Chương trình truyền thông giáo dục sức khỏe bệnh suy tim gồm những gì?

Giáo dục sức khỏe bệnh suy tim là một phần cần thiết trong việc giúp người bệnh và người chăm sóc hiểu rõ về bản chất của bệnh, cách tự chăm sóc và xây dựng lối sống khoa học. Cùng ECO Pharma tìm hiểu về tầm quan trọng và những nội dung giáo dục sức khoẻ bệnh này trong bài viết sau.

Tại sao truyền thông giáo dục sức khỏe bệnh suy tim lại quan trọng?

Truyền thông giáo dục sức khỏe về bệnh suy tim là hoạt động rất quan trọng để giúp người khỏe mạnh phòng ngừa hiệu quả, người đã mắc bệnh kiểm soát sức khỏe tốt hơn, cải thiện chất lượng cuộc sống, giảm tỷ lệ tử vong, giảm áp lực cho hệ thống y tế,…

Dưới đây là một số lý do chính cho thấy tầm quan trọng của việc này:

• Nâng cao kiến thức và nhận thức: Suy tim là một bệnh mạn tính, tiến triển. Việc hiểu đúng về bệnh là bước đầu tiên để kiểm soát bệnh hiệu quả. Truyền thông giáo dục sức khỏe giúp người bệnh và người nhà nắm được nguyên nhân, triệu chứng và những yếu tố làm bệnh nặng thêm. Nhận biết các dấu hiệu nguy hiểm như khó thở, phù, tăng cân nhanh để đi khám kịp thời, tránh biến chứng nặng. Nhận thức được tầm quan trọng của việc điều chỉnh chế độ ăn uống (hạn chế muối, chất lỏng), tập thể dục hợp lý và tránh rượu bia, thuốc lá.
• Tăng cường tuân thủ điều trị: Truyền thông giáo dục giúp người bệnh hiểu tại sao phải uống thuốc đều đặn và không được tự ý ngưng thuốc, điều chỉnh liều. Nêu rõ tầm quan trọng của việc cấy ghép các thiết bị điều trị cũng như phẫu thuật từ đó người bệnh có cơ sở để tuân thủ phác đồ điều trị tốt nhất.
• Giảm gánh nặng cho hệ thống y tế: Việc người bệnh được giáo dục đầy đủ và tự chăm sóc bản thân tốt sẽ mang lại lợi ích chung cho toàn xã hội. Trong đó, một lợi ích cần thiết cho người bệnh là có thể giảm chi phí điều trị, số lần nhập viện. Ngoài ra các bệnh viện sẽ được giảm tải, giúp hệ thống y tế có thể tập trung nguồn lực vào những vấn đề cần thiết khác.
• Phòng ngừa bệnh: Bên cạnh việc giáo dục cho người đã mắc bệnh, truyền thông còn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa. Bằng cách cung cấp thông tin về các yếu tố nguy cơ (như huyết áp cao, tiểu đường, béo phì, bệnh mạch vành), người dân có thể chủ động phòng tránh các nguyên nhân dẫn đến bệnh suy tim.

Giáo dục sức khỏe bệnh suy tim gồm những gì?

Việc giáo dục sức khoẻ cho bệnh nhân suy tim bao gồm rất nhiều nội dung cần thiết như kiến thức về các loại thuốc, chế độ ăn uống, hoạt động thể chất phù hợp, theo dõi sức khỏe tại nhà,… cụ thể sau đây.

