Nhịp tim lúc nhanh lúc chậm là gì? Có nguy hiểm không?

Nhịp tim bình thường của một người khỏe mạnh dao động từ 60 đến 100 lần/phút và có thể thay đổi tùy theo độ tuổi, hoạt động thể chất và các yếu tố khác. Tuy nhiên, nếu bạn nhận thấy nhịp tim lúc nhanh lúc chậm bất thường, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo một số vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Nhịp tim lúc nhanh lúc chậm là gì?

Thuật ngữ y khoa cho tình trạng nhịp tim lúc nhanh lúc chậm (nhịp tim tăng hoặc giảm bất thường) là rối loạn nhịp tim. Các yếu tố sinh học có thể ảnh hưởng đến chức năng cấu trúc và điện của tim, các yếu tố nguy cơ khác bao gồm mất nước, một số loại thuốc, thiếu ngủ và căng thẳng đều có thể là nguyên nhân gây ra rối loạn nhịp tim.

Nhìn chung, rối loạn nhịp tim được phân loại theo tốc độ của nhịp tim. Ví dụ:

• Nhịp tim nhanh: Nhịp tim lớn hơn 100 lần/phút.
• Nhịp tim chậm: Nhịp tim dưới 60 lần/phút.

Nhịp tim lúc nhanh lúc chậm có nguy hiểm không?

Nhịp tim lúc nhanh lúc chậm không phải lúc nào cũng gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, nhưng việc thăm khám là điều rất quan trọng trong việc giảm nguy cơ tiến triển gây ra biến chứng. Rối loạn nhịp tim có thể xảy ra ở cả nam và nữ ở mọi lứa tuổi.

Nếu không được kiểm tra và điều trị, nó có thể gây ra những biến chứng nguy hại cho sức khỏe, đặc biệt trong các trường hợp rung nhĩ, nhịp quá nhanh hoặc quá chậm, hoặc rung thất. Những tình trạng này vừa nguy hiểm vừa điều trị phức tạp, khiến người bệnh khó có thể lấy lại được sức khỏe và chất lượng cuộc sống như trước đây.

Xem thêm: Bệnh rối loạn nhịp tim có nguy hiểm không? 4 biến chứng đáng sợ

Nguyên nhân khiến nhịp tim lên xuống và yếu tố nguy cơ

Để hiểu nguyên nhân khiến nhịp tim lúc nhanh lúc chậm, trước tiên hãy cùng ECO Pharma tìm hiểu tim đập thế nào.

Trái tim có bốn buồng. Hai buồng phía trên được gọi là tâm nhĩ. Hai buồng phía dưới được gọi là tâm thất. Hệ thống điện của tim điều khiển nhịp tim. Các tín hiệu điện của tim bắt đầu từ một nhóm tế bào ở đỉnh tim gọi là nút xoang. Chúng đi qua một con đường giữa buồng tim trên và dưới gọi là nút nhĩ thất (AV). Sự chuyển động của các tín hiệu khiến tim co bóp và bơm máu.

Đối với một trái tim khỏe mạnh, quá trình này thường diễn ra suôn sẻ, nhịp tim khi nghỉ ngơi ở mức 60 đến 100 lần/phút. Nhưng một số yếu tố có thể thay đổi cách tín hiệu điện truyền qua tim và gây nhịp tim lên xuống như [1]:

• Một cơn nhồi máu cơ tim hoặc sẹo từ cơn nhồi máu cơ tim trước đó.
• Bệnh động mạch vành.
• Thay đổi cấu trúc của tim, chẳng hạn như do bệnh cơ tim.
• Bệnh tiểu đường.
• Huyết áp cao.
• Nhiễm trùng.
• Tuyến giáp hoạt động quá mức hoặc kém hoạt động.
• Chứng ngưng thở khi ngủ.
• Một số loại thuốc, bao gồm cả những loại thuốc dùng để điều trị cảm lạnh và dị ứng.
• Uống quá nhiều rượu hoặc caffeine.
• Di truyền.
• Hút thuốc.
• Căng thẳng, lo lắng.

