Cận thị có di truyền không? Các nghiên cứu đã phát hiện ra hơn 200 gen có liên quan đến cận thị. Tuy nhiên, đây không phải là yếu tố duy nhất dẫn đến tật khúc xạ này. Những thói quen sinh hoạt chưa khoa học, ăn uống thiếu dưỡng chất, sử dụng máy vi tính liên tục,… cũng góp phần gây ra cận thị. Hãy cùng Eco Pharma tìm hiểu về chủ đề này nhé!
Cận thị là tình trạng mắt không thể nhìn rõ các vật ở xa, mà chỉ có thể nhìn rõ các vật ở gần. Đây là một tật khúc xạ thường gặp ở mắt và ngày càng nhiều người mắc phải, đặc biệt là học sinh, thanh thiếu niên. Cận thị có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng thường liên quan đến việc mắt phải làm việc liên tục ở khoảng cách gần, học tập và làm việc trong môi trường ít ánh sáng.
Đối với mắt bình thường, ánh sáng khi vào bên trong mắt sẽ hội tụ trên võng mạc. Đối với người cận thị, ánh sáng phản chiếu của vật khi vào mắt sẽ nằm phía trước võng mạc, vì thế người bệnh sẽ không thể nhìn rõ những vật ở xa.
Tỷ lệ cận thị có sự khác nhau giữa các nhóm dân cư. Tỷ lệ này được báo cáo là 30,6% ở người da trắng trên khắp châu Âu, 41,6% ở người Mỹ da trắng và da đen ở Hoa Kỳ, 41,8% ở người già Nhật Bản và 90% ở học sinh trung học ở Đông Á. (1)
Cận thị có di truyền nhưng số người mắc cận thị do di truyền chiếm tỉ lệ không cao. Thay vào đó, những tác động từ môi trường là yếu tố chính gây nên cận thị. Bố mẹ cận thị dưới 4 diop có nguy cơ di truyền cho con khoảng 10%, bị cận từ 6 diop trở lên khả năng di truyền cho con lên đến trên 90%.
Cận thị thường không phải là do gen trội quyết định. Trong hầu hết các trường hợp, nó xảy ra là do sự kết hợp của các yếu tố di truyền và môi trường, thay vì chỉ một gen.
Nếu một người bị cận thị do di truyền thì gen gây ra cận thị có thể đến từ bố hoặc mẹ hoặc cả hai. Ví dụ, bệnh quáng gà bẩm sinh liên quan đến nhiễm sắc thể X là một bệnh di truyền có nhiều khả năng đến từ mẹ. Vì mẹ luôn di truyền cho con nhiễm sắc thể X trong quá trình thụ thai, trong khi bố có thể cho con nhiễm sắc thể X hoặc Y. (2)
Sau đây là những nguyên nhân tác động làm cho mắt dễ bị cận thị:
Những người thường xuyên sử dụng máy vi tính có thể dẫn đến cận thị. Bởi vì mắt phải liên tục điều tiết để nhìn rõ các chữ và hình ảnh trên màn hình, đặc biệt khi cỡ chữ quá nhỏ hoặc ánh sáng quá yếu. Mắt bị ảnh hưởng không tốt bởi ánh sáng xanh từ màn hình máy vi tính. Ánh sáng xanh là loại ánh sáng mức năng lượng cao, có thể gây mỏi và khô mắt, kích ứng và làm giảm thị lực.
Mắt thường chớp ít hơn khi nhìn vào màn hình, làm mắt khô và giảm khả năng điều tiết của mắt. Ngoài ra, khoảng cách giữa mắt và màn hình quá gần hoặc quá xa, khiến cho mắt phải làm việc nhiều hơn để nhìn rõ và có thể dẫn đến tình trạng cận thị.
Khi làm việc, học tập ở nơi thiếu ánh sáng, mắt phải điều tiết nhiều hơn để có thể nhìn rõ trong điều kiện ánh sáng yếu, gây căng thẳng cho cơ mắt và thủy tinh thể. Điều này khiến cho mắt phải làm việc nhiều hơn để nhìn rõ, dẫn đến mỏi mắt, nhức mắt.
Việc đọc sách và xem tivi với khoảng cách quá gần cũng dẫn đến những tình trạng mắt mờ, mỏi mắt và nhức đầu.
Đối với trẻ em, bố mẹ nên giới hạn thời gian sử dụng trên các thiết bị điện tử như điện thoại hay máy vi tính và tivi. Bố mẹ cần quan sát và hướng dẫn để tránh con đọc sách, xem điện thoại, tivi ở khoảng cách quá gần với mắt.
Trong thuốc lá có chứa khoảng 4000 hoạt chất độc khác nhau như carbon monoxide, hắc ín và nhiều kim loại nặng… Thuốc lá có liên quan đến 2 bệnh gây mù lòa là thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể.
Cận thị di truyền có thể chữa được bằng phương pháp phẫu thuật tật khúc xạ. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ áp dụng cho người đủ 18 tuổi trở lên và đáp ứng đầy đủ các kiều kiện để thực hiện phẫu thuật mắt cận thị.
Khi gặp phải tình trạng cận thị di truyền, bạn cần lưu ý một số điều sau:
Khám mắt định kỳ giúp phát hiện sớm các triệu chứng cận thị. Mới chớm cận thị có thể cải thiện được bằng việc thay đổi thói quen sinh hoạt, các bài tập mắt, chế độ ăn uống và bổ sung tinh chất tốt cho mắt.