1. Kiến thức cơ bản về bệnh suy tim

Quá trình giáo dục sức khỏe bệnh nhân suy tim không thể thiếu việc cung cấp những kiến thức cơ bản về căn bệnh này. Một số nội dung thiết yếu người bệnh cần trang bị bao gồm:

• Bản chất: Bệnh này xảy ra khi tim không còn khả năng bơm máu đủ để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
• Nguyên nhân: Huyết áp cao, hẹp van tim, hở van tim, bệnh mạch vành, dị tật tim bẩm sinh,…
• Phân loại: Nếu dựa trên vị trí, có thể phân loại suy tim thành suy tim bên trái, bên phải và toàn bộ.
• Triệu chứng: Bệnh gây ra hàng loạt triệu chứng như hụt hơi, đau thắt ngực, ho dai dẳng, nhịp tim nhanh,…
• Các giai đoạn của bệnh: Theo Hiệp hội Tim mạch New York (NYHA), bệnh được chia là 4 giai đoạn từ không có triệu chứng đến cần nhập viện để điều trị tích cực.
• Biến chứng: Tình trạng này không được điều trị có thể dẫn đến các biến chứng như sung huyết phổi, suy hô hấp, tổn thương gan và thận, thiếu máu và thậm chí là đột tử.

2. Hiểu và biết sử dụng các loại thuốc suy tim

Thuốc điều trị suy tim có thể làm giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng sống. Người bị suy tim có thể cần dùng nhiều loại thuốc để điều trị các triệu chứng. Nhìn chung, việc dùng thuốc theo chỉ định mang đến những lợi ích như giảm mệt mỏi, giảm khó thở, giảm tích tụ dịch, cải thiện mức năng lượng để có thể hoạt động thể chất, làm chậm sự tiến triển của bệnh,…

Một số loại thuốc có thể được chỉ định bao gồm (1):

• Thuốc ức chế men chuyển (ACE) hoặc thuốc chẹn thụ thể angiotensin (ARB): Hai loại thuốc này giúp làm giãn mạch máu. Điều này giúp giảm gánh nặng cho tim và ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng hơn. Người bệnh có thể được kê đơn thuốc ức chế men chuyển ACE hoặc thuốc ức chế thụ thể angiotensin (ARB). Hai thuốc này không được kê chung đơn vì gây tương tác nguy hiểm. Thuốc ức chế men chuyển ACE thường được kê đơn bao gồm Captopril (Capoten), Enalapril (Vasotec), Fosinopril (Monopril), Lisinopril (Prinivil, Zestril), Perindopril (Aceon),… Các loại thuốc ARB thường được kê đơn bao gồm Candesartan (Atacand), Losartan (Cozaar), Valsartan (Diovan).
• Thuốc chẹn beta (còn được gọi là thuốc chẹn thụ thể beta-adrenergic): Thuốc chẹn beta ngăn ngừa tim đập quá nhanh và mạnh, giúp giảm co bóp và giảm nhu cầu oxy cơ tim. Các loại thuốc chẹn beta thường được kê đơn bao gồm Bisoprolol (Zebeta), Carvedilol (Coreg), Carvedilol phosphate (Coreg CR), Labetalol (Trandate), Metoprolol succinate (Toprol XL và Kapspargo Sprinkle), Metoprolol tartrate (Lopressor), Nebivolol (Bystolic), Propranolol (Inderal, Inderal LA và InnoPran XL).
• Thuốc ức chế SGLT2: Thuốc ức chế đồng vận chuyển natri-glucose-2 (SGLT2) giúp kiểm soát đường huyết, làm giảm cân nặng và huyết áp. Ban đầu thuốc được phát triển cho bệnh tiểu đường, nhưng sau đó cũng được dùng để cải thiện chức năng tim và làm giảm các triệu chứng ở người bệnh. Các chất ức chế SGLT2 được phê duyệt cho suy tim bao gồm Dapagliflozin (Farxiga), Empagliflozin (Jardiance) và Sotagliflozin (Inpefa).

Ngoài ra, thuốc đối kháng Aldosterone, thuốc lợi tiểu, thuốc giãn mạch,… cũng được sử dụng cho người bị suy tim. Người bệnh cần nhiều hơn một loại thuốc. Mỗi loại thuốc điều trị một triệu chứng hoặc yếu tố khác nhau và có hướng dẫn sử dụng riêng. Các loại thuốc này phối hợp với nhau để cải thiện chức năng tim.

Người bệnh được giáo dục kiến thức về thuốc, các tác dụng phụ có thể xảy ra sẽ nâng cao ý thức trong việc dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Khi hiểu được lý do tại sao phải dùng thuốc, người bệnh sẽ tuân thủ hơn, tránh việc tự ý bỏ thuốc, giảm liều hoặc dùng sai cách. Việc tuân thủ điều trị là yếu tố then chốt giúp kiểm soát các triệu chứng, ngăn ngừa bệnh tiến triển và giảm nguy cơ nhập viện do các biến chứng.

3. Xây dựng chế độ ăn uống và dinh dưỡng phù hợp

Bên cạnh những kiến thức về việc sử dụng thuốc, việc giáo dục sức khỏe bệnh suy tim cũng không thể thiếu nội dung về chế độ dinh dưỡng phù hợp. Khi biết được những thức ăn tốt và những thức ăn cần hạn chế, người bệnh có thể chủ động ăn uống khoa học hơn. (2)

Người bệnh nên ưu tiên các loại thực phẩm như:

• Trái cây và rau củ nhiều màu sắc: Rau củ quả tươi là nền tảng của một chế độ ăn tốt cho tim mạch. Trái cây và rau củ giàu dinh dưỡng nhưng lại ít calo và muối. Các loại quả mọng chứa nhiều chất xơ và dưỡng chất thực vật. Các loại rau xanh như cải xoăn, bông cải xanh và rau chân vịt là nguồn cung cấp vitamin C, E và folate dồi dào. Các loại trái cây và rau củ màu cam như cà rốt, khoai lang và dưa lưới cung cấp đầy đủ beta-carotene và chất xơ. Chúng đều là những dưỡng chất cần thiết cho bệnh nhân.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Lúa mạch, gạo lứt, yến mạch,… giàu chất xơ giúp giảm mức cholesterol gây tắc nghẽn động mạch. Chất xơ cũng được tiêu hóa chậm giúp người bệnh no lâu hơn và có thể giúp kiềm chế cơn thèm ăn. Ngũ cốc nguyên hạt còn là nguồn cung cấp vitamin B dồi dào giúp tim vận chuyển oxy đến các cơ quan.
• Các loại cá béo: Đây là một lựa chọn thay thế tốt cho thịt. Cá béo chứa axit béo omega-3 là chất béo không bão hòa giúp giảm viêm gây tổn thương động mạch. Ăn hai khẩu phần cá mỗi tuần cũng có thể làm giảm nhẹ huyết áp và giảm nguy cơ tử vong do bệnh tim và ngừng tim. Hãy chọn những loại cá giàu omega-3 nhưng ít thủy ngân như cá hồi, cá mòi và cá ngừ vây dài.

Người bệnh nên hạn chế các loại thực phẩm như:

• Phô mai, bơ và kem: Sữa nguyên kem, kem, bơ chứa nhiều chất béo bão hòa làm tăng LDL-cholesterol có hại. Hãy chọn sữa ít béo, không đường để không làm tình trạng này chuyển biến xấu.
• Thịt chế biến: Thịt xông khói, xúc xích có hàm lượng chất béo và cholesterol cao không tốt cho tim mạch. Những loại thịt này được hun khói, ướp muối hoặc tẩm hóa chất để bảo quản nên sẽ gây hại cho sức khỏe.
• Thức ăn ngọt: Thực phẩm và đồ uống có đường như bánh quy, bánh ngọt, kẹo và soda góp phần gây béo phì, gây hại cho sức khỏe. Tiêu thụ nhiều thực phẩm ngọt làm tăng đường huyết và tăng viêm, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tim mạch.

