Suy tim độ 4 là giai đoạn nặng nhất, mang tính rủi ro cao. Đây là thách thức lớn đối với bệnh nhân, bác sĩ và người chăm sóc. Cùng ECO Pharma tìm hiểu rõ hơn về suy tim độ 4. Triệu chứng, tiên lượng và cách chăm sóc để giảm nhẹ.
Suy tim độ 4 hay còn gọi là suy tim giai đoạn cuối là một tình trạng bệnh nghiêm trọng, tim không còn hoạt động hiệu quả, không đủ khả năng bơm máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Ở giai đoạn cuối này, các cơ quan và mô trong cơ thể bị thiếu máu và oxy nghiêm trọng. Người bệnh gần như mất khả năng vận động thể lực, thường phải nằm một chỗ, các triệu chứng suy tim cũng trở nên nghiêm trọng và dai dẳng hơn với tỷ lệ tử vong cao.
Nguyên nhân chủ yếu của suy tim độ 4 là do mắc các bệnh lý tim mạch nền như bệnh lý mạch vành, huyết áp cao, bệnh lý cơ tim, bệnh tim bẩm sinh, bệnh van tim, rối loạn nhịp tim, viêm cơ tim… Ngoài ra, suy tim độ 4 cũng có dạng cấp tính và phát triển với tình trạng tổn thương tim đột ngột như nhiễm trùng, cục máu đông trong phổi, nhồi máu cơ tim.
Một số yếu tố thúc đẩy bệnh tiến triển nặng thành độ 4 gồm chế độ ăn nhiều muối; nhiễm khuẩn; thiếu máu; rối loạn nhịp tim; lạm dụng chất kích thích như rượu bia, thuốc lá; không tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ; phụ nữ mang thai; thừa cân, béo phì; lupus ban đỏ; đái tháo đường; suy giáp, cường giáp….
Theo một Đánh giá năm 2017, khi suy tim đã tiến triển đến giai đoạn cuối có khả năng gặp phải các triệu chứng nghiêm trọng và dai dẳng như:
Nếu ở giai đoạn nhẹ, người bệnh gặp phải tình trạng khó thở khi đi bộ lên cầu thang, thì suy tim độ 4 triệu chứng này sẽ xuất hiện ngay cả khi thực hiện các hoạt động thể chất nhẹ, khi đi bộ một quãng đường ngắn hoặc ngay cả khi được nghỉ ngơi.
Ngoài ra, khi đang nằm hoặc đang ngủ, người bệnh cũng đột ngột lên cơn khó thở, phải ngồi dậy ngay, mở cửa sổ do cảm thấy ngột ngạt không đủ không khí để thở mặc dù phòng không quá bí bách.
Phần lớn người bệnh suy tim cấp độ 4 thường bị ho, khó thở, đặc biệt khi nằm ngủ gối thấp, gây mệt mỏi, khó ngủ và dễ bị thức giấc. Đối với trường hợp này, người bệnh có thể dùng gối cao hơn để cải thiện tình hình.
Triệu chứng suy tim độ 4 điển hình là ho dai dẳng. Ở giai đoạn cuối, tim gần như mất chức năng bơm máu khiến máu dễ bị ứ đọng. Nếu máu ứ đọng trong phổi có thể gây ho dai dẳng trong nhiều ngày và kèm đờm có màu hồng nhạt (do lẫn máu), đặc biệt, cơn ho nặng nề hơn trong tư thế nằm.
Khi tim không thể thực hiện nhiệm vụ bơm máu đi khắp cơ thể, máu không chỉ tích tụ ở phổi gây ho mà còn tích tụ ở một số bộ phận khác, dẫn đến phù nề, thường thấy nhất là ở bàn tay, bàn chân, mắt cá chân, bụng… Khi các bộ phận trên cơ thể bị phù nề sẽ làm tăng cân bất thường.
Tim đập nhanh cũng là triệu chứng suy tim độ 4 thường gặp. Các cơ quan trong cơ thể không nhận đủ lượng máu cần thiết cho hoạt động bình thường sẽ gửi tín hiệu lên não và buộc tim phải đập nhanh hơn để tăng số lần co bóp, giúp đưa máu đi khắp cơ thể.
