóa, nguy cơ phát triển thành ung thư rất cao. Ung thư gan có tỷ lệ tử vong cao và khó điều trị. Nếu phát hiện sớm khi kích thước khối u nhỏ, có thể phẫu thuật cắt bỏ khối u hoặc xạ trị, hóa trị hoặc cấy ghép gan để kéo dài sự sống. Nếu phát hiện muộn, khi ung thư đã di căn khắp cơ thể, chỉ có thể chăm sóc giảm nhẹ để mang đến chất lượng sống tốt hơn cho những ngày cuối đời của bệnh nhân. Bệnh nhân ung thư gan thường giảm cân nhanh chóng, ăn uống kém, đau bụng liên tục.
Khoảng 30% số người mắc gan nhiễm mỡ không do rượu cuối cùng sẽ tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ không do rượu. Thêm 20% những người mắc viêm gan nhiễm mỡ không do rượu sẽ tiến triển thành xơ gan, có thể dẫn đến ung thư và tử vong.(2)
Bệnh gan nhiễm mỡ có thể chữa khỏi nếu ở giai đoạn đầu. Hiệu quả điều trị phụ thuộc vào các yếu tố như mức độ nhiễm mỡ của gan, thời gian phát hiện bệnh, nguyên nhân gây ra bệnh,… Những trường hợp phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, khả năng chữa trị sẽ thấp hơn và khó tránh khỏi những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Gan nhiễm mỡ độ 1 có thể được chữa khỏi nếu người bệnh được bác sĩ điều trị, kết hợp thay đổi lối sống khoa học, ăn uống hợp lý, luyện tập thể dục và tránh xa rượu bia. Đây là giai đoạn nhẹ, lành tính, chưa ảnh hưởng nhiều đến chức năng gan. Gan nhiễm mỡ độ 1 không nguy hiểm và không có các triệu chứng rõ ràng, nếu chỉ khám lâm sàng sẽ rất khó phát hiện bệnh. Vì thế, việc làm các xét nghiệm và khám sức khỏe định kỳ là điều cần thiết để phát hiện sớm gan nhiễm mỡ ở giai đoạn đầu.
Gan nhiễm mỡ độ 2 vẫn có khả năng hồi phục nhưng tỉ lệ không cao như ở cấp độ 1. Khả năng hồi phục phụ thuộc vào thời điểm phát hiện ra bệnh là thời kỳ sớm hay muộn của giai đoạn. Nếu bạn phát hiện vào thời kỳ gần đến giai đoạn 3 thì khả năng hồi phục sẽ thấp hơn. Gan nhiễm mỡ độ 2 là trình trạng lượng mỡ trong gan chiếm từ 10 – 20% tổng trọng lượng gan. Đây là mức độ chưa ảnh hưởng đến tính mạng nhưng rất dễ tiến triển sang giai đoạn 3 và gây ra nhiều biến chứng nếu không điều trị đúng cách.
Người bệnh gan nhiễm mỡ độ 3 nếu tuân thủ nghiêm túc phác đồ điều trị của bác sĩ, ăn uống luyện tập khoa học, có thể cải thiện dần sau khoảng 3 – 6 tháng. Sau đó, người bệnh vẫn cần duy trì một lối sống lành mạnh và phòng tránh những tác nhân có thể gây ra gan nhiễm mỡ. Người bệnh mặc dù đã được điều trị nhưng thường để lại biến chứng và rất khó phục hồi gan trở lại như ban đầu.
Không chỉ cần tuân thủ theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ, hãy cùng Eco Pharma tìm hiểu những điều sau để bảo vệ lá gan của mình.
Khi bị gan nhiễm mỡ, việc bỏ rượu là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của gan. Việc uống rượu quá nhiều sẽ gây tổn thương tế bào gan và dẫn đến suy giảm chức năng chuyển hóa mỡ. Những thức uống có cồn làm tăng huy động mỡ từ các mô dự trữ và làm giảm sự oxy hóa axit béo ở ngoài gan, làm tích mỡ trong gan và gây suy giảm chức năng gan.