Một điều quan trọng khác, người bệnh suy tim cần hạn chế tiêu thụ muối và chất lỏng theo hướng dẫn của bác sĩ. Bệnh nhân phải phải đối mặt với nhiều biến chứng phức tạp hơn, có thể gây ứ muối và nước ở thận làm trầm trọng thêm các triệu chứng của tình trạng này. Nhìn chung, nên hạn chế lượng nước uống vào ở mức 1,4 lít mỗi ngày và lượng natri tiêu thụ ở mức 2.000 mg mỗi ngày. (3)

4. Hoạt động thể lực phù hợp ở nhà

Hoạt động thể lực là một trong những nội dung giáo dục sức khỏe bệnh suy tim cần thiết khác. Việc hiểu rõ cách tập thể dục đúng và những lợi ích của việc vận động cơ thể sẽ giúp người bệnh kiểm soát căn bệnh này tốt hơn. Một nghiên cứu cho thấy bệnh nhân tim bị suy tập thể dục đã giảm tỷ lệ nhập viện và tái nhập viện, đồng thời cải thiện chất lượng sống. (4)

Có nhiều bài tập phù hợp với người bệnh, nhưng bài tập tốt nhất sẽ dựa trên sức khỏe của mỗi người và được bác sĩ cho phép. Trong đó đi bộ nhanh, chạy bộ vừa phải, đạp xe trên địa hình bằng phẳng, bơi lội,… là những hình thức vận động tốt cho sức khỏe của người bệnh. (5)

5. Theo dõi sức khỏe tại nhà (phòng biến chứng nặng)

Việc giáo dục về cách theo dõi sức khỏe tại nhà cho người suy tim giúp sớm phát hiện các dấu hiệu bệnh tiến triển, kịp thời thăm khám và tăng hiệu quả điều trị. Cụ thể, việc theo dõi sức khỏe tại nhà bao gồm một số nội dung như:

• Theo dõi các chỉ số quan trọng: Tăng cân nhanh có thể là dấu hiệu của việc cơ thể giữ nước, một triệu chứng phổ biến của bệnh tiến triển. Hãy cân hàng ngày vào cùng một thời điểm, tốt nhất là vào buổi sáng sau khi thức dậy và đi vệ sinh, và ghi lại kết quả. Sử dụng máy đo huyết áp để đo hàng ngày vào buổi sáng và buổi tối cùng một thời điểm. Ghi lại các chỉ số huyết áp và nhịp tim.
• Theo dõi các dấu hiệu bất thường: Chúng có thể bao gồm tăng cân đột ngột, phù chân, khó thở, tim đập nhanh, mệt mỏi bất thường,… cần được thăm khám sớm.

Việc theo dõi sức khỏe tại nhà là một phần quan trọng trong quá trình điều trị suy tim. Bằng cách chủ động ghi lại các chỉ số và triệu chứng, người bệnh có thể giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng bệnh và điều chỉnh phác đồ điều trị kịp thời, từ đó cải thiện sức khỏe và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.

6. Tái khám và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ

Việc giáo dục người bệnh suy tim về tầm quan trọng của việc tái khám và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc kiểm soát bệnh, từ đó cải thiện chất lượng sống và kéo dài tuổi thọ. Một khi người bệnh hiểu được lý do tại sao phải dùng thuốc và tái khám thì sẽ có động lực để tuân thủ phác đồ điều trị tốt hơn.

Trong đó tái khám định kỳ giúp bác sĩ theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe, bao gồm các chỉ số huyết áp, nhịp tim, chức năng thận và các triệu chứng khác. Dựa trên những dữ liệu này, bác sĩ có thể điều chỉnh phác đồ điều trị, liều lượng thuốc, hoặc thêm/bớt thuốc sao cho phù hợp nhất với diễn biến của bệnh. Việc này rất quan trọng để người bệnh duy trì được trạng thái sức khỏe ổn định và giảm nguy cơ nhập viện cấp cứu.

