Gan đóng vai trò chuyển hóa và loại bỏ độc tố từ đường tiêu hóa. Bảo vệ lá gan cần thiết để có một cơ thể khỏe mạnh. Thảo dược tốt cho gan được sử dụng từ lâu trong y học cổ truyền để phòng ngừa hoặc chữa bệnh gan. Nhiều loại thảo dược ngày nay cũng được y học hiện đại ứng dụng trong thuốc và thực phẩm chức năng hỗ trợ gan. Cùng ECO Pharma tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết dưới đây.
Thảo dược là các sản phẩm thực vật tự nhiên, được chiết xuất từ cây cỏ mà con người có thể sử dụng để điều trị và ngăn ngừa bệnh tật. Thảo dược thuộc danh mục các phương pháp bổ trợ.
Một số nghiên cứu cho rằng nhiều người muốn sử dụng thuốc thảo dược vì không hài lòng với thuốc Tây hoặc các phương pháp điều trị hiện đại. Họ cũng có thể sử dụng thuốc thảo dược để điều trị các tình trạng bệnh nhẹ và vừa trước khi sử dụng thuốc Tây.
Các mục đích sử dụng thảo dược phổ biến khác bao gồm:
Các loại thảo dược tốt cho gan được biết đến rộng rãi hiện nay, chẳng hạn như. (1)
Nhân sâm là một trong những loại thảo dược phổ biến có đặc tính chống viêm mạnh mẽ. Một số nghiên cứu đã chứng minh nhân sâm có tác dụng chống oxy hóa, giúp bảo vệ và ngăn ngừa tổn thương gan do virus, chất độc hoặc rượu. Thêm vào đó, nhân sâm còn hỗ trợ tăng cường tái tạo tế bào gan sau phẫu thuật.
Khi sử dụng riêng lẻ, nhân sâm tương đối an toàn cho sức khỏe gan. Tuy nhiên, nhân sâm có khả năng phản ứng với thuốc dẫn đến tổn thương gan và các tác dụng phụ nguy hiểm tiềm ẩn khác.
Nghệ với thành phần hoạt chất chính là curcumin có nhiều lợi ích đối với gan. Các nghiên cứu chỉ ra rằng nghệ có đặc tính chống viêm, chống oxy hóa và chống ung thư mạnh mẽ. Một nghiên cứu được thực hiện trên người mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu với liều lượng 500mg tinh chất curcumin hàng ngày trong 8 tuần. Kết quả cho thấy, lượng mỡ trong gan cũng như mức AST và ALT đã giảm đáng kể so với nhóm dùng giả dược. Nghệ và curcumin được coi là an toàn nhưng vẫn có một số trường hợp bị tổn thương gan cấp tính được báo cáo.
Gừng vừa là gia vị phổ biến vừa là thuốc hỗ trợ điều trị nhiều tình trạng bệnh, trong đó có viêm gan. Một nghiên cứu kéo dài 12 tuần, được thực hiện ở 46 người mắc bệnh viêm gan nhiễm mỡ không do rượu với liều lượng 1500mg bột gừng mỗi ngày. Kết quả cho thấy bột gừng làm giảm đáng kể nồng độ ALT, cholesterol, toàn phần, LDL có hại, đường huyết lúc đói và protein phản ứng C (CRP) gây viêm.
Đâu là thảo dược tốt cho gan, gừng chứa các hợp chất gingerols và shogaols có khả năng ức chế viêm và bảo vệ chống lại tổn thương tế bào, từ đó hỗ trợ tăng cường sức khỏe gan. Ngoài ra, gừng có thể giúp bảo vệ gan chống lại các chất độc như rượu.
Ngoài là một gia vị sử dụng trong nhiều món ăn, tỏi cũng được dùng trong nhiều thuốc thảo dược. Tòi chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa và chống viêm mạnh như allicin, alliin và ajoene giúp hỗ trợ sức khỏe gan.
Theo một nghiên cứu năm 2020 ở 98 người mắc bệnh viêm gan nhiễm mỡ không do rượu, sử dụng liều lượng 800mg bột tỏi mỗi ngày trong 15 tuần, nồng độ ALT, AST LDL và chất béo trung tính đã giảm đáng kể so với nhóm dùng giả dược. Hơn hết 51% số người tham gia sử dụng bột tỏi báo cáo có sự cải thiện mức độ nghiêm trọng của việc tích tụ mỡ trong gan. Thêm một nghiên cứu khác cho thấy có sự liên quan giữa việc ăn tỏi sống với giảm nguy cơ ung thư gan. Ăn tỏi sống 2 lần trở lên mỗi tuần có thể giảm 23% nguy cơ ung thư gan.
