Ước tính từ 1,5% đến 33% tình trạng da sạm đen xảy ra ở nữ giới. Điều trị sạm da mặt bao gồm các phương pháp tại nhà, sử dụng các sản phẩm chứa axit nhẹ và retinoid không kê đơn, cũng như các thủ thuật chuyên sâu được thực hiện bởi bác sĩ da liễu . Cùng ECO Pharma tìm hiểu 11 cách trị sạm da mặt hiệu quả ở bài viết ngay sau đây.
Sạm da mặt hay còn gọi là tăng sắc tố da. Đây là một thuật ngữ dùng chung để chỉ các loại thay đổi màu sắc da khác nhau và các mảng da trở nên sẫm màu hơn vùng da xung quanh. Tình trạng này xảy ra do sự gia tăng melanin quá mức – chất tạo màu (sắc tố) cho da.
Tùy thuộc vào màu da và nguyên nhân, tăng sắc tố có thể xuất hiện với các màu sắc từ nâu đến đen với các hình dạng khác nhau. Chẳng hạn như tàn nhang, nám, sạm da hoặc các mảng da tối màu gây mất thẩm mỹ.
Da sạm đen thường phổ biến và nghiêm trọng hơn ở những người có màu da tối và không thường xuyên sử dụng kem chống nắng. Ngoài ra, sản xuất melanin quá mức hoặc không đều có thể dễ nhận thấy hơn trên da tối màu, đặc biệt ở các vùng bị ảnh hưởng bởi các tình trạng viêm da như mụn trứng cá.
Da bị sạm đen thường xuất hiện ở hai gò má, vùng dưới mũi, giữa trán, cằm, cổ và tay. Da bị đen sạm thông thường là một tình trạng lành tính, không liên quan đến sức khỏe nhưng lại ảnh hưởng đến thẩm mỹ và sự tự tin, đặc biệt ở phụ nữ.
Mặc dù tăng sắc tố da có thể xảy ra ở bất kỳ ai, bất kể tuổi tác, màu da hoặc loại da, nhưng một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt là sạm da mặt:
Tia cực tím (UV) trong ánh nắng mặt trời kích thích tế bào melanocyte sản sinh melanin để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV, dẫn đến tình trạng da bị sạm đen. Ngoài ra, tia UV còn gây tổn thương cấu trúc collagen và elastin, làm da nhanh lão hóa và bị cháy nắng.
Ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí được xác định là một yếu tố nguy cơ tiềm ẩn trong sự phát triển của nám da, tăng sắc tố da mặt và các rối loạn sắc tố khác. Cơ chế bệnh sinh liên quan đến việc các hạt nano ô nhiễm xâm nhập vào da, kích hoạt các quá trình hóa học dẫn đến lão hóa và rối loạn sắc tố.(1)
Các thành phần có trong mỹ phẩm như hydroquinone, corticosteroid hoặc các chất tạo màu nhân tạo có thể gây kích ứng da, làm tăng sản xuất melanin và dẫn đến tình trạng da sạm đen. Hơn nữa, lạm dụng sản phẩm tẩy trắng da cũng có thể gây hại và làm tình trạng sạm da trở nên nghiêm trọng hơn.
Nám da có thể xuất phát từ việc chăm sóc da không đúng cách. Việc thiếu bảo vệ da khỏi tia UV, sử dụng mỹ phẩm không phù hợp hoặc chăm sóc da quá mức có thể làm suy yếu hàng rào bảo vệ da, dẫn đến tăng sản xuất melanin gây sạm da.
Những thay đổi về hormone, bao gồm sử dụng thuốc tránh thai chứa hormone, giai đoạn mang thai và mãn kinh thường dẫn đến tình trạng tăng sắc tố da. Đặc biệt, sự dao động của nồng độ hormone sinh dục nữ (estrogen và progesterone) có thể gây ra các tình trạng đổi màu da như nám da, sạm da.
