Bệnh suy tim ở người già có nguy hiểm không? Suy tim là bệnh lý nguy hiểm vì tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt ở người già. Có đến ½ ca suy tim tử vong trong vòng 4 năm sau chẩn đoán, hơn 50% người bị suy tim nặng tử vong trong năm đầu tiên. Tỷ lệ suy tim tăng dần theo tuổi tác, chiếm 20% ở người trên 75 tuổi. [1]
“Bệnh suy tim ở người già có nguy hiểm không?” – Có nguy hiểm! vì đây là bệnh lý nghiêm trọng, dễ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm và nguy cơ tử vong cao nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời.
Suy tim ở người cao tuổi là tình trạng nghiêm trọng, khi tim không còn đủ khả năng bơm máu hiệu quả, khiến người bệnh mệt mỏi, khó thở, phù chân,… Bệnh này ảnh hưởng đến khoảng 2% – 5% người từ 65 – 75 tuổi, hơn 10% người trên 80 tuổi. Người bệnh suy tim tiến triển thường gặp phải các triệu chứng nặng nề như khó thở, đau ngực, lo âu, giảm khả năng hoạt động hàng ngày. Do dân số ngày càng già đi, suy tim đã trở thành một vấn đề y tế cộng đồng quan trọng. [2]
Người cao tuổi mắc suy tim có nguy cơ gặp nhiều biến chứng tim mạch, tử vong, cả ngắn hạn lẫn dài hạn. Ngoài ra, họ thường có các bệnh lý kèm theo, cần dùng nhiều loại thuốc, làm quá trình điều trị phức tạp. Những bệnh liên quan như hô hấp, rối loạn chuyển hóa cũng cần được xem xét kỹ lưỡng, bởi người già các chức năng thường suy giảm, khiến việc đánh giá chính xác triệu chứng sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.
Bên cạnh đó, nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần như trầm cảm, lo âu cũng cao hơn, làm ảnh hưởng đến kết quả điều trị.
Suy tim là bệnh lý nguy hiểm, với tỷ lệ tử vong cao, có đến ½ ca bệnh tử vong trong vòng 4 năm sau chẩn đoán, hơn 50% người bị suy tim nặng tử vong trong năm đầu tiên. Ở người già, tỷ lệ tử vong do suy tim còn cao hơn, gây suy giảm chất lượng cuộc sống và gia tăng biến chứng sức khỏe. [3]
Làm rõ hơn vấn đề bệnh suy tim ở người già có nguy hiểm không, khi trở nên nghiêm trọng, bệnh sẽ gây nhiều biến chứng nguy hiểm như:
Đột tử là mối lo ngại hàng đầu đối với người bị suy tim, thường do rối loạn nhịp tim như nhịp nhanh thất hoặc rung thất. Trường hợp này vẫn có thể phòng ngừa bằng cách cấy ghép máy khử rung tim. Nếu bị suy tim nặng, cơ tim có thể ngừng đáp ứng với tín hiệu điện, gây ra hiện tượng “phân ly điện cơ” dẫn đến tử vong đột ngột.
Bệnh suy tim ở người già có nguy hiểm không khiến nhiều người thắc mắc, vì bệnh này không chỉ làm suy yếu tim mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến các cơ quan khác như phổi và thận, đe dọa tính mạng nếu không được kiểm soát tốt. Một trong những tình trạng nguy hiểm đó là phù phổi cấp tính.
Người già bị suy tim nặng, kéo dài có nguy cơ gặp các biến chứng phổi như viêm phổi, thuyên tắc phổi, phù phổi cấp tính. Do khả năng hô hấp suy giảm, những biến chứng này cực kỳ nguy hiểm. Phù phổi cấp nếu tái phát nhiều lần dễ gây tử vong trước khi người bệnh được nhập viện.
Rối loạn nhịp tim như rung nhĩ, rung thất hoặc nhịp nhanh thường xuất hiện cùng với suy tim. Các rối loạn này gây hồi hộp, chóng mặt, ngất xỉu và làm tình trạng suy tim ngày một nặng hơn, đồng thời gia tăng nguy cơ đột quỵ.
Đột quỵ là một trong những nguy cơ khiến nhiều người suy nghĩ “Bệnh suy tim ở người già có nguy hiểm không?”. Người già mắc suy tim có nguy cơ bị đột quỵ cao do dòng máu chậm hoặc cục máu đông hình thành trong tim di chuyển lên não, làm tổn thương mô não. Những cục máu đông này thường hình thành do rung nhĩ, máu ứ đọng trong buồng tim.