Những điều có thể làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim bao gồm:

• Các vấn đề về tim, bệnh động mạch vành và phẫu thuật tim trước đó: Hẹp động mạch vành, nhồi máu cơ tim, bệnh van tim, phẫu thuật tim trước đó, suy tim, bệnh cơ tim và các tổn thương tim khác là những yếu tố nguy cơ của hầu hết mọi loại rối loạn nhịp tim.
• Huyết áp cao: Tình trạng này làm tăng nguy cơ khởi phát bệnh động mạch vành. Nó cũng có thể làm cho thành thất trái trở nên cứng và dày có thể thay đổi cách tín hiệu điện truyền qua tim.
• Bệnh tim bẩm sinh: Đây là tình trạng dị tật tim bẩm sinh có thể ảnh hưởng đến nhịp tim.
• Bệnh tuyến giáp: Tuyến giáp hoạt động quá mức hoặc kém hoạt động có thể làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim.
• Ngưng thở khi ngủ: Hội chứng này gây ra ngưng thở trong lúc ngủ. Nó có thể dẫn đến nhịp tim chậm và nhịp tim không đều, bao gồm cả rung nhĩ.
• Mất cân bằng điện giải: Các chất điện giải trong máu giúp kích hoạt và gửi tín hiệu điện trong tim. Kali, natri, canxi và magie là những ví dụ về chất điện giải. Nếu chất điện giải của cơ thể quá thấp hoặc quá cao, nó có thể cản trở tín hiệu của tim và dẫn đến rối loạn nhịp tim.
• Một số loại thuốc và thực phẩm bổ sung: Một số loại thuốc theo toa và một số phương pháp điều trị ho, cảm lạnh có thể gây rối loạn nhịp tim.
• Sử dụng rượu quá mức: Uống quá nhiều rượu có thể ảnh hưởng đến tín hiệu điện trong tim. Điều này có thể làm tăng nguy cơ khởi phát rung nhĩ.
• Caffeine: Chất kích thích có thể khiến tim đập nhanh hơn và có thể dẫn đến tình trạng rối loạn nhịp tim nghiêm trọng hơn.

Triệu chứng tình trạng nhịp tim lúc nhanh lúc chậm

Rối loạn nhịp tim có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Nhịp tim lúc nhanh lúc chậm có thể được vô tình phát hiện khi khám sức khỏe vì một lý do khác.

1. Triệu chứng thường gặp

Các triệu chứng của rối loạn nhịp tim thường gặp có thể bao gồm:

• Cảm giác tim đập thình thịch trong ngực.
• Nhịp tim nhanh.
• Nhịp tim chậm.
• Cảm thấy lo lắng.
• Cảm thấy rất mệt mỏi.
• Chóng mặt.
• Đổ mồ hôi.

2. Triệu chứng nguy hiểm

Những triệu chứng về tim nguy hiểm sau đây cần có sự can thiệp y tế khẩn cấp:

• Đau ngực.
• Hụt hơi.
• Ngất xỉu.

Biến chứng của nhịp tim lúc nhanh lúc chậm thất thường

Các biến chứng của nhịp tim lên xuống bất thường sẽ phụ thuộc vào loại rối loạn nhịp tim. Các biến chứng có thể xảy ra của rối loạn nhịp tim bao gồm:

• Cục máu đông có thể dẫn đến đột quỵ.
• Suy tim.
• Đột tử do tim.

Tùy dạng rối loạn nhịp sẽ có có những thuốc và phương pháp điều trị khác nhau. Trong trường hợp rung nhĩ, thuốc chống đông máu có thể làm giảm nguy cơ đột quỵ liên quan đến rung nhĩ. Nếu rối loạn nhịp tim gây ra các triệu chứng suy tim, việc điều trị để kiểm soát nhịp tim là điều cần thiết để cải thiện suy tim.

