Suy tim là một bệnh lý toàn cầu đang gia tăng, ước tính hiện có khoảng 38 triệu người mắc bệnh trên toàn thế giới (1). Hiểu về các yếu tố thúc đẩy suy tim sẽ giúp ích cho việc chủ động phòng ngừa. Cùng ECO Pharma tìm hiểu trong bài viết sau đây.
Suy tim là tình trạng tim bị suy yếu, không còn đủ khả năng bơm máu cung cấp oxy và dưỡng chất cho các mô và cơ quan trong cơ thể. Huyết áp cao, bệnh tuyến giáp, suy thận,… là những yếu tố nguy cơ bệnh, cụ thể sau đây:
Mặc dù béo phì, huyết áp cao, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, bệnh thận mạn tính và thiếu máu nằm trong số nhiều yếu tố nguy cơ gây suy tim, nhưng huyết áp cao là yếu tố phổ biến nhất. Huyết áp cao không chỉ là một yếu tố nguy cơ chính gây bệnh và đóng vai trò then chốt trong sự tiến triển của bệnh.
Khi huyết áp cao sẽ tạo áp lực lên thành động mạch. Tình trạng này làm tổn thương động mạch và tạo ra những vết rách nhỏ, có thể hình thành mô sẹo khiến cholesterol, mỡ và các chất khác dễ tích tụ hơn dẫn đến các mảng xơ vữa làm hẹp lòng mạch. Theo thời gian, hẹp lòng mạch sẽ gây tắc nghẽn lưu thông máu, gây quá tải tim. Dần dần tim sẽ dày lên, to ra, không còn bơm máu tốt như trước và suy tim xảy ra.
Bệnh động mạch vành là tình trạng các động mạch vành cung cấp máu đến cơ tim bị hẹp hoặc cản trở bởi các mảng bám do chất béo và cholesterol tích tụ. Lòng mạch bị thu hẹp sẽ giảm lượng oxy và chất dinh dưỡng đến cơ tim, gây ra đau thắt ngực, dần dần có thể dẫn đến suy tim.
Nhồi máu cơ tim xảy ra khi một hoặc cả hai nhánh động mạch vành bị tắc nghẽn đột ngột dẫn đến cơ tim không nhận đủ máu, có khả năng bị hoại tử. Khi một vùng cơ tim chết do thiếu máu, chức năng bơm máu của tim sẽ bị suy giảm hơn trước dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như tim bị suy và đột tử.
Rối loạn nhịp tim xảy ra khi các tín hiệu điện điều khiển nhịp tim không hoạt động bình thường. Tim có thể đập quá nhanh, quá chậm hoặc không đều. Các dạng rối loạn nhịp tim thường gặp là rung nhĩ, nhịp nhanh trên thất, rung thất, nhịp nhanh thất,… Những tình trạng này có thể gây ngất xỉu, suy tim hoặc thậm chí đột tử.
Bệnh đái tháo đường xảy ra do cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không thể sử dụng hiệu quả insulin mà tuyến tụy tiết ra, dẫn đến đường huyết cao hơn mức bình thường. Trong đó, đái tháo đường type 2 là một yếu tố nguy cơ đóng vai trò chính trong sự khởi phát của suy tim thông qua việc trực tiếp làm suy giảm chức năng tim; Hoặc gián tiếp thông qua các bệnh lý liên quan như huyết áp cao, bệnh mạch vành, suy thận, béo phì và các rối loạn chuyển hóa khác.
Van có thể bị tổn thương do quá trình lão hóa tự nhiên, do bệnh thấp tim, nhiễm trùng hoặc bất thường bẩm sinh. Bất kỳ bất thường nào trong số này ảnh hưởng đến chức năng của van đều có thể dẫn đến tim bị suy.
Bệnh cơ tim là một nguyên nhân khác có thể gây ra suy tim. Trong bệnh cảnh này, tim có thể bị cứng lại, phì đại hoặc dày lên và gây ra mô sẹo dẫn đến không thể bơm máu hiệu quả đến các bộ phận khác của cơ thể. Theo thời gian, tim yếu đi và dẫn đến tình trạng này.