Khi tim bơm máu yếu khiến nhiều cơ quan không nhận đủ máu, dẫn đến suy giảm chức năng. Suy thận và các rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng là những biến chứng phổ biến gây sụt cân, mệt mỏi, kiệt sức. Ngoài ra, tụ dịch trong gan dễ gây xơ gan, làm giảm chức năng gan.
Suy tim nặng có thể đe dọa tính mạng, tình trạng nhẹ hơn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Các triệu chứng như khó thở, mệt mỏi, phù chân làm hạn chế hoạt động hàng ngày, giảm khả năng làm việc, giải trí, từ đó gây stress, trầm cảm cũng như ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội.
Suy tim ở người già có nguy hiểm hay không còn do nhiều yếu tố nguy cơ. Năm yếu tố chính dự báo khả năng khiến bệnh suy tim ở người cao tuổi nặng hơn gồm giới tính nam, tuổi tác, bệnh tiểu đường, huyết áp và chỉ số khối cơ thể cao. Nghiên cứu cũng cho thấy những người có tiền sử tăng huyết áp, hút thuốc, căng thẳng tâm lý hoặc bị rối loạn nhịp tim đều dễ mắc suy tim.
Thiếu máu cơ tim do sự rối loạn chức năng co bóp, giãn nở của tim là yếu tố chính làm bệnh suy tim trở nặng. Nghiên cứu cũng xác nhận rằng bệnh động mạch vành là nguyên nhân phổ biến của suy tim. Người bị nhồi máu cơ tim cũng có nguy cơ cao tiến triển thành bệnh suy tim sau đó. Sự phức tạp của các bệnh nền khác như thiếu máu cơ tim và nhồi máu cơ tim, khiến vấn đề bệnh suy tim ở người già có nguy hiểm không trở nên trầm trọng hơn.
Tuổi cao là yếu tố nguy cơ lớn nhất, vì quá trình lão hóa gây thay đổi cấu trúc, chức năng tim, khiến tim khó đáp ứng với căng thẳng. Lão hóa còn khiến độ cứng của mạch máu tăng, dễ gây tăng huyết áp tâm thu đơn độc.
Tăng huyết áp thể hiện qua sự chênh lệch giữa huyết áp tâm thu và tâm trương, cũng làm tăng nguy cơ suy tim. Điều này dẫn đến phì đại thất trái, thiếu máu cơ tim, khiến nguy cơ nhồi máu cơ tim, tử vong gia tăng.
Béo phì là yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát, liên quan đến tăng huyết áp, cholesterol cao và tiểu đường. Béo phì hoặc chỉ số khối cơ thể cao thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch, gây ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng tim, làm chứng suy tim nặng hơn.
Nghiên cứu cho thấy nam giới có tỷ lệ mắc suy tim cao hơn phụ nữ, ngay cả khi đã kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Sự khác biệt về giới tính này thường liên quan đến cách tim thích nghi với tình trạng như tăng huyết áp, hẹp van động mạch chủ.
Mặc dù nghiên cứu về yếu tố nguy cơ để biết bệnh suy tim ở người già có nguy hiểm không còn hạn chế như không đo lường phân suất tống máu, nồng độ lipid, nhưng kết quả vẫn cho thấy tuổi tác, bệnh tiểu đường, huyết áp, béo phì đều góp phần khiến bệnh suy tim ở người cao tuổi nặng hơn.
Chẩn đoán suy tim ở người già thường phức tạp do các bệnh lý kèm theo cùng triệu chứng không rõ ràng. Để xác định chính xác, cần thu thập tiền sử bệnh chi tiết, khám sức khỏe toàn diện, tiến hành các xét nghiệm cần thiết.
Triệu chứng suy tim ở người già có thể từ nhẹ đến nặng, gồm khó thở khi vận động, phù chân, mệt mỏi, nhưng không nên nhầm lẫn với các dấu hiệu lão hóa. Các triệu chứng không điển hình như lú lẫn, buồn ngủ, mất trí nhớ, chán ăn cũng thường gặp. Phù ngoại vi thường bắt đầu ở chân do suy tim ứ huyết, suy dinh dưỡng hoặc bệnh thận, nếu không điều trị, dễ lan rộng ra toàn thân, kèm theo cổ trướng, tràn dịch màng phổi.
