Thanh thiếu niên độ tuổi dậy thì có thể đối mặt với nhiều thay đổi về cơ thể và nhạy cảm hơn về mặt cảm xúc, ảnh hưởng đến tâm trạng và gây ra các dạng rối loạn tâm thần nghiêm trọng. Thang đo bài test trầm cảm ở tuổi dậy thì là công cụ hỗ trợ chẩn đoán đắc lực cho các vấn đề về tâm lý ở trẻ. Hãy cùng ECO Pharma tìm hiểu các bài test trong bài viết dưới đây.
Trầm cảm ở tuổi dậy thì là tình trạng rối loạn tâm thần gây ra cảm giác buồn bã và mất hứng thú, ảnh hưởng đến cảm nhận, suy nghĩ, hành động của trẻ. Nó cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần và thể chất.
Trầm cảm có thể diễn ra ở mọi độ tuổi, đặc biệt ở độ tuổi dậy thì. Giai đoạn này trầm cảm thường có các biểu hiện và triệu chứng khác so với trầm cảm thông thường. Những nguyên nhân có thể gây ra tình trạng trầm cảm ở tuổi dậy thì có thể do áp lực về kết quả học tập, gia đình, bạn bè; ám ảnh về vấn đề trong tuổi thơ; nhạy cảm về cảm xúc; sử dụng chất kích thích,…
Đặc biệt, sự thay đổi về hormone ở bé gái (nồng độ estrogen tăng nhanh vào giai đoạn dậy thì) là một trong những nguyên nhân làm tăng khả năng trầm cảm. Những sự thay đổi về thể chất vào giai đoạn dậy thì như ngực phát triển ở bé gái, vỡ giọng ở bé trai cũng khiến trẻ bối rối trước sự thay đổi của cơ thể và cảm thấy tự ti hơn. (1)
Những dấu hiệu trầm cảm cho thấy phụ huynh cần cho trẻ thực hiện test trầm cảm ở tuổi dậy thì là:
Nếu phát hiện các dấu hiệu bất thường về tâm trạng ở trẻ, phụ huynh có thể khuyến khích trẻ tự thực hiện test trầm cảm tuổi dậy thì bằng các thang đo khoa học tại nhà. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý kết quả chỉ mang tính chất tham khảo và không thể thay thế kết quả chẩn đoán của bác sĩ, chuyên gia tâm lý.
Để đánh giá tình trạng trầm cảm ở trẻ trong độ tuổi dậy thì, các thang đo trầm cảm như PHQ-9, Burns thường được bác sĩ và các chuyên gia tâm lý sử dụng.
Thang đo PHQ-9 (Patient Health Questionnaire-9) là thang đo được phát triển bởi bác sĩ Spitzer, Williams, Kroenke và cộng sự, hỗ trợ việc chẩn đoán và theo dõi mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng trầm cảm. Bài test PHQ-9 có thể áp dụng cho người từ 12 tuổi trở lên, trả lời bộ câu hỏi trong vòng dưới 5 phút và thực hiện hàng năm.
Để thực hiện bài đánh giá, bạn có thể điền vào bảng trả lời 9 câu hỏi dựa trên cảm xúc và những hoạt động trong thời gian khoảng 2 tuần gần nhất, sau đó tính tổng điểm để đối chiếu với kết quả. (2)
Bảng thang đo PHQ-9:
0 điểm
(hầu như không có) |
1 điểm
(một vài ngày) |
2 điểm
(hơn một nửa thời gian) |
3 điểm (hầu như mỗi ngày) | |
1. Bạn không cảm thấy hứng thú, vui vẻ đối với các hoạt động trong ngày. | ||||
2. Bạn cảm thấy buồn bã, tuyệt vọng, chán nản. | ||||
3. Bạn gặp khó khăn để đi vào giấc ngủ hoặc ngủ quá nhiều. | ||||
4. Bạn cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng. | ||||
5. Bạn không có cảm giác thèm ăn hoặc ăn quá nhiều. | ||||
6. Bạn cảm thấy bản thân tệ, thất vọng về bản thân, hoặc cho rằng bản thân đã khiến cho chính mình hay gia đình cảm thấy thất vọng. | ||||
7. Bạn gặp khó khăn trong việc tập trung, chẳng hạn như khi đọc báo, xem tivi. | ||||
8. Bạn nói hoặc đi chậm chạp hơn khiến mọi người chú ý hoặc trở nên bồn chồn, di chuyển thường xuyên hơn. | ||||
9. Bạn có suy nghĩ thà chết đi hoặc muốn gây đau đớn cho bản thân. |
Sau khi chấm điểm theo từng câu hỏi, bạn cần cộng điểm số lại và tham chiếu với kết quả dưới đây để test trầm cảm ở tuổi dậy thì:
Số điểm | Mức độ trầm cảm | Phương pháp áp dụng |
Từ 0 – 4 điểm | Mức tối thiểu hoặc không trầm cảm | Có thể không cần điều trị |
Từ 5 – 9 điểm | Trầm cảm mức nhẹ | Tiến hành chẩn đoán lâm sàng (thời gian xuất hiện triệu chứng, mức độ suy giảm chức năng) để xác định có cần thiết điều trị hay không |
Từ 10 – 14 điểm | Trầm cảm mức trung bình | |
Từ 15 – 19 điểm | Trầm cảm mức trung bình – nặng | Cần được điều trị bệnh trầm cảm bằng thuốc và liệu pháp tâm lý theo chỉ định của bác sĩ |
Từ 20 – 27 điểm | Trầm cảm mức nặng |
Bảng kiểm tra trầm cảm Burns (Burns Depression Checklist) được nghiên cứu bởi bác sĩ David D. Burns, giảng viên tại Khoa Tâm thần học và Khoa học hành vi của Đại học Stanford, Mỹ. Bài kiểm tra áp dụng cho người từ đủ 13 tuổi và cần tiến hành đánh giá cảm xúc trong 2 tuần trở lại đây.
