Xét nghiệm RSV là gì? Chỉ định thực hiện test khi nào?

Xét nghiệm RSV là phương pháp giúp phát hiện virus hợp bào hô hấp (Respiratory Syncytial Virus – RSV) trong cơ thể người bệnh. RSV là bệnh nhiễm trùng phổ biến ảnh hưởng đến đường hô hấp (phổi, mũi, họng) ở trẻ em và người cao tuổi. Việc chẩn đoán sớm giúp bác sĩ đưa ra hướng điều trị kịp thời, hạn chế biến chứng nặng như viêm phổi, suy hô hấp hoặc bội nhiễm. Cùng ECO Pharma tìm hiểu các loại xét nghiệm virus RSV phổ biến hiện nay ngay sau đây.

Xét nghiệm RSV là gì?

Xét nghiệm RSV là phương pháp kiểm tra sự hiện diện của virus RSV trong cơ thể thông qua mẫu dịch đường hô hấp (thường là dịch ngoáy mũi hoặc ngoáy họng). Bác sĩ sẽ sử dụng test này để xác định xem RSV có phải là nguyên nhân gây ra các triệu chứng nhiễm trùng hô hấp như ho, sổ mũi, nghẹt mũi, sốt hoặc khó thở hay không.

RSV (Respiratory Syncytial Virus) hay còn gọi virus hợp bào hô hấp, là một loại virus gây nhiễm trùng đường hô hấp, bao gồm mũi, họng, khí quản và phổi. Hầu hết trẻ em đều từng nhiễm RSV ít nhất một lần trước 2 tuổi. Đây là loại virus rất dễ lây từ người sang người qua giọt bắn khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với bề mặt có virus. Phần lớn các trường hợp RSV chỉ gây triệu chứng nhẹ giống cảm lạnh thông thường và tự khỏi sau 1 – 2 tuần mà không cần điều trị đặc hiệu. (1)

RSV có thể gây biến chứng nặng về hô hấp ở một số nhóm nguy cơ cao. Do đó, việc xét nghiệm có vai trò quan trọng giúp phát hiện sớm nguyên nhân gây bệnh, giúp bác sĩ có thể theo dõi, điều trị và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm, nhất là trong các mùa dịch hô hấp hoặc ở bệnh nhi nhập viện.

RSV test được chỉ định thực hiện khi nào?

Xét nghiệm RSV thường không bắt buộc trong mọi trường hợp nghi ngờ nhiễm virus hợp bào hô hấp. Tuy nhiên, xét nghiệm này được chỉ định khi bác sĩ cần phân biệt RSV với các tác nhân khác gây nhiễm trùng đường hô hấp, đặc biệt ở những đối tượng có nguy cơ cao hoặc khi bệnh diễn tiến nặng.

RSV test thường được chỉ định thực hiện ở các nhóm sau:

• Trẻ sinh non hoặc trẻ dưới 2 tuổi mắc bệnh tim bẩm sinh, bệnh phổi mạn tính hoặc có hệ miễn dịch suy yếu. Đây là nhóm có nguy cơ cao bị biến chứng nặng như viêm phổi hoặc viêm tiểu phế quản do RSV.
• Trẻ nhỏ nhập viện vì sốt cao, thở nhanh, co rút lồng ngực hoặc tím tái môi – đầu chi.
• Người lớn tuổi (trên 65 tuổi), đặc biệt nếu có bệnh nền như hen phế quản, COPD, suy tim hoặc suy giảm miễn dịch.
• Các trường hợp có triệu chứng đường hô hấp kéo dài mà bác sĩ nghi ngờ do virus RSV, nhằm loại trừ các nguyên nhân khác như cúm, COVID-19 hoặc adenovirus.

Biểu hiện nghi ngờ nhiễm RSV

Ở trẻ dưới 6 tháng tuổi, các dấu hiệu có thể gồm:

• Giảm hoạt động, mệt lả, khó chịu, quấy khóc hoặc kích thích.
• Thở nhanh, nông, rút lõm lồng ngực hoặc phập phồng cánh mũi khi thở.
• Trường hợp nặng có thể xuất hiện tím tái môi và đầu ngón tay.

Ở trẻ lớn và người trưởng thành, triệu chứng thường giống cảm lạnh thông thường, bao gồm:

• Ho, hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi.
• Đau họng, khò khè, sốt nhẹ.
• Mất cảm giác ngon miệng, mệt mỏi.

Các loại xét nghiệm RSV phổ biến hiện nay

Hiện nay, có nhiều phương pháp xét nghiệm được sử dụng để chẩn đoán nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV). Mỗi loại có đặc điểm riêng về độ nhạy, thời gian trả kết quả và đối tượng phù hợp, giúp bác sĩ lựa chọn phương án tối ưu trong từng trường hợp lâm sàng.

1. Xét nghiệm test nhanh kháng nguyên RSV

Đây là phương pháp phổ biến nhất hiện nay, giúp phát hiện kháng nguyên đặc hiệu của virus RSV trong dịch mũi họng. Kháng nguyên là những protein bề mặt của virus có khả năng kích hoạt hệ miễn dịch. Xét nghiệm được thực hiện bằng cách lấy mẫu dịch từ mũi hoặc họng và cho kết quả chỉ trong khoảng 15 – 60 phút. Test nhanh kháng nguyên RSV có độ nhạy cao ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ (80 – 90%), nhưng độ chính xác giảm ở người lớn, do nồng độ virus trong dịch mũi thường thấp hơn.

2. Xét nghiệm sinh học phân tử PCR RSV

Phương pháp PCR (phản ứng chuỗi polymerase) là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán RSV nhờ khả năng phát hiện vật chất di truyền (RNA) của virus với độ nhạy rất cao. Xét nghiệm này giúp nhận diện được cả lượng virus rất nhỏ, đặc biệt hữu ích ở trẻ lớn và người trưởng thành, khi virus tồn tại ít trong đường hô hấp.

Mẫu bệnh phẩm được gửi đến phòng thí nghiệm và kiểm tra vật liệu di truyền của virus RSV. Ngoài ra, một số cơ sở y tế có thể yêu cầu xét nghiệm phân tử được gọi là bảng mầm bệnh đường hô hấp. Xét nghiệm này cho phép phát hiện RSV và các virus đường hô hấp khác như virus gây cúm, COVID-19.

3. Một số phương pháp khác

Ngoài hai xét nghiệm chính kể trên, một số phương pháp khác ít phổ biến hơn cũng có thể được sử dụng trong nghiên cứu hoặc đánh giá dịch tễ học.

• Xét nghiệm kháng thể RSV trong máu: Xét nghiệm này sử dụng mẫu máu để xác định sự hiện diện của kháng thể chống lại virus. Nó chủ yếu được sử dụng để thu thập dữ liệu cho mục đích nghiên cứu, chẳng hạn như xác định các yếu tố nguy cơ nhiễm RSV ở trẻ nhỏ.
• Nuôi cấy virus (Viral Culture): Mẫu dịch tiết mũi được đưa đến phòng thí nghiệm, sau đó đặt vào đĩa và quan sát để theo dõi sự phát triển của virus RSV. Tuy nhiên, phương pháp này mất nhiều thời gian và kém nhạy hơn so với xét nghiệm PCR và test nhanh kháng nguyên, nên hiếm khi được áp dụng trong thực hành lâm sàng.

Hai xét nghiệm RSV này không được thực hiện phổ biến. Chúng không phát hiện nhiễm trùng mà thay vào đó kiểm tra mức độ kháng thể chống lại RSV, có thể chỉ ra tình trạng nhiễm trùng trước đó hoặc hiện tại.

Xét nghiệm test RSV bao lâu có kết quả?

Thời gian để biết kết quả test RSV phụ thuộc vào loại phương pháp xét nghiệm được sử dụng và khả năng xử lý của phòng thí nghiệm hoặc cơ sở y tế.

• Test nhanh kháng nguyên RSV: Cho kết quả rất nhanh, thường dưới 60 phút hoặc đôi khi chỉ mất 15 – 30 phút ngay sau khi lấy mẫu dịch mũi họng.
• PCR RSV (RT-PCR/rRT-PCR): Mẫu cần được gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích, nên thời gian có kết quả lâu hơn, thường mất khoảng 3 – 24 giờ.
• Các phương pháp khác (kháng thể, nuôi cấy virus): Kết quả có thể mất 1 – 3 ngày hoặc lâu hơn, tùy quy trình phòng xét nghiệm.

Quy trình thực hiện xét nghiệm RSV

Xét nghiệm được thực hiện trên mẫu dịch mũi họng, giúp phát hiện sự hiện diện của virus hợp bào hô hấp. Quy trình lấy mẫu có thể khác nhau tùy phương pháp, nhưng đều đảm bảo an toàn và ít rủi ro cho người bệnh.

Lấy mẫu dịch mũi bằng hút hoặc rửa mũi

Bác sĩ hoặc nhân viên y tế sẽ bơm dung dịch muối sinh lý vào mũi, sau đó hút ra nhẹ nhàng để lấy dịch mũi. Phương pháp này giúp thu được lượng virus đủ để xét nghiệm, đặc biệt hiệu quả trong những ngày đầu xuất hiện triệu chứng, khi tải lượng virus trong mũi cao nhất.

Lấy mẫu bằng tăm bông mũi

Một số cơ sở y tế có thể sử dụng tăm bông chuyên dụng để lấy mẫu từ mũi. Tuy nhiên, phương pháp này ít được ưa chuộng vì khó thu đủ lượng virus cho kết quả chính xác. Khi lấy mẫu, người bệnh có thể cảm thấy hơi khó chịu hoặc buồn nôn tạm thời, nhưng đây là cảm giác thoáng qua và không nguy hiểm.

Xét nghiệm tại nhà

Hiện nay, có bộ kit xét nghiệm RSV tại nhà kết hợp kiểm tra virus cúm và COVID-19. Bộ kit bao gồm que test RSV để lấy mẫu, dung dịch đệm và khay thử. Trước khi sử dụng, người bệnh nên thảo luận với bác sĩ hoặc nhà cung cấp dịch vụ y tế để đảm bảo thực hiện đúng, cho kết quả chính xác.

Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu không thường dùng để chẩn đoán cấp tính RSV, nhưng có thể phát hiện nhiễm RSV gần đây. Phương pháp này thường được sử dụng trong nghiên cứu hoặc đánh giá quy mô dịch bệnh trong cộng đồng.

Chuẩn bị và rủi ro

Bạn không cần bất kỳ sự chuẩn bị đặc biệt nào cho quá trình xét nghiệm. Rủi ro khi thực hiện là rất nhỏ. Quy trình hút hoặc rửa mũi có thể gây cảm giác khó chịu tạm thời. Lấy mẫu bằng tăm bông có thể gây cảm giác buồn nôn hoặc khó chịu thoáng qua khi tăm bông được đưa vào mũi.

Hướng dẫn cách đọc kết quả xét nghiệm test RSV

Kết quả xét nghiệm thường có hai khả năng âm tính hoặc dương tính. (2)

RSV âm tính

Nếu kết quả âm tính, điều này có nghĩa là không có dấu hiệu nhiễm virus tại thời điểm lấy mẫu. Tuy nhiên, bác sĩ có thể cân nhắc lặp lại xét nghiệm nếu bệnh nhân vẫn còn triệu chứng hô hấp điển hình, vì tải lượng virus có thể thấp trong một số giai đoạn của bệnh.

RSV dương tính

Kết quả dương tính cho thấy bạn hoặc trẻ đang bị nhiễm virus RSV. Bác sĩ sẽ hướng dẫn các bước tiếp theo dựa trên mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và nhóm nguy cơ của bệnh nhân:

• Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ khỏe mạnh, nhiễm RSV thường không cần nhập viện, vì các triệu chứng như ho, sổ mũi, nghẹt mũi thường tự cải thiện sau 1 – 2 tuần tại nhà.
• Ở trẻ nhỏ có nguy cơ cao hoặc bệnh nặng, xét nghiệm RSV giúp theo dõi và nhập viện kịp thời để chăm sóc hỗ trợ như thở oxy, truyền dịch tĩnh mạch (IV). Trong những trường hợp nghiêm trọng nhất, có thể cần đến máy thở, nhưng điều này không phổ biến.

Hiện nay chưa có thuốc đặc hiệu cho RSV. Một số biện pháp hỗ trợ bao gồm:

• Hạ sốt và giảm khó chịu: Dùng paracetamol (acetaminophen) theo hướng dẫn bác sĩ.
• Giảm nghẹt mũi: Nhỏ nước muối sinh lý hoặc dung dịch thông mũi.
• Phòng ngừa cho trẻ nguy cơ cao: Thuốc palivizumab (synagis) được dùng cho trẻ dưới 2 tuổi để ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.
• Ở người lớn hoặc trẻ có hen suyễn: Cân nhắc dùng thuốc giãn phế quản để hỗ trợ hô hấp. Trong một số trường hợp miễn dịch yếu, bác sĩ có thể cân nhắc ribavirin hít – một loại thuốc kháng virus.

Chi phí xét nghiệm RSV bao nhiêu tiền?

Chi phí thực hiện test RSV tại Việt Nam có sự khác nhau, tùy thuộc vào phương pháp (test nhanh hay PCR), cơ sở y tế thực hiện và chính sách bảo hiểm.

• Test nhanh kháng nguyên RSV: Đây là phương pháp phổ biến và trả kết quả nhanh, chi phí thường dao động khoảng 150.000 – 400.000 VND mỗi lần.
• Xét nghiệm sinh học phân tử PCR RSV (RT-PCR): Do yêu cầu máy móc hiện đại và gửi mẫu đến phòng xét nghiệm, chi phí thường cao hơn khoảng 500.000 – 1.500.000 VND.
• Các phương pháp khác (kháng thể RSV, nuôi cấy virus): Hiếm khi sử dụng trong chẩn đoán lâm sàng thông thường, chi phí có thể cao hơn và kéo dài thời gian trả kết quả.

Nên làm xét nghiệm RSV ở đâu uy tín?

Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ thực hiện xét nghiệm uy tín, chính xác, chất lượng được nhiều người tin tưởng lựa chọn. Trung tâm Xét nghiệm thuộc Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được đầu tư xây dựng khang trang, thiết bị hiện đại và đồng bộ, đạt tiêu chuẩn An toàn sinh học cấp 2.

Các dịch vụ xét nghiệm được thực hiện bằng máy móc hiện đại nhất thế giới. Nổi bật như hệ thống máy phân tích huyết học Sysmex XN1000, hệ thống máy hóa sinh – miễn dịch Roche Cobas 6000, hệ thống máy phân tích nước tiểu Roche Cobas U701, U601, U411, hệ thống máy xét nghiệm sinh học phân tử Real-Time PCR, hệ thống xét nghiệm Cobas Pro,…

Đội ngũ nhân viên tham gia vào quá trình xét nghiệm đều nắm bắt, tuân thủ và vận hành tốt hệ thống quản lý chất lượng đáp ứng yêu cầu ISO 15189:2012. Trung tâm đảm bảo cung cấp kết quả xét nghiệm chính xác, kịp thời, nâng cao hiệu quả trong chẩn đoán, khám chữa bệnh và điều trị. Đặc biệt, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh và Hệ thống tiêm chủng VNVC chính thức ra mắt, triển khai tiêm kháng thể đơn dòng Beyfortus (Nirsevimab) của Sanofi, phòng virus hợp bào hô hấp RSV.

Thông tin liên hệ:

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội

• Địa chỉ: 108 Phố Hoàng Như Tiếp, Phường Bồ Đề, TP. Hà Nội (Địa chỉ cũ: 108 Phố Hoàng Như Tiếp, Phường Bồ Đề, Quận Long Biên, TP. Hà Nội).
• Hotline: 024 7106 6858 – 024 3872 3872

Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Cầu Giấy

• Địa chỉ: 265 Cầu Giấy, Phường Cầu Giấy, TP. Hà Nội. (Địa chỉ cũ: 265 Cầu Giấy, Phường Dịch Vọng, Quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội).
• Hotline: 024 7106 6858 – 024 3872 3872

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM

• Địa chỉ: 2B Phổ Quang, Phường Tân Sơn Hòa, TP.HCM (Địa chỉ cũ: 2B Phổ Quang, Phường 2, Quận Tân Bình, TP.HCM).
• Hotline: 0287 102 6789 – 093 180 6858.

Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7

• Địa chỉ: 25 Nguyễn Hữu Thọ, Phường Tân Hưng, TP.HCM. (Địa chỉ cũ: 25 Nguyễn Hữu Thọ, Phường Tân Hưng, Quận 7, TP.HCM).
• Hotline: 0287 102 6789 – 093 180 6858.

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Quận 8

• Địa chỉ: 316C Phạm Hùng, Phường Chánh Hưng, TP.HCM. (Địa chỉ cũ: 316C Phạm Hùng, Phường 5, Quận 8, TP.HCM).
• Hotline: 0287 102 6789 – 093 180 6858.

Website: https://tamanhhospital.vn.Fanpage: https://www.facebook.com/benhvientamanh/

Mặc dù ai cũng có thể bị nhiễm RSV, nhưng hầu hết trẻ em đều mắc bệnh trước 2 tuổi và các triệu chứng thường nhẹ. Ở trẻ sơ sinh, virus này có thể gây viêm tiểu phế quản, viêm phổi hoặc viêm thanh quản, dẫn đến ho và khó thở. Nhờ kết quả xét nghiệm RSV, bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán chính xác, phân biệt RSV với các tác nhân khác như cúm hoặc COVID-19, từ đó lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp nhất.