Suy tim ảnh hưởng đến hơn 64 triệu người trên thế giới, là nguyên nhân hàng đầu gây nhập viện và tử vong (1). Phòng ngừa suy tim đóng vai trò quan trọng để làm giảm các yếu tố này, giúp người bệnh tránh các biến cố tim mạch và sống thọ hơn. Một số cách ngăn ngừa bệnh sau đây có thể giúp ích cho các bệnh nhân tim mạch, cùng ECO Pharma tìm hiểu.
Suy tim là tình trạng tim bị suy yếu không còn đủ khả năng bơm máu để cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho các mô và cơ quan trong cơ thể. Nguyên nhân gây ra tình trạng này rất đa dạng bao gồm huyết áp cao, hẹp van tim, hở van tim, hội chứng động vành cấp, thiếu máu cục bộ cơ tim, bệnh tuyến giáp, đái tháo đường,…
Mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe của bệnh phụ thuộc vào độ tuổi, sức khỏe tổng thể và mức độ nghiêm trọng của bệnh tim. Các biến chứng có thể xảy ra bao gồm:
Suy tim không thể phòng ngừa nếu nguyên nhân do di truyền. Tuy nhiên, trong sinh hoạt hàng ngày bạn vẫn có thể thực hiện kết hợp các điều sau để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và nâng cao sức khỏe tổng thể.
Các yếu tố nguy cơ là những bệnh lý có thể làm tăng nguy cơ tim bị suy. Một số bệnh sau đây sẽ làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh này:
Ngoài ra, béo phì, ngưng thở khi ngủ, thiếu máu, rung nhĩ, HIV,… cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Người bệnh cần tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ kể kiểm soát tốt các bệnh lý nguy cơ trên, từ đó góp phần phòng ngừa suy tim hiệu quả hơn.
Một chế độ ăn uống lành mạnh góp phần không nhỏ trong việc ngăn ngừa suy tim và nâng cao sức khỏe tim mạch nói chung.
Bạn nên tập trung vào một số thực phẩm hỗ trợ phòng tránh bệnh như:
Bên cạnh những thực phẩm tốt cần ưu tiên, bạn cũng cần hạn chế những thực phẩm sau để ngăn ngừa bệnh:
Bạn cũng cần hạn chế thêm đường và muối trong chế độ ăn uống của mình để phòng ngừa suy tim. Việc ăn nhiều muối khiến cơ thể giữ lại chất lỏng dư thừa (phù nề) khiến tim phải làm việc nhiều hơn, gây cao huyết áp dẫn đến suy tim và làm tăng nguy cơ mắc bệnh nặng hơn. Nên ăn muối hợp lý, kiểm soát lượng natri hấp thụ từ 1.500 đến 2.000 miligam (mg) mỗi ngày. (4)
Kiểm soát lượng đường tiêu thụ cũng là một yếu tố quan trọng khác. Không phải tất cả đường đều giống nhau, có một điểm khác biệt quan trọng cần biết là bất kỳ thực phẩm tự nhiên nào chứa carbohydrate đều có đường tự nhiên, bao gồm rau củ, trái cây và các sản phẩm từ sữa. Loại đường cần tránh là đường phụ gia, loại đường bổ sung không tự nhiên có trong kẹo, kem, mứt, nước sốt, nước ngọt đóng chai,…
Người ăn quá nhiều đường phụ gia có thể làm tăng cholesterol và triglyceride, một loại chất béo trong tế bào, nếu tiêu thụ với số lượng lớn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim. Theo Hiệp hội Tim mạch Mỹ, nam giới không nên tiêu thụ quá 36 gram đường bổ sung mỗi ngày và phụ nữ không nên tiêu thụ quá 25 gram.
Vận động cơ thể là cách phòng ngừa bệnh suy tim hiệu quả. Hoạt động thể chất không chỉ cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn giảm nguy cơ mắc suy tim và nhiều bệnh lý tim mạch khác. Trong một nghiên cứu, chỉ cần tập thể dục 30 phút mỗi ngày, 5 lần mỗi tuần đã giúp giảm đáng kể nguy cơ suy tim. Tập thể dục nhiều hơn mức khuyến nghị còn giúp giảm nguy cơ suy tim đến 35%. Bạn có thể đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe ít nhất 3 lần một tuần, mỗi lần từ 30 đến 60 phút để nâng cao sức khỏe, phòng ngừa suy tim tốt hơn.
