Theo The Oxford Handbook of Ophthalmology, gần 25% dân số thế giới đang gặp phải các vấn đề về tật khúc xạ, gây ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực và chất lượng sống. (1) Để phát hiện và khắc phục sớm tình trạng này, đo tật khúc xạ là bước kiểm tra quan trọng. Trong bài viết này, ECO Pharma sẽ giúp bạn hiểu rõ đo tật khúc xạ là gì, khi nào cần thực hiện và những lưu ý quan trọng khi thăm khám.
Đo tật khúc xạ mắt là gì? Đo tật khúc xạ là phương pháp kiểm tra giúp xác định mắt có hoạt động bình thường hay đang gặp các vấn đề như cận thị, viễn thị, loạn thị. lão thị. Thông qua kết quả đo, bác sĩ sẽ biết chính xác độ khúc xạ và đưa ra chỉ định điều chỉnh phù hợp, có thể là đeo kính, dùng kính áp tròng hoặc áp dụng phương pháp điều trị khác.
Thông thường, việc đo tật khúc xạ được thực hiện trong khám mắt định kỳ hoặc khi người bệnh có dấu hiệu suy giảm thị lực. Kỹ thuật này không chỉ giúp phát hiện sớm tật khúc xạ mà còn góp phần loại trừ các nguyên nhân khác gây giảm thị lực, chẳng hạn như bệnh lý giác mạc, võng mạc… Nhờ vậy, bác sĩ có cơ sở tiến hành thêm các kiểm tra chuyên sâu và lựa chọn hướng xử trí phù hợp cho từng trường hợp.
Thăm khám mắt nên thực hiện định kỳ hằng năm cho mọi lứa tuổi. Nhưng ngay khi xuất hiện các triệu chứng thị lực như nhìn bị mờ bất kể ở khoảng cách xa hay gần, nhìn hình ảnh bị méo mó, thường xuyên bị nhức mỏi mắt, khô mắt, chảy nước mắt sống, nhạy cảm với ánh sáng đều nên đi khám nhãn khoa ngay.
Trẻ nhỏ chưa biết mô tả cảm nhận của mình vì vậy phụ huynh nên chú ý đến các dấu hiệu như thường xuyên nheo mắt, dụi mắt, than đau đầu, khả năng học hỏi kém; trẻ độ tuổi đi học hay cúi gằm vào sách vở, nhìn bảng khó, chậm tiếp thu bài vở. Đây là những biểu hiện của suy giảm thị lực cần phải can thiệp sớm. (2)
Để chẩn đoán chính xác tình trạng mắt, bác sĩ có thể áp dụng nhiều cách đo tật khúc xạ khác nhau. Các phương pháp thường được sử dụng bao gồm:
Việc kết hợp nhiều phương pháp cho phép bác sĩ có cái nhìn toàn diện và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất cho từng bệnh nhân.
Tại các phòng khám mắt, quy trình đo tật khúc xạ mắt được tiến hành theo từng bước cụ thể nhằm đảm bảo độ chính xác. Thông thường, các bước bao gồm:
Bước 1: Đo khúc xạ
Bác sĩ sử dụng máy auto–refractor hoặc retinoscope để chiếu ánh sáng vào mắt. Thiết bị này giúp phân tích cách ánh sáng khúc xạ qua giác mạc và thủy tinh thể, từ đó cung cấp thông tin ban đầu về khả năng hội tụ của mắt.
Bước 2: Đo bằng phoropterNgười bệnh sẽ nhìn qua thiết bị phoropter chứa nhiều thấu kính. Bác sĩ thay đổi từng loại kính và yêu cầu bệnh nhân phản hồi xem hình ảnh nào rõ hơn. Đây là bước quan trọng để xác định chính xác độ khúc xạ.
Bước 3: Kiểm tra thị lực gầnNếu có dấu hiệu lão thị hoặc khó khăn trong việc nhìn gần, bác sĩ sẽ dùng bảng chữ đặt cách mắt khoảng 30cm. Bước này xác định xem bệnh nhân có cần phải dùng kính khi đọc sách hoặc khi sử dụng máy vi tính, điện thoại hay không.
