Có bao giờ bạn thắc mắc tóc là gì, cấu tạo của tóc như thế nào và vì sao tóc của mỗi người lại có những đặc trưng khác nhau? Những thông tin sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về mái tóc của mình và biết cách làm thế nào để chăm sóc tóc tốt hơn.
Tóc là những sợi mảnh dài, bao phủ toàn bộ da đầu con người. Thành phần chủ yếu của những sợi tóc là chất sừng keratin (chiếm đến 70%) cùng chất béo, nước, vitamin, hydrat cacbon và một số khoáng chất khác như canxi, biotin, nitơ, lưu huỳnh,…
Mỗi người có một loại tóc đặc trưng cho mình, từ màu sắc, độ dài, đến kết cấu. Đây cũng chính là lý do mà tóc có thể mang màu đen, nâu, vàng, hung, bạch kim, đỏ và nhiều màu khác nữa. Ngoài ra, kết cấu tóc cũng vô cùng đa dạng, tạo nên nhiều dạng tóc khác nhau như tóc xoăn, tóc thẳng, hay tóc gợn sóng. [1]
Tóc không chỉ là một yếu tố thẩm mỹ mà còn đóng một vai trò quan trọng đối với sức khỏe và hoạt động của cơ thể con người:
Cấu trúc của tóc gồm 2 phần chính là thân tóc mọc bên trên da đầu mà ta có thể nhìn thấy được và phần nang tóc nằm trong da đầu.
Các sợi tóc được làm từ protein cứng gọi là keratin, đây là một loại protein chết. Thân tóc gồm 3 lớp, lớp ngoài là biểu bì, lớp thứ hai là vỏ và lớp bên trong là tủy.
Nang tóc nằm dưới da đầu tại lớp biểu bì. Đây là phần duy nhất của tóc có thể phát triển. Nang tóc có cấu trúc hình túi và phình ra ở đáy. Phần đáy phình ra được gọi là bầu tóc. Bên trong bầu tóc chứa các mao mạch và các dây thần kinh liên quan có nhiệm vụ vận chuyển dưỡng chất để nuôi dưỡng các tế bào mầm tóc. Nhờ vào hoạt động này, các tế bào mầm tóc sẽ tăng sinh và đẩy các tế bào mầm tóc đã biệt hóa di chuyển ra ngoài để tạo nên phần thân tóc cứng mà chúng ta nhìn thấy.
Ngoài ra, nang tóc còn có hai bộ phận quan trọng khác là phình tóc – nơi chứa các tế bào mầm tóc và nhú bì – nơi tăng sinh và biệt hóa các tế bào mầm tóc thành sợi tóc hoàn chỉnh. Bên cạnh đó, xung quanh nang tóc là các tuyến nhờn, còn được gọi là tuyến dầu. Những tuyến nhờn này có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và duy trì sức khỏe của tóc. Chúng sản xuất dầu tự nhiên để bôi trơn sợi tóc và các cơ nang. Dầu này giúp tóc mềm mượt và bóng khỏe, đồng thời cũng giúp tóc dựng thẳng lên và tạo độ bồng bềnh.
Một sợi tóc có tuổi đời trung bình khoảng 2 – 6 năm. Mỗi tháng tóc có thể dài thêm 1 – 1,5cm và sẽ phát triển chậm lại khi tóc đạt chiều dài hơn 25cm. Vòng đời của một sợi tóc trải qua 3 giai đoạn như sau:
Trong giai đoạn này, các tế bào mầm tóc sẽ di chuyển đến nhú bì để tăng sinh và biệt hóa thành sợi tóc mọc dài ra khỏi da đầu. Giai đoạn này kéo dài từ 2 – 6 năm, có khoảng 85% số tóc trên đầu chúng ta đang ở giai đoạn này.
Khi đã phát triển đến độ dài tối đa, tóc sẽ bước vào giai đoạn ngừng phát triển và nang tóc bắt đầu co lại còn khoảng 1/6 đường kính so với ban đầu. Giai đoạn này kéo dài từ 3 tuần và chỉ chiếm 1 – 2% số lượng sợi tóc trên đầu.