Trong bảng thang đo Burns, các mức điểm từ 0 – 4 tương đương với:
Bảng kiểm tra trầm cảm Burns:
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | |
Về suy nghĩ và cảm xúc | |||||
1. Cảm thấy buồn bã, sụp đổ | |||||
2. Không cảm thấy vui và luôn u ám | |||||
3. Dễ khóc hoặc uất nghẹn muốn khóc | |||||
4. Cảm thấy chán nản, dễ nản lòng | |||||
5. Cảm thấy tuyệt vọng | |||||
6. Cảm thấy mất lòng tự trọng | |||||
7. Cảm thấy kém cỏi, vô dụng | |||||
8. Cảm thấy tội lỗi, xấu hổ | |||||
9. Tự chỉ trích bản thân hoặc hay đổ lỗi cho người khác | |||||
10. Khó khăn khi đưa ra lựa chọn | |||||
Về hoạt động và mối quan hệ cá nhân | |||||
11. Mất hứng thú trong mối quan hệ với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp | |||||
12. Cảm thấy cô đơn | |||||
13. Dành ít thời gian cho gia đình và bạn bè | |||||
14. Mất động lực | |||||
15. Mất hứng thú với công việc và các hoạt động khác | |||||
16. Tránh né công việc và các hoạt động khác | |||||
17. Mất đi sự hài lòng đối với cuộc sống | |||||
Triệu chứng về thể chất | |||||
18. Cảm thấy mệt mỏi | |||||
19. Khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều | |||||
20. Giảm hoặc tăng cảm giác ngon miệng | |||||
21. Mất hứng thú đối với tình dục | |||||
22. Lo lắng về sức khỏe bản thân | |||||
Ý định tự tử | |||||
23. Bạn có suy nghĩ về việc tự tử? | |||||
24. Bạn có muốn kết thúc cuộc đời không? | |||||
25. Bạn có lên kế hoạch để tự tử không? |
Sau khi thực hiện bảng kiểm tra trên, bạn có thể cộng điểm số và so sánh với bảng kết quả bên dưới:
Khi thực hiện test trầm cảm ở tuổi dậy thì, bạn cần lưu ý những điều sau:
Sau khi tiến hành các bài test trầm cảm ở tuổi dậy thì và được chẩn đoán chính xác bởi chuyên gia, bạn cần tiến hành trị liệu tâm lý với các chuyên gia tâm lý nếu mắc phải tình trạng trầm cảm. Một số loại thuốc cũng có thể được bác sĩ kê đơn trong quá trình điều trị và phụ huynh cần lưu ý cho trẻ sử dụng thuốc đúng liều lượng được chỉ định.
Bên cạnh đó, phụ huynh cũng nên thực hiện một số phương pháp sau để hỗ trợ quá trình điều trị của trẻ:
Những địa chỉ chẩn đoán và điều trị tình trạng trầm cảm uy tín mà bạn có thể tham khảo cho trẻ là:
Các bài test trầm cảm ở tuổi dậy thì kể trên có thể tự thực hiện tại nhà nhưng chỉ nên coi là một sự tham khảo. Nếu thấy trẻ tuổi dậy thì có các biểu hiện nghi ngờ trầm cảm, phụ huynh nên đưa con đến bệnh viện thăm khám để được chẩn đoán và can thiệp sớm. Phụ huynh cũng nên dành nhiều thời gian tâm sự, vui chơi cùng con và có những hướng dẫn cần thiết giúp trẻ vượt qua giai đoạn dậy thì, đặc biệt là bé gái.