Củ ráy là dược liệu quen thuộc trong các bài thuốc trị ghẻ lở, mụn nhọt, chàm và cả bệnh xương khớp, chẳng hạn như gout hay viêm khớp dạng thấp. Cùng ECO Pharma tìm hiểu thực hư củ ráy chữa bệnh xương khớp có hiệu quả không và nên sử dụng như thế nào.
Cây ráy là loài thực vật thân cỏ, có hoa, mọc dại, cao khoảng 1m – 3m và có thể lên đến 10m trong điều kiện tối ưu. Chúng phân bố tại Nam Á, Philippines, nhiều đảo Thái Bình Dương và những nơi khác ở vùng nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Lá cây ráy mọc từ củ, cuống dài, phiến lá hình tim. Hoa thuộc dạng bông mo với hoa cái mọc ở phần gốc, hoa đực mọc phía trên. Bên dưới mo có chùm quả mọng, hình trứng, khi chín có màu đỏ. Theo Cục An toàn thực phẩm – Bộ Y tế, cây ráy thường dễ bị nhầm lẫn với cây dọc mùng (bạc hà), do đó cần cẩn trọng khi sử dụng vì có thể dẫn tới các triệu chứng tê môi lưỡi, cứng hàm do chúng chứa thành phần độc tố sapotoxin.
Củ ráy là phần rễ mập của cây ráy, được chia thành nhiều đốt ngắn, vảy màu nâu, có nhiều kích thước khác nhau, thường được thu hoạch sau 2 – 3 năm để làm dược liệu.
Theo Đông y, củ ráy vị nhạt, tính hàn, chứa nhiều độc tố, ăn vào có thể gây ngứa, sưng, dị ứng ở miệng và cổ họng. Mẹo dân gian thường dùng củ ráy ngoài da để chữa ghẻ lở, mụn nhọt, bệnh chàm.
Theo y học hiện đại, củ ráy chứa các thành phần gồm tinh bột, xyanua, coumarin, flavonoid, saponin,… Đến nay, nghiên cứu về củ ráy vẫn còn nhiều hạn chế. Tuy nhiên, các chuyên gia đã khám phá ra được một số tác dụng của củ ráy đối với sức khỏe:
Chống ung thư: Ung thư là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới. Vào năm 2022, có gần 20 triệu ca mắc mới và 9.7 triệu ca tử vong liên quan đến ung thư trên toàn cầu (1). Các nhà khoa học đã ghi nhận thực vật là nguồn cung cấp chất chống ung thư, trong đó chiết xuất từ củ ráy có khả năng ức chế sự tăng sinh tế bào và gây chết tế bào theo chương trình (apoptosis) trên tế bào gan người (SMMC-7721) ở nồng độ 400 μg/ml. Ngoài ra, chiết xuất củ ráy cũng cho thấy hiệu quả chống lại các tế bào u gan, dẫn tới giảm trọng lượng khối u sau khi tiêm vào chuột với nồng độ 0.2 – 0.8g/kg/ngày. (2)
Ngăn ngừa tiểu đường: Nghiên cứu năm 2012 đã tiến hành sử dụng chiết xuất methanol của củ ráy ở nồng độ 250 mg/kg và 500 mg/kg cho chuột bị tăng đường huyết do alloxan. Sau 8 giờ, mức đường huyết đã giảm lần lượt là 41.7% và 55.49% so với nhóm đối chứng. (3)
Chống viêm: Các hợp chất phân lập từ chiết xuất chloroform của củ ráy đã được chứng minh có tác dụng chống viêm.
Chống táo bón và lợi tiểu: Theo một nghiên cứu đăng tải trên Tạp chí Khoa học (Journal of Sciences), lá và củ của cây ráy có thể sử dụng để điều trị táo bón, hỗ trợ nhuận tràng và lợi tiểu.
Củ ráy chứa các thành phần alkaloid, saponin, flavonoid,… có tác dụng hỗ trợ cải thiện một số vấn đề liên quan đến bệnh xương khớp, chẳng hạn như:
Đến nay, chưa có nghiên cứu khoa học nào chứng minh củ ráy có thể chữa bệnh xương khớp. Các phương pháp sắc nước uống, đắp ngoài da hoặc ngâm rượu chỉ là bài thuốc dân gian truyền miệng. Người bệnh cần thận trọng khi thực hiện để đảm bảo an toàn sức khỏe.
Giải pháp tốt nhất để điều trị bệnh xương khớp an toàn và hiệu quả đó là thăm khám tại các cơ sở y tế. Bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, giúp giảm đau, cải thiện phạm vi chuyển động của xương khớp, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
Tại Việt Nam, đã có trường hợp bị bỏng niêm mạc miệng khi dùng củ ráy để chữa bệnh xương khớp. Cụ thể là một phụ nữ 54 tuổi tại Quảng Ninh đã luộc củ ráy ăn. Sau đó xuất hiện tình trạng bỏng rát ở vùng lưỡi, miệng, khó nuốt và đã phải nhập viện. Theo chẩn đoán của bác sĩ, nếu người bệnh ăn với số lượng nhiều hơn, có nguy cơ gây bỏng cả niêm mạc dạ dày, thực quản.
Cây ráy, gồm củ, thân và lá đều chứa các thành phần độc tố, chẳng hạn như canxi oxalat hay sapotoxin. Nếu dùng củ ráy chữa bệnh xương khớp có thể dẫn tới triệu chứng kích ứng, ngứa rát, tê môi lưỡi, cứng hàm, méo miệng, gây khó nói, khó nuốt hoặc khó thở, thậm chí tử vong.