Xem thêm: Viêm gan B có được ăn tỏi không?
Cam thảo có đặc tính chữa bệnh mạnh mẽ. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh tác dụng chống viêm, kháng virus và bảo vệ gan của loại thảo dược này. Thành phần chính trong rễ cam thảo là hợp chất saponin glycyrrhizin, thường được sử dụng trong Đông y để hỗ trợ điều trị bệnh gan.
Nghiên cứu thực hiện 66 người mắc bệnh gan nhiễm mỡ cho thấy khi bổ sung 2g chiết xuất rễ cây cam thảo hàng ngày trong 2 tháng có thể giảm đáng kể nồng độ ALT và AST. Một nghiên cứu khác 6 người khỏe mạnh dùng sản phẩm chứa tinh chất glycyrrhizin trước khi uống rượu Vodka mỗi tối với 6 người chỉ Vodka hàng đêm trong 12 ngày. Kết quả cho thấy, có những dấu hiệu tổn thương gan với người chỉ Vodka tăng đáng kể. Còn nhóm người sử dụng kèm với glycyrrhizin, tế bào gan được bảo vệ chống lại những tổn thương do rượu.
Mặc dù cam thảo có nhiều tác dụng hỗ trợ sức khỏe nhưng đối với một số người nhạy cảm khi sử dụng lâu dài có thể gặp phải một số tác dụng phụ nguy hiểm như huyết áp cao và nồng độ kali trong máu thấp.
Trà xanh và hợp chất polyphenol chính là epigallocatechin-3-gallate (EGCG) thường được đưa vào các tài liệu đánh giá các phương pháp chữa bệnh bằng thảo dược. Trà xanh cũng được chứng minh có tác dụng bảo vệ và ngăn ngừa các tình trạng gan như ung thư gan, viêm gan, xơ, gan nhiễm mỡ và gan mãn tính.
Nghiên cứu trên 80 người bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu cho thấy khi bổ sung 500mg chiết xuất trà xanh hàng ngày trong 90 ngày có sự giảm đáng kể các dấu hiệu tổn thương gan ALT và aspartate aminotransferase (AST).
Atiso chứa các hợp chất sinh học có khả năng bảo vệ gan như cynarin và silymarin. Những hợp chất này có tác dụng thúc đẩy sản xuất mật, hỗ trợ tiêu hóa và giải độc. Các nghiên cứu về chiết xuất từ lá atiso cho thấy khả năng cải thiện chức năng gan của atiso bằng cách bảo vệ tế bào gan và tăng cường quá trình giải độc. (2)
Cụ thể, một thử nghiệm trên 90 người bệnh mắc gan nhiễm mỡ không do rượu cho thấy khi tiêu thụ 600mg chiết xuất atiso mỗi ngày trong 2 tháng giúp cải thiện chức năng gan. Một đánh giá khác cho biết bổ sung atiso cũng có thể làm giảm mức độ men gan, yếu tố cho thấy gan đang bị viêm hoặc tổn thương.
Xem thêm: Viêm gan B uống atiso được không?
Cây kế sữa (silymarin) được sử dụng từ hơn 2000 năm trước để hỗ trợ điều trị các bệnh về ống mật và gan. Một nhóm hoạt chất như silybin, silychristin và silydianin được chiết xuất từ hạt kế sữa silybum marianum có đặc tính bảo vệ gan. Các nhà nghiên cứu nhận định silymarin có tác dụng chống oxy hóa mạnh và có thể giúp thúc đẩy tái tạo tế bào gan, giảm viêm và mang lại lợi ích cho những người mắc bệnh gan.
Một vài nghiên cứu chỉ ra bổ sung cây kế sữa giúp bảo vệ chống lại sự phát triển của bệnh gan, kéo dài sự sống ở những người bị xơ gan do rượu và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh gan .
Tuy nhiên, các nghiên cứu cũng cho thấy hiệu quả của kế sữa không quá nổi bật so với phương pháp hỗ trợ điều trị bằng giả dược. Mặc dù thế, kế sữa an toàn và không gây tác dụng phụ ngay cả khi sử dụng với liều cao.
Khúng khéng được sử dụng nhiều trong y học cổ truyền, có tác dụng bảo vệ và tăng cường chức năng gan. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khúng khén chứa các hợp chất như dihydromyricetin (DHM) có tác dụng bảo vệ gan khỏi tổn thương do rượu và làm giảm tổn thương gan là thảo dược tốt cho gan. Cuống của khúng khéng tăng lượng glutathione, chất chống oxy hóa hàng đầu của cơ thể.