Thiếu hụt các vitamin và khoáng chất cần thiết cho da cũng có thể là nguyên nhân gây sạm da. Chẳng hạn, thiếu vitamin C, vitamin E hoặc kẽm làm giảm khả năng chống oxy hóa của da, khiến da dễ bị tổn thương bởi các gốc tự do và tăng sản xuất melanin.
Căng thẳng mãn tính có thể dẫn đến tăng sắc tố da thông qua cơ chế kích hoạt trục hạ đồi – tuyến yên – thượng thận làm tăng tiết hormone vỏ thượng thận (ACTH). Hormon vỏ thượng thận (ACTH) kích thích tế bào hắc tố sản xuất melanin gây tăng sắc tố. Ngoài ra, căng thẳng cũng gây viêm da, một yếu tố khác góp phần vào tình trạng này.(2)
Thiếu ngủ và căng thẳng kéo dài gây rối loạn nội tiết tố, giảm khả năng phục hồi, tự bảo vệ của da khiến da dễ bị tổn thương, sạm đen. Theo một số nghiên cứu, stress có thể kích hoạt đổi màu da bằng cách làm tăng mức cortisol (hormone căng thẳng). Việc giải phóng quá mức hormone này có thể thúc đẩy sản xuất nhiều melanin dẫn đến tăng sắc tố da.
Bệnh Addison ảnh hưởng đến hệ thống tuyến thượng thận gây ra tình trạng tăng sắc tố da bằng cách tác động đến quá trình sản xuất melanin. Ngoài ra, một số bệnh lý về da như mụn trứng cá, bệnh chàm, viêm da và bệnh vẩy nến cũng có thể là yếu tố hình thành các đốm đen dẫn đến sạm da.
Trị sạm da mặt có thể thực hiện tại nhà hoặc bằng các phương pháp chuyên nghiệp tại các cơ sở da liễu. Dưới đây là một số cách trị sạm da mặt hiệu quả mà bạn có thể tham khảo:
Sau đây là một số cách trị sạm da mặt tại nhà hiệu quả bằng nguyên liệu tự nhiên mà bạn có thể tham khảo:
Nghệ đã được sử dụng trong y học cổ truyền để điều trị các vấn đề về da, bao gồm cả sạm da. Trong y học hiện đại, cơ chế tác dụng của nghệ trong điều trị sắc tố và sáng da được cho là do khả năng ức chế sản xuất melanin, sắc tố quyết định màu da. (3)
Thành phần chính có hoạt tính sinh học trong nghệ là curcumin, một chất polyphenol có đặc tính chống oxy hóa và chống viêm mạnh mẽ. Curcumin đã được chứng minh là có khả năng ức chế hoạt động của tyrosinase, một enzyme quan trọng trong quá trình sản xuất melanin. Bằng cách ức chế tyrosinase, nghệ có thể giúp làm giảm sản xuất melanin, từ đó làm mờ các đốm đen và làm sáng da .
1.2. Cách trị da mặt sạm đen bằng nghệ tại nhà:
Trộn bột nghệ với sữa hoặc mật ong để tạo thành hỗn hợp sệt. Hỗn hợp này sau đó được thoa lên vùng da bị sạm màu và để trong khoảng 20 phút trước khi rửa sạch. Quá trình này có thể được lặp lại một vài lần một tuần.
Sữa chua có thể là một phương pháp hỗ trợ tự nhiên và dịu nhẹ cho làn da không đều màu và các đốm đen do tăng sắc tố. Axit lactic trong sữa chua giúp làm mờ các vết thâm và tình trạng tăng sắc tố theo thời gian. Cơ chế tác động bằng cách thúc đẩy quá trình thay đổi tế bào da, loại bỏ các tế bào da sẫm màu và thay thế bằng các tế bào da mới sáng hơn.
Cách trị da mặt sạm đen bằng mặt nạ sữa chua:
Bạn dùng 1 hộp sữa chua nguyên chất, thoa đều hỗn hợp lên mặt, để khoảng 20 phút sau đó rửa sạch bằng nước ấm. Mặt nạ sữa chua nên được sử dụng khoảng 1 – 2 lần một tuần.
