Rối loạn trầm cảm phổ biến nhưng nghiêm trọng, biểu hiện phức tạp, ảnh hưởng sâu sắc đến mọi khía cạnh của cuộc sống. Trong bài viết này, ECO Pharma sẽ làm rõ nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị để bạn đọc có cái nhìn cụ thể hơn về bệnh rối loạn trầm cảm.
Rối loạn trầm cảm là gì? Đây là bệnh rối loạn tâm thần phổ biến ảnh hưởng đến cách một người suy nghĩ, cảm nhận và hành xử. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh này là nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm chức năng trên toàn cầu. (1)
Đây không chỉ là cảm giác buồn bã hay mệt mỏi thông thường mà còn đi kèm các biểu hiện như mất hứng thú với các hoạt động hàng ngày, rối loạn giấc ngủ và thậm chí là ý nghĩ tự sát.
Hiện nay, trên toàn cầu có hơn 280 triệu người mắc phải bệnh. Hội chứng rối loạn trầm cảm không phân biệt tuổi tác, giới tính hay hoàn cảnh, nhưng phụ nữ và những người trải qua sang chấn thường có nguy cơ cao hơn. Đáng lo ngại, khoảng 700.000 người mỗi năm tử vong do tự tử liên quan đến bệnh, dù đã có các phương pháp điều trị hiệu quả.
Tuy nhiên, sự thiếu hụt nguồn lực, nhân lực y tế và định kiến xã hội vẫn khiến hơn 75% người bệnh tại các quốc gia thu nhập thấp và trung bình không được hỗ trợ, tạo ra một thách thức lớn trong việc giảm thiểu tác động của căn bệnh này.
Bệnh được chia thành nhiều mức độ, từ rối loạn trầm cảm nhẹ đến hội chứng trầm cảm nặng có loạn thần. Quan trọng nhất, hội chứng này không chỉ gây ảnh hưởng đến cá nhân mà còn làm suy giảm chất lượng cuộc sống gia đình, xã hội và công việc.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng, rối loạn trầm cảm có thể bắt nguồn từ sự kết hợp giữa yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội.
Các sự kiện bất lợi trong cuộc sống như thất nghiệp, mất mát người thân, hoặc trải qua các chấn thương tâm lý là những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chứng rối loạn trầm cảm lo âu. Những áp lực từ xã hội và môi trường xung quanh có thể khiến con người rơi vào trạng thái căng thẳng kéo dài, dẫn đến suy giảm khả năng đối phó với các khó khăn.
Tâm lý không ổn định, dễ bị tổn thương do những trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ, hoặc do tính cách hay lo âu cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc chứng rối loạn trầm cảm lo âu. Khi gặp phải các biến cố, những người dễ bị tổn thương tâm lý thường khó vượt qua và dễ rơi vào vòng xoáy của cảm xúc tiêu cực.
Sự mất cân bằng của các chất dẫn truyền thần kinh trong não như serotonin, norepinephrine và dopamine, là một yếu tố sinh học quan trọng gây nên rối loạn trầm cảm. Ngoài ra, những thay đổi trong hoạt động của hệ thần kinh hoặc các vấn đề di truyền cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Bệnh này có liên quan chặt chẽ đến sức khỏe thể chất. Những người ít vận động hoặc sử dụng rượu quá mức thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Đồng thời, những bệnh lý mạn tính như tim mạch, ung thư, tiểu đường hoặc bệnh về đường hô hấp không chỉ làm gia tăng cảm giác căng thẳng mà còn có thể trực tiếp gây ra bệnh.
Ngược lại, người mắc hội chứng trầm cảm thường gặp khó khăn trong việc kiểm soát và điều trị các bệnh lý nền, làm trầm trọng thêm tình trạng sức khỏe tổng thể.
Thói quen ít vận động, sử dụng các chất kích thích hoặc không duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối cũng là yếu tố góp phần gây nên rối loạn trầm cảm. Những thói quen này làm suy giảm thể chất và tinh thần, tạo điều kiện cho bệnh phát triển.
