Khái niệm về lens mắt được minh họa lần đầu tiên năm 1508, bởi Leonardo Da Vinci. Đến nay, ước tính có hơn 140 triệu người đeo lens trên toàn thế giới cho nhiều mục đích khác nhau (1). Cùng ECO Pharma tìm hiểu tác dụng, cách phân loại và sử dụng lens phù hợp, an toàn cho mắt.
Lens là gì? Lens mắt (kính áp tròng), là một loại thấu kính làm từ chất liệu dẻo đặc biệt, hình tròn, dẹt, có độ cong và kích thích phù hợp với giác mạc. Khi đeo, nó được đặt trực tiếp lên bề mặt con ngươi.
Lens mắt được sử dụng cho nhiều mục đích từ điều chỉnh tật khúc xạ (cận thị, viễn thị, loạn thị) cho đến thời trang, làm đẹp mắt.
Chất liệu của lens áp tròng có hai dạng cứng hoặc mềm, độ an toàn tuỳ thuộc vào cách sử dụng, bảo quản của người dùng và độ uy tín của nhà sản xuất.
Lens mềm: Được cấu tạo từ hydrogel hoặc hydrogel silicone, là chất liệu mềm dẻo cho phép oxy thẩm thấu qua giác mạc, bảo vệ sức khỏe mắt.
Lens cứng thấm khí (RGP): Làm từ nhựa và các chất liệu khác như silicone, fluropolymer (nhựa có thêm flo). Chúng chứa các lỗ siêu nhỏ cho phép nhiều oxy đi qua thấu kính.
Tác dụng của lens mắt gồm điều chỉnh các tật khúc xạ như cận thị, viễn thị, loạn thị, lão thị. Một số loại lens đặc biệt được dùng với mục đích thay đổi màu mắt hoặc điều trị vấn đề về giác mạc như keratoconus (giác mạc hình chóp). Đeo lens cũng giúp bảo vệ giác mạc khỏi tia UV.
Khi sử dụng, bạn cần lưu ý cả ưu và nhược điểm:
Lens đeo mắt được sử dụng rộng rãi vì có những ưu điểm:
Ngoài ưu điểm, len đeo mắt vẫn có một số nhược điểm cần lưu ý:
Lens mắt có nhiều loại, được phân chia dựa vào chất liệu, tác dụng, thời điểm đeo, thời gian thay mới. Tùy tình trạng mắt và nhu cầu cá nhân, bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn loại lens phù hợp, bao gồm:
Đây là loại lens được sử dụng phổ biến nhất, làm bằng nhựa mềm, dẻo, cho phép oxy thẩm thấu qua giác mạc. Đeo lens mềm tạo cảm giác thoải mái, dễ điều chỉnh hơn so với lens cứng thấm khí. Tuy nhiên, chúng dễ bị rách hoặc hấp thụ hóa chất, gây kích ứng mắt.
Lens cứng thấm khí (RGP) bền hơn lens mềm, ít bị rách, chống tích tụ cặn bẩn tốt hơn. Chúng có thể giữ nguyên hình dạng trên mắt, cung cấp tầm nhìn sắc nét, đồng thời vẫn cho phép oxy lưu thông đến giác mạc. Lens cứng thường kém thoải mái và cần vài tuần để làm quen khi mới sử dụng lần đầu.
Một số loại len đeo mắt đặc biệt gồm:
Một số loại lens mắt chuyên dụng, có thiết kế hoặc tính năng đặc biệt, thích hợp cho từng nhu cầu, tình trạng mắt:
Kính áp tròng kết hợp (hybrid) có phần trung tâm là chất liệu bền chắc của lens cứng, nhưng vòng ngoài làm bằng chất liệu lens mềm, giúp cung cấp tầm nhìn rõ nét và tạo cảm giác thoải mái khi đeo. Loại này phù hợp với những người có hình dạng giác mạc không đều như giác mạc hình chóp.
Ortho-K là loại kính áp tròng cứng thấm khí, chỉ đeo khi ngủ, làm thay đổi hình dạng giác mạc, giúp điều chỉnh tật khúc xạ. Cơ chế hoạt động của Ortho-K là tạo áp lực nhẹ lên bề mặt giác mạc (lớp biểu mô), khiến các tế bào di chuyển từ trung tâm ra ngoại vi. Sự di chuyển này dẫn đến thay đổi độ cong giác mạc, khắc phục tật khúc xạ. Người bệnh thường được chỉ định đeo khoảng 8 tiếng mỗi đêm. Khi tháo ra vào ban ngày, bạn sẽ có tầm nhìn rõ mà không cần kính.