Phần lớn nguyên nhân gây ra viêm cơ tim là do nhiễm trùng lan đến tim. Khi bị nhiễm trùng, hệ miễn dịch sẽ sản sinh ra các tế bào đặc biệt để chống lại bệnh tật. Nếu nhiễm trùng ảnh hưởng đến tim, các tế bào chống bệnh sẽ xâm nhập vào tim. Tuy nhiên, các hóa chất do các tế bào này tạo ra cũng có thể gây tổn thương cơ tim. Kết quả là, tim có thể trở nên dày, viêm và suy tim.
Nhiều trường hợp viêm cơ tim là do virus xâm nhập vào tim. Các virus này có thể bao gồm virus SARS-CoV-2 (virus gây ra COVID-19), virus cúm, virus coxsackie, virus parvovirus, virus cytomegalovirus, virus adeno và các loại khác. Bệnh cũng có thể do nhiễm Lyme, liên cầu khuẩn, mycoplasma và chlamydia gây ra.
Thiếu máu là một thuật ngữ y khoa dùng để chỉ tình trạng lượng hồng cầu trong cơ thể thấp. Lượng hồng cầu thấp ngăn cản oxy đến các mô của cơ thể. Thiếu máu thường liên quan đến suy tim. Một nghiên cứu xem xét 34 nghiên cứu khác cho thấy thiếu máu xuất hiện ở 1/3 số người bệnh. Tuy nhiên, mối liên hệ giữa thiếu máu và tim bị suy là một mối liên hệ đa yếu tố. Hiện tại, các nhà nghiên cứu vẫn chưa rõ ràng về mức độ mà bản thân thiếu máu gây ra bệnh này.
Cường giáp xảy ra khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone, làm tăng tốc độ các hoạt động trong cơ thể. Nếu không được điều trị, cường giáp có thể thúc đẩy các tình trạng như huyết áp cao, suy tim và nhồi máu cơ tim.
Một bệnh lý tuyến giáp thường gặp khác là suy giáp. Đây là tình trạng tuyến giáp không sản xuất đủ lượng hormone cần thiết, dẫn đến sự trì trệ trong quá trình trao đổi chất của cơ thể. Suy giáp có thể dẫn đến giảm độ đàn hồi của động mạch, xơ vữa động mạch, nhịp tim chậm và giảm thể tích nhát bóp. Những điều này đều góp phần thúc đẩy suy tim tiến triển.
Bệnh thận thường gây ra các vấn đề về tuần hoàn máu và buộc tim phải bơm máu mạnh hơn, làm tăng nguy cơ mắc suy tim cũng như thúc đẩy bệnh tiến triển nặng. Nhìn chung, tim bị suy và bệnh thận có mối quan hệ hai chiều. Khi bị bệnh, máu giàu oxy nuôi dưỡng thận ít hơn.
Khi lưu lượng máu từ tim chậm lại và giảm đi, có thể khiến máu chảy ngược về tim, ứ đọng trong các tĩnh mạch của các cơ quan, bao gồm cả thận. Cả hai vấn đề này đều có thể gây rối loạn chức năng thận. Tương tự, nếu thận lọc máu không hiệu quả, tim sẽ phải làm việc nhiều hơn để duy trì lưu lượng máu đi khắp cơ thể.
Ngoài ra, rối loạn điện giải cũng là một nguyên nhân thúc đẩy bệnh. Cụ thể, hạ và tăng kali máu được phát hiện ở hơn 40% bệnh nhân suy tim, hạ natri máu ở 18% – 27%, hạ magie máu ở 7% – 52% và mất cân bằng phosphat ở 13%. (2)
Bên cạnh những yếu tố trên, stress, ăn mặn, hút thuốc,… cũng là những nguyên nhân có thể thúc đẩy bệnh.