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của rối loạn trầm cảm là rất quan trọng (2). Dưới đây là một số biểu hiện của bệnh phổ biến:
Nếu nhận thấy các biểu hiện của người rối loạn trầm cảm như trên, việc tìm đến chuyên gia tâm lý là cần thiết để được hỗ trợ.
Rối loạn trầm cảm thường phát triển qua nhiều giai đoạn:
Hiện nay, rối loạn trầm cảm được chia thành nhiều loại với các đặc điểm và mức độ ảnh hưởng khác nhau. Việc nhận diện từng loại là bước quan trọng giúp hỗ trợ người bệnh kịp thời và đúng cách.
Dạng này thường có các biểu hiện như mệt mỏi, mất ngủ, nhưng chưa ảnh hưởng quá nhiều đến cuộc sống.
Người bệnh có thể gặp khó khăn trong công việc và các mối quan hệ xã hội.
Đây là dạng bệnh nghiêm trọng nhưng không kèm ảo giác hay hoang tưởng, ít rối loạn tâm thần đi kèm hơn nhóm có loạn thần. Tuy nhiên, nó vẫn ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống và cần được điều trị kịp thời. (3)
Đây là dạng nghiêm trọng nhất, với các biểu hiện bệnh có thể nghe thấy những giọng nói tiêu cực hoặc tin vào những ý nghĩ sai lầm như bản thân vô giá trị hay đã phạm tội nghiêm trọng. Dạng bệnh này ảnh hưởng đáng kể đến khả năng nhận thức thực tế, thường gặp ở khoảng 25% người nhập viện vì trầm cảm, đòi hỏi can thiệp y tế kịp thời và chuyên sâu. (4)
Việc chẩn đoán rối loạn trầm cảm điển hình này đòi hỏi các bác sĩ dựa vào các tiêu chí sau:
Điều trị rối loạn trầm cảm đòi hỏi sự kết hợp linh hoạt giữa các phương pháp hiện đại và hỗ trợ tâm lý. Những cách tiếp cận hiệu quả đang ngày càng giúp người bệnh cải thiện sức khỏe tinh thần và tìm lại cân bằng trong cuộc sống.
Các loại thuốc như SSRIs (thuốc ức chế tái hấp thu serotonin) thường được kê đơn để cân bằng hóa chất trong não.
Các buổi trị liệu với chuyên gia tâm lý giúp người bệnh hiểu rõ hơn về cảm xúc và cách kiểm soát chúng.
CBT là một phương pháp đã được chứng minh hiệu quả trong việc thay đổi các suy nghĩ tiêu cực.
IPT tập trung vào việc cải thiện các mối quan hệ xã hội, từ đó giảm bớt triệu chứng trầm cảm.
Phòng ngừa chứng rối loạn trầm cảm đòi hỏi một lối sống khoa học. Người bệnh có thể áp dụng phương pháp “tự chăm sóc” bản thân dưới đây để có thể vượt qua bệnh:
Tìm hiểu thêm bài viết: Rối loạn cảm xúc và trầm cảm phân biệt như thế nào? [GIẢI ĐÁP]
Hiện nay, rối loạn trầm cảm là tình trạng phổ biến, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Việc chẩn đoán và điều trị sớm đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện bệnh và khả năng hồi phục. Tại TP. Hồ Chí Minh, nhiều cơ sở y tế uy tín cung cấp dịch vụ chuyên sâu về chẩn đoán và điều trị bệnh hiệu quả, đảm bảo người bệnh được tiếp cận các phương pháp điều trị hiện đại và hiệu quả.
Rối loạn trầm cảm không chỉ là một căn bệnh tâm lý mà còn là thách thức lớn đối với sức khỏe cộng đồng. Việc nhận biết sớm và áp dụng các phương pháp điều trị kịp thời là chìa khóa giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu trầm cảm, hãy mạnh dạn tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia.