Scleral là một dạng kính áp tròng cứng thấm khí RGP. Tuy nhiên, loại lens này có kích thước lớn hơn. Các cạnh của chúng nằm trên phần củng mạc (lòng trắng) thay vì giác mạc. Lens scleral thường được chỉ định cho người bị tổn thương giác mạc hoặc khô mắt nghiêm trọng.
Lens đa tiêu cự gồm nhiều vùng hội tụ, mỗi vùng có độ khúc xạ khác nhau, cung cấp tầm nhìn rõ ở mọi khoảng cách. Chúng phù hợp với những người mắc nhiều tật khúc xạ cùng lúc, ví dụ cận thị và lão thị. Kính áp tròng đa tiêu cự có thể được làm từ chất liệu của lens mềm hoặc lens cứng thấm khí RGP, tùy loại.
Kính áp tròng pha màu giúp thay đổi màu mắt, hoặc làm mắt trông giống mắt của động vật, sinh vật khác. Chúng có thể điều chỉnh tật khúc xạ hoặc không, thường được dùng để tăng tính thời trang khi chụp ảnh, dự tiệc. Tuy nhiên, lens màu vẫn cần có đơn thuốc của bác sĩ để đảm bảo an toàn sức khỏe. (3)
Đeo len mắt là gì? Làm thế nào để sử dụng đúng cách? ECO Pharma hướng dẫn bạn cách đeo và tháo kính áp tròng an toàn:
Khi sử dụng lens lần đầu, bạn hãy hỏi ý kiến của bác sĩ để được hướng dẫn cách đeo, tháo, vệ sinh và bảo quản lens đúng cách, tránh nguy cơ nhiễm khuẩn mắt.
Bạn cần vệ sinh kính áp tròng mỗi ngày, tránh để bụi bẩn, vi khuẩn xâm nhập vào mắt gây tổn thương giác mạc. Lưu ý sử dụng dung dịch chuyên dụng dành cho lens, không dùng nước máy, nước muối, nước nhỏ mắt.
Thời gian sử dụng tùy từng loại lens, bao gồm dùng 1 lần hoặc nhiều lần (1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 1 năm). Lens ban đêm chỉ đeo khi ngủ. Bạn không nên đeo lens quá 8 tiếng mỗi ngày. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ nhãn khoa để được tư vấn thời gian dùng kính áp tròng phù hợp.
Kính áp tròng cần được bảo quản trong hộp đựng, luôn thay nước ngâm mới trước khi đặt lens vào. Thời gian ngâm khoảng 6 đến 8 tiếng, tùy loại. Thường xuyên vệ sinh hộp đựng theo các bước:
Người bệnh cần lưu ý một số vấn đề dưới đây, giúp tối ưu công dụng của lens mắt:
Thăm khám là bước cần thiết trước khi dùng lens mắt lần đầu. Bác sĩ sẽ đo độ khúc xạ, kiểm tra bệnh lý về mắt,… để đảm bảo bạn đủ điều kiện đeo lens. Đồng thời tư vấn loại lens phù hợp (ví dụ lens mềm, lens cứng, lens dùng một ngày hay nhiều ngày), và hướng dẫn sử dụng đúng cách.
Người bệnh hãy khám mắt tại địa chỉ có máy móc hiện đại như Trung tâm Mắt Công nghệ cao, thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh và Hệ thống Phòng khám Đa Khoa Tâm Anh.
Bệnh viện đầu tư nhiều thiết bị tân tiến như máy chụp bản đồ mặt trước – sau giác mạc kèm trục nhãn cầu Pentacam AXL Wave, máy đo sinh trắc học giác mạc Corvis ST, máy phẫu thuật khúc xạ Femtosecond laser VISUMAX 800, máy phẫu thuật khúc xạ Excimer laser Mel 90, hệ thống AMARIS 1050S Excimer Laser, hệ thống máy phẫu thuật Phaco Centurion Active Sentry Handpiece.
Trung tâm quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ đầu ngành nhãn khoa ở Việt Nam, có kinh nghiệm lâu năm trong việc chẩn đoán, điều trị tật khúc xạ, đục thủy tinh thể, bệnh lý võng mạc, tạo hình thẩm mỹ mắt… hỗ trợ lấy lại thị lực, đôi mắt sáng khỏe cho người bệnh.