Giai đoạn Telogen kéo dài khoảng 3 tháng. Ở giai đoạn này sợi tóc bắt đầu bị đẩy ra khỏi da đầu, sau đó chu kỳ phát triển mới của sợi tóc sẽ tái khởi động. Giai đoạn này chiếm 5 – 10% số lượng tóc của chúng ta.
Theo nghiên cứu, mỗi người có khoảng 100 – 120 nghìn sợi tóc trên đầu và mỗi ngày sẽ rụng khoảng 60 – 100 sợi tóc. Tuy nhiên nếu bạn rụng nhiều hơn 100 sợi trong một ngày thì đó có thể là biểu hiện của một bệnh lý nào đó.
Melanin là sắc tố quyết định màu sắc của tóc. Quá trình sản xuất melanin tự nhiên của cơ thể ảnh hưởng không nhỏ đến sự thay đổi màu tóc của con người trong suốt quá trình trưởng thành. [2]
Màu tóc tự nhiên của chúng ta được quyết định bởi hai loại sắc tố melanin chính:
Ngoài ra, số lượng của mỗi loại melanin kể trên cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên màu sắc tự nhiên của mái tóc:
| Màu tóc | Loại và số lượng melanin |
| Đen | Số lượng lớn eumelanin |
| Nâu | Lượng eumelanin vừa phải |
| Vàng | Rất ít eumelanin |
| Đỏ | Đa số là pheomelanin và một ít eumelanin |
Có thể thấy, melanin đóng vai trò sinh học vô cùng quan trọng đối với mái tóc của con người. Thực tế, các sắc tố melanin giúp bảo vệ tóc khỏi tác động từ tia nắng mặt trời (photoprotection) và tia cực tím (UV).
Một điều thú vị là các loại tóc có màu sẫm thường có khả năng chống lại tia UV rất tốt. Điều này là do khả năng quang hợp của eumelanin, sắc tố chịu trách nhiệm cho màu tóc sẫm. Eumelanin có khả năng hấp thụ và phân hủy tia UV nhanh hơn so với pheomelanin, sắc tố chịu trách nhiệm cho màu tóc sáng.
Tuy nhiên, đây không có nghĩa là tóc sẫm màu hoàn toàn không bị tác động bởi tia UV. Mặc dù chúng có khả năng bảo vệ tốt hơn, nhưng vẫn cần sự chú ý và bảo vệ thêm để tránh tác động tiêu cực từ môi trường.
Sắc tố melanin sẽ trải qua những thay đổi đáng kể trong suốt cuộc đời mỗi người. Điều này có nghĩa là màu tóc của bạn sẽ thay đổi theo thời gian và không thể giữ được màu sắc nguyên vẹn mãi mãi. Điển hình như một số trẻ em được sinh ra với mái tóc màu vàng, tuy nhiên khi tiến vào tuổi thiếu niên và trưởng thành, màu tóc của họ chuyển sang màu nâu. Điều này là do sự thay đổi trong sắc tố melanin.
Màu sắc của tóc cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố từ môi trường bên ngoài. Ví dụ, hóa chất độc hại, không khí ô nhiễm và thay đổi khí hậu có thể gây ra tác động tiêu cực lên màu sắc của tóc. Khi cơ thể sản xuất melanin chậm lại, đây cũng là một phần của quá trình lão hóa.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hầu hết mọi người bắt đầu có tóc bạc hoặc tóc trắng trước khi đạt đến tuổi 50. Việc sản xuất melanin chậm lại không chỉ ảnh hưởng đến màu sắc của tóc mà còn có tác động đáng kể đến sức sống của tóc. Khi lượng melanin giảm, tóc dễ trở nên yếu mỏng, khô và thiếu sức sống.