Khám mắt định kỳ còn giúp phát hiện các bệnh lý toàn thân có liên quan đến mắt như bệnh tiểu đường, cao huyết áp, tổn thương gan…
Vitamin A là một chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ võng mạc và giác mạc khỏi các gốc tự do gây hại. Vitamin A cũng giúp tạo ra các sắc tố trong võng mạc, cho phép mắt nhìn rõ trong điều kiện ánh sáng yếu. Ngoài ra, vitamin A còn có vai trò trong việc ngăn ngừa khô kết mạc, loét giác mạc, đục thủy tinh thể và thoái hóa điểm vàng. Các nguồn thực phẩm tốt cho mắt cận giàu vitamin A bao gồm gan, trứng, sữa, bơ, cà rốt, khoai lang, bí đỏ, rau xanh.
Các vitamin thuộc nhóm B như B6 và B12 đều có lợi cho sức khỏe mắt. Vitamin B6 giúp điều tiết hàm lượng homocysteine trong máu, một axit amin có liên quan đến việc gây tổn thương cho các mạch máu trong võng mạc. Vitamin B12 là một chất chống oxy hóa quan trọng, giúp bảo vệ võng mạc khỏi các gốc tự do và ngăn ngừa thoái hóa điểm vàng. Các nguồn thực phẩm giàu vitamin B6 và B12 bao gồm thịt nạc, cá, trứng, sữa, phô mai, khoai lang và các loại hạt.
Vitamin C có vai trò trong việc tạo ra collagen, một loại protein quan trọng cho sự phát triển và bảo vệ của giác mạc, kết mạc và các mô khác trong mắt. Vitamin C cũng có thể giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm quá trình thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể. Các nguồn thực phẩm giàu vitamin C bao gồm cam, chanh, quýt, dứa, kiwi, dâu tây, xoài và ớt.
Một chế độ ăn tốt cho mắt cần có các thực phẩm chứa chất dinh dưỡng bảo vệ và nuôi dưỡng mắt như vitamin A, vitamin C, vitamin E, lutein, zeaxanthin và axit béo omega-3.
Một số thực phẩm tốt cho mắt bạn nên ưu tiên trong thực đơn hàng ngày:
Một lối sống lành mạnh giúp giảm nguy cơ bị cận thị và mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe tổng quát. Bạn cần ăn uống khoa học, luyện tập thể dục, cho mắt nghỉ ngơi hợp lý, tránh thức khuya, không uống rượu bia,… để bảo vệ mắt.
Việc uống nhiều rượu sẽ làm sự chuyển hóa và bài tiết trở nên quá tải, lượng cồn trong máu quá cao sẽ gây ngộ độc, ảnh hưởng đến đôi mắt và các cơ quan khác trong cơ thể.
Người lạm dụng rượu bia thường bị mờ mắt, suy giảm khả năng nhận biết màu sắc, cử động mắt bất thường, nhạy cảm với ánh sáng và mỏi mắt.
Chúng ta cần cho mắt nghỉ ngơi hợp lý, tránh để mắt làm việc liên tục khi nhìn vào màn hình máy vi tính, điện thoại hoặc vô tuyến. Điều này có thể gây mỏi mắt, nhức mắt, khô mắt và ảnh hưởng lâu dài đến thị lực, cũng như sức khỏe của cơ thể.
Ngoài ra, việc sử dụng các thiết bị điện tử không điều độ cũng khiến bạn nhức đầu, đau cổ, lưng hoặc vai, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.
Bạn cần đeo kính bảo vệ mắt khi thực hiện các hoạt động có thể khiến mắt bạn bị tổn thương hoặc có khả năng tiếp xúc với các chất có hại. Đó có thể là kính bảo hộ, kính râm hoặc kính áp tròng.
Kính bảo vệ có thể che mắt bạn khỏi bụi, mảnh vụn, hóa chất, tia UV và ánh sáng xanh gây hại cho mắt.
Khi ngồi sai tư thế, bạn có thể phải nheo mắt, nghiêng người về phía trước hoặc nghiêng đầu để nhìn rõ. Điều này có thể khiến cơ mắt của bạn phải làm việc nhiều hơn và trở nên mệt mỏi. Căng mắt có thể dẫn đến mờ mắt, nhức đầu, khô mắt và khó tập trung.
Khi ngồi sai tư thế, khoảng cách giữa mắt và các đồ dùng như máy vi tính, sách vở sẽ quá gần hoặc quá xa, làm cho mắt phải điều tiết nhiều hơn để nhìn rõ các chữ và hình ảnh. Điều này làm cho mắt nhanh mỏi, nhức và dễ bị cận thị, loạn thị.
Ngồi sai tư thế cũng làm cho lưu lượng máu đến não bộ và võng mạc bị suy giảm do các mạch máu bị chèn ép hoặc hẹp lại. Điều này làm ảnh hưởng đến chức năng của các tế bào trong võng mạc và gây ra các triệu chứng như chóng mặt, hoa mắt, nhìn mờ hoặc nhìn đôi.
Vì thế, bạn cần ngồi đúng tư thế trong lúc học tập và làm việc. Một tư thế ngồi phù hợp giúp bảo vệ mắt và cả xương cột sống không bị cong vẹo.
Có nhiều bài tập cho mắt cận đơn giản và hiệu quả mà bạn có thể thực hiện để bảo vệ và cải thiện sức khỏe mắt.
Cận thị có di truyền không là vấn đề thắc mắc của những người có bố mẹ mắc phải loại tật khúc xạ này. Cận thị có di truyền nhưng nó chiếm tỉ lệ không nhiều. Nếu bố hoặc mẹ, hoặc cả hai bố mẹ bị cận thị, phụ huynh nên có biện pháp chăm sóc và bảo vệ mắt cho con cái từ sớm để phòng ngừa trẻ mắc tật cận thị.
