Theo thông tin từ báo Sức khỏe và Đời sống năm 2021, khoảng 40% số ca tử vong do xơ gan và ung thư gan tại Việt Nam có liên quan đến việc uống rượu. Vậy làm thế nào để giải độc gan sau khi uống rượu bia?
Nằm ở bên phải của bụng, dưới cơ hoành, gan là cơ quan nội tạng đơn lớn nhất trong cơ thể. Nó đóng vai trò quan trọng, thực hiện nhiều chức năng: chuyển hóa chất dinh dưỡng, lưu trữ năng lượng, thải độc, sản xuất protein, mật. Tuy nhiên, việc tiêu thụ cồn quá mức có thể gây tổn thương và suy giảm chức năng gan.
Rượu là một ethanol (C2H5OH) có thể kích thích hệ thần kinh trung ương, gây ra cảm giác say, buồn ngủ và mất kiểm soát. Không những vậy, ethanol còn có thể gây độc cho cơ thể dẫn đến tổn thương gan, tim và não. Ngoài ra, hợp chất hữu cơ này có tính tan trong nước cao, dễ dàng hòa tan vào máu, thấm qua niêm mạc dạ dày, ruột non và gan. Tại đây, gan sẽ làm nhiệm vụ giống như “nhà máy xử lý” chuyển hóa và loại bỏ ethanol ra khỏi cơ thể.(1)
Gan chuyển hóa ethanol ở hai tốc độ khác nhau: tốc độ tiêu chuẩn và tốc độ gia tăng.
Nếu uống rượu bia với tốc độ gia tăng, gan có thể gặp phải các vấn đề sau:
Acetaldehyde kích thích hoạt động của các tế bào kupffer. Đây là những tế bào miễn dịch của gan, tiết ra các chất gây viêm và làm tổn thương gan. Bên cạnh đó, acetaldehyde còn gây ra các biến đổi gen và DNA của các tế bào gan. Điều này dẫn đến sự phát triển bất thường của các tế bào gan, có thể gây ra các khối u gan hoặc ung thư gan.
Axit axetic, một chất được sử dụng làm năng lượng hoặc được lưu trữ dưới dạng glycogen hoặc mỡ. Khi uống quá nhiều rượu, axit axetic sẽ được sản sinh ra nhiều hơn so với nhu cầu của cơ thể. Điều này dẫn đến sự lưu trữ lượng mỡ không cần thiết trong các tế bào gan, gây ra hiện tượng gan nhiễm mỡ. Khi mắc bệnh gan nhiễm mỡ, cơ thể sẽ có các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, vàng da, vàng mắt…
Nếu bạn uống nhiều rượu, ethanol trong máu sẽ tăng cao, làm giảm khả năng vận chuyển oxy của máu. Điều này khiến cho gan bị thiếu oxy để duy trì hoạt động bình thường và gây ra hiện tượng thiếu máu cục bộ ở gan. Thiếu oxy sẽ làm gan giảm khả năng giải độc sau khi uống rượu và có thể dẫn đến các biến chứng như viêm gan cấp tính, xơ gan, suy gan.
Gan bị nhiễm độc do rượu sẽ gây ra các bệnh lý về gan khác nhau như:
Rượu là nguyên nhân hàng đầu gây hại cho gan. Nếu không giải độc gan sau khi uống rượu bia, cơ thể bạn có thể phải đối đối mặt với nhiều hậu quả nghiêm trọng.
Cách giải độc sau khi uống rượu bia như thế nào? Như đã biết, rượu gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng cho gan, việc giải độc gan sau khi uống rượu bia là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe toàn diện.
Dưới đây là một số cách giải độc gan sau khi uống rượu:
Nước lọc là một trong những cách giải độc gan sau khi uống rượu bia đơn giản nhất. Nước rất cần thiết cho quá trình thanh lọc cơ thể và loại bỏ độc tố khỏi gan, hỗ trợ cho quá trình chuyển hóa. Ngoài ra, nước còn bổ sung chất lỏng cho gan để làm mát cơ thể, làm loãng ethanol và đào thải chất độc này ra khỏi cơ thể qua đường nước tiểu. Nước cũng hỗ trợ cho quá trình cung cấp oxy và góp phần vào việc giảm các triệu chứng khô miệng, nôn, khó chịu, đau đầu do say rượu.
Vì vậy, hãy đảm bảo bạn uống đủ 8 ly nước hoặc 2 lít nước mỗi ngày, đặc biệt là trước và sau khi uống rượu, bia.