Sữa tươi chứa axit lactic có khả năng loại bỏ tế bào chết và làm sáng các vùng da sạm màu. Đồng thời, các vitamin như B12 có trong sữa tươi hỗ trợ phục hồi các vùng da bị đổi màu, mang lại làn da sáng hơn và đều màu hơn.
Cách trị sạm da mặt với sữa tươi:
Trộn sữa tươi với một vài giọt nước cốt chanh. Thoa hỗn hợp này lên vùng da có sắc tố không đều và để trong khoảng 10 phút sau đó rửa sạch làn da.
Mật ong là một chất tẩy tế bào chết tự nhiên, giúp loại bỏ làn da khô ráp, xỉn màu, tái tạo các tế bào da mới. Mặc dù các nhà nghiên cứu chưa tìm ra mối liên hệ trực tiếp giữa việc dùng mật ong trên khuôn mặt và việc làm sáng các đốm đen. Nhưng mật ong có đặc tính tẩy tế bào chết nên có thể loại bỏ các tế bào da chết, giúp da sáng hơn. (4)
Cách trị sạm da mặt với mật ong:
Rửa mặt sạch bằng xà phòng và nước. Thoa mật ong lên mặt. Nếu muốn, bạn có thể pha loãng mật ong với nước tinh khiết để giảm độ dính và dễ dàng rửa sạch hơn. Để mật ong trên da trong vài phút trước khi rửa sạch.
Khoai tây chứa các hợp chất tự nhiên như catecholase và axit kojic đã được chứng minh là có khả năng ức chế quá trình sản xuất melanin. Sử dụng khoai tây thường xuyên làm mặt nạ có thể giúp làm mờ dần và làm sáng các vết thâm không mong muốn, mang lại làn da đều màu và sáng hơn.
Cách trị sạm da mặt bằng khoai tây:
Trộn 2 thìa nước ép khoai tây, 1 thìa nước cốt chanh và 1 thìa mật ong. Đắp mặt nạ lên mặt, tránh vùng mắt mỏng manh và để yên trong 15 phút – 20 phút trước khi rửa sạch.
Chanh chứa hàm lượng acid ascorbic (vitamin C) dồi dào, hoạt động như một chất chống oxy hóa mạnh, giúp làm sáng da, mờ vết thâm nám và cải thiện tình trạng da không đều màu. Ngoài ra, axit ascorbic còn có tác dụng chống oxy hóa, giúp bảo vệ da khỏi các gốc tự do gây hại, ngăn ngừa lão hóa da và làm sáng da.
Cách trị sạm da mặt bằng chanh:
Nước cốt chanh cần được pha loãng với nước theo tỷ lệ 1:1 hoặc 1:2 (tùy thuộc vào độ nhạy cảm của da) để giảm thiểu nguy cơ kích ứng. Sử dụng bông tẩy trang thấm hỗn hợp đã pha loãng và nhẹ nhàng thoa lên vùng da bị sạm màu. Tránh vùng da quanh mắt và môi. Để hỗn hợp trên da trong khoảng 10 phút – 15 phút, sau đó rửa sạch bằng nước ấm. Sau khi rửa sạch, cần thoa kem dưỡng ẩm phù hợp để tránh da bị khô.
Bột yến mạch chứa beta-glucan (một polysaccharide) giúp da duy trì độ ẩm cần thiết, củng cố hàng rào bảo vệ da, giảm thiểu sạm đen do thô ráp. Thành phần saponin giúp loại bỏ bụi bẩn, dầu thừa và tế bào chết trên bề mặt da, giúp da sáng mịn hơn.
Thêm vào đó, hàm lượng lớn các chất chống oxy hóa (avenanthramides) trong yến mạch giúp bảo vệ da khỏi các gốc tự do và giảm stress oxy hóa, một trong những nguyên nhân gây sạm da.