Để biết suy tim ở người cao tuổi có sao không, các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán bệnh bao gồm:
Hiểu rõ vấn đề suy tim ở người già có sao không, nguyên tắc điều trị suy tim ở người cao tuổi tương tự như người trẻ, tập trung vào việc giảm triệu chứng và kéo dài tuổi thọ. Mặc dù việc điều trị suy tim tâm thu và tâm trương đều hướng tới giảm triệu chứng, nhưng các hướng dẫn cho suy tim tâm trương ở người già còn hạn chế.
Điều trị suy tim tâm thu ở người cao tuổi chủ yếu dùng các thuốc tác động lên hệ thần kinh nội tiết, gồm thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors), thuốc chẹn thụ thể angiotensin (ARB), thuốc chẹn beta, thuốc đối kháng aldosterone. Tuy nhiên, do chức năng gan – thận suy giảm ở người già, việc dùng các thuốc này cần thận trọng để tránh tác dụng phụ. Đặc biệt, hiệu quả của thuốc ức chế men chuyển thường giảm sau 75 tuổi, nên cần cân nhắc kỹ về lợi ích, rủi ro trước khi dùng.
Thuốc giãn mạch đóng vai trò quan trọng trong điều trị suy tim ở người già. Thuốc ức chế men chuyển thường là lựa chọn đầu tiên, liều dùng nên bắt đầu từ thấp, cần theo dõi sát sao, lưu ý không dùng cho người bị hẹp động mạch thận. Nếu không dung nạp được thuốc này, có thể dùng kết hợp hydralazine, isosorbide dinitrate.
Thuốc lợi tiểu như furosemide thường được dùng để kiểm soát triệu chứng, phải điều chỉnh liều lượng dựa trên tình trạng điện giải của người bệnh. Thuốc lợi tiểu quai giúp kiểm soát lượng dịch trong cơ thể, nhưng nên kết hợp với chế độ ăn hạn chế muối, chất lỏng để giảm tác dụng phụ.
Digoxin liều thấp (0,125 mg/ngày) được chỉ định cho người bệnh vẫn còn triệu chứng dù đã được điều trị bằng thuốc ức chế men chuyển và chẹn beta. Tuy nhiên, do chức năng thận ở người già yếu đi, cần giám sát chặt chẽ liều lượng để tránh nguy cơ ngộ độc thuốc.
Liệu pháp bổ trợ cần dùng các thuốc chẹn kênh canxi thế hệ mới như amlodipine để điều trị tăng huyết áp nhưng không thay thế được thuốc ức chế men chuyển. Losartan cùng các thuốc chẹn beta khác vẫn đang được nghiên cứu về vai trò trong điều trị suy tim ở người già.
Thuốc chống loạn nhịp, chống đông máu rất quan trọng trong điều trị rung nhĩ. Khi dùng thuốc chống đông, cần thận trọng theo dõi để tránh biến chứng chảy máu.
Việc điều trị bệnh suy tim ở người già có nguy hiểm không cần chú trọng đến sự suy giảm chức năng cơ quan, tăng nguy cơ tác dụng phụ. Do đó, cần đảm bảo theo dõi chặt chẽ để giảm thiểu rủi ro, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh cao tuổi.
Máy khử rung tim và liệu pháp đồng bộ tim là phương pháp phòng ngừa đột tử hoặc cải thiện tình trạng suy tim cho người bị suy tim có phân suất tống máu dưới 35% [4]. Phẫu thuật cấy ghép thiết bị nhỏ vào ngực để điều chỉnh, theo dõi nhịp tim, cụ thể:
Một số nguyên nhân gây suy tim cần phẫu thuật như:
Các phương pháp dùng thuốc, phẫu thuật này giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh suy tim, nhưng cần được cá nhân hóa tùy theo tình trạng sức khỏe và mong muốn của người cao tuổi.
Khoảng 10% người già suy tim tiến triển đến giai đoạn cuối cần xem xét các liệu pháp tiên tiến như dùng thuốc tăng co bóp, thiết bị hỗ trợ thất trái hoặc ghép tim. Tuy nhiên, các liệu pháp này tiềm ẩn nhiều rủi ro và tác dụng phụ.
Bệnh suy tim ở người già có nguy hiểm không phụ thuộc nhiều vào khả năng điều trị, sức khỏe tổng thể của người bệnh trong quá trình hồi phục.
Chăm sóc, phòng ngừa biến chứng là yếu tố quan trọng giúp cải thiện chất lượng cuộc sống, kéo dài tuổi thọ cho người cao tuổi bị suy tim. Cùng ECO Pharma tham khảo các hướng dẫn chi tiết dưới đây:
Người bệnh hoặc người thân cần ghi lại các triệu chứng xuất hiện, tần suất, mức độ nghiêm trọng để báo cáo với bác sĩ và để chăm sóc bệnh nhân suy tim tốt hơn.
Theo dõi cân nặng hằng ngày để phát hiện sớm tình trạng phù nề. Không tự ý đổi liều lượng thuốc, ngay cả khi cảm thấy khỏe hơn. Đảm bảo ngủ đủ 7 – 9 tiếng mỗi đêm, tránh các hoạt động gắng sức như leo cầu thang, bê vác đồ nặng. Người bệnh cũng nên kiểm tra da thường xuyên để phát hiện sớm các vết loét, nhiễm trùng, đồng thời giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vào mùa lạnh.
Khi để biết bệnh suy tim ở người già có nguy hiểm không, người bệnh cần giảm lượng muối nạp vào để tránh phù nề, huyết áp, giảm tải cho tim. Ưu tiên dùng thực phẩm tươi sống, chế biến tại nhà thay vì đồ ăn sẵn, đóng hộp. Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày, nhưng cần kiểm soát lượng nước nạp vào, nhất là với người suy tim nặng.
Bổ sung trái cây, rau xanh giàu vitamin, khoáng chất, chất xơ để cải thiện sức khỏe tim mạch. Hạn chế chất béo bão hòa, cholesterol, nên chọn thịt nạc, cá, dầu thực vật, tránh đồ chiên rán, đồ ăn nhanh. Chia nhỏ bữa ăn trong ngày để giảm áp lực cho hệ tiêu hóa, bổ sung kali từ các nguồn thực phẩm như chuối, bơ, khoai tây.
Ngoài ra, các chất bổ sung như Policosanol (GDL-5), Red Yeast Rice, Apple Cider Vinegar,… giúp giảm cholesterol xấu, tăng cholesterol tốt, hỗ trợ kiểm soát huyết áp, cải thiện sức khỏe tim mạch.
Trước khi bắt đầu tập luyện, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ, huấn luyện viên cá nhân để chọn bài tập phù hợp với tình trạng sức khỏe. Nên bắt đầu với các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, tập dưỡng sinh, tăng dần cường độ khi cơ thể thích nghi. Tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần với các bài tập như đi bộ, bơi lội, yoga hoặc thái cực quyền. Hoạt động thể chất phù hợp có thể cải thiện tốt hơn vấn đề bệnh suy tim ở người già có nguy hiểm không.
Người bệnh cần thường xuyên đi khám để theo dõi tình trạng bệnh, phát hiện sớm các biến chứng. Khi có triệu chứng bất thường, cần đến bệnh viện để được điều trị kịp thời. Việc đo huyết áp thường xuyên, kiểm tra đường huyết ở người bệnh tiểu đường là rất cần thiết. Ngoài ra, cần theo dõi chức năng thận, vì thận đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ chất thải, cân bằng dịch trong cơ thể.
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh với hệ thống thiết bị hiện đại, đội ngũ chuyên gia đầu ngành cung cấp các dịch vụ tầm soát, chẩn đoán, điều trị bệnh lý tim mạch, đặc biệt là ở người cao tuổi. Hệ thống máy móc tiên tiến như máy chụp CT SOMATOM Drive, máy cộng hưởng từ MAGNETOM Amira BioMatrix, phòng mổ Hybrid với robot chụp mạch 3D Artis Pheno giúp thực hiện các can thiệp phức tạp như cấy máy tạo nhịp, CRT và các kỹ thuật khác trong điều trị suy tim.
Người bệnh nên nói chuyện với người thân, bạn bè để được động viên, chia sẻ. Tham gia vào các nhóm hỗ trợ người bệnh suy tim để học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm. Nếu cảm thấy căng thẳng, lo âu, có thể tìm đến sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý.
Xem thêm: Người bị suy tim sống được bao lâu? Có cách kéo dài tuổi thọ không?
Tóm lại, “bệnh suy tim ở người già có nguy hiểm không?” – Câu trả lời là có, vì đây là bệnh lý nghiêm trọng, dễ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm và nguy cơ tử vong cao. Tuy nhiên, với sự chăm sóc đúng cách, duy trì lối sống lành mạnh, theo dõi sức khỏe thường xuyên, người cao tuổi có thể kiểm soát tốt bệnh suy tim, cải thiện chất lượng cuộc sống và tuổi thọ.