Người bệnh suy tim cấp độ 4 lúc nào cũng cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức, các hoạt động đi lại, ăn uống cũng khó khăn hơn.
Người bệnh thường xuyên bị buồn nôn, đầy bụng, chậm tiêu, ăn uống không ngon miệng… do hệ tiêu hóa không nhận đủ lượng máu để hoạt động. Máu ứ ở ruột gây phù nề niêm mạc làm ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa.
Nhận thấy sức khỏe ngày càng suy giảm và các triệu chứng thường xuyên hành hạ, người bệnh rơi vào trạng thái lo lắng, thậm chí trầm cảm.
Ở giai đoạn cuối của bệnh suy tim, lượng máu lên não kém cùng với sự thay đổi của nồng độ natri trong máu dễ làm người bệnh giảm trí nhớ, hay quên.
Có đến 50% người bệnh suy tim độ 4 sẽ tử vong trong vòng 1 năm. Người bệnh thường gặp các triệu chứng nghiêm trọng và kéo dài ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, tâm lý, phải nhập viện thường xuyên để theo dõi. Điều đáng nói, ở giai đoạn cuối, người bệnh thường không đáp ứng với các liệu pháp điều trị và cần phải chăm sóc bệnh nhân suy tim đặc biệt. [1]
Các biến chứng vô cùng nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng người bệnh của suy tim cấp độ 4 gồm:
Xem thêm: Suy tim có mấy cấp độ? Mức nào là nặng nhất và nhẹ nhất?
Để chẩn đoán suy tim độ 4, các bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp như: Chụp X-quang tim phổi, siêu âm tim qua thành ngực, đo điện tâm đồ ECG, đo Holter điện tâm đồ 24 giờ, MSCT động mạch vành, MRI tim, chụp động mạch vành, xét nghiệm máu tổng quát.
Sau khi có kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ đánh giá được mức độ nặng của bệnh và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho từng trường hợp. Đồng thời, dựa vào tình trạng sức khỏe tổng thể và khả năng đáp ứng điều trị của người bệnh, bác sĩ có thể thay đổi, điều chỉnh phác đồ cho phù hợp và hiệu quả hơn.
Ở suy tim độ 4, người bệnh không còn đáp ứng với các phương pháp điều trị trước đó. Để giảm bớt các triệu chứng, bác sĩ có thể chỉ định tiêm thuốc vào tĩnh mạch, liệu pháp oxy hoặc các phương pháp can thiệp khác. Cụ thể một số phương pháp giúp người bệnh dễ chịu và kéo dài thời gian sống như:
Các loại thuốc điều trị suy tim giúp giảm khả năng nhập viện, kéo dài thời gian sống cho người bệnh như ARNI hoặc ức chế men chuyển, chẹn beta, thuốc kháng aldosteron, thuốc ức chế thụ thể SGLT-2. Ngoài ra, một số loại thuốc giúp giảm nhẹ các triệu chứng cho người bệnh như thuốc hạ huyết áp, thuốc trợ tim, thuốc lợi tiểu, thuốc an thần, thuốc chống đông máu.
Trong một số trường hợp suy tim độ 4, bác sĩ có thể chỉ định cấy máy khử rung tim vào ngực cho bệnh nhân. Máy khử rung tim này giúp chuyển về nhịp tim xoang nếu bệnh nhân có cơn nhịp nhanh thất hoặc rung thất.
Nếu tìm được nguồn tim thích hợp, bác sĩ sẽ tiến hành thủ thuật xâm lấn nhằm thay thế tim người bệnh bằng một quả tim khỏe mạnh khác. Sau khi được thay tim, người bệnh cần duy trì dùng thuốc để cơ thể chấp nhận quả tim mới.