Uống rượu bia làm thúc đẩy quá trình diễn tiến từ gan nhiễm mỡ thành xơ gan thậm chí là ung thư gan. Sự đào thải các chất độc hại từ rượu gây ra gánh nặng lớn cho gan. Vì thế, việc từ bỏ rượu là một điều rất quan trọng để làm giảm tình trạng nhiễm mỡ gan.
Giảm cân sẽ làm giảm sự tổn thương gan và cải thiện sự đề kháng insulin, đây là hormone giúp đưa glucose từ thức ăn được tiêu hóa vào tế bào. Những người bệnh gan nhiễm mỡ thường bị kháng insulin. Điều này có nghĩa là cơ thể tạo ra insulin, nhưng không sử dụng nó hiệu quả. Glucose tăng trong máu và tăng tích tụ mỡ trong gan. Khi giảm cân, cơ thể sẽ sử dụng insulin tốt hơn, giúp các tế bào hấp thụ glucose và gan không cần lưu trữ chất béo.
Giảm cân còn làm giảm lượng mỡ trắng trong cơ thể. Bình thường các tế bào mỡ trắng giúp tạo ra một loại hormone tốt là adiponectin có tác dụng giúp gan và cơ thể nhạy cảm hơn với insulin, làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và tim mạch. Tuy nhiên, khi có quá nhiều mỡ trắng, lượng adiponectin sẽ giảm và gây ra các rối loạn chuyển hóa. Vì thế, khi giảm cân, lượng mỡ trắng sẽ giảm và lượng adiponectin sẽ tăng, giúp bảo vệ gan khỏi nhiễm mỡ.
Tập thể dục là một trong những biện pháp quan trọng để phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh gan nhiễm mỡ. Tập thể dục giúp giảm gan nhiễm mỡ như thế nào? Tập thể dục giúp quản lý cân nặng, giảm lượng mỡ thừa trong cơ thể. Khi vận động và khi kiểm soát tốt cân nặng, cơ thể sẽ sử dụng insulin tốt hơn.
Tập thể dục giúp giảm tích tụ mỡ trong các tế bào gan, ngăn ngừa sự hình thành các vết sẹo xơ trong gan. Khi vận động, cơ thể sẽ đốt cháy calo và lượng mỡ trong gan sẽ được giải phóng ra máu.
Vận động là cách đơn giản để giúp cải thiện chức năng gan, giảm các chỉ số enzym gan bất thường. Khi tập thể dục, cơ thể sẽ tăng cường tuần hoàn máu, cung cấp oxy và dinh dưỡng cho gan, giúp gan phục hồi và tái tạo các tế bào. Thực hiện các bài tập đều đặn giúp tăng cường sức khỏe tim mạch, hệ miễn dịch và tinh thần. Khi tập thể dục, cơ thể sẽ sản xuất ra các hormone endorphin, serotonin và dopamine, làm giảm căng thẳng, lo âu và trầm cảm. Đồng thời, tập thể dục cũng giúp giảm huyết áp, cholesterol và triglyceride trong máu, ngăn ngừa các bệnh tim mạch.
Một số bài tập thể dục tốt cho người bị gan nhiễm mỡ là:
Gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, bệnh thường chỉ vô tình phát hiện thông qua thăm khám sức khỏe định kỳ. Chủ động khám sức khỏe còn giúp bạn tầm soát những bệnh lý có liên quan đến gan nhiễm mỡ như béo phì, đái tháo đường, rối loạn lipid máu thông qua các biện pháp như xét nghiệm máu, siêu âm ổ bụng.