Như đã đề cập, thừa cân và béo phì là yếu tố nguy cơ có thể góp phần dẫn đến tim bị suy. Khi cơ thể có trọng lượng lớn, tim phải làm việc vất vả hơn để bơm máu đi nuôi toàn bộ cơ thể. Điều này làm tăng khối lượng máu lưu thông và áp lực lên tim, về lâu dài sẽ khiến tim bị quá tải và suy yếu. Ngoài ra, béo phì thường đi kèm với huyết áp cao, một bệnh lý nguy cơ khác gây ra bệnh. Bạn nên duy trì cân nặng hợp lý bằng cách kết hợp giữa chế độ ăn uống hợp lý và tập luyện đều đặn như đã nêu trên.
Hút thuốc gây hại cho mọi cơ quan trong cơ thể, bao gồm tim, mạch máu, phổi, mắt, miệng, cơ quan sinh sản, xương, bàng quang và cơ quan tiêu hóa. Các hóa chất trong thuốc lá là tăng nguy cơ mắc chứng xơ vữa động mạch hoặc tích tụ mảng bám trong động mạch. Nếu bạn đã có các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim khác như mức cholesterol trong máu cao, huyết áp cao và thừa cân, hút thuốc sẽ làm tăng khả năng mắc bệnh tim nhiều hơn nữa.
Rượu bia là chất kích thích phổ biến khác gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe tim mạch. Rượu có thể góp phần gián tiếp gây ra suy tim hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh này vì nó là nguyên nhân gây huyết áp cao, nhịp tim nhanh và góp phần dẫn đến béo phì.
Việc từ bỏ rượu bia và thuốc lá là một quá trình khó khăn nhưng hoàn toàn có thể thực hiện được với sự quyết tâm và phương pháp đúng đắn. Nên bắt đầu bằng việc giảm dần dần lượng rượu bia và thuốc lá tiêu thụ, sau đó từ bỏ hoàn toàn những chất này. Nếu không thể tự mình cai rượu bia, thuốc lá, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được hỗ trợ phương pháp phù hợp.
Một nghiên cứu quan sát trên hơn 400.000 người đã phát hiện ra mối liên hệ chặt chẽ giữa các vấn đề về giấc ngủ và suy tim (5). Trong nghiên cứu đó, những người ngủ ít hơn 7 tiếng mỗi đêm có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Tình trạng bệnh này cũng phổ biến hơn ở những người có các dấu hiệu như mất ngủ, buồn ngủ ban ngày, ngáy ngủ và là người hoạt động về đêm. Một người càng có nhiều dấu hiệu này, khả năng mắc bệnh của họ càng cao. Bạn cần ngủ đủ 8 – 9 tiếng mỗi đêm để phòng ngừa suy tim và bảo vệ sức khỏe tim mạch.
Để ngủ ngon hơn, bạn cần đảm bảo phòng ngủ tối, yên lặng, mát mẻ; tránh caffeine, thuốc lá và rượu bia, đặc biệt gần giờ đi ngủ; tránh ăn quá no trước khi ngủ; tập thể dục thường xuyên nhưng tránh vận động quá gần giờ đi ngủ; ngủ trưa không dài hơn 30 phút.
Bên cạnh đó, hạn chế stress là một điều cần làm khác để phòng ngừa các bệnh tim mạch, trong đó có suy tim. Căng thẳng kéo dài gây ra tình trạng viêm nhiễm cao hơn trong cơ thể, góp phần làm tăng mảng bám tích tụ trong động mạch, dẫn đến các vấn đề về mạch vành. Bệnh này cũng có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim, tim bị suy và nhồi máu cơ tim. Stress cũng làm tăng nồng độ cortisol, huyết áp, đường huyết, cholesterol và triglyceride, gây hại cho sức khỏe tim mạch.