Lens mắt là vật dụng cá nhân, không dùng chung. Chia sẻ lens với người khác làm tăng nguy cơ lây lan vi khuẩn, gây nhiễm trùng mắt. Ngoài ra, kính áp tròng có kích thước, hình dạng phù hợp với giác mạc mỗi người. Dùng lens không vừa sẽ dẫn đến kích ứng, loét giác mạc.
Đơn thuốc của mỗi loại kính áp tròng là khác nhau, gồm độ khúc xạ, bệnh lý về mắt. Đeo lens không đúng với tình trạng mắt khiến tầm nhìn mờ, mỏi mắt, đau đầu. Bạn cũng không thể đảm bảo người khác vệ sinh lens đúng cách, dễ gây hại mắt.
Bạn nên đeo lens áp tròng trước khi trang điểm, tránh dính các hạt phấn nhỏ vào kính gây nhiễm khuẩn mắt. Điều này cũng giúp trường nhìn rộng, tầm nhìn rõ, dễ trang điểm hơn. Đôi khi, lens mắt không thể đeo thành công ở lần đầu tiên, cần rửa bằng dung dịch và đeo lại. Vì vậy nếu đeo lens sau bước trang điểm sẽ làm nhòe phấn mắt, mascara.
Trước khi chạm vào lens, bạn cần rửa tay sạch bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn và lau khô. Sau khi tháo lens, hãy rửa lens bằng dung dịch chuyên dụng, chà xát nhẹ nhàng bằng đầu ngón tay; Thay nước ngâm mới trong hộp đựng rồi mới đặt lens vào, không dùng nước ngâm cũ.
Bạn nên dùng nước nhỏ mắt thường xuyên khi đeo lens để bôi trơn mắt, làm ẩm lens, tạo sự thoải mái. Ngoài ra, việc này còn giúp loại bỏ cặn bẩn, vi khuẩn tích tụ dưới kính áp tròng, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn mắt. Tuy nhiên, không phải mọi loại nước nhỏ mắt đều phù hợp, bạn chỉ nên dùng sản phẩm được khuyến nghị dành cho người đeo lens.
Sử dụng lens trong thời gian dài có thể gây đau, mờ, mỏi mắt, kích ứng, loét giác mạc, chảy nước mắt sống, nhạy cảm với ánh sáng. Để an toàn, bạn hãy dùng lens theo thời gian khuyến nghị của bác sĩ; Không đeo lens qua đêm, trừ những loại được chỉ định dùng khi ngủ.
Ngoài những câu hỏi lens mắt có tác dụng gì, tác dụng của đeo lens là gì, người bệnh còn thắc mắc một số vấn đề:
Kính áp tròng an toàn cho mắt nếu được bác sĩ kê đơn phù hợp và người đeo vệ sinh, bảo quản đúng cách. Trường hợp có biểu hiện bất thường như ngứa, đỏ, chảy nước mắt sống, bạn nên tháo lens và đợi đến khi tình trạng thuyên giảm. Nếu các triệu chứng vẫn tiếp diễn hoặc trở nên nghiêm trọng, hãy đến gặp bác sĩ ngay. Bạn cũng không nên sử dụng nếu lens bị rách, xước.
Tùy hình dạng giác mạc, tật khúc xạ, nhu cầu cá nhân, bác sĩ sẽ tư vấn loại lens phù hợp. Nếu bạn mới dùng kính áp tròng lần đầu, mong muốn sự thoải mái, hãy ưu tiên lens mềm. Đối với người cần tầm nhìn rõ nét, mắc một số vấn đề về mắt như giác mạc hình chóp, lens cứng thấm khí là lựa chọn lý tưởng.
Bạn không nên đeo lens quá 8 tiếng một ngày để mắt có thời gian nghỉ ngơi. Việc sử dụng kính áp tròng quá lâu làm giảm lượng oxy cung cấp cho mắt, dẫn đến khô, đau, mờ mắt, tăng nguy cơ nhiễm khuẩn.
Lens mắt có thể sử dụng cho nhiều mục đích, gồm cải thiện thị lực, tăng tính thời trang, điều trị bệnh về mắt. Đối với người sử dụng lần đầu, hãy hỏi ý kiến của bác sĩ nhãn khoa để được tư vấn loại lens phù hợp. Ngoài ra, việc tuân thủ hướng dẫn chăm sóc, bảo quản lens cũng rất quan trọng, giúp ngăn ngừa nhiễm trùng, giữ đôi mắt sáng khỏe.
