Cắt bỏ tiền liệt tuyến thường được chỉ định trong ung thư hoặc phì đại lành tính tuyến tiền liệt. Nhưng do cấu trúc của tuyến nằm gần một số cơ quan quan trọng như cơ thắt niệu đạo và bó mạch thần kinh cương dương nên lo ngại rằng cắt bỏ tiền liệt tuyến ảnh hưởng gì không? Cùng ECO Pharma tìm hiểu rõ hơn ở bài viết sau đây.
Phẫu thuật cắt bỏ tiền liệt tuyến thường được chỉ định đối với trường hợp ung thư. Trong khi đó, các bệnh lý như viêm mạn tính do vi khuẩn thường được chỉ định điều trị nội khoa, chủ yếu dùng thuốc kháng sinh. Phẫu thuật được thực hiện khi ung thư còn khu trú (chưa lan ra ngoài tuyến tiền liệt) hoặc tiến triển tại chỗ (lan ra vùng mô xung quanh).
Mục tiêu của phương pháp này là nhằm loại bỏ hoàn toàn khối u ác tính. Trong quá trình phẫu thuật, các hạch bạch huyết lân cận cũng có thể được cắt bỏ để ngăn chặn sự lây lan của ung thư.
Ngoài ra, phẫu thuật cắt bỏ còn được chỉ định khi bị phì đại quá mức, gây chèn ép niệu đạo và dẫn đến các triệu chứng tiết niệu nghiêm trọng. Cắt bỏ tuyến tiền liệt với mục tiêu giảm các triệu chứng như tiểu khó, tiểu rắt, tiểu đêm, tiểu yếu, tiểu không hết, nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát, bí tiểu. (1)
Mặc dù phẫu thuật hiện nay đã đạt được nhiều tiến bộ, nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro ngay cả ở những phương pháp được cho là an toàn, hiệu quả cao. Phẫu thuật cắt bỏ tiền liệt tuyến có thể gây ra những ảnh hưởng nhất định đến sức khỏe, không chỉ liên quan đến chức năng tiền liệt tuyến mà còn ảnh hưởng đến nhiều bộ phận khác. Để hiểu chi tiết hơn về việc trên, ECO Pharma mời bạn theo dõi tiếp ở phần bên dưới.
Phẫu thuật cắt bỏ tiền liệt tuyến có thể gây ra một số tác dụng phụ nhưng không phải ai cũng gặp phải. Tuổi tác và mức độ can thiệp phẫu thuật là những yếu tố chính dẫn đến các ảnh hưởng này.
Sau đây là mức độ ảnh hưởng của phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt: (2)
Tiểu không tự chủ là một trong những biến chứng thường gặp nhất sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt. Các dạng tiểu không tự chủ có thể phát sinh bao gồm:
Theo một nghiên cứu tổng quan năm 2021, có đến 90% người bệnh sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt có thể trải qua ít nhất một dạng tiểu không tự chủ. (3)
Khi nhắc đến vấn đề cắt bỏ tiền liệt tuyến ảnh hưởng gì không thì rối loạn cương dương có thể biết đến là một biến chứng thường gặp. Bởi vì khả năng cương cứng của dương vật được kiểm soát bởi hai bó dây thần kinh ở hai bên tiền liệt tuyến. Đôi khi khối u phát triển rất gần hoặc thậm chí vào các bó dây thần kinh này. Khi thực hiện phẫu thuật cắt bỏ khối u ác tính đồng nghĩa với việc phải cắt bỏ các bó dây thần kinh. Điều này sẽ dẫn đến rối loạn cương dương.
Rối loạn cương dương xảy ra sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt bất kể dây thần kinh có được bảo tồn trong phẫu thuật hay không. Điều này xuất phát từ sự mỏng manh của các dây thần kinh và mạch máu chi phối cơ chế cương dương vật lý; bất kỳ tổn thương nào trong vùng này đều có thể dẫn đến thay đổi chức năng.
Các nghiên cứu hiện tại cho thấy khoảng 85% nam giới trải qua tình trạng suy giảm chức năng cương dương sau phẫu thuật (4). Nhưng ở những bệnh nhân có bảo tồn thần kinh, phần lớn ghi nhận sự cải thiện đáng kể trong vòng 1 – 2 năm sau điều trị. Kỹ năng phẫu thuật của bác sĩ là một yếu tố quan trọng giúp cải thiện chức năng cương dương sau phẫu thuật.
Ngoài ra, ở những bệnh nhân có rối loạn cương dương từ trước và/hoặc các bệnh lý nền như đái tháo đường hoặc bệnh lý mạch máu, có thể gặp khó khăn hơn trong việc phục hồi chức năng cương dương tiền phẫu. Lưu ý rằng, chức năng cương dương sau điều trị chỉ có thể đạt được mức độ tương đương hoặc thấp hơn so với tình trạng tiền phẫu. Tình trạng sức khỏe tiền phẫu là yếu tố tiên lượng quan trọng nhất cho kết quả chức năng sau điều trị.