Bí đao là loại quả giàu vitamin C, A, E, K và các khoáng chất như kali, magie, canxi. Không chỉ vậy, bí đao chứa nhiều chất chống oxy hóa và chất xơ giúp gan làm sạch và tái tạo tế bào. Nước bí đao có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, giải độc, thanh lọc máu, năng ngăn ngừa sự tích tụ mỡ trong gan và hỗ trợ điều trị bệnh gan nhiễm mỡ.
Vì vậy, sau khi uống rượu bia, bạn có thể uống nước bí đao vài ngày để giúp gan thải độc. Bạn chế biến nước bí đao bằng cách: cắt bí đao thành miếng mỏng, cho vào nồi nước sôi, thêm ít đường hoặc mật ong và để nguội; nên vào buổi sáng hoặc trưa, mỗi ngày 2-3 ly.
Bạn có thể uống nước rau má để giải độc gan khi uống rượu nhiều. Rau má là một loại cây có đặc tính chống oxy hóa nhờ chứa các vitamin C, A, B và các khoáng chất như sắt, canxi, magie. Những thành phần này có khả năng đào thải chất độc hại trong gan do rượu bia gây ra và bảo vệ tế bào gan khỏi stress oxy hóa. Bên cạnh đó, nước rau má còn hỗ trợ phòng ngừa và điều trị các bệnh lý về gan như viêm gan,hỗ trợ tiêu hóa, giảm cholesterol để cải thiện lưu thông máu.
Trước tiên, bạn hãy rửa sạch 100-200g rau má, cho vào máy xay sinh tố cùng với ít nước, đậu xanh, đường rồi xay nhuyễn và lọc lấy nước; nên uống 1-2 ly nước rau má mỗi ngày để giải độc gan.
Lưu ý: Nếu uống nước rau má ngay sau khi vừa uống bia rượu thì không nên cho thêm đường.
Dùng nước chanh là một cách giải độc gan sau khi uống bia thật đơn giản. Chanh giàu vitamin C và các chất chống oxy hóa, có tác dụng làm sạch và bảo vệ gan, kích thích quá trình sản xuất và tiết mật của gan. Mật là một chất có vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa và loại bỏ các chất độc hại ra khỏi cơ thể.(2)
Nước chanh còn giúp cân bằng độ pH của máu, làm loãng máu và đào thải ethanol ra khỏi cơ thể qua đường tiểu.
Bạn cần chuẩn bị một quả chanh, một thìa cà phê mật ong, 200ml nước ấm. Hãy vắt chanh vào ly nước với đường và mật ong; khuấy đều cho mật ong tan hết và uống khi còn ấm.
Bạn có thể giải độc sau khi uống rượu bằng cách sử dụng nước gừng tươi. Gừng là loại gia vị có vị cay, nóng, chứa nhiều hợp chất chống viêm, chống oxy hóa, vitamin C, B và các khoáng chất như kali, magie, canxi. Vì vậy, loại gia vị này có tác dụng kích thích tuần hoàn máu, tăng cường chức năng tiêu hóa, miễn dịch, kháng viêm và bảo vệ gan.
Việc uống nước gừng tươi hàng ngày có thể hỗ trợ quá trình tái tạo gan, kích thích tuần hoàn máu, giúp gan hoạt động tốt hơn; giảm các triệu chứng buồn nôn, đau bụng do say rượu; hỗ trợ phòng ngừa các bệnh lý về gan như viêm gan, xơ gan, ung thư gan…
Để làm nước gừng tươi nóng, bạn cần gọt vỏ và cắt nhỏ 50-100g củ gừng, cho vào nước rồi đun sôi 10 phút. Sau đó, bạn hãy chắt nước gừng ra ly, thêm đường và mật ong khuấy đều rồi thưởng thức.
Mía là loại thực vật có hàm lượng glucose cao, giúp bổ sung năng lượng và chất lỏng, cân bằng độ pH và chất điện giải cho cơ thể. Việc uống nước mía có thể là một trong những cách giải độc gan sau khi uống rượu hiệu quả.
Vitamin B6 trong nước mía giúp gan sản xuất các enzyme cần thiết để chuyển hóa chất béo và protein. Nước mía cũng chứa vitamin C nên có thể giúp tăng cường hệ thống miễn dịch của gan, giúp gan giảm nồng độ ethanol trong máu, phục hồi tế bào gan bị tổn thương và cải thiện các triệu chứng mệt mỏi, khát nước.
Bạn có thể kết hợp nước mía với các loại thảo mộc giải độc gan, chẳng hạn như nghệ, bồ công anh để dùng.
Sắn dây chứa nhiều chất xơ, tinh bột và các dưỡng chất thiết yếu khác. Loại củ này vị ngọt thanh, tính mát, có tác dụng mát gan, giải độc gan và thận, hỗ trợ tiêu hóa, chống oxy hóa cho cơ thể.
