Khoảng 85% người bị trầm cảm có triệu chứng lo âu, 90% người lo âu có dấu hiệu trầm cảm. Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm xuất hiện ở mọi lứa tuổi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể chất, tâm lý, tăng nguy cơ tự tử. Hãy cùng ECO Pharma tìm hiểu chủ đề này thông qua bài viết dưới đây.
Bệnh rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm (Mixed anxiety depressive disorder – MADD) là tình trạng mà người bệnh đồng thời trải qua cả lo âu, trầm cảm ở mức độ tương tự nhau, kèm theo một số triệu chứng cơ thể do hệ thần kinh quá nhạy cảm (cơn hoảng sợ, đau bụng). Theo Phân loại bệnh tật quốc tế (ICD -10) của Tổ chức Y tế Thế giới, nếu cả hai vấn đề này xuất hiện nhưng không đủ rõ ràng để chẩn đoán riêng lẻ thì sẽ được xem là rối loạn hỗn hợp trầm cảm lo âu.
Nghiên cứu từ Hiệp hội Tâm thần Mỹ cho thấy có khoảng 11% người mắc rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm là phụ nữ trẻ, người có tiền sử chấn thương. Một khảo sát toàn cầu cho thấy có đến 48,7% người mắc đồng thời cả lo âu và trầm cảm, trong khi chỉ có 20% mắc lo âu, 7,8% mắc trầm cảm riêng lẻ. Bệnh rối loạn hỗn hợp lo âu trầm cảm gây ra nhiều triệu chứng cơ thể, làm suy giảm nghiêm trọng khả năng hoạt động, vì vậy cần được nhận diện, chẩn đoán chính xác để điều trị kịp thời. (1)
Nguyên nhân gây ra rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm có thể liên quan đến sự kết hợp của các yếu tố di truyền, sinh học, tâm lý, môi trường như:
Mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine, norepinephrine góp phần gây ra dạng rối loạn này. Đây là những chất hóa học chịu trách nhiệm điều chỉnh tâm trạng, phản ứng căng thẳng, khi có bất kỳ sự thay đổi nào trong chức năng của chúng đều gây ra triệu chứng lo âu, trầm cảm.
Nghiên cứu về vỏ não ổ mắt – trán (OFC) cho thấy mối liên hệ giữa lo âu – trầm cảm, trong đó OFC điều chỉnh bởi serotonin, giúp kiểm soát cảm xúc, trạng thái căng thẳng. (2)
Những người có tiền sử gia đình mắc chứng lo âu, trầm cảm có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn, cho thấy một khuynh hướng di truyền cũng ảnh hưởng đến khả năng mắc rối loạn hỗn hợp lo âu trầm cảm.
Các sự kiện gây căng thẳng trong cuộc sống như bị lạm dụng, mất mát lớn, stress cực độ dễ kích hoạt bệnh. Những trải nghiệm này làm thay đổi cách não xử lý thông tin, điều chỉnh cảm xúc, dẫn đến các triệu chứng lo âu, trầm cảm. (3)
Các yếu tố môi trường như căng thẳng mãn tính, xung đột cá nhân, áp lực công việc, vấn đề gia đình cũng khiến tình trạng này trầm trọng hơn ở những người có nguy cơ cao.
Tính cách cũng góp phần gây rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm. Người cầu toàn, bi quan, tự chỉ trích hoặc đặt ra tiêu chuẩn quá cao cho bản thân dễ bị lo lắng, buồn bã. Mặc dù tính cách không phải là nguyên nhân chính khiến bệnh này gia tăng, nhưng lại khiến người bệnh có cảm giác sợ hãi, buồn chán, làm bệnh nặng hơn.