Trái cây và rau xanh, cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ cho cơ thể, giúp thanh lọc gan và ngăn ngừa sự tích tụ mỡ trong gan. Một số loại rau củ quả tốt cho gan như cam, bưởi, rau má, súp lơ, rau cần…
Rau rất giàu chất xơ, có thể giúp giảm lượng đường và cholesterol trong máu, hai yếu tố nguy cơ gây bệnh gan nhiễm mỡ. Rau chứa ít calo và chất béo, có thể giúp ngăn ngừa tăng cân và béo phì, một yếu tố nguy cơ khác gây ra bệnh gan nhiễm mỡ. Ngoài ra, tỏi, bông cải xanh và súp lơ có tác dụng chống viêm và chống xơ hóa, có thể ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh gan nhiễm mỡ đến các giai đoạn nghiêm trọng hơn.
Các loại thực phẩm có chứa protein như thịt nạc, cá, trứng, đậu nành… Protein giúp duy trì chức năng gan và phục hồi các tế bào gan bị tổn thương. Tuy nhiên, bạn không nên ăn quá nhiều protein vì sẽ gây áp lực cho gan.
Các loại cá béo như cá mòi, cá hồi và cá ngừ có nhiều axit béo omega-3. Nghiên cứu cho thấy bổ sung omega-3 có thể mang lại lợi ích cho những người mắc gan nhiễm mỡ bằng cách giảm mỡ gan, tăng cường cholesterol HDL và giảm mức chất béo trung tính.(3)
Những người bị gan nhiễm mỡ cần ăn thực phẩm có protein vì chất này có thể giúp cải thiện sức khỏe và chức năng của gan theo nhiều cách. Protein cung cấp cho gan các axit amin cần thiết để thực hiện các vai trò quan trọng của gan, chẳng hạn như sản xuất mật, điều hòa lượng đường trong máu và giải độc máu. Protein giúp giảm cảm giác thèm ăn và thèm đồ ngọt, có thể ngăn ngừa việc ăn quá nhiều và tăng cân, một yếu tố nguy cơ khác gây ra bệnh gan nhiễm mỡ.
Tuy nhiên, không phải loại protein nào cũng tốt cho người bị gan nhiễm mỡ. Người bệnh nên chọn các loại protein có nguồn gốc từ thực vật hoặc từ thịt nạc, cá, trứng, sữa ít béo. Người bệnh nên tránh các loại protein có nguồn gốc từ thịt đỏ, thịt chế biến, phô mai. Người bệnh cũng nên hạn chế ăn quá nhiều protein vì có thể gây áp lực cho gan và thận. Một lượng protein hợp lý cho người bệnh gan nhiễm mỡ là từ 1,2 – 1,5g/kg cân nặng/ngày.
Hạn chế ăn các loại thực phẩm có chứa đường và chất béo như bánh ngọt, kẹo, sữa đặc… Đường và chất béo có thể gây thừa cân và tăng mỡ trong máu dẫn đến nguy cơ gan nhiễm mỡ. Ngoài ra, bạn cũng nên tránh ăn các loại mỡ động vật như mỡ heo, mỡ gà…
Thói quen ăn quá nhiều muối có thể dẫn đến tình trạng giữ nước trong cơ thể. Vì thế, bạn nên hạn chế tiêu thụ thực phẩm đóng hộp, các thức ăn chế biến sẵn giàu natri. Đồng thời, bạn cần tránh những món ăn vặt vị mặn như khoai tây chiên, bánh quy mặn, phô mai đã qua chế biến… Chúng chứa nhiều chất béo bão hòa và muối nên ăn quá nhiều sẽ gây béo phì và gan nhiễm mỡ.
Bệnh gan nhiễm mỡ có chữa được không? Gan nhiễm mỡ trong giai đoạn đầu hoàn toàn có thể chữa được nếu bạn tuân thủ phương pháp điều trị của bác sĩ, kèm theo thay đổi lối sống khoa học. Vì thế, khám sức khỏe định kỳ là điếu cần thiết để phát hiện bệnh trong giai đoạn sớm, điều trị hiệu quả và bảo vệ sức khỏe lâu dài.