Bạn có thể giảm stress bằng rất nhiều cách như lập kế hoạch làm việc khoa học và dành thời gian nghỉ ngơi giữa giờ. Nghe nhạc, đọc sách, xem phim hoặc tham gia các hoạt động giải trí bạn yêu thích đều có thể giúp giảm stress. Dành thời gian cho bạn bè, người thân và những người bạn tin tưởng để chia sẻ cảm xúc và nhận được sự hỗ trợ nếu cần.
Tầm soát là việc chủ động làm các xét nghiệm tim mạch chuyên sâu ngay từ lúc còn khỏe mạnh, chưa có bất kỳ triệu chứng nào. Tầm soát giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ tim mạch, chủ động các biện pháp làm giảm, làm chậm để chúng không tiến triển thành bệnh. Trước đây tầm soát thường được khuyến nghị ở những người có yếu tố nguy cơ cao, hoặc/và người từ 50 tuổi. Nhưng ngày nay do lối sống thiếu khoa học và áp lực cao nên việc tầm soát có thể thực hiện sớm ngay từ độ tuổi 30.
Đối với những người đã mắc bệnh tim mạch, cần thăm khám theo lịch hẹn của bác sĩ chuyên khoa và thăm khám định kỳ hằng năm để chủ động kiểm soát bệnh tiến triển thành suy tim. Bên cạnh các biện pháp điều chỉnh lối sống (ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, bỏ hút thuốc) đã được khuyến nghị từ trước, bác sĩ có thay đổi thuốc nếu ít hiệu quả hoặc có tác dụng phụ bất lợi cho sức khỏe.
Theo phân độ suy tim của Hiệp hội Tim mạch New York (NYHA). Bệnh được chia thành 4 cấp độ. Trong đó ở cấp độ 1 người bệnh có thể thực hiện các hoạt động thể chất bình thường mà không xuất hiện các triệu chứng của bệnh. Đến cấp độ 2, hoạt động thể chất nặng có thể xuất hiện triệu chứng mệt mỏi, khó thở hay hồi hộp. Nếu cảm nhận được những dấu hiệu cảnh báo này, cần thăm khám sớm để xác định chính xác nguyên nhân, điều trị phù hợp, phòng ngừa bệnh tiến triển.
Để phòng ngừa bệnh được hiệu quả, bạn cần lưu ý một số điều sau:
Trung tâm Tim mạch, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là nơi cung cấp dịch vụ tầm soát, chẩn đoán và điều trị cá thể hóa, toàn diện cho người bệnh suy tim, bệnh mạch vành, bệnh van tim, thiếu máu cơ tim, tim bẩm sinh,… chất lượng và hiệu quả cao. Đây cũng là nơi hội tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ đầu ngành, nhiều kinh nghiệm, luôn tận tâm và hết lòng vì sức khỏe người bệnh.
Bất kỳ ai cũng nên tầm soát các bệnh lý tim mạch, đặc biệt người có những yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, hút thuốc lá, lạm dụng chất kích thích, ít vận động, stress nên tầm soát sớm hơn. Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh có nhiều gói tầm soát đa dạng như tầm soát huyết áp cao, tầm soát bệnh mạch vành cơ bản, tầm soát bệnh mạch vành toàn diện, tầm soát bệnh mạch vành chuyên sâu, tầm soát bệnh mạch vành cao cấp, tầm soát bệnh mạch máu ngoại biên, tầm soát rung nhĩ/rối loạn nhịp,…
Tâm Anh được đầu tư trang thiết bị hiện đại như máy chụp cộng hưởng từ 1,5 – 3 Tesla, hệ thống can thiệp mạch số hóa xóa nền (DSA) cánh tay robot xoay 360 độ, hệ thống chụp MSCT tim và động mạch vành 768 lát cắt,… giúp tầm soát, chẩn đoán, điều trị các bệnh lý tim mạch một cách an toàn và đạt hiệu quả tối ưu.
Tóm lại, phòng ngừa suy tim là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự chủ động từ mỗi cá nhân. Từ việc xây dựng chế độ ăn uống khoa học, duy trì hoạt động thể chất đều đặn đến việc quản lý tốt các bệnh lý nền và thăm khám sức khỏe định kỳ, tất cả đều góp phần nâng cao sức khỏe tim mạch, cải thiện chất lượng sống một cách hiệu quả và lâu dài.