Bạn có thể pha bột sắn dây với nước ấm hoặc kết hợp sắn dây với các loại nguyên liệu khác như đậu xanh, táo đỏ, long nhãn để uống.
Đậu xanh không chỉ là loại thực phẩm bổ dưỡng mà còn có khả năng giải độc gan sau khi uống rượu bia. Đậu xanh chứa nhiều chất dinh dưỡng tốt như vitamin C, E, B6, folate, magiê, sắt và kẽm. Những chất này đều có tác dụng bảo vệ gan khỏi các tác hại của rượu bia, đồng thời giúp gan phục hồi sau khi bị tổn thương.
Bạn ngâm 200g đậu xanh trong nước qua đêm, rửa sạch, sau đó cho đậu và đường vào nồi ninh trong 30 phút; sau khi đậu chín, có thể thêm mật ong vào nước đậu xanh để uống.
Bạn có thể cho lá dứa hoặc vỏ cam vào ninh cùng với đậu xanh để tăng hương vị cho loại thức uống này.
Tương tự như đậu xanh, đậu đen chứa nhiều chất dinh dưỡng, có thể kể đến như: Chất xơ giúp tăng cường quá trình trao đổi chất, giúp gan loại bỏ độc tố; Chất chống oxy hóa giúp bảo vệ gan khỏi sự tấn công của các gốc tự do và phân tử có hại cho tế bào gan.
Ngoài ra, loại hạt này còn chứa vitamin B, sắt, canxi và khoáng chất, giúp gan sản xuất các enzyme cần thiết để chuyển hóa chất dinh dưỡng và chống lại các chất gây hại từ rượu.
Các hoạt chất molypden trong đậu đen có thể giúp ích trong việc giải độc sulfates, sulfites. Đây là các hóa chất được sử dụng để bảo quản thực phẩm, đồ uống, thường có trong rượu, bia. Chất độc sulfates được sinh ra trong quá trình chuyển hóa gan.
Bạn hãy rửa sạch 200g đậu đen, cho vào chảo rang thơm; lấy đậu đen đã rang hãm với nước sôi, đợi khoảng 20-30 phút cho nước bớt nóng rồi thưởng thức. Nếu muốn, bạn có thể cho thêm đường hoặc mật ong vào nước đậu đen để tăng khẩu vị.
Lưu ý: Bạn không nên uống nước đậu đen lúc bụng đói, khi đang mắc bệnh, dùng thuốc điều trị; tốt nhất nên hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi muốn dùng nước đậu đen.
Gạo lứt chứa nhiều thành phần như tocotrienol, gamma oryzanol có tác dụng thanh nhiệt, giải độc gan, điều hòa huyết áp, giảm cholesterol trong máu, ngăn ngừa bệnh tim mạch. Bạn có thể uống nước gạo lứt vào buổi sáng hoặc trưa để giải độc gan sau khi uống rượu bia.
100g gạo lứt rang cho vàng thơm, sau đó đem ninh với một lít nước khoảng 30 phút. Nước gạo lứt rất bổ dưỡng có thể dùng uống hàng ngày. Nếu muốn, bạn có thể thêm một chút gừng, đường vào nước gạo khi uống.
Trà xanh là một loại đồ uống chứa hàm lượng polyphenol cao, có thể giúp bảo vệ gan khỏi stress oxy hóa và tổn thương do uống rượu. Trà xanh cũng giúp điều chỉnh hoạt động của các enzyme tham gia vào quá trình chuyển hóa rượu trong gan, giảm sự tích tụ của acetaldehyde và các chất độc khác trong cơ thể.
Trà xanh còn có thể giúp cải thiện chuyển hóa lipid và ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ.
Bạn có thể nấu trà hoặc pha trà để lấy nước uống hàng ngày nhưng không nên uống vào buổi tối vì dễ gây mất ngủ.
Không chỉ chứa các chất chống oxy hóa như flavonoid, axit phenolic, vitamin C và các enzyme có khả năng loại bỏ độc tố, mật ong còn chứa hợp chất proline – là một loại axit amin có tác dụng bảo vệ gan khỏi các tác hại của rượu. Hydrogen peroxide là một chất có tác dụng kháng khuẩn và chống viêm.
Vì vậy, việc uống một ly mật ong ấm giống như một cách giải độc gan sau khi uống rượu, giúp gan phục hồi.
Trà atiso là một loại thảo dược được trồng nhiều ở vùng khí hậu lạnh như Đà Lạt, Sapa và Tam Đảo. Loại cây này chứa hoạt chất cynarin và axit chlorogenic, có tác dụng giải độc gan nên thường được dùng làm cách giải độc gan sau khi uống rượu. Cụ thể, atiso kích thích khả năng tiết dịch của gan, làm giảm triệu chứng chóng mặt sau khi say rượu.
Bạn đun sôi 10-15 lá atiso với 500ml nước trong khoảng 15 phút, sau đó lọc bỏ lá atiso và uống nước trà; có thể thêm đường và mật ong để tăng hương vị nếu muốn.
Cách khác, bạn có thể chế biến lá atiso tươi thành món salad hoặc ăn kèm với các món ăn khác.
Bồ công anh chứa nhiều chất chống oxy hóa, bao gồm taraxacin, dihydro stilbenoids, inulin và vitamin A, C, E, K, phần rễ của cây bồ công anh có khả năng làm giảm axit uric. Vì vậy, đây là loại cây có thể dùng để giải độc gan sau khi uống rượu bia.
Bạn nên uống nước bồ công anh vào buổi sáng hoặc trưa. Mỗi lần pha khoảng 30g lá hoặc rễ khô hoặc tươi với 200-300ml nước sôi để uống trong ngày.
Nước ép mướp đắng thường được dùng để giải độc gan sau khi uống rượu. Mướp đắng là loại quả có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, giảm viêm, giảm cholesterol và lượng đường huyết trong cơ thể, cũng như kích thích sản xuất và bài tiết mật trong gan, giảm nồng độ men gan và bilirubin trong máu.
Để làm nước ép mướp đắng, bạn cần rửa sạch mướp đắng, cắt miếng nhỏ, cho vào máy xay sinh tố với một ít nước, vắt thêm nước chanh để uống.
Việc ăn hoặc uống nước ép đu đủ chín mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm cả giải độc gan khi uống rượu nhiều. Đu đủ chín chứa các vitamin, đặc biệt là vitamin A và khoáng chất như enzyme papain. Đây là một loại enzyme có tác dụng chống viêm, giúp giảm tình trạng viêm gan do rượu. Đu đủ chín cũng giàu chất xơ tự nhiên nên có thể tăng cường quá trình trao đổi chất cho cơ thể.
Cà rốt là nguồn dưỡng chất tốt cho gan, trong đó beta-carotene là một tiền chất của vitamin A, có tác dụng bảo vệ gan khỏi các tác hại của rượu. Vitamin A và C trong cà rốt giúp gan sản xuất các enzyme cần thiết để chuyển hóa rượu và đào thải các độc tố ra khỏi cơ thể. Ngoài ra, cà rốt còn giúp tăng cường lưu thông máu, cung cấp dinh dưỡng cho gan để gan hoạt động hiệu quả và giải độc tốt hơn.
Bạn có thể ăn cà rốt tươi theo nhiều cách, chẳng hạn như làm salad hoặc ăn kèm với các món ăn khác; uống nước ép cà rốt nguyên chất hay kết hợp với cam, bưởi, dứa để giải độc gan sau khi uống bia.
Các hoạt động thể chất như đi bộ, chạy bộ, đạp xe, bơi lội, yoga, aerobic,… sẽ giúp tăng cường tuần hoàn máu, giảm sự oxy hóa các mô và mang đến lợi ích cho sức khỏe toàn diện.
Sau khi đã tiêu thụ một lượng rượu lớn, gan cần chuyển hóa để loại bỏ các chất độc ra khỏi cơ thể. Vậy nên tập luyện thể thao sẽ giúp ngăn ngừa sự tích tụ mỡ trong gan gây nên bệnh gan nhiễm mỡ.
Bạn nên luyện tập vào các buổi sáng hoặc chiều mát, ít nhất 30 phút mỗi ngày để giải độc gan sau khi uống rượu bia. Tốt hơn hết, bạn nên lựa chọn loại hình tập thể dục, thể thao phù hợp với thể lực của mình.
Giấc ngủ đủ và sâu cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi gan sau khi uống rượu. Một giấc ngủ chất lượng là điều kiện cần thiết để duy trì sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Khi bạn ngủ, cơ thể sẽ được nghỉ ngơi và phục hồi sau một ngày làm việc và học tập căng thẳng. Khi bạn ngủ, gan cũng sẽ có thời gian để nghỉ ngơi và phục hồi lại năng lượng cũng như các dưỡng chất cần thiết để chuyển hóa và loại bỏ các chất độc ra khỏi cơ thể hiệu quả hơn.
Bạn nên ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm; tránh ngủ quá muộn; tránh xem tivi, chơi điện thoại để giảm tiếp xúc với ánh sáng xanh gây hại; hoặc tránh làm việc gì đó gây kích thích não bộ trước khi đi ngủ. Bạn hãy tạo cho mình một không gian ngủ thoải mái, yên tĩnh để đảm bảo có một giấc ngủ chất lượng nhất.
Việc xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh cũng giúp ngăn ngừa sự tích tụ chất độc và hỗ trợ tăng cường chức năng gan. Theo đó, bạn nên lựa chọn các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như rau xanh và trái cây, các loại hạt dinh dưỡng; tăng cường sử dụng các thực phẩm hữu cơ; hạn chế các chất kích thích và thuốc lá; bổ sung probiotic; giảm lượng đường và muối trong chế độ ăn uống hàng ngày để tránh gây áp lực cho gan.
Hiện chưa có công thức cụ thể để xác định thời gian mà gan có thể thải hết độc từ rượu bia ra khỏi cơ thể. Điều này phụ thuộc vào nhiều yếu tố:(3)
Theo một số nghiên cứu, gan mất khoảng một giờ để xử lý một ly rượu tiêu chuẩn (355ml bia, 148ml rượu vang hoặc 43ml rượu mạnh). Điều này có nghĩa là nếu bạn uống 5 ly rượu tiêu chuẩn trong một đêm, gan sẽ mất khoảng 5 giờ để loại bỏ rượu khỏi cơ thể. Dù vậy, không có nghĩa là gan đã hoàn toàn phục hồi sau 5 giờ, nó chỉ có nghĩa là nồng độ cồn trong máu đã trở lại bình thường. Gan sẽ phải cần nhiều thời gian hơn để sửa chữa các tổn thương do rượu gây ra và khôi phục chức năng bình thường.(1)
Nhìn chung, cần nhiều thời gian để gan phục hồi các tổn thương do rượu gây ra, càng uống nhiều và sử dụng kéo dài, gan càng bị tổn thương nghiêm trọng. Đối với gan nhiễm mỡ, sau khi uống rượu, nó phải mất ít nhất một tuần, thậm chí một tháng để trở lại trạng thái ổn định. Nếu bị viêm gan do rượu, phải mất vài tháng đến vài năm gan mới có thể lành lại. Và nếu bị xơ gan, có thể gan sẽ không bao giờ phục hồi và người bệnh cần phải ghép gan.
Sau khi biết được cách giải độc gan sau khi uống rượu bia và thời gian gan cần để thanh lọc hết độc tố do rượu ra khỏi cơ thể, tốt nhất bạn nên bỏ rượu bia. Nếu vẫn tiếp tục sử dụng rượu, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc và lời khuyên sau đây để bảo vệ chức năng gan.
Bạn nên uống rượu bia có chừng mực và không nên uống thường xuyên. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo, lượng rượu an toàn cho người nam là không quá 21 ly mỗi tuần (một ly tương đương với 10g ethanol); với nữ là không quá 14 ly mỗi tuần.
Uống rượu khi đói, ethanol sẽ được hấp thụ vào máu nhanh hơn và gây say rượu, buồn nôn, chóng mặt. Ngoài ra, ethanol còn gây kích ứng niêm mạc dạ dày và ruột non, dẫn đến các bệnh lý như viêm loét dạ dày, đại tràng. Tốt hơn hết, trước khi uống rượu bia, bạn nên bổ sung các loại thực phẩm giàu chất xơ, chất béo và chất đạm, như rau xanh, trái cây, thịt, cá, phô mai… để làm chậm quá trình hấp thụ ethanol.
Mỗi loại rượu sẽ có nồng độ ethanol khác nhau, khi bạn trộn lẫn nhiều loại rượu vào nhau dễ làm tăng lượng ethanol và tạo ra các chất có hại khác gây độc cho gan. Vì vậy, bạn chỉ nên uống một loại rượu duy nhất trong một lần uống; không nên chuyển đổi từ rượu mạnh sang rượu nhẹ hoặc ngược lại.
Kết hợp rượu với thuốc dễ gây ra tương tác nguy hiểm giữa ethanol và các hoạt chất của thuốc, có thể làm tăng hoặc giảm chất lượng của thuốc, gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. Khi đang uống thuốc điều trị, tốt nhất bạn không nên uống rượu.
Việc giải độc gan sau khi uống rượu bia là một phần quan trọng để duy trì sức khỏe gan nói riêng và sức khỏe toàn diện nói chung. Bạn có thể tham khảo những biện pháp bảo vệ và hỗ trợ cho gan trong bài viết này để giúp giảm tác động tiêu cực của việc tiêu thụ rượu cũng như duy trì chức năng gan khỏe mạnh.