Chẩn đoán tình trạng nhịp tim lúc nhanh lúc chậm

Bác sĩ sẽ khám sức khỏe, bắt mạch và nghe nhịp tim của người bệnh. Sau đó, để chẩn đoán rối loạn nhịp tim hoặc tìm ra nguyên nhân, bác sĩ sẽ sử dụng các xét nghiệm và thiết bị, chẳng hạn như [2]:

• Điện tâm đồ: Điện tâm đồ (EKG hoặc ECG) ghi lại hoạt động điện của tim. Người bệnh đeo miếng dán điện cực nhỏ trên ngực, cánh tay và chân để thực hiện xét nghiệm nhanh chóng và không đau.
• Máy theo dõi Holter: Đây là một loại “EKG di động” được sử dụng trong 1 – 2 ngày hoặc tối đa 2 tuần. Phương pháp này không gây đau, một số người có thể bị kích ứng da nhẹ do băng dùng để gắn các điện cực vào ngực.
• Thiết bị theo dõi sự kiện tim: Nếu các triệu chứng của rối loạn nhịp tim không xảy ra thường xuyên, bác sĩ có thể chỉ định đeo thiết bị này thường là trong khoảng một tháng. Khi nhấn nút, máy sẽ ghi lại và lưu trữ hoạt động điện của tim trong vài phút.
• Máy ghi vòng lặp có thể cấy ghép: Bác sĩ sẽ đặt thiết bị này dưới da của người bệnh, nó sẽ liên tục ghi lại hoạt động điện của tim và gửi thông tin đến bác sĩ.
• Nghiệm pháp gắng sức: Có nhiều nghiệm pháp gắng sức khác nhau. Mục đích là để kiểm tra mức độ gắng sức mà tim có thể kiểm soát trước khi gặp vấn đề về nhịp tim hoặc không nhận đủ máu. Một dạng nghiệm pháp gắng sức là đi bộ trên máy chạy bộ hoặc đạp xe đạp tại chỗ trong khi đo điện tâm đồ và theo dõi nhịp tim cũng như huyết áp.
• Chẩn đoán hình ảnh: Bác sĩ có thể chỉ định CT hoặc MRI tim để tìm kiếm các dấu hiệu thực thể khác nhau gây ra tình trạng rối loạn nhịp tim. Những xét nghiệm hình ảnh này có thể cho phép bác sĩ xem xét cấu trúc buồng tim, xem tim hoạt động tốt như thế nào, tìm mô sẹo trong cơ tim và kiểm tra động mạch.
• Siêu âm tim: Sử dụng siêu âm để kiểm tra cơ tim, van tim và hoạt động của tim.
• Thông tim: Bác sĩ sẽ luồn một ống dài và mỏng, gọi là ống thông vào mạch máu ở cánh tay hoặc chân đến tim.
• Khảo sát điện sinh lý: Phương pháp này giúp tìm ra nguyên nhân gây ra vấn đề về nhịp tim và tìm ra phương pháp điều trị tốt nhất cho người bệnh. Trong quá trình kiểm tra, bác sĩ có thể kích hoạt nhịp tim bất thường của người bệnh một cách an toàn.
• Nghiệm pháp bàn nghiêng: Phương pháp này đo sự khác biệt về nhịp tim và huyết áp khi người bệnh thay đổi tư thế từ nằm sang nghiêng hoặc đứng.

Phương pháp điều trị nhịp tim lên xuống

Để xác định phương pháp điều trị nào là thích hợp nhất, bác sĩ phải xem xét tất cả các yếu tố góp phần. Ví dụ, rối loạn nhịp tim trong trường hợp suy giáp, cường giáp thì người bệnh cần được điều trị tận gốc những bệnh này. Ngoài ra, tùy vào tình trạng cụ thể gây ra rối loạn nhịp tim, bác sĩ sẽ có cách điều trị khác nhau. Sau đây là ví dụ cách điều trị bằng thuốc đối với tình trạng nhịp tim lên xuống:

Bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc để kiểm soát nhịp tim, chẳng hạn như:

• Thuốc chẹn beta.
• Thuốc chặn canxi.
• Thuốc chống loạn nhịp tