Top 6 cách chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể hiệu quả

Đôi mắt là nơi nhận nguồn sáng mở lối cho những tâm hồn đồng điệu, là ngôn từ đầy quyền lực để mọi người tự do giao tiếp cùng thế giới. Tuy nhiên, nó rất dễ bị tổn thương bởi tuổi tác và môi trường dẫn đến nhiều bệnh lý về mắt, trong số đó nghiêm trọng nhất là đục thủy tinh thể. Phẫu thuật đục thủy tinh thể là biện pháp điều trị duy nhất có hiệu quả, nhưng việc chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể cũng rất quan trọng để bảo vệ kết quả phẫu thuật cũng như sự phục hồi của mắt. Cách chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể trong bài viết sau đây của ECO Pharma sẽ mang đến những kiến thức bổ ích cho các bệnh nhân điều trị bằng phẫu thuật này.

Tại sao cần phải chăm sóc sau mổ đục thuỷ tinh thể?

Đục thủy tinh thể hay gọi là bệnh cườm mắt, cườm đá, cườm khô, đục nhân mắt. Tình trạng mắt này làm mắt bị suy giảm chức năng bởi thay đổi cấu trúc protein của thủy tinh thể, do chịu tác động của các chất gây hại có nguồn gốc từ cơ thể hoặc môi trường bên ngoài. (1)

Khi cấu trúc protein bị phá vỡ, độ cong, độ trong suốt, độ đàn hồi và độ dày của thủy tinh thể cũng thay đổi khiến thủy tinh thể vẩn đục. Khi đó, ánh sáng sẽ gặp trở ngại trong quá trình truyền qua, dẫn đến tầm nhìn không rõ nét, gây khó khăn cho các hoạt động hàng ngày.

Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy, đục thủy tinh thể là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây mù lòa. Theo dữ liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mặc dù có những tiến bộ trong điều trị đục thủy tinh thể, nhưng số người bị mù do bệnh này đang gia tăng đáng kể mỗi năm. Năm 2002, hơn 17 triệu người bị mù do đục thủy tinh thể, chiếm 47,8% trong tổng số 37 triệu người mù trên toàn thế giới.

Nguyên nhân gây đục thủy tinh thể có thể bắt nguồn từ: Sự lão hóa tự nhiên của cơ thể khiến các protein trong thủy tinh thể bị phá vỡ và vẩn đục; các yếu tố di truyền hoặc bẩm sinh khiến thủy tinh thể bị đục từ khi sinh ra; các bệnh lý toàn thân như tiểu đường, tăng huyết áp, béo phì, viêm nhiễm mắt; các chất gây hại từ môi trường như tia tử ngoại, tia X, ánh sáng chói, khói bụi…; các loại thuốc có ảnh hưởng đến mắt như corticoid, thuốc hạ mỡ máu, thuốc chống loạn nhịp tim, thuốc trầm cảm… hoặc từ chấn thương mắt do tai nạn hoặc phẫu thuật.

Phẫu thuật là phương pháp điều trị chủ yếu cho bệnh đục thủy tinh thể. Đây là quá trình loại bỏ thủy tinh thể đã bị đục và thay thế bằng một thủy tinh thể nhân tạo.

Có hai phương pháp phẫu thuật phổ biến là:

• Phẫu thuật Phaco điều trị đục thủy tinh thể (Phacoemulsification).
• Phẫu thuật lấy thủy tinh thể ngoài bao.

Sau khi mổ thủy tinh thể, mắt có thể trở nên nhạy cảm, dễ bị kích ứng và nhiễm trùng do sự xâm lấn từ thuật cũng như  thuốc điều trị. Việc bảo vệ mắt khỏi các tác động bên ngoài, duy trì vệ sinh và dùng thuốc đúng liều sẽ giúp mắt phục hồi tốt hơn và phòng ngừa biến chứng sau mổ.

Tham khảo thêm: 16 cách chăm sóc mắt đúng cách khỏe mạnh đơn giản và hiệu quả

Hướng dẫn chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể đúng cách

Chăm sóc mắt sau khi mổ đục thủy tinh thể yêu cầu sự tỉ mỉ và tuân thủ chỉ dẫn một cách nghiêm ngặt.

Dưới đây là những hướng dẫn quan trọng để bạn có thể thực hiện việc bảo vệ mắt của mình:

1. Sử dụng thuốc nhỏ mắt và thuốc uống

Thuốc nhỏ mắt và thuốc uống giúp ngăn ngừa nhiễm trùng, kháng viêm, giảm đau, làm dịu và bảo vệ mắt. Vì vậy đây là biện pháp chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể rất quan trọng. (2)
Một số lưu ý khi sử dụng thuốc nhỏ mắt và thuốc uống là:

• Rửa tay sạch trước khi nhỏ thuốc.
• Nhìn lên và kéo nhẹ mi mắt dưới ra để tạo thành khoảng trống vừa đủ; nhỏ từ 1 đến 2 giọt thuốc vào khoảng trống, không để đầu ống nhỏ chạm vào mắt hoặc mi mắt. Bạn hãy nhắm mắt lại và chờ từ 1 đến 2 phút để thuốc thấm vào mắt.
• Lưu ý, nên dùng khăn giấy hoặc bông gòn sạch để lau mắt sau khi nhỏ thuốc.
• Nếu bạn phải dùng nhiều loại thuốc nhỏ mắt, nên sử dụng chúng cách nhau ít nhất 5 phút giữa các lần nhỏ.
• Bạn nên bảo quản thuốc để nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và xa tầm tay trẻ em.
• Uống thuốc theo đúng liều lượng và thời gian do bác sĩ chỉ định; không nên uống quá nhiều hoặc quá ít thuốc. Bạn cũng không nên uống thuốc khi bụng đói.
• Nếu có bất kỳ phản ứng phụ nào khi sử dụng thuốc nhỏ mắt hoặc thuốc uống, bạn nên báo ngay cho bác sĩ để được hướng dẫn cách xử lý.

2. Chế độ ăn uống tốt cho mắt

Để chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể nhanh phục hồi, dinh dưỡng tốt cũng đóng vai trò quan trọng. Chế độ ăn uống phù hợp sẽ cung cấp các dưỡng chất cần thiết để bảo vệ, nuôi dưỡng và phục hồi chức năng của mắt. Ngược lại, chế độ ăn uống không phù hợp sẽ gây hại cho mắt, làm chậm quá trình hồi phục và tăng nguy cơ biến chứng.

Sau khi phẫu thuật đục thủy tinh thể, bạn nên ăn uống theo những nguyên tắc sau:

• Uống đủ nước: Nước là thành phần thiết yếu giúp cung cấp độ ẩm cho mắt, giảm khô mắt và mỏi mắt. Bạn nên uống từ 1,5-2 lít nước mỗi ngày; tránh uống nước có ga, nước ngọt hoặc rượu.
• Ăn nhiều rau xanh và trái cây: Rau xanh và trái cây là những nguồn cung cấp vitamin A, C, E và các chất chống oxy hóa tốt cho mắt. Các chất này giúp bảo vệ mắt sau phẫu thuật khỏi các gốc tự do gây hại, ngăn ngừa lão hóa mắt và các bệnh lý liên quan như đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng, glaucoma… Bạn nên ăn nhiều rau xanh như cải xanh, rau chân vịt và trái cây như cam, chanh, dưa hấu, xoài.
• Ăn nhiều thực phẩm giàu omega-3: Omega-3 là một loại axit béo không no có lợi cho sức khỏe của mắt, giúp giảm viêm, tăng cường tuần hoàn máu và dưỡng ẩm cho mắt. Bạn nên ăn nhiều thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, cá ngừ, hạt chia, hạt óc chó.
• Ăn nhiều thực phẩm giàu protein: Protein là thành phần xây dựng của các tế bào trong cơ thể, bao gồm cả tế bào mắt. Protein giúp tái tạo và phục hồi các tế bào mắt bị tổn thương sau khi phẫu thuật. Bạn nên ăn nhiều thực phẩm giàu protein như thịt gà, trứng, sữa.
• Hạn chế thực phẩm có chứa đường: Đường là một loại carbohydrate có hại. Carbohydrate gây tăng huyết áp, làm suy giảm miễn dịch và gây viêm cho mắt, vì vậy các thực phẩm có chứa đường như kẹo, bánh ngọt, kem không có lợi cho bệnh nhân sau phẫu thuật mắt.
• Các thực phẩm gây dị ứng: Bạn cũng nên tránh ăn các thực phẩm có thể gây dị ứng mắt như hải sản.

3. Sử dụng kính bảo hộ

Kính bảo hộ rất cần thiết trong việc chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể để giúp bảo vệ mắt khỏi các tác động từ ánh sáng, bụi bẩn, dị vật… Kính bảo hộ cũng sẽ giúp ngăn ngừa chấn thương hoặc cọ xát cho mắt đã phẫu thuật.

Sau khi phẫu thuật, bác sĩ sẽ cung cấp cho bạn một chiếc kính bảo hộ kèm các hướng dẫn sử dụng. Bạn cần tuân theo các chỉ dẫn này để đảm bảo cho quá trình phục hồi mắt. (3)
Một số lưu ý khi sử dụng kính bảo hộ là dùng ngay sau khi phẫu thuật và trong suốt quá trình hồi phục: đeo cả ngày lẫn đêm, trừ lúc tắm; khi ra ngoài, khi đi ngủ hoặc khi làm việc gần máy tính. Bạn nên vệ sinh kính thường xuyên bằng nước ấm và xà phòng nhẹ, lau khô bằng khăn mềm.

Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng các loại kính khác để chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể, tùy thuộc vào nhu cầu và tình trạng của mắt.

Các loại kính này bao gồm:

• Kính chống tia UV: Là loại kính có khả năng chặn các tia tử ngoại có hại cho mắt. Kính chống tia UV sẽ giúp ngăn ngừa các tổn thương cho võng mạc và thấu kính nhân tạo. Bạn nên đeo kính chống tia UV khi ra ngoài nơi có ánh nắng mạnh hoặc khi lái xe.
• Kính cận/viễn thị: Là loại kính có độ cận/viễn phù hợp với tầm nhìn giúp bạn nhìn rõ hơn. Bạn nên đeo kính cận/viễn thị khi làm việc, đọc sách, xem ti vi…

4. Vệ sinh mắt

Việc vệ sinh bảo vệ mắt giúp loại bỏ các chất bẩn, vi khuẩn, dị vật hoặc dịch tiết ra khỏi mắt, ngăn ngừa nhiễm trùng, viêm, sưng và đau.

Chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể, bạn nên vệ sinh mắt theo những cách sau:

• Rửa tay bằng dung dịch sát khuẩn trước và sau khi chạm vào mắt.
• Sử dụng gạc hoặc bông gòn, tăm bông thấm nước muối sinh lý hoặc dung dịch vệ sinh mắt để lau nhẹ quanh mí mắt và lông mi từ trong ra ngoài.
• Thay gối và drap trải giường vài lần một tuần để tránh bám bụi bẩn hoặc vi khuẩn.
• Tránh dùng chung khăn mặt, gối hoặc đồ dùng cá nhân với người khác.

Ngoài ra, bạn cũng nên tránh những việc gây tổn thương hoặc kích ứng mắt như:

• Không chọc, cào, xoa, cọ xát mắt hoặc nháy mắt mạnh.
• Không dùng tay hoặc đồ vật cứng để lấy dị vật.
• Không tắm gội ở những vùng nước kém vệ sinh.
• Chỉ nên vệ sinh mắt bằng nước muối sinh lý.
• Không dùng các loại thuốc nhỏ mắt không được kê đơn hoặc đã hết hạn để nhỏ mắt.

5. Chế độ vận động hợp lý

Việc chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể rất cần chế độ nghỉ ngơi và vận động hợp lý để quá trình phục hồi diễn ra thuận lợi.

Sau khi phẫu thuật, bạn nên nghỉ ngơi vài tuần trước khi quay trở lại công việc; nên tránh hầu hết các hình thức tập thể dục trong ít nhất hai tuần đầu tiên nhưng có thể thực hiện các bài tập có tác động thấp nếu cẩn thận như đi bộ và giãn cơ nhẹ.

Trong tuần thứ hai, bạn có thể cân nhắc việc đi bộ nhanh hơn hoặc tập yoga, tùy thuộc vào cảm giác của bạn. Những hoạt động bạn nên tránh làm trong vòng hai tuần đầu tiên sau khi phẫu thuật đục thuỷ tinh thể là: cử tạ, chạy, đạp xe, bài tập HIIT, võ thuật, tập thể hình, thể thao.

Từ tuần thứ tư đến tuần thứ 6 sau phẫu thuật, bạn nên sẵn sàng tiếp tục các hoạt động bình thường như nâng tạ, chạy, bơi lội và đạp xe. Tuy nhiên, cần luyện tập từ mức độ nhẹ rồi mới tăng dần lên.

Ngoài ra, bất kỳ sự tiếp xúc nào với nước không sạch đều có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Vì vậy trong 4 tuần đầu tiên sau phẫu thuật mắt bạn không nên bơi lội để giúp vết thương mau lành hơn.

6. Tái khám định kỳ

Tái khám định kỳ là một biện pháp chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể rất cần thiết. Việc tái khám sẽ giúp bác sĩ theo dõi quá trình hồi phục, kiểm tra tình trạng mắt và phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra sau khi phẫu thuật. Sau khi phẫu thuật, bạn nên tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ và không nên bỏ qua hoặc trì hoãn các lần tái khám, bởi vì điều này có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe mắt của bạn.

Một số lưu ý khi tái khám định kỳ là:

• Chuẩn bị sẵn sàng các giấy tờ liên quan như thẻ BHYT, đơn thuốc, phiếu khám,…
• Mang theo kính bảo hộ, kính cận thị hoặc kính áp tròng nếu có.
• Đến đúng giờ hẹn và tuân theo các quy định về phòng chống dịch bệnh tại cơ sở y tế.
• Thực hiện các bài kiểm tra mắt theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Lắng nghe, ghi nhớ các lời khuyên, hướng dẫn của bác sĩ về cách chăm sóc mắt, sử dụng thuốc và vận động.

Ngoài ra, khi chăm sóc bệnh nhân sau mổ đục thủy tinh thể nếu gặp các biến chứng dưới đây, bạn cũng nên liên hệ ngay với bác sĩ:

• Mắt bị nhiễm trùng: Biểu hiện là mắt có dịch tiết ra nhiều, màu vàng hoặc xanh, có mùi hôi, kèm theo đau nhức, ngứa rát hoặc cảm giác có dị vật trong mắt.
• Mắt bị viêm: Biểu hiện là mắt có màu đỏ, sưng tấy, nóng rát hoặc cảm giác nhức mỏi trong mắt.
• Thấu kính nhân tạo bị thoát vị trí: Biểu hiện là mắt có cảm giác lú lẫn, nhìn đôi, nhìn méo hoặc nhìn không rõ nét.
• Mắt bị tăng nhãn áp: Biểu hiện là mắt có cảm giác căng thẳng, đau nhói hoặc chói lóa trong mắt. Tăng nhãn áp có thể gây tổn thương cho dây thần kinh thị giác và gây bệnh glaucoma.

Một số thói quen nên tránh sau mổ đục thủy tinh thể

Sau khi phẫu thuật đục thủy tinh thể, mắt sẽ rất nhạy cảm và dễ bị tổn thương, do đó bạn cần hạn chế sử dụng kính áp tròng. Kính áp tròng là loại kính được đặt trực tiếp lên giác mạc để cải thiện thị lực. Loại kính này có thể gây xước giác mạc, làm tổn thương vết mổ hoặc gây nhiễm trùng cho mắt.

Bạn cũng không nên trang điểm mắt trong một tháng đầu sau khi mổ mắt. Các loại mỹ phẩm mắt như phấn mắt, bút kẻ mí mắt, chuốt mi… có thể gây nhiễm trùng mắt nếu không cẩn thận.

Câu hỏi thường gặp về chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể

1. Khi nào tôi nên bắt đầu sử dụng thuốc nhỏ mắt sau mổ?

Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng thuốc nhỏ mắt ngay từ ngày đầu tiên sau ca phẫu thuật. Bạn cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ về lượng và thời gian sử dụng để đảm bảo hiệu quả chăm sóc tốt nhất cho mắt của bạn.

2. Tại sao tôi cảm thấy mắt đỏ sau mổ đục thủy tinh thể?

Đỏ mắt là hiện tượng thường gặp sau phẫu thuật mắt. Điều này thường do viêm hoặc vỡ mạch máu, còn được gọi là xuất huyết dưới kết mạc. Mặc dù vết này trông có vẻ đáng sợ nhưng có thể tự lành. Có thể mất 2-3 tuần để cơ thể bổ sung máu và vết đỏ biến mất hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu mắt bị đỏ kèm theo đau nhức, nhạy cảm với ánh sáng, mờ mắt… hãy đến gặp bác sĩ ngay.

3. Khi nào tôi mới được tham gia các hoạt động thể thao sau khi mổ đục thủy tinh thể?

Thường sau mổ 1 tháng bạn có thể tham gia các hoạt động vui chơi giải trí, tập thể thao nhẹ nhàng và quay về công việc bình thường. Bạn nên tránh các hoạt động thể thao nặng nề trong giai đoạn đầu để không gây áp lực không cần thiết cho mắt; các hoạt động vận động nhẹ nhàng như đi dạo, yoga và tập thở đều đặn để giữ cho mắt được nghỉ ngơi và phục hồi tốt hơn.

4. Tôi có cảm giác khó chịu, dường như có gì đó trong mắt sau khi phẫu thuật?

Nhiều người phàn nàn về cảm giác như có cát trong mắt hoặc mắt sưng húp sau khi phẫu thuật. Đây là cảm giác bình thường do vết rạch nhỏ trên mắt của bạn gây ra và sẽ lành trong khoảng một tuần. Nếu bạn bị khô mắt, cảm giác khó chịu có thể kéo dài hơn, lên đến 3 tháng. Một số bệnh nhân đục thủy tinh thể cần khâu mắt trong khi phẫu thuật và các mũi khâu cần được khâu lại sau phẫu thuật.

Chăm sóc mắt sau mổ đục thủy tinh thể có thể là một phần quan trọng để đảm bảo mắt được phục hồi một cách tốt nhất sau phẫu thuật. Bạn cần tuân theo các nguyên tắc và lời khuyên của bác sĩ về việc sử dụng thuốc, đeo kính, vệ sinh, ăn uống, nghỉ ngơi và vận động hợp lý. Hãy tái khám định kỳ để theo dõi quá trình hồi phục và phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra. Bạn nên tránh các thói quen xấu có thể gây hại cho mắt như trang điểm mắt và đeo kính áp tròng, sử dụng thuốc nhỏ mắt không được kê đơn.