Bước 4: Đánh giá các tật khúc xạ Bác sĩ sẽ áp dụng nhiều kỹ thuật chuyên sâu như đo bản đồ giác mạc để kiểm tra độ cong, chụp cắt lớp quang học (OCT) nhằm đánh giá tình trạng võng mạc, hoặc đo trục nhãn cầu để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến khúc xạ. Sự kết hợp của các kỹ thuật này giúp chẩn đoán chính xác mức độ tật khúc xạ và đưa ra hướng điều trị phù hợp.
Bước 5: Đeo thử kính (Trial frame)Ở bước cuối, bệnh nhân được đeo thử kính gọng để cảm nhận độ rõ nét. Đối với trẻ nhỏ, phương pháp này đặc biệt hữu ích vì phoropter đôi khi khiến trẻ không thoải mái.
Cách đọc kết quả đo khúc xạ mắt đơn giản và chính xác
Sau khi thực hiện đo tật khúc xạ mắt, bạn sẽ nhận được một phiếu kết quả kiểm tra thị lực. Trên phiếu có nhiều ký hiệu và con số không phải ai cũng có thể hiểu được.
Một số ký hiệu đo tật khúc xạ mắt quan trọng thường có trong phiếu kết quả như:
Ví dụ, nếu trên phiếu kết quả ghi OD: -2,00D, OS: +2,00D, có nghĩa là mắt phải bị cận 2 độ và mắt trái bị viễn 2 độ. Hoặc trường hợp ghi (R) -200 (-120 x 15), ADD +1.00, PD 30 thì có nghĩa là mắt phải cận -2,00D, kèm loạn thị 120D với trục loạn 15°, độ tăng thêm khi nhìn gần là +1.00 và khoảng cách đồng tử là 30 mm.
>>> Xem thêm: Tật khúc xạ có chữa được không và cách điều trị hiệu quả
Kết quả đo tật khúc xạ có thể thay đổi bởi nhiều yếu tố, từ tình trạng sức khỏe của mắt cho đến thói quen sinh hoạt ngay trước khi đi khám. Để đảm bảo số liệu thu được chính xác và phản ánh đúng thị lực, bạn cần chuẩn bị thật cẩn thận.
Trước ngày đo, hãy ngủ đủ giấc để mắt được nghỉ ngơi đồng thời hạn chế tối đa việc nhìn lâu vào màn hình máy vi tính, điện thoại. Nếu bắt buộc phải sử dụng, hãy cho mắt nghỉ ít nhất 20 – 30 phút trước khi kiểm tra. Đối với những người đang đeo kính áp tròng, cần tạm ngưng trước khi đo: loại mềm nên ngưng từ 3 – 5 ngày, còn loại cứng nên ngưng từ 2 – 4 tuần để giác mạc trở lại trạng thái tự nhiên.
Bạn nên đo mắt buổi sáng hoặc đầu giờ chiều vì mắt ở trạng thái thoải mái nhất; Tránh sử dụng cà phê, rượu, thuốc lá vì có thể ảnh hưởng đến phản xạ đồng tử và khả năng điều tiết dẫn đến kết quả không chính xác. Ngoài ra, bạn nên mang theo kính đang sử dụng (nếu có) để bác sĩ dễ dàng đối chiếu đồng thời chuẩn bị thông tin về tiền sử bệnh mắt. Nếu đang dùng thuốc nhỏ mắt đặc trị, đặc biệt là thuốc giãn đồng tử hoặc thuốc điều trị tăng nhãn áp, hãy thông báo cho bác sĩ ngay để tránh làm sai lệch kết quả đo.
Đo tật khúc xạ là bước quan trọng giúp phát hiện sớm các vấn đề về thị lực và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Để đảm bảo kết quả chính xác, quá trình này cần được thực hiện bởi bác sĩ có chuyên môn cao cùng sự hỗ trợ của thiết bị hiện đại. Tại Trung tâm Mắt Công nghệ cao – Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, người bệnh được thăm khám bằng nhiều công nghệ tiên tiến như như máy đo khúc xạ tự động Shigiya GR – 3300K, máy chụp bản đồ mặt trước – sau giác mạc kèm trục nhãn cầu Pentacam AXL Wave, máy đo sinh trắc học giác mạc Corvis ST,… Nhờ đó, quy trình chẩn đoán khúc xạ luôn mang lại hiệu quả cao và chính xác.