Trong y học cổ truyền, mật nhân thường được dùng để giải rượu và cải thiện chứng ăn uống khó tiêu. Một vài nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ cây mật nhân có tác dụng hạ men gan cao, làm chậm quá trình hoại tử, hư biến của tế bào gan, làm tăng khả năng tái sinh tế bào gan bị tổn thương và kích thích tăng miễn dịch cơ thể.
Cà gai leo là loại thảo dược được sử dụng trong các bài thuốc Đông y để hỗ trợ điều trị ung thư. Một nghiên cứu gần đây báo cáo rằng cà gai leo có tác dụng bảo vệ gan, được xem là thảo dược tốt cho gan trước các tác động gây tổn thương và xơ hóa.
Bồ công anh thường được dùng dưới dạng trà làm từ những bộ phận như rễ và lá cây. Rễ cây bồ công anh chứa nhiều hợp chất polysaccharides làm tăng sản xuất mật, từ đó cải thiện tiêu hóa, loại bỏ độc tố nhanh và làm sạch gan hiệu quả. Kết quả từ một nghiên cứu cho thấy polysaccharides hòa tan trong nước có thể thể bảo vệ gan khỏi những tổn thương gan.
Nha đam thường được biết đến với khả năng làm đẹp, là thành phần chính trong các sản phẩm làm đẹp. Ngoài ra, nha đam còn có nhiều lợi ích sức khỏe như giảm phát ban trên da, các vấn đề về kinh nguyệt, đau khớp, trào ngược axit, buồn nôn, hạ đường huyết và cholesterol huyết thanh, hỗ trợ chữa lành vết thương, là thảo dược tốt cho gan giúp bảo vệ gan và chống xơ hóa.
Sử dụng thảo dược thường xuyên có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng cũng cần thận trọng. Thảo dược chứa nhiều chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch, cải thiện chức năng gan và tiêu hóa, cũng như giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính. Tuy nhiên, việc sử dụng không đúng cách hoặc quá liều có thể gây ra tác dụng phụ như rối loạn tiêu hóa, dị ứng, ảnh hưởng xấu đến gan và thận.
Ngoài ra, một số thảo dược tốt cho gan nhưng có thể tương tác với thuốc kê đơn hoặc thuốc không kê đơn, gây ra phản ứng phụ không mong muốn. Để đảm bảo an toàn, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi sử dụng thảo dược thường xuyên. Tuân thủ hướng dẫn sử dụng và liều lượng khuyến cáo, và chú ý theo dõi phản ứng của cơ thể.
Thay thế nước hoàn toàn bằng thảo dược có thể làm mất cân bằng dinh dưỡng trong cơ thể. Một số thảo dược có thể gây ra tác dụng phụ nếu sử dụng quá liều hoặc lâu dài, chẳng hạn như gây rối loạn tiêu hóa, dị ứng, hoặc tương tác với các loại thuốc khác. Hơn hết, nước là một phần thiết yếu của chế độ ăn uống, giúp duy trì sự cân bằng điện giải và hỗ trợ các quá trình sinh hóa trong cơ thể. Do đó, không nên uống thảo dược thay thế nước uống hàng ngày dù là thảo dược tốt cho gan, cũng cần có chế độ sử dụng hợp lý.
Mặc dù các loại thảo dược tốt cho gan từ thiên nhiên mang đến nhiều lợi ích trong việc cải thiện sức khỏe tổng thể nói chung và sức khỏe gan nói riêng, nhưng vẫn có một số tác dụng phụ xảy ra như: (3)
Ngoài các cách bổ sung những thảo dược tốt cho gan, bạn cũng có thể tham khảo những chăm sóc và nâng cao sức khỏe gan dưới đây:
Bên cạnh những loại thảo dược tốt cho gan, bạn nên xây dựng lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng khoa học cũng như hạn chế những thực phẩm dầu mỡ, rượu bia để bảo vệ gan và nâng cao sức khỏe tổng thể. Ngoài ra, bạn cần sử dụng đúng liều lượng để tránh những tác dụng phụ không mong muốn. Nếu có những dấu hiệu bất thường cần ngừng sử dụng và đến cơ sở y tế gần nhất để được xử lý. Lưu ý rằng, các loại thảo dược tốt cho gan không có khả năng điều trị các bệnh viêm gan mà chỉ hỗ trợ bảo vệ và nâng cao sức khỏe gan.