Phẫu thuật này sẽ ảnh hưởng đến chất lượng sống của nam giới. Cắt bỏ tiền liệt tuyến ảnh hưởng đến trạng thái tâm thần và hình ảnh cơ thể của người bệnh. Sự thay đổi chức năng tình dục và tiết niệu có thể dẫn đến một số rối loạn tâm thần như lo âu, trầm cảm và giảm tự tin. Bên cạnh đó, các biến đổi về chức năng sinh lý cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh cơ thể, gây ra sự bất an và giảm sự hài lòng về bản thân.
Theo một nghiên cứu, các vấn đề sức khỏe tâm thần sau cắt bỏ tuyến tiền liệt thường liên quan mật thiết đến các triệu chứng tiết niệu và tình dục, dẫn đến nguy cơ cao mắc trầm cảm và giảm chất lượng sống trong vòng một năm sau phẫu thuật.
Phẫu thuật cắt bỏ tiền liệt tuyến có ảnh hưởng gì không? Ngoài các tác động trực tiếp đến các cơ quan xung quanh, phẫu thuật này còn có thể dẫn đến những rủi ro tiềm ẩn sau:
Phù bạch huyết
Một số trường hợp cần phải cắt bỏ các hạch bạch huyết xung quanh tuyến tiền liệt trong cuộc mổ. Nhưng do các hạch bạch huyết có vai trò dẫn lưu dịch mô nên khi bị cắt bỏ có thể gây phù bạch huyết. Các triệu chứng đặc trưng là phù nề, đau tức vùng chậu và chi dưới do tình trạng tích tụ dịch mô kẽ. Phù bạch huyết là một biến chứng hiếm gặp sau khi cắt bỏ các hạch bạch huyết này. (5)
Những thay đổi trong cực khoái
Phẫu thuật này đồng nghĩa với việc đường ống dẫn tinh cũng bị cắt, điều này gây ra sự thay đổi ở cảm giác cực khoái. Người bệnh sẽ trải qua trạng thái cực khoái “khô”, nghĩa là không còn xuất tinh. Mặc dù khoái cảm này vẫn được duy trì nhưng mức độ có thể giảm đáng kể so với trước khi phẫu thuật. Trong một số trường hợp hiếm gặp, đau khi cực khoái có thể là một tác dụng phụ của phẫu thuật này.
Thoát vị bẹn
Phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt có thể làm tăng nguy cơ bị thoát vị bẹn. Đây là tình trạng nội tạng bị thoát khỏi vị trí của nó qua thành bụng ra ngoài bẹn, dẫn đến sự xuất hiện của khối phồng và có thể gây đau.
Khả năng sinh sản
Nếu phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt có kèm cắt ống dẫn tinh, tinh trùng không còn đường để ra khỏi cơ thể khi xuất tinh. Khi đó, nam giới sẽ không còn khả năng sinh sản tự nhiên.
Chức năng ruột
Rất hiếm khi (dưới 1%) nam giới bị thay đổi chức năng ruột sau phẫu thuật. Ngoại trừ những trường hợp hiếm hoi bị ung thư tuyến tiền liệt di căn đến trực tràng thì phẫu thuật này sẽ gây ra tổn thương trực tràng.
Khi đã được giải đáp vấn đề cắt bỏ tiền liệt tuyến có ảnh hưởng gì không, nhiều người thường quan tâm đến phương pháp phẫu thuật ít để lại biến chứng. Phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt bao gồm phẫu thuật mở và phẫu thuật nội soi, đặc biệt là có sử dụng robot.
Mổ mở là phương pháp phẫu thuật kinh điển, cho phép bác sĩ tiếp cận tổn thương rộng hơn nhưng gây xâm lấn và chảy máu nhiều. Sau phẫu thuật vết mổ lâu lành, nguy cơ nhiễm trùng cao hơn và cần nhiều thời gian phục hồi hơn. Vì vậy ngày nay hầu hết mổ mở chỉ áp dụng cho các trường hợp không thể can thiệp bằng phẫu thuật nội soi.
Trong khi đó, phẫu thuật nội soi tiếp cận tổn thương thông qua các lỗ thông tự nhiên trên cơ thể, ở phẫu thuật tuyến tiền liệt thì qua ngả trực tràng hoặc niệu đạo. Trong một số trường hợp, có thể tạo thêm một số lỗ nhỏ qua da để tiếp cận tổn thương vì vậy ít gây xâm lấn, ít chảy máu. Sau cuộc mổ bệnh nhân ít đau và phục hồi nhanh hơn, ít nguy cơ nhiễm trùng và các biến chứng khác.
Hiện nay, hiệu quả của phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt nội soi đã được nâng cao hơn nhờ ứng dụng robot. Đây là phẫu thuật phổ biến nhất trong điều trị ung thư ở Mỹ và số ít bệnh viện ở Việt Nam cũng đã kịp thời ứng dụng. Trung tâm Tiết niệu Thận học, Khoa Nam học – Tiết niệu, Hệ thống BVĐK Tâm Anh là đơn vị tiên phong trong việc ứng dụng phẫu thuật này.
Thủ thuật nội soi ngoài phúc mạc cho phép đưa các thiết bị nội soi qua các trocar đặt trên thành bụng vào khoang tiền phúc mạc (ngoài phúc mạc) không gây ảnh hưởng đến ruột, hạn chế mất máu, giảm nguy cơ biến chứng và bảo tồn được chức năng tiểu tiện cho người bệnh.
Phẫu thuật nội soi tiền liệt tuyến tại Hệ thống Tâm Anh được thực hiện bởi đội ngũ chuyên gia đầu ngành và bác sĩ giỏi, giàu kinh nghiệm, có sự hỗ trợ đắc lực của hệ thống máy móc hiện đại như màn hình nội soi Karl Storz 3D/4K. Vì vậy, các thao tác mổ đảm bảo chính xác, ít xâm lấn, ít chảy máu. Sau phẫu thuật người bệnh ít đau, phục hồi nhanh và xuất viện chỉ sau 3 ngày.
Sau phẫu thuật người bệnh có thể gặp phải các ảnh hưởng khác nhau khi không còn bộ phận này như đã trình bày ở nội dung trên. Để giảm nhẹ điều này, bạn hãy thử tham khảo một số biện pháp sau.
Đối với rối loạn cương dương
Nhiều loại thuốc có thể điều trị rối loạn cương dương, bao gồm các chất ức chế phosphodiesterase-5 (PDE5) như Viagra và Levitra. Thiết bị hút chân không (Vacuum Erection Devices – VEDs) là một lựa chọn khác có thể giúp điều trị rối loạn cương dương.
Đôi khi người bệnh rối loạn cương dương kháng trị với các phương pháp nêu trên, phẫu thuật cấy ghép thể hang nhân tạo có thể được sử dụng như một lựa chọn điều trị lâu dài, khôi phục khả năng cương cứng.
Đối với chứng tiểu không tự chủ
Thực hiện các bài tập tăng cường cơ sàn chậu, huấn luyện bàng quang là liệu pháp đầu tay giúp cải thiện khả năng kiểm soát cơ thắt và chức năng chứa đựng nước tiểu của bàng quang sau khi tuyến tiền liệt bị cắt bỏ. Đối với trường hợp kháng trị với liệu pháp đầu tay, các thủ thuật can thiệp y tế sau có thể được chỉ định giúp điều trị tiểu không tự chủ bao gồm:
Đối với vô sinh
Nếu phẫu thuật cắt bỏ tiền liệt tuyến có kèm cắt ống dẫn tinh, nam giới sẽ không còn khả năng sinh sản tự nhiên. Khi muốn có con, cần phải dùng những phương pháp hỗ trợ sinh sản. Trong ung thư tuyến tiền liệt, những phương pháp điều trị có thể gây vô sinh vĩnh viễn. Trong trường hợp này, người bệnh cần lưu trữ tinh trùng trước phẫu thuật giúp bảo tồn khả năng sinh sản trong tương lai.
Đối với phù bạch huyết
Phù bạch huyết được điều trị bằng cách sử dụng loại quần áo áp lực và xoa bóp dẫn lưu giúp giảm phù.
Đối với thoát vị bẹn
Thoát vị bẹn thường được điều trị bằng phẫu thuật nếu các triệu chứng gây đau đáng kể hoặc làm gián đoạn chất lượng sống. Những trường hợp sau cắt bỏ tuyến tiền liệt bị thoát vị liên tục cũng nên phẫu thuật.
Đối với các rối loạn tâm thần
Sau khi không còn bộ phận này, nếu mắc phải các vấn đề tâm thần, nam giới nên điều trị bằng liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) và thuốc chống trầm cảm.
Thông thường, lịch tái khám đầu tiên sẽ diễn ra khoảng 6 tuần sau phẫu thuật, tiếp theo là tái khám 6 tháng một lần trong 2 – 5 năm đầu và sau đó là mỗi năm một lần. Trong quá trình tái khám, bác sĩ sẽ tiến hành khám sức khỏe tổng quát, hỏi về các triệu chứng và tác dụng phụ, đồng thời chỉ định các xét nghiệm cần thiết.
Trong phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt, xét nghiệm PSA trong máu (kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt) là một trong những xét nghiệm quan trọng nhất trong quá trình theo dõi này. Hiệp hội Ung thư Mỹ khuyến cáo nam giới nên làm xét nghiệm PSA sau khoảng 6 – 8 tuần kể từ khi hoàn thành phẫu thuật.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nếu thực hiện xét nghiệm PSA quá sớm, trước 6 tuần sau phẫu thuật, các xét nghiệm hiện đại vẫn có thể phát hiện PSA trong máu, mặc dù ở nồng độ rất thấp. Sau lần khám đầu tiên, người bệnh cần lặp lại xét nghiệm PSA ung thư tuyến tiền liệt với tần suất 6 tháng một lần, giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả của điều trị và phát hiện sớm khả năng tái phát ung thư.
Chế độ sinh hoạt lành mạnh sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt có thể giúp hạn chế các ảnh hưởng và nguy cơ tái phát.
Sau khi xuất viện về nhà, người bệnh cần vệ sinh vết mổ hàng ngày với dung dịch sát khuẩn, thay băng gạc thường xuyên để giữ cho vết mổ khô ráo, tránh nhiễm trùng. Khi vết mổ bắt đầu lành, ổn định, người bệnh hãy vận động nhẹ nhàng, thực hiện bài tập cơ sàn chậu (kegel) để tăng cường tuần hoàn máu, cải thiện khả năng kiểm soát bàng quang.
Người bệnh cần tránh các hoạt động gắng sức như bê vác vật nặng, tham gia hoạt động thể thao quá sức, thực hiện động tác tác động lên cơ bụng và lái xe đường dài trong vài tuần đầu sau khi mổ. Ngoài ra, người bệnh cũng không được hút thuốc trong 6 tuần đầu tiên sau mổ.
Cắt bỏ tiền liệt tuyến cần hạn chế thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ, trứng và thịt gia cầm, thịt đỏ, thực phẩm cay nóng, đồ uống chứa caffeine, rượu, nước ngọt có ga, trà hoặc thực phẩm chứa hàm lượng natri cao.
Người bệnh nên dùng bữa ăn giàu vitamin và khoáng chất như cà chua, giá đỗ, cải bẹ, cải thảo, súp lơ, bắp cải, cá hồi, cá ngừ. Uống nhiều nước trong thời gian hồi phục giúp giảm nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI), loại bỏ máu khỏi nước tiểu. Tái khám định kỳ và thăm khám sức khỏe thường xuyên để kịp thời sàng lọc và phát hiện bệnh, nếu có.
Sau khi đã khỏi bệnh, nam giới bổ sung một số tinh chất hỗ trợ cải thiện sức khỏe tuyến tiền liệt như Pygeum Africanum, Saw Palmetto, Crataeva Nurvala, Nettle Root, Lindera Aggregata và Horsetail. Bộ tinh chất này đã được chứng minh giúp cải thiện chức năng tiết niệu, tăng cường sức khỏe tổng thể tuyến tiền liệt.
Ngoài việc cắt bỏ tiền liệt tuyến ảnh hưởng gì không, một số vấn đề khác cũng được nhiều người thắc mắc. Những giải đáp sau đây có thể giúp cho bạn hiểu rõ hơn.
Một số tác dụng phụ của việc cắt bỏ tuyến tiền liệt có thể là vĩnh viễn, trong khi những tác dụng phụ khác có thể tự khỏi. Tiểu không tự chủ thường khỏi trong khoảng 2 đến 3 tháng, trong khi rối loạn cương dương có thể mất đến 12 tháng để khỏi. Vô sinh sau khi cắt bỏ tuyến tiền liệt có thể xảy ra trong trường hợp phẫu thuật có kèm cắt cả ống dẫn tinh.
Tuổi thọ sau khi cắt bỏ tuyến tiền liệt phụ thuộc vào nhiều yếu tố như bệnh lý, độ tuổi và sức khỏe tổng thể của người bệnh. Phẫu thuật này không liên quan đến việc giảm tuổi thọ. Một số nghiên cứu được công bố vào năm 2021 cho thấy hầu hết những người phẫu thuật ở giai đoạn đầu của ung thư đều còn sống sau 15 năm.
Thắc mắc “cắt bỏ tiền liệt tuyến ảnh hưởng gì không?” là vấn đề được nhiều người quan tâm hiện nay. Phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt thường chỉ định trong điều trị ung thư hoặc phì đại lành tính, mặc dù hiệu quả nhưng vẫn gây ra một số ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng sống của nam giới. Tuy nhiên người bệnh hoàn toàn có thể chủ động giảm thiểu những tác động bằng cách tuân thủ phác đồ điều trị, tái khám định kỳ, duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh, tập luyện thể thao đều đặn và kiểm soát tốt căng thẳng.