Cảm giác chán nản, lo lắng thường tác động qua lại, làm triệu chứng ngày càng tồi tệ hơn. Ví dụ, triệu chứng trầm cảm khiến người bệnh trì hoãn, tránh né công việc, dẫn đến lo lắng, áp lực khi không thể trì hoãn nữa. Ngược lại, lo lắng khiến họ tránh những hoạt động từng yêu thích, từ đó tăng thêm cảm giác chán nản. Nếu các triệu chứng này kéo dài ít nhất 4 tháng, ảnh hưởng đến công việc, học tập, cuộc sống xã hội, tức là người bệnh đang mắc bệnh rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm. Triệu chứng sẽ khác nhau ở mỗi người, phổ biến như:
Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng mà còn tác động đến nhiều khía cạnh khác của cuộc sống như:
Người mắc rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm thường có những suy nghĩ tiêu cực, bi quan về bản thân lẫn tương lai, thậm chí có ý định tự tử. Cảm giác tuyệt vọng, trống rỗng, không tìm thấy niềm vui trong cuộc sống khiến họ muốn chấm dứt đau khổ. Không chỉ vậy, khi bị mất kiểm soát trong cuộc sống, gặp khó khăn trong việc đối mặt với thử thách càng làm tăng nguy cơ tự tử.
Bệnh gây khó ngủ, ngay cả khi đã ngủ, họ thường xuyên giật mình tỉnh giấc, không ngủ sâu, dẫn đến mệt mỏi kéo dài. Giấc ngủ không ổn định làm rối loạn nhịp sinh học, kéo theo nhiều vấn đề sức khỏe thể chất khác.
Trầm cảm có thể gây co thắt cơ trơn đường tiêu hóa, đau bụng, xuất hiện các vấn đề tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón, đầy hơi. Cảm giác lo lắng cũng làm giảm cảm giác ngon miệng, ảnh hưởng đến việc hấp thu dinh dưỡng.
Lo âu, trầm cảm gây cảm giác mệt mỏi kéo dài, kiệt sức, khó tập trung. Người bệnh thường thiếu năng lượng để thực hiện các hoạt động hàng ngày. Ngoài ra, căng thẳng kéo dài cũng làm suy giảm miễn dịch, khiến cơ thể dễ mắc bệnh hơn.
Các triệu chứng còn khiến tim đập nhanh, hồi hộp, cơ thể đổ mồ hôi nhiều hơn. Quá trình lưu thông máu không ổn định gây chóng mặt, hoa mắt.
Căng thẳng kéo dài làm tăng huyết áp, nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Stress cũng đẩy nhanh quá trình xơ vữa động mạch, gây tắc nghẽn mạch máu, đột quỵ ở người mắc rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm.
Không có phương pháp điều trị duy nhất phù hợp cho hầu hết trường hợp rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm. Thông thường, các liệu pháp cần dùng thuốc chống trầm cảm, trị liệu tâm lý. Việc tự chăm sóc cũng đóng vai trò quan trọng trong tiến trình điều trị.
Nghiên cứu cho thấy kết hợp giữa thuốc, liệu pháp tâm lý mang lại kết quả tích cực, nhưng kế hoạch điều trị cụ thể còn phụ thuộc vào triệu chứng mà người bệnh mắc phải.
Thuốc điều trị lo âu, trầm cảm hoạt động bằng cách tăng cường hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine, norepinephrine, những chất ảnh hưởng trực tiếp đến việc điều chỉnh tâm trạng.
Loại thuốc được chỉ định dựa trên triệu chứng, tình trạng cụ thể, bao gồm:
Trị liệu tâm lý là một phần quan trọng trong điều trị rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm, bao gồm:
Tự chăm sóc là những hành động nhằm hỗ trợ sức khỏe thể chất – tinh thần, giúp kiểm soát các triệu chứng của bệnh rối loạn trầm cảm và lo âu, đồng thời bổ trợ cho liệu pháp tâm lý – thuốc.
Dưới đây là một số chiến lược tự chăm sóc hiệu quả:
Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm là tình trạng tâm lý phức tạp, đòi hỏi sự điều trị chính xác từ các chuyên gia giàu kinh nghiệm. Cùng ECO Pharma tìm hiểu một số địa chỉ y tế uy tín sau đây.
Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm là tình trạng tâm lý phức tạp, gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người bệnh. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu, hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh là rất cần thiết, từ đó có giải pháp điều trị kịp thời, hiệu quả. Nếu bạn hoặc người thân đang trải qua các triệu chứng của bệnh, hãy tìm đến sự hỗ trợ y tế để được tư vấn, điều trị đúng cách, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống, sức khỏe tâm thần.