Khi biết cách phân biệt loại tóc là gì, hình dạng ra sao sẽ giúp bạn tìm được phương pháp chăm sóc tóc phù hợp. [3]
Tóc chúng phải chịu tác động của tuyến bã nhờn cũng tương tự như da mặt của chúng ta. Nó cũng sẽ được phân làm 4 nhóm chính như sau:
Tóc thường là loại tóc “dễ chịu” nhất, tóc không quá khô cũng không quá dầu, rất dễ chăm sóc và tạo kiểu. Bằng cách duy trì chế độ ăn uống và sinh hoạt ổn định, gội đầu thường xuyên bằng dầu gội tự nhiên, bảo vệ tóc khi tạo kiểu và massage da đầu, bạn có thể dễ dàng giữ cho mái tóc thường luôn khỏe mạnh và bóng đẹp.
Tóc dầu thường sẽ rất nhanh bị đổ dầu nhất là vào những ngày nắng nóng. Để chắc chắn liệu tóc của bạn có phải là tóc dầu hay không, bạn có thể rẽ lấy một ít tóc, sau đó dùng tay vuốt nhẹ xuống theo chiều dọc của sợi tóc. Nếu đó là tóc dầu, bạn sẽ cảm thấy tóc trơn mướt và cảm giác có dầu bám trên tay.
Tóc dầu dễ bị bết và thường xuất hiện gàu, do đó việc chăm sóc tóc loại này khá phức tạp, đòi hỏi một số phương pháp đặc biệt:
Tóc khô thường không có độ sáng nhất định và màu tóc trông sẽ hơi bị xỉn. Ngoài ra, tóc khô cứng dễ gãy rụng, trông thiếu sức khỏe và thường bị chẻ ngọn. Tuy nhiên, loại tóc này thường ít bị tình trạng gàu hoặc không có gàu.
Để chăm sóc tóc khô và tạo độ sáng khỏe cho mái tóc, bạn có thể áp dụng những phương pháp sau:
Tóc hỗn hợp là sự kết hợp giữa tóc dầu và tóc khô. Biểu hiện của tóc hỗn hợp là phần chân tóc bị dầu trong khi đuôi tóc lại khô, chẻ ngọn. Nguyên nhân khiến chân tóc có thể là do bạn đã sử dụng các sản phẩm chăm sóc tóc có độ dưỡng quá dày hoặc các loại tạo kiểu như gel, gôm,… Trong khi đó các tác nhân từ môi trường như độ ẩm, khói bụi, nắng nóng khiến đuôi tóc khô và xơ.
Để chăm sóc tóc hỗn hợp và cân bằng được độ dầu và độ khô của tóc, bạn có thể thực hiện những phương pháp sau:
Andre Walker (nhà tạo mẫu tóc nổi tiếng từng làm việc cùng với Oprah Winfrey) đã phát triển một hệ thống phân loại tóc dựa trên độ quăn và kiểu quăn của tóc. Hệ thống này bao gồm 4 nhóm tóc chính, từ thẳng đến xoăn tít, giúp chúng ta có thể xác định và hiểu rõ hơn về loại tóc của mình:
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe tóc mà đôi khi chúng ta không hề hay biết về điều đó, ECO Pharma xin liệt kê các yếu tố sau đây:
Các vấn đề liên quan đến tóc là gì? Những ai thường gặp phải các tình trạng này?
Trung mỗi ngày chúng ta sẽ rụng dưới 100 sợi tóc, nếu số lượng tóc rụng của bạn nhiều hơn con số này có thể bạn đang gặp tình trạng rụng tóc tạm thời hoặc một số vấn đề liên quan đến tóc. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng tóc rụng nhiều như thay đổi nội tiết tố, thiếu hụt dinh dưỡng, căng thẳng, mệt mỏi, sử dụng thuốc điều trị,…
⇒ Xem ngay bài viết: Rụng tóc nhiều: Nguyên nhân, dấu hiệu, phân loại và chẩn đoán để tìm hiểu sâu hơn bạn nhé.