Dùng thuốc không phù hợp
Việc dùng một số loại thuốc không kê đơn không phù hợp có thể khiến suy tim nặng. Cụ thể, thuốc NSAID không kê đơn có thể khiến bạn dễ phải nhập viện vì tim bị suy hơn. Vì vậy hãy tránh dùng thuốc không phù hợp, cẩn thận với thuốc cảm lạnh. Một số loại có chứa NSAID như ibuprofen. Một số khác có chứa natri hoặc các thành phần có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tim bị suy hoặc các bệnh lý đi kèm.
Ăn mặn, uống nhiều nước
Muối là thành phần phổ biến trong thực phẩm, liều lượng được khuyến nghị mỗi ngày không quá 6 gram cho người trưởng thành. Bao gồm muối được thêm vào khi nấu ăn, cũng như muối có sẵn trong thực phẩm đóng gói và chế biến sẵn. Việc tiêu thụ quá nhiều muối có thể dẫn đến huyết áp cao. Huyết áp cao làm tăng nguy cơ mắc bệnh mạch vành có thể dẫn đến bệnh.
Không tuân thủ điều trị
Các bệnh tim mạch cần được quản lý lâu dài, toàn diện và hiệu quả. Bao gồm lối sống, quản lý cân nặng, việc dùng thuốc và theo dõi nhịp tim, huyết áp, cân nặng thường xuyên. Nếu không tuân thủ điều trị, chúng sẽ tiến triển và dẫn đến suy tim.
Căng thẳng kéo dài
Khi căng thẳng, cơ thể sẽ tiết ra adrenaline, hormone “chiến đấu hay bỏ chạy”. Adrenaline khiến tim đập nhanh hơn và huyết áp tăng lên như một cách để giúp cơ thể đối phó với tình huống. Huyết áp cao không được kiểm soát hiệu quả sẽ dẫn đến bệnh tim như tim bị suy. Huyết áp cao cũng làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Ngoài ra, căng thẳng cũng thôi thúc việc hút thuốc, ăn quá nhiều, thiếu vận động và béo phì. Tất cả chúng đều là yếu tố nguy cơ của các bệnh tim mạch có thể dẫn đến tim bị suy.
Uống rượu bia, hút thuốc
Việc sử dụng rượu là một yếu tố nguy cơ hàng đầu gây nhiều bệnh, góp phần gây ra hơn 60 tình trạng sức khỏe cấp tính và mãn tính, có mối liên hệ đặc biệt phức tạp với bệnh tim mạch. Tiêu thụ rượu quá mức kéo dài có liên quan đến một loạt các biến chứng tim, bao gồm giảm khả năng co bóp cơ tim, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim và suy tim.
Ngoài ra, thuốc lá là một chất kích thích phổ biến khác, chứa hơn 100 hóa chất nguy hiểm. Một nghiên cứu phát hiện ra rằng những người hút thuốc lá có nguy cơ mắc bệnh cao gấp đôi so với những người không bao giờ hút thuốc. (3)
Các yếu tố suy tim phổ biến nhất là tổn thương cơ tim do nhồi máu cơ tim, bệnh động mạch vành và huyết áp cao. Tuy nhiên, bạn cũng không nên xem nhẹ các yếu tố ít phổ biến hơn như bệnh đái tháo đường, viêm cơ tim, rối loạn nhịp tim, stress, sử dụng chất kích thích. Để giảm tác động của các yếu tố nguy cơ này, bổ sung tinh chất Policosanol (GDL-5), Red Yeast Rice, Apple Cider Vinegar có thể giúp ích. Chúng được chứng minh là hỗ trợ tăng cường cholesterol tốt, điều hòa mỡ máu, ngăn ngừa cục máu đông và các vấn đề tim mạch một cách hiệu quả.
Tóm lại, có nhiều yếu tố thúc đẩy suy tim khác nhau. Việc nhận diện và kiểm soát sớm các nguy cơ như huyết áp cao, đái tháo đường, béo phì và thói quen sinh hoạt không lành mạnh chính là chìa khóa để phòng ngừa và làm chậm tiến trình dẫn đến bệnh. Bạn nên xây dựng lối sống khoa học, thăm khám sức khỏe định kỳ và chủ động tầm soát tim mạch, đặc biệt nếu có các yếu tố nguy cơ cao.