Điều trị giảm nhẹ là phương pháp phối hợp việc chăm sóc y tế, tâm lý giữa bác sĩ, bệnh nhân và người nhà. Phương pháp này gồm: truyền liên tục các thuốc tăng co bóp cơ tim, thuốc chống lo âu, thuốc an thần… Đặc biệt, hỗ trợ nâng đỡ cảm xúc cho bệnh nhân, giúp cải thiện tâm lý, nâng cao chất lượng cuộc sống người bệnh và thân nhân.
Tiên lượng điều trị suy tim độ 4 thường khá thấp, bệnh không thể chữa khỏi. Các phương pháp can thiệp chỉ có mục đích giảm nhẹ các triệu chứng và kéo dài thời gian sống cho người bệnh.
Ngoài ra, tiên lượng điều trị của suy tim độ 4 còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:
Cùng với phác đồ điều trị của bác sĩ, các biện pháp chăm sóc giảm nhẹ cho người bệnh suy tim độ 4 giúp cải thiện tâm lý thoải mái hơn và hỗ trợ tích cực quá trình điều trị.
Suy tim giai đoạn 4 có thể xuất hiện các biến chứng nguy hiểm, do đó người bệnh cần được theo dõi thường xuyên và kỹ lưỡng. Tất cả các triệu chứng, thay đổi bất thường cần được quan tâm, đặc biệt khi nhận thấy người bệnh có triệu chứng khó thở, phù nề, tăng cân… cần thông báo ngay với bác sĩ.
Người bệnh suy tim giai đoạn 4 cần được bổ sung nhiều trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, các loại cá béo (cá ngừ, cá trích, cá hồi), thịt nạc, dầu thực vật; Tránh ăn nhiều muối, mỡ động vật; hạn chế uống nhiều nước; thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn hoặc tinh chế. Đồng thời, chia thành nhiều bữa ăn nhỏ, không nên ăn quá nhiều quá no; tránh hoàn toàn rượu bia, thuốc lá, cà phê, nước ngọt.
Mặc dù bị suy tim độ 4 sẽ khó khăn trong các hoạt động thể chất nhưng người bệnh vẫn nên hoạt động nhẹ nhàng, đi bộ chậm, dưỡng sinh để cải thiện lưu thông máu; Tránh vận động mạnh và nên nghỉ ngơi nếu khó thở, ho, mệt.
Giấc ngủ rất quan trọng đối với người bệnh suy tim. Do đó, bên cạnh động viên, an ủi, giúp tinh thần người bệnh thoải mái, người thân cần chú ý đến các yếu tố tác động đến giấc ngủ, tạo không gian tốt cho người bệnh dễ ngủ hơn.
Khi bị suy tim độ 4 người bệnh cần điều trị tích cực theo phác đồ của bác sĩ. Đồng thời, bạn cần giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ kết hợp với lối sống khoa học giúp giảm nhẹ triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài thời gian sống.
Bệnh suy tim độ 4 là giai đoạn cuối của suy tim nên hầu hết các phương pháp can thiệp điều trị chỉ có thể giảm bớt triệu chứng và hạn chế nhập viện, kéo dài thời gian sống. Hiện nay, ghép tim là phương pháp điều trị có hiệu quả cao nhất, giúp cải thiện chất lượng sống và kéo dài thời gian sống, tuy nhiên không phải người bệnh nào cũng đủ điều kiện hoặc có thể tiếp cận được phương pháp ghép tim.
Suy tim độ 4 sống được bao lâu? Theo đánh giá năm 2018, người bệnh suy tim giai đoạn cuối sống được thêm 6 – 12 tháng. Trong 6 tháng cuối, người bệnh thường phải nhập viện thường xuyên và làm thủ tục y tế liên tục để cải thiện các triệu chứng. [2]
Suy tim độ 4, tim bị tổn thương nghiêm trọng, khả năng bơm máu cho cơ thể bị suy giảm nghiêm trọng. Bệnh tiến triển nhanh, đi kèm các biến chứng nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng người bệnh. Để hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng suy tim và kéo dài thời gian sống, người bệnh cần được chăm sóc tích cực cả về y tế lẫn tinh thần.