Hói đầu là hiện tượng tóc rụng nhiều hơn mức bình thường và không đồng đều khiến nhiều mảng trên da đầu xuất hiện khoảng trống và mất lỗ chân lông. Chứng hói đầu xảy ra ở cả nam và nữ nhưng tỷ lệ nam giới chiếm con số cao hơn. Nguồn gốc của bệnh hói đầu xuất phát từ sự suy yếu các tế bào mầm tóc dẫn đến số lượng tóc rụng nhiều bất thường và liên tục. Những người dễ mắc chứng hói đầu là nam giới trên 30 tuổi, những người có gen di truyền, phụ nữ sau sinh và phụ nữ tiền mãn kinh – mãn kinh,…
Một số dấu hiệu cho thấy tóc bạn đang hư tổn như tóc khô, xơ xác, chẻ ngọn, gãy ngang, tóc dễ bị rối và khó tạo kiểu, tóc bị thắt nút,… Có hai nguyên nhân chính khiến tóc bị hư tổn là do nhiệt và hóa chất gây ra:
Tóc bạc là dấu hiệu của quá trình lão hóa, thường sẽ xuất hiện ở độ tuổi 40 – 50. Tuy nhiên, ở một số người tóc bắt đầu chuyển sang màu xám, bạc khi vẫn còn trong độ tuổi thanh niên. Đa số trường hợp tóc bạc sớm là do yếu tố di truyền. Tuy nhiên, nếu bạn không xác định nguyên nhân vì sao tóc đột ngột bạc sớm và bạc nhanh thì nên tìm hiểu nguyên nhân hoặc xin tư vấn từ các bác sĩ chuyên khoa.
Khi bạn phát hiện một số dấu hiệu như ngứa da đầu, bong tróc da đầu, nhờn rít, viêm da,… thì có thể bạn đang gặp phải một trong số các bệnh lý về da đầu. Gàu và viêm da đầu là hai trong số các bệnh lý về da đầu phổ biến.
Ngoài ra còn một số chứng bệnh khác về da đầu như viêm da tiết bã, viêm chân tóc, bệnh á sừng, vảy nến,…Về tổng thể các bệnh về da đầu đều không gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tuy nhiên lại ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý và thẩm mỹ của người bệnh. Ngoài ra, khi gặp phải các vấn đề này, tóc sẽ không được khỏe đẹp và bóng mượt nữa.
Nếu đã hiểu rõ tóc là gì và cấu tạo của tóc như thế nào, bạn nên tìm hiểu thêm làm sao để chăm sóc và bảo vệ mái tóc của mình. Nội dung bài viết đã cung cấp cho bạn cách chăm sóc tóc cụ thể dành cho từng loại tóc riêng biệt. Sau đây là những bí quyết giúp bạn chăm sóc tóc tốt hơn và có thể áp dụng mỗi ngày.
Vị trí của lông và tóc trên cơ thể quyết định chức năng của chúng. Tóc trên đầu bảo vệ da đầu khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời và giúp điều hòa nhiệt độ cơ thể. Lông mày và lông mi giúp loại bỏ các vật thể lạ khỏi mắt, đồng thời lớp lông lót trong mũi và ống tai hoạt động như một bộ lọc bụi bẩn,…
So với các loài linh trưởng khác, chúng ta có rất ít lông trên cơ thể. Theo các nhà nhân chủng học, con người từng có một lớp lông bảo vệ dày hơn trên toàn bộ cơ thể. Chức năng của nó là điều chỉnh nhiệt độ cơ thể, bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời và làm hàng rào chống lại các tác nhân có thể gây hại cho da.
Trong quá trình tiến hóa của loài người, chúng ta đã đổi “áo khoác lông thú” của mình để lấy một lượng lông trên cơ thể ít hơn đáng kể. Các nhà khoa học đã đưa ra một số lời giải thích trong nhiều năm, với hầu hết các nghiên cứu đều chỉ ra sự điều hòa nhiệt độ – nói cách khác là để làm mát cho cơ thể. Ít hơn lông trên cơ thể và nhiều tuyến mồ hôi hơn cho phép làm mát hiệu quả hơn thông qua mồ hôi trong điều kiện khí hậu thay đổi.
