Uống methadone có ảnh hưởng đến sinh lý không? Có nguy hiểm không?

Methadone là loại thuốc đã được FDA (Mỹ) chấp thuận sử dụng cho mục đích giảm đau hoặc điều trị chứng nghiện các chất dạng thuốc phiện. Tuy nhiên, dùng methadone trong thời gian dài có thể dẫn tới nhiều tác dụng phụ không mong muốn. Vậy uống methadone có ảnh hưởng đến sinh lý không? Cùng ECO Pharma tìm hiểu thông tin cụ thể để làm sáng tỏ vấn đề này.

Thuốc Methadone là thuốc gì?

Methadone là chất dạng thuốc phiện đồng vận toàn phần, có thời gian tác dụng kéo dài, được sử dụng để điều trị rối loạn sử dụng opioid (OUD). Methadone thuộc nhóm opioid (thuốc phiện) tổng hợp, hiện nay thường được dùng nhằm mục đích điều trị cho người nghiện heroin.

Methadone được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) chấp thuận vào năm 1947 với mục đích làm thuốc giảm đau và chống ho. Đến những năm 1960, methadone được chứng minh là có hiệu quả trong việc điều trị chứng nghiện thuốc phiện và được FDA chấp thuận sử dụng cho mục đích này vào cuối năm 1972. (1)

Thuốc methadone hoạt động bằng cách thay đổi cảm nhận và phản ứng với cơn đau của hệ thần kinh. Nhờ đó làm giảm triệu chứng đau đớn của việc cai thuốc phiện và ức chế sự hưng phấn của các loại thuốc phiện như heroin, morphin và codein, hoặc các loại thuốc phiện bán tổng hợp như oxycodone và hydrocodone.

Tại Việt Nam, việc quản lý thuốc methadone (bao gồm các hoạt động giao, nhận, kê đơn, cấp phát thuốc; quản lý hồ sơ, sổ theo dõi và báo cáo) đều phải dựa vào Thông tư 26/2023/TT-BYT về việc hướng dẫn quản lý thuốc methadone do Bộ Y tế ban hành ngày 29/12/2023.

Người bệnh tuyệt đối không tự ý sử dụng methadone khi chưa có chỉ định của bác sĩ và sự quản lý của cơ quan có thẩm quyền. Việc tàng trữ, mua bán methadone trên thị trường là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng.

Uống methadone có ảnh hưởng đến sinh lý không?

Việc sử dụng methadone có thể ảnh hưởng đến sinh lý của người dùng. Dưới đây là một số tác động của methadone đối với sinh lý nam.

Ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng

Nghiên cứu năm 2022 được tiến hành trên động vật cho thấy, sử dụng methadone trong thời gian dài sẽ làm suy yếu cấu trúc tinh hoàn và chất lượng tinh trùng. Bên cạnh đó, methadone còn có tác dụng ức chế sự tổng hợp hormone testosterone và luteinizing trong cơ thể, ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và phát triển của tinh trùng. Nam giới sử dụng methadone trong thời gian dài sẽ khiến tinh trùng suy giảm về mặt số lượng, khả năng hoạt động kém và hình thái không ổn định. Hậu quả là chức năng sinh sản kém, khó thụ thai.

Ảnh hưởng đến ham muốn và khả năng quan hệ tình dục

Đã có nghiên cứu khoa học cho thấy nam giới dùng methadone hằng ngày sẽ bị suy giảm nồng độ luteinizing và testosterone – đây là những hormone có vai trò quan trọng đối với sức khỏe sinh sản và ham muốn tình dục. Thiếu hụt luteinizing và testosterone gây rối loạn nội tiết tố đồng thời khiến cơ quan sinh dục hoạt động kém hiệu quả. (2)

Điều này có nghĩa là nam giới sẽ bị giảm ham muốn, rối loạn cương dương, khó đạt cực khoái trong chuyện giường chiếu. Ngoài ra, methadone cũng có thể gây ra các triệu chứng như buồn ngủ, mệt mỏi, uể oải, mất năng lượng,… làm ảnh hưởng đến chất lượng quan hệ tình dục.

Các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ tác động

Tuỳ thuộc vào các yếu tố như liều lượng, thời gian sử dụng, tình trạng sức khỏe,… mà methadone sẽ có mức độ tác động khác nhau đến sinh lý và sức khỏe toàn thân của nam giới:

• Liều lượng: Bác sĩ sẽ dựa vào tình trạng sức khỏe và mục đích sử dụng (giảm đau, cai nghiện,…) để chỉ định liều lượng methadone phù hợp cho từng cá nhân. Các liều dùng có thể dao động trong khoảng 2.5mg – 120mg và sẽ được điều chỉnh liên tục tùy vào mức độ dung nạp của người bệnh. Nam giới dùng methadone liều cao có nguy cơ suy giảm chức năng sinh lý trầm trọng hơn.
• Thời gian sử dụng: Thời gian nam giới dùng methadone càng lâu thì khả năng xảy ra các tác dụng phụ càng cao và mức độ cũng nghiêm trọng hơn.
• Tình trạng sức khỏe chung: Trường hợp người bệnh đang mắc một số bệnh lý khác như tiểu đường, tim mạch,… có thể làm tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ rối loạn chức năng tình dục của methadone.
• Sử dụng đồng thời các loại thuốc khác: Việc sử dụng đồng thời methadone với một số loại thuốc khác có thể gây tương tác thuốc, làm giảm hiệu quả điều trị, ngộ độc hoặc các tác dụng phụ không mong muốn đến sức khỏe tổng thể, bao gồm chức năng sinh lý. Những thuốc có thể tương tác với methadone gồm: thuốc kháng retrovirus (ARV), thuốc điều trị lao, điều trị các bệnh nhiễm trùng cơ hội, thuốc an thần, gây ngủ, thuốc giảm đau các loại,… Nam giới cần thông báo cho bác sĩ biết những loại thuốc đang sử dụng trước khi bắt đầu điều trị bằng methadone.

Một số tác dụng phụ khác của Methadone

Bên cạnh ảnh hưởng đến chức năng sinh lý, methadone có thể gây ra một số tác dụng phụ khác, với mức độ từ nhẹ đến nghiêm trọng. Nam giới cần lưu ý để kịp thời khắc phục, tránh những biến chứng nguy hiểm: (3)

Các tác dụng phụ thường gặp của methadone:

• Bồn chồn.
• Buồn nôn hoặc nôn.
• Thở chậm.
• Ngứa da.
• Đổ mồ hôi nhiều.
• Táo bón.
• Khô miệng.

Các tác dụng phụ nghiêm trọng của methadone:

• Khó thở hoặc thở nông.
• Choáng váng, ngất xỉu.
• Phát ban, sưng mặt, môi, lưỡi hoặc cổ họng.
• Đau ngực.
• Tim đập nhanh.
• Xuất hiện ảo giác hoặc lú lẫn.
• Chứng vú to ở đàn ông.

Cách sử dụng Methadone an toàn

Bác sĩ sẽ chỉ định liều lượng methadone khác nhau tùy vào sức khỏe của từng người bệnh. Trong quá trình sử dụng, để phát huy tối đa hiệu quả của thuốc cũng như ngăn ngừa tác dụng phụ không mong muốn, nam giới cần lưu ý một số vấn đề dưới đây:

• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Nam giới cần tuân thủ liều lượng methadone do bác sĩ chỉ định. Không được tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi liều dùng vì có thể gây ra một số triệu chứng cai nghiện như: thèm thuốc dữ dội, đau nhức cơ, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, lo lắng, trầm cảm,…
• Không sử dụng methadone với các chất kích thích khác: Kết hợp methadone với chất kích thích khác, chẳng hạn như rượu là hành động nguy hiểm. Methadone và rượu đều có tác dụng ức chế hệ thần kinh trung ương, việc kết hợp chúng có thể khuếch đại tác dụng của từng loại, dẫn tới nguy cơ quá liều, gây ra các vấn đề về hô hấp, nhịp tim yếu, hôn mê và tử vong. Bên cạnh đó, nam giới cũng cần tránh hút thuốc lá vì sẽ làm giảm hiệu quả điều trị.
• Theo dõi các tác dụng phụ: Trường hợp xuất hiện các tác dụng phụ, đặc biệt là biểu hiện nghiêm trọng như đau ngực, khó thở, nhịp tim không đều, ngất,… cần thông báo cho bác sĩ ngay lập tức để được thăm khám và điều trị kịp thời.
• Thăm khám định kỳ: Việc sử dụng methadone đòi hỏi phải có sự theo dõi từ bác sĩ để điều chỉnh liều lượng phù hợp. Nam giới cần tuân thủ lịch khám định kỳ giúp đảm bảo hiệu quả điều trị và giảm nguy cơ xảy ra biến chứng.

Tăng cường sinh lý khi đang dùng thuốc Methadone

Uống methadone có ảnh hưởng đến sinh lý không là nỗi lo của nhiều người. Tác dụng phụ khi dùng methadone bao gồm rối loạn chức năng tình dục. Nếu gặp phải tình trạng này, nam giới đang nên áp dụng một số biện pháp cải thiện an toàn và khoa học:

• Kiểm soát bệnh lý nền: Một số bệnh nền có thể làm gia tăng mức độ ảnh hưởng của methadone đối với chức năng sinh lý. Do đó nam giới nên kiểm soát tốt các bệnh như tiểu đường, tim mạch để hạn chế nguy cơ bị rối loạn cương dương, giảm ham muốn tình dục.
• Chế độ ăn uống khoa học: Trong quá trình điều trị bằng methadone, cần kết hợp chế độ ăn uống cân bằng và đa dạng, tập trung vào việc ăn nhiều trái cây và rau quả, ngũ cốc nguyên hạt giàu chất xơ, protein nạc, dầu thực vật lành mạnh, sữa ít béo hoặc không béo. Chẳng hạn như:

Các loại rau củ: bông cải xanh, rau bina, cải xoăn, cà rốt, khoai lang,…

• Trái cây: cam, chanh, bưởi, táo, bơ, quả mọng như dâu tây, việt quất, mâm xôi,…
• Ngũ cốc nguyên hạt: lúa mì nguyên cám, kiều mạch, hạt quinoa, gạo lứt,…
• Protein: thịt nạc, gia cầm, cá béo (cá hồi, cá mòi, cá ngừ), trứng, đậu, đậu Hà Lan, đậu lăng, đậu phụ,…
• Sữa và sản phẩm từ sữa: sữa và sữa chua ít béo hoặc không béo, sữa thực vật không đường,…

Bên cạnh đó, người bệnh cần tránh ăn bưởi hoặc nước ép bưởi vì có thể gây ra vấn đề với các enzym và chất vận chuyển thuốc, ảnh hưởng đến việc hấp thụ thuốc của cơ thể. Đồng thời kiêng rượu, cà phê, thực phẩm chứa hàm lượng đường và chất béo cao vì có khả năng tác động tiêu cực đến sức khỏe của người bệnh đang trong quá trình điều trị.

• Tập thể dục đều đặn: Thường xuyên vận động giúp tăng cường sức khỏe tổng thể, bao gồm chức năng sinh lý. Tập thể dục cũng kích thích quá trình tổng hợp testosterone – hormone có vai trò kiểm soát ham muốn tình dục, hoạt động cương dương, số lượng và chất lượng tinh trùng ở nam giới. Bạn hãy ưu tiên những bài tập rèn luyện sức bền như nâng tạ, bơi lội, các bài tập kegel, squat, plank,…
• Ngủ đủ giấc: Thức khuya, ngủ không đủ giấc có thể làm suy giảm testosterone trong cơ thể, khiến khả năng tình dục suy giảm trầm trọng hơn. Các chuyên gia khuyên rằng người lớn nên ngủ từ 7 – 9 tiếng mỗi đêm, giúp cơ thể có thời gian phục hồi, nâng cao sức khỏe tổng thể, bao gồm chức năng sinh lý nam.
• Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng, stress trong thời gian dài sẽ kích thích cơ thể sản sinh nhiều cortisol. Sự gia tăng của cortisol – hormone căng thẳng làm giảm hứng thú với chuyện giường chiếu, ảnh hưởng đến chất lượng đời sống tình dục. Để đẩy lùi áp lực, các quý ông có thể áp dụng một số biện pháp giúp thư giãn như thiền định, yoga, nghe nhạc, đọc sách, tham gia các hoạt động ngoài trời như du lịch, chơi thể thao,…
• Thực hiện một số hoạt động như thiền định, yoga, tham gia hoạt động ngoài trời,… nhằm kiểm soát căng thẳng, ngăn ngừa suy giảm khả năng tình dục.
• Tránh sử dụng chất kích thích: Ngưng sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá,… vì có thể làm giảm hiệu quả điều trị của methadone và khiến chức năng sinh lý kém hơn.

Các biện pháp hỗ trợ khác:

• Điều chỉnh liều lượng methadone: Trường hợp nhận thấy khả năng tình dục bị ảnh hưởng nghiêm trọng, bạn có thể thảo luận với bác sĩ để được kiểm tra kịp thời. Bác sĩ sẽ xem xét có nên điều chỉnh liều lượng methadone để giảm thiểu tác dụng phụ hay không.
• Cải thiện bằng các loại thuốc khác: Bác sĩ có thể kê thêm thuốc hỗ trợ cải thiện chức năng sinh lý ở nam giới, tuy nhiên điều này tùy thuộc vào tình trạng người bệnh và các tương tác thuốc.
• Liệu pháp tâm lý: Đây là biện pháp hỗ trợ các đấng mày râu đối phó với những vấn đề tâm lý liên quan đến suy giảm khả năng tình dục, nhờ đó cải thiện suy nghĩ, cảm xúc và hành động tích cực hơn, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Uống methadone có ảnh hưởng đến sinh lý không? Sử dụng methadone liều cao và trong thời gian dài có nguy cơ làm suy giảm khả năng tình dục. Đây là những tác dụng phụ không mong muốn, tuy nhiên người bệnh tuyệt đối không được tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi liều lượng khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ. Để giảm thiểu vấn đề này, biện pháp tốt nhất đó là xây dựng chế độ ăn uống và lối sống khoa học, lành mạnh.