Cách trị da mặt sạm đen bằng bột yến mạch tại nhà:
Trộn 2 thìa yến mạch xay với một ít nước hoặc sữa. Sau đó, nhẹ nhàng massage hỗn hợp này lên mặt theo chuyển động tròn trong khoảng 1 phút – 2 phút. Để hỗn hợp trên da mặt trong khoảng 10 phút – 15 phút rồi rửa sạch lại với nước. Để đạt hiệu quả tốt nhất, bạn nên thực hiện phương pháp này 2 lần – 3 lần mỗi tuần.
Cà chua chứa hàm lượng lớn các chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất, nổi bật là vitamin C và lycopene. Vitamin C có tác dụng làm sáng da, giảm viêm và kích thích sản xuất collagen. Trong khi lycopene, một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp trung hòa các gốc tự do, bảo vệ da khỏi tổn thương.
Nhờ đặc tính axit tự nhiên của cà chua, kết hợp với các thành phần dinh dưỡng, cà chua mang lại khả năng làm sáng các vùng da bị đổi màu và cải thiện tông màu da tổng thể.
Cách thực hiện điều trị da sạm màu bằng cà chua tại nhà:
Trộn nước ép của nửa quả cà chua với nước ép của nửa quả chanh. Nhẹ nhàng massage hỗn hợp lên mặt và để trong khoảng 10 phút. Rửa sạch mặt bằng nước ấm. Nên thực hiện phương pháp này 2 lần – 3 lần mỗi tuần để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Trứng chứa nhiều loại khoáng chất như vitamin B2, B6 và protein có tác dụng hỗ trợ cải thiện nếp nhăn, tình trạng da khô và da dầu, loét da và cải thiện trình trạng sạm da.
Cách thực hiện trị da sạm đen bằng trứng gà tại nhà:
Bạn đánh lòng trắng trứng gà đến khi nổi bọt, thoa đều hỗn hợp lên mặt tránh vùng mắt và môi. Sau khi massage nhẹ nhàng và thư giãn khoảng 15 phút, bạn hãy rửa sạch mặt bằng nước ấm sau đó rửa lại bằng nước lạnh để se khít lỗ chân lông.
Dưa chuột chứa vitamin C và axit axetic có tác dụng chống viêm, có thể mang lại lợi ích trẻ hóa da khi thoa lên mặt. Bên cạnh đó, dưa chuột chứa 96% nước giúp tăng cường độ ẩm cho da. Nó cũng an toàn cho da nhạy cảm vì không chứa các thành phần gây kích ứng mạnh.
Cách trị sạm da mặt bằng dưa leo:
Cắt dưa leo thành những lát mỏng và đắp trực tiếp lên mặt trong khoảng 15 phút – 20 phút. Để thấy rõ kết quả, bạn cần kiên trì thực hiện các phương pháp trên 2 lần – 3 lần mỗi tuần.
Bột gạo từ lâu đã được sử dụng như một phương pháp tự nhiên để điều trị sạm da mặt. Bột gạo có cấu trúc hơi thô, giúp loại bỏ tế bào da chết trên bề mặt, mang lại làn da mịn màng và tươi sáng hơn.
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Nghiên cứu Khoa học Xã hội, Giáo dục và Nhân văn Mỹ cũng chỉ ra rằng bột gạo chứa các enzyme có khả năng làm sáng da và làm mờ các đốm đen hoặc sắc tố. Sử dụng mặt nạ từ bột gạo thường xuyên có thể giúp làm đều màu da và mang lại làn da rạng rỡ hơn theo thời gian.
Cách trị sạm da mặt tại nhà từ bột gạo:
Bạn trộn đều hỗn hợp bao gồm 2 muỗng canh bột gạo và 3 muỗng canh sữa tươi không đường rồi thoa đều hỗn hợp lên mặt và massage và để khoảng 15 phút. Sau đó, hãy rửa sạch mặt lại với nước ấm và lau khô. Công thức này nên thực hiện 2 – 3 lần mỗi tuần.
Kem làm sáng da là chế phẩm có tác dụng giảm sắc tố melanin, cải thiện tình trạng tăng sắc tố da. Các dạng bào chế bao gồm kem, nhũ tương, dung dịch dầu và huyết thanh, được lựa chọn dựa trên đặc điểm da của từng cá nhân. (5)
Kem làm sáng da hoạt động bằng cách ức chế sản xuất melanin nhờ các thành phần như hydroquinone, vitamin C, glycolic acid và retinoids. Hydroquinone giảm tế bào hắc tố, vitamin C chống oxy hóa và giảm sản xuất melanin, axit glycolic loại bỏ tế bào chết, và retinoids tăng tốc độ luân chuyển tế bào da. Kem làm sáng da có thể điều trị nhiều tình trạng da như đốm tuổi, tàn nhang, sẹo mụn, nám da, tăng sắc tố sau viêm, mất cân bằng nội tiết tố và bệnh Addison.
Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ da liễu trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn và hiệu quả, đặc biệt là với các sản phẩm kê đơn.
>>Xem thêm: Tại sao dùng vitamin C bị sạm da.
Bên cạnh một số cách trị sạm da mặt tại nhà, liệu pháp chuyên sâu có thể được chỉ định tùy theo nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng sạm da.
Liệu pháp laser trong điều trị tăng sắc tố da bao gồm hai phương pháp: xâm lấn và không xâm lấn. Laser xâm lấn hoạt động bằng cách loại bỏ các lớp thượng bì, trong khi laser không xâm lấn tác động vào lớp trung bì, kích thích tăng sinh collagen. Laser xâm lấn có hiệu quả cao hơn, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ hơn.
Laser xâm lấn thường được chỉ định cho bệnh nhân có da sáng. Ngược lại, laser không xâm lấn có thể gây tăng sắc tố ở một số cá nhân. Do đó, việc lựa chọn phương pháp điều trị cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa da liễu sau khi đánh giá tình trạng da cụ thể.
Lăn kim là thủ thuật xâm lấn tối thiểu nhằm cải thiện tình trạng tăng sắc tố da thông qua việc tạo các vi tổn thương trên da, kích thích quá trình tự phục hồi và tăng sinh collagen, elastin. Thủ thuật này giúp phân tán melanin, làm sáng da và giảm sắc tố.
Hậu thủ thuật, cần tránh nắng, sử dụng kem chống nắng, tránh các sản phẩm gây kích ứng và duy trì độ ẩm cho da. Việc thực hiện cần được tiến hành tại cơ sở y tế uy tín và có sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa da liễu để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Peel da hóa học là sử dụng axit ở nồng độ thích hợp để điều trị các vấn đề da. Các hóa chất làm giảm tình trạng tăng sắc tố bằng cách loại bỏ lớp biểu bì. Ngoài ra, chúng cũng có thể thâm nhập vào lớp sâu của da (lớp hạ bì) để mang lại những hiệu quả trẻ hóa da.
Có nhiều loại peel da hoá học không kê đơn bán ở shop mỹ phẩm. Tuy nhiên để có tác dụng và hiệu quả cao thì bạn nên dùng sản phẩm chuyên nghiệp tại phòng khám chuyên khoa thẩm mỹ. Sử dụng peel da hoá học có thể xảy ra một số rủi ro như đỏ, kích ứng, phồng rộp da và tạo sẹo.
Peel da hoá học có thể sử dụng cho các trường hợp như:
Phương pháp này phù hợp đa số loại da và tác dụng nhanh hơn so với các sản phẩm chứa axit nhẹ.
Mesotherapy là thủ thuật tiêm vi điểm các hoạt chất như vitamin, axit hyaluronic và chất chống oxy hóa vào lớp trung bì, nhằm kích thích tái tạo da và tăng sinh collagen, elastin. Đây là cách chữa da mặt bị sạm đen với tác dụng ức chế tổng hợp melanin, làm sáng da và giảm sắc tố. Thủ thuật này có ưu điểm là xâm lấn tối thiểu và hiệu quả rõ rệt khi được thực hiện đúng kỹ thuật.
Bên cạnh các cách trị da mặt bị sạm đen, tối ưu hóa chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh có thể tác động tích cực đến quá trình sản xuất melanin và giúp điều trị sạm da mặt hiệu quả:
Chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa giúp giảm sạm da thông qua thúc đẩy sản xuất melanin, giảm gốc tự do và hỗ trợ tái tạo da. Các thực phẩm nên ưu tiên bao gồm trái cây họ cam quýt, thực phẩm màu cam và hải sản. Chế độ ăn uống cũng có thể cải thiện nám da và các tình trạng tăng sắc tố khác, nhưng cần lưu ý rằng đây chỉ là yếu tố hỗ trợ, vì tăng sắc tố có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Một số loại thực phẩm có thể gây thay đổi hormone trong cơ thể, ảnh hưởng đến tình trạng da, bao gồm sữa, cà phê, đậu nành, carbohydrate tinh chế và muối. Chế độ ăn uống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe làn da tổng thể.
Bên cạnh các phương pháp điều trị chuyên khoa, việc điều chỉnh lối sống khoa học cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa sạm da tái phát.
Mặc dù cách trị sạm da mặt tại nhà bằng nguyên liệu tự nhiên được ưa chuộng vì tính an toàn và tiết kiệm nhưng người bệnh vẫn cần lưu ý một số vấn đề sau:
Điều trị da mặt sạm đen có thể mang lại một số biến chứng nhất định, mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào nhiều yếu tố như phương pháp điều trị, cơ địa cá nhân và tình trạng da cụ thể. Dưới đây là một số biến chứng thường gặp:
Biến chứng thường gặp:
Biến chứng nguy hiểm:
Không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa được chứng tăng sắc tố. Tuy nhiên, áp dụng các biện pháp bảo vệ da có thể giúp giảm thiểu nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của tình trạng này.
Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:
Sau đây là một số câu hỏi liên quan đến cách trị sạm da mặt mà người bệnh có thể cần biết:
Da mặt bị sạm nên tẩy tế bào chết khoảng từ 1 lần – 2 lần mỗi tuần. Ưu tiên chọn các sản phẩm tẩy tế bào chết dịu nhẹ, không chứa các hạt scrub quá lớn để tránh làm tổn thương da.
Sạm da mặt do nội tiết thường là do sự thay đổi hormone trong cơ thể (ví dụ như trong thời kỳ mang thai, sau sinh hoặc tiền mãn kinh). Trong một số trường hợp, sạm da do nội tiết có thể tự khỏi sau khi hormone trở lại trạng thái cân bằng. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp khác, sạm da có thể kéo dài và cần phải điều trị.
Điều trị da sạm đen phụ thuộc vào nguyên nhân gây sạm da như tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, di truyền, nội tiết hoặc bệnh lý. Nhìn chung, việc điều trị da sạm đen đòi hỏi sự kiên nhẫn và tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ da liễu.
Xem thêm: Sạm da có tự hết không?
Khả năng tái phát của sạm da mặt phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm nguyên nhân gây sạm da, phương pháp điều trị và cách chăm sóc da sau điều trị. Nếu không tránh được các yếu tố nguy cơ như tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, sạm da có thể tái phát.
Có nhiều cách trị sạm da mặt bao gồm cách trị sạm da mặt đơn giản tại nhà và cách chữa da bị sam da chuyên sâu. Nhiều cách trị sạm da mặt có thể mang lại những cải thiện nhất định, đặc biệt khi kết hợp với chế độ chăm sóc da khoa học. Tuy nhiên, hiệu quả điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cơ địa cá nhân, mức độ sạm da và nguyên nhân cơ bản. Do đó, thăm khám và tư vấn bởi bác sĩ da liễu là vô cùng quan trọng giúp lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả nhất.