Tái khám cũng là cơ hội để người bệnh được cập nhật kiến thức về bệnh của mình. Bác sĩ có thể hướng dẫn cách nhận biết các dấu hiệu cần được chăm sóc y tế khẩn cấp, cách điều chỉnh lối sống và những điều cần tránh khi sử dụng thuốc. Điều này giúp cho người bệnh có được nền tảng vững chắc và chủ động hơn trong việc tự chăm sóc bản thân.

7. Kiểm soát bệnh nền an toàn

Giáo dục sức khỏe người bệnh suy tim bao gồm việc kiểm soát các bệnh lý nền. Việc điều trị bệnh nền là một trong những điều cần thiết để ngăn ngừa và hạn chế tình trạng này có tiến triển nặng hơn. Bất kỳ tình trạng nào sau đây cũng có thể gây tổn thương làm suy yếu tim.

• Bệnh động mạch vành và nhồi máu cơ tim: Bệnh động mạch vành là nguyên nhân phổ biến nhất gây tim bị suy. Bệnh là hậu quả của sự tích tụ mỡ trong động mạch. Các mảng bám này làm hẹp động mạch, làm giảm lưu lượng máu và có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim. Nhồi máu cơ tim xảy ra đột ngột khi động mạch nuôi tim bị tắc nghẽn hoàn toàn. Tổn thương cơ tim do nhồi máu cơ tim có thể khiến tim không còn khả năng bơm máu như bình thường.
• Huyết áp cao: Tình trạng này còn được gọi là tăng huyết áp, buộc tim phải làm việc nhiều hơn mức cần thiết để bơm máu đi khắp cơ thể. Theo thời gian có thể khiến cơ tim quá cứng hoặc quá yếu để bơm máu bình thường.
• Bệnh van tim: Van tim giúp máu lưu thông đúng cách. Nếu van tim không hoạt động bình thường, tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu. Điều này làm tim yếu đi theo thời gian. Điều trị một số loại bệnh van tim có thể đảo ngược tình trạng này.
• Viêm cơ tim: Bệnh này thường do virus gây ra, bao gồm cả virus COVID-19 và có thể dẫn đến bệnh này.
• Dị tật tim bẩm sinh: Nếu các buồng tim hoặc van tim không được hình thành bình thường, các bộ phận khác của tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu. Điều này có thể dẫn đến tim bị suy.
• Nhịp tim không đều, còn gọi là loạn nhịp tim: Nhịp tim không đều có thể khiến tim đập quá nhanh, tạo thêm gánh nặng cho tim. Nhịp tim chậm cũng có thể dẫn đến tim bị suy yếu. Điều trị nhịp tim không đều có thể đảo ngược tình trạng bệnh ở một số trường hợp.
• Các bệnh lý khác: Một số bệnh lý mạn tính có thể góp phần gây suy tim mãn tính. Ví dụ như tiểu đường, nhiễm HIV, cường giáp hoặc suy giáp, tích tụ sắt hoặc protein.

Người gặp các tình trạng sức khỏe nêu trên cần điều trị tích cực để bảo vệ sức khỏe và hạn chế nguy cơ dẫn đến tình trạng này. Việc giáo dục giúp nâng cao nhận thức trong việc kiểm soát bệnh lý nền tốt hơn.

Bài viết đã chia sẻ về tầm quan trọng cũng nhưng những nội dung cần thiết trong việc giáo dục sức khỏe bệnh suy tim. Bằng cách trang bị kiến thức về chế độ dinh dưỡng, tập luyện, sử dụng thuốc đúng cách và nhận biết các dấu hiệu nguy hiểm, người bệnh có thể chủ động hơn trong quá trình kiểm soát tình trạng của mình. Bổ sung tinh chất Policosanol (GDL-5), Red Yeast Rice, Gynostemma, Apple Cider Vinegar,… giúp giảm cholesterol xấu, ngăn ngừa hình thành cục máu đông, xơ vữa động mạch, hỗ trợ kiểm soát tốt các vấn đề tim mạch.