Trong quá trình điều trị suy tim, nhiều người bệnh quan tâm đến giải pháp cổ truyền và Tây y kết hợp để tối ưu hiệu quả chữa bệnh. Trong đó, thuốc nam trị suy tim được xem là tiềm năng nhờ vào khả năng cải thiện tuần hoàn, tăng co bóp cơ tim và chống oxy hóa. Bài viết sau của ECO Pharma sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những loại cây thuốc nam có giá trị hỗ trợ điều trị bệnh này.
Nhiều loại thuốc nam nguồn gốc thảo dược có tác dụng hoạt huyết, tăng cường lưu thông máu, giảm mệt mỏi và hỗ trợ tim co bóp nhịp nhàng. Tuy nhiên dùng điều trị bệnh suy tim hiệu quả ra sao chưa thật sự được biết rõ. Nếu có thì chủ yếu là hỗ trợ kiểm soát triệu chứng để làm chậm diễn tiến của bệnh và giúp người bệnh cảm thấy khỏe hơn.
Những người suy tim nếu muốn điều trị bằng thuốc nam cần nhớ rằng, nó không thể thay thế hoàn toàn thuốc tây và phác đồ điều trị y tế; cần có sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa trong suốt quá trình sử dụng.
Một số thảo dược đã được nghiên cứu, ứng dụng trong hỗ trợ điều trị tim bị suy nhờ vào các hoạt chất sinh học có lợi cho tim mạch. Dưới đây là 4 loại thuốc nam trị suy tim thường dùng:
Đan sâm (salvia miltiorrhiza) là cây thuốc nổi tiếng trong các bài thuốc điều trị bệnh tim mạch trong Đông y, với công dụng hoạt huyết, hóa ứ, giãn mạch và tăng cường lưu lượng máu nuôi tim (1). Rễ cây đan sâm được xem là “vị thuốc vàng” trong điều trị đau thắt ngực, hồi hộp, trống ngực, nhồi máu cơ tim.
Về thành phần, đan sâm chứa hai nhóm hoạt chất chính:
Đặc biệt, tanshinone IIA sulfonate natri (STS) là một dẫn xuất của đan sâm tan trong nước đang được dùng rộng rãi trong điều trị suy tim cùng các bệnh lý mạch vành tại Trung Quốc với hiệu quả, độ an toàn cao. Đan sâm thường dùng dưới dạng sắc uống, viên nang hoặc kết hợp trong bài thuốc cổ truyền, tùy theo thể bệnh và cơ địa mỗi người.
Hoàng đằng (fibraurea tinctoria) là cây thuốc nam chữa suy tim truyền thống. Có vị đắng, tính hàn, quy vào kinh tỳ, can, phế, thường được dùng để thanh nhiệt, tiêu viêm và sát khuẩn (2).
Dược liệu này chứa hơn 40 hoạt chất sinh học, trong đó đáng chú ý là nhóm alkaloid protoberberin như berberine, palmatine, jatrorrhizine. Những chất này có khả năng chống oxy hóa mạnh, ổn định đường huyết, cải thiện chuyển hóa lipid, giảm stress oxy hóa ngăn ngừa suy tim. Ngoài ra, các hợp chất như fibraurin, epifibrauretinoside A còn góp phần giảm viêm và bảo vệ tế bào cơ tim.
Tuy nhiên, do berberine có thể tương tác với một số thuốc tim mạch như thuốc chống loạn nhịp, lợi tiểu, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng để đảm bảo an toàn, tránh tác dụng phụ.
Táo gai (crataegus spp.) còn gọi là sơn trà, loại cây thuốc lâu đời được dùng phổ biến trong cả Đông và Tây y để điều trị các bệnh lý tim mạch, nhất là suy tim mức độ nhẹ – trung bình (3). Chiết xuất từ quả, hoa, lá táo gai chứa nhiều flavonoid và proanthocyanidin, có tác dụng giãn mạch máu, tăng lưu lượng tuần hoàn; tăng sức co bóp cơ tim; giảm huyết áp nhẹ, điều hòa nhịp tim; chống oxy hóa, bảo vệ tế bào cơ tim khỏi tổn thương.
Một số nghiên cứu đã ghi nhận tác dụng của táo gai hỗ trợ triệu chứng mệt mỏi, khó thở ở người bị suy tim giai đoạn đầu. Táo gai thường được bào chế thành dạng trà, viên nang, chiết xuất lỏng tiện lợi để uống hằng ngày.
Một số cây thuốc nam chứa glycosid – hoạt chất có tác dụng tăng co bóp cơ tim. Nó hoạt động thông qua cơ chế ức chế enzym Na⁺/K⁺-ATPase, từ đó làm tăng nồng độ canxi trong tế bào cơ tim, giúp tim co bóp mạnh và hiệu quả hơn (4).
Các cây thuốc nam tiêu biểu chứa glycosid tim gồm:
Tuy nhiên glycosid tim có biên độ an toàn rất hẹp, liều điều trị và liều gây độc rất gần nhau. Nếu dùng không đúng cách, không được giám sát bởi chuyên gia, có thể gây rối loạn nhịp tim, tụt huyết áp, buồn nôn, thậm chí là ngưng tim. Do đó, người bệnh tuyệt đối không nên tự ý uống các cây thuốc nam chứa glycosid tim khi chưa có hướng dẫn từ bác sĩ chuyên khoa.
Dưới đây là những bài thuốc nam chữa bệnh suy tim phổ biến:
Bài thuốc này phù hợp với người suy tim có biểu hiện hồi hộp, mệt mỏi, chóng mặt, hụt hơi, sắc mặt nhợt nhạt.
Thành phần:
Cách dùng: Sắc cùng 3 bát nước, đun cạn còn 1 bát. Chia thành 2 lần uống trong ngày, nên dùng trước bữa ăn để tăng hiệu quả hấp thu.
Bài thuốc nam chữa suy tim này thích hợp cho người có triệu chứng khó thở, mất ngủ, khát nước, miệng họng khô, tai ù, má đỏ, cơ thể suy mòn, chất lưỡi đỏ.
Thành phần:
Cách dùng: Mỗi ngày 1 thang, sắc nước uống làm 2 lần trong ngày. Dùng liên tục theo chỉ định để hỗ trợ điều trị hiệu quả.
Phù hợp cho người bệnh suy tim có triệu chứng phù toàn thân, chán ăn, mệt mỏi, sụt cân, mạch trầm, tim đập nhanh, rêu lưỡi trắng.
Thành phần:
Cách dùng: Sắc với 750ml nước, đun còn 250ml. Uống 3 lần trong ngày khi thuốc còn ấm để đạt hiệu quả tối ưu.
Dùng thuốc nam trị suy tim ngày càng được quan tâm như một lựa chọn hỗ trợ song song với tây y. Theo thống kê của Hiệp hội Tim mạch, Mỹ (AHA), khoảng 30% người bệnh suy tim tại Mỹ đang kết hợp dùng các liệu pháp bổ sung và thay thế (CAM). Một số dược liệu như táo gai, omega-3, CoQ10 cùng biện pháp nhẹ như thiền định, yoga, khí công… có thể góp phần cải thiện triệu chứng, tăng chất lượng sống.
Tuy nhiên, không phải loại thảo dược nào cũng an toàn. Một số thành phần có thể gây tương tác thuốc nghiêm trọng, độc tính nếu dùng sai cách. Ví dụ:
Một rủi ro khác là chất lượng sản phẩm không đảm bảo, nhiều loại thuốc nam trên thị trường không được kiểm định về hàm lượng hoạt chất, có thể chứa kim loại nặng, tạp chất, thậm chí bị làm giả. Vì vậy, người bệnh tuyệt đối không nên tự ý mua thuốc nam uống nếu chưa được bác sĩ, thầy thuốc Đông y đánh giá kỹ. Thuốc nam chỉ nên dùng như liệu pháp hỗ trợ, đi kèm với phác đồ điều trị tây y, dưới sự theo dõi chặt chẽ để đảm bảo an toàn, đạt hiệu quả tối ưu.
Suy tim là bệnh lý mãn tính cần được điều trị theo phác đồ của bác sĩ chuyên khoa. Dùng thảo dược chỉ nên đóng vai trò hỗ trợ và phải được bác sĩ đồng ý, theo dõi kỹ lưỡng. Dưới đây là những lưu ý quan trọng cần ghi nhớ khi lựa chọn thuốc nam trị bệnh này:
Người bị suy tim không được tự sắc thuốc nam khi không có chỉ dẫn từ thầy thuốc. Điều này có thể dẫn đến pha chế sai liều, sai vị gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tim mạch. Đối với bệnh lý phức tạp như tim bị suy, cần có sự theo dõi sát của bác sĩ, lương y có chuyên môn.
Khác với thuốc tây, thuốc nam thường phát huy tác dụng chậm. Thông thường, cần vài tuần đến vài tháng mới thấy rõ hiệu quả. Trong thời gian đó, người bệnh cần kiên trì dùng đúng liều, đúng cách, đồng thời theo dõi tiến triển bệnh cùng bác sĩ để có điều chỉnh kịp thời.
Có thể, nhưng phải được bác sĩ giám sát. Một số dược liệu có thể tương tác bất lợi với thuốc tây làm thay đổi nồng độ thuốc trong máu, gây ra độc tính. Bác sĩ sẽ giúp người bệnh xác định phác đồ phối hợp an toàn, tối ưu hiệu quả điều trị, hạn chế rủi ro.
Thuốc nam trị suy tim có thể mang lại nhiều lợi ích nếu được dùng đúng cách, đúng thời điểm. Tuy nhiên, đây chỉ là phương pháp hỗ trợ, không thể thay thế hoàn toàn cho giải pháp y khoa chính thống. Người bệnh muốn dùng thuốc nam phải hỏi bác sĩ chuyên khoa và cần được bác sĩ theo dõi sát sao trong suốt quá trình điều trị để đảm bảo an toàn.