Tuy nhiên, xét về mặt tiến hóa, tóc người vẫn là điều gì đó khó giải thích, nhất là về mặt số lượng. Theo một nghiên cứu đã xuất bản trên bioRxiv, tóc trên da đầu của người cũng như sự biến đổi hình thái của nó vẫn chưa được nghiên cứu về mặt tiến hóa. Cho đến nay các dự đoán của khoa học vẫn cho rằng sự phát triển đặc biệt của tóc như một cách để điều chỉnh nhiệt độ cơ thể chúng ta.
Đặc điểm tóc là một trong những dấu hiệu nhân chủng học quan trọng, biểu thị nhiều thông tin về lịch sử, di truyền và văn hóa của một dân tộc. Màu và dạng tóc không chỉ phản ánh sự đa dạng sinh học, mà còn là một biểu hiện văn hóa độc đáo.
Tóc không chỉ là một bộ phận của cơ thể mà còn là một phần quan trọng trong việc thể hiện cá nhân. Dựa trên cách mỗi người chăm sóc và tạo kiểu tóc, chúng ta có thể nhận biết được cá tính và gu thẩm mỹ của họ. Từ kiểu tóc ngắn, dài, búi tóc đến màu sắc tóc độc đáo, tất cả đều thể hiện phong cách và cá tính riêng.
Từ xa xưa tóc đã trở thành biểu tượng đại diện cho một số tộc người hoặc văn hóa cụ thể. Ví dụ, trong một số dân tộc, tóc dài và dày được coi là biểu hiện của vẻ đẹp và truyền thống văn hóa. Trong khi đó, một số tộc người khác có truyền thống cắt ngắn hoặc mang những kiểu tóc độc đáo để thể hiện sự độc lập và văn hóa của họ.
Tóc cũng có thể mang trong mình những ý nghĩa tôn giáo sâu sắc. Trong một số tôn giáo, tóc được coi là một phần thiêng liêng. Ví dụ, trong đạo Hindu, tóc được coi là một phần quan trọng của sự linh thiêng và được giữ dài, không cắt. Tuy nhiên, mỗi tôn giáo có những quy định riêng về tóc và tóc thường là một phần quan trọng trong việc nhận dạng các tín đồ tôn giáo.
Màu sắc và kiểu tóc cũng có thể là những ký hiệu xã hội và phân biệt giới tính quan trọng. Trong một số văn hóa, màu tóc và kiểu tóc đóng vai trò quan trọng trong việc định rõ vai trò và vị trí xã hội của một người. Ngoài ra, một số kiểu tóc đặc trưng được xem là biểu tượng của giới tính, giúp phân biệt nam và nữ một cách rõ ràng.
Mỗi thời đại có những xu hướng và kiểu tóc độc đáo, phản ánh sự thay đổi của thời trang và tư duy thẩm mỹ trong xã hội. Nhờ sự sáng tạo và đa dạng của kiểu tóc, con người có thể biến đổi diện mạo và tự tin hơn trong cuộc sống hàng ngày.
Không phải cho đến hiện tại tóc mới thể hiện được vai trò của mình, từ lâu tóc đã là một biểu tượng vẻ đẹp trải qua nhiều thời kỳ lịch sử. Trong các triều đại và thời kỳ khác nhau, màu sắc và kiểu tóc đã thay đổi theo thị hiếu và xu hướng của thời đại. Từ tóc xoăn thập kỷ 1920 đến tóc búi cao của thập kỷ 1960, mỗi kiểu tóc mang trong mình câu chuyện và phản ánh văn hóa thời đại đó.
⇒ Nếu bạn có hứng thú và muốn tìm hiểu nhiều hơn về mái tóc của mình, hãy xem ngay tại danh mục vài viết Tóc – Móng.
Hiểu rõ tóc là gì và cấu tạo của tóc giúp chúng ta có phương pháp chăm sóc tóc đúng cách và hiệu quả. Hãy chăm sóc tóc của bạn bằng cách sử dụng các sản phẩm chăm sóc tóc phù hợp với tính chất tóc của bạn. Ngoài ra, bạn cũng nên đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng cho tóc và bảo vệ tóc tránh những tác động có hại từ môi trường xung quanh.