Chính vì thế, các chuyên gia khuyến cáo không nên dùng củ ráy, thay vào đó hãy tiến hành thăm khám, sử dụng thuốc do bác sĩ kê đơn để đảm bảo an toàn sức khỏe.
Củ ráy dại có chữa được bệnh xương khớp không? Đến nay chưa có nghiên cứu chứng minh củ ráy có tác dụng chữa bệnh xương khớp. Tuy nhiên, rất nhiều người đã thử áp dụng theo những cách sau:
*Lưu ý không nên lạm dụng phương pháp này vì rượu có nguy cơ khiến bệnh xương khớp trầm trọng hơn.
Mặc dù chưa được khoa học chứng minh có hiệu quả chữa bệnh xương khớp, nhưng củ ráy vẫn thường được sử dụng trong các bài thuốc dân gian giúp cải thiện bệnh gout, viêm khớp dạng thấp, thoát vị đĩa đệm,… như sau:
Bài thuốc dùng củ ráy và chuối hột đã được nhiều người mắc bệnh gout thử áp dụng để cải thiện bệnh. Tuy nhiên, phương pháp này được xem là mẹo dân gian, chưa được khoa học kiểm chứng, cần thận trọng khi thực hiện.
Chuẩn bị:
Cách thực hiện:
Không ít người mắc bệnh thoát vị đĩa đệm đã dùng củ ráy và nhiều loại dược liệu khác để sắc nước uống, nhằm thúc đẩy lưu thông khí huyết, khắc phục tình trạng đau nhức:
Chuẩn bị:
Cách thực hiện:
Đây là một trong những bài thuốc từ củ ráy phổ biến, được lưu truyền trong dân gian giúp chữa viêm khớp dạng thấp:
Chuẩn bị:
Cách thực hiện:
Người bị đau nhức xương khớp nên điều trị bằng các phương pháp khoa học, đã được chứng minh có hiệu quả:
Tùy thuộc vào tình trạng của từng người bệnh, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc hỗ trợ giảm đau nhức xương khớp như:
Tập thể dục đều đặn: Thường xuyên vận động giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp và cải thiện độ linh hoạt của khớp. Bạn nên ưu tiên những hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, chạy bộ, yoga, bơi lội. Tránh những bài tập cường độ cao như cử tạ, plank,… vì có thể khiến xương khớp bị tổn thương nghiêm trọng hơn.
Xây dựng chế độ ăn uống khoa học: Tăng cường thực phẩm giàu chất dinh dưỡng tốt cho xương khớp:
Bên cạnh đó, cần tránh những thực phẩm có thể làm tăng tình trạng viêm, khiến tình trạng đau nhức xương khớp nặng hơn như rượu, bia; thực phẩm nhiều đường, nhiều muối hoặc chất béo bão hòa như bánh, kẹo, cá hộp, thịt hộp, xúc xích, khoai tây chiên,…
Kiểm soát cân nặng: Thừa cân, béo phì sẽ gây áp lực lên xương khớp, đặc biệt là những khớp chịu lực như khớp gối, khớp háng. Do đó, người bệnh cần thường xuyên vận động, kết hợp chế độ ăn uống cân bằng dinh dưỡng để duy trì cân nặng và vóc dáng phù hợp, tránh nguy cơ gây tổn thương cơ xương khớp trầm trọng hơn.
Tế bào gốc thường được áp dụng ở người bệnh bị thoái hóa khớp. Đây là phương pháp nuôi cấy tế bào gốc trung mô, sau đó tiêm vào khớp cần điều trị. Tế bào gốc sẽ hoạt hóa và hỗ trợ các tế bào khác hoạt động, giúp cải thiện tình trạng viêm và phục hồi chức năng của khớp.
Liệu pháp huyết tương giàu tiểu cầu (PRP) là phương pháp tiêm huyết tương có nồng độ tiểu cầu cao (gấp 2 – 8 lần so với bình thường) vào khớp, nhằm thúc đẩy quá trình chữa lành các mô bị tổn thương, nhờ đó giảm viêm, đau và đẩy lùi quá trình thoái hóa khớp.
Liệu pháp nhiệt gồm hai loại phổ biến: nhiệt nóng và nhiệt lạnh:
Trường hợp bệnh xương khớp tiến triển nặng và không cải thiện dù đã áp dụng các biện pháp bảo tồn, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật, chẳng hạn như phẫu thuật nội soi khớp hoặc thay khớp. Loại phẫu thuật cụ thể sẽ tùy thuộc vào mức độ tổn thương và tình trạng sức khỏe của người bệnh, giúp khôi phục khả năng vận động và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Một giải pháp cải thiện đau nhức xương khớp khác cũng đã được khoa học kiểm định đó là bổ sung tinh chất thiên nhiên thông qua đường uống. Một số dưỡng chất quý như Eggshell Membrane, Collagen Type 2 & Collagen Peptide, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate,… đã được các nhà khoa học Mỹ chứng minh có hiệu quả trong việc hỗ trợ giảm đau, tăng tiền tạo cốt bào tại xương, giảm sản xuất các cytokine tiền viêm, ngăn chặn viêm khớp hiệu quả.
Dùng củ ráy chữa bệnh xương khớp là bài thuốc dân gian phổ biến, tuy nhiên chưa được khoa học kiểm định. Dù đã nấu chín vẫn có nguy cơ gây bỏng niêm mạc họng. Phương pháp an toàn, hiệu quả nhất hiện nay đó là đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và chỉ định phác đồ điều trị phù hợp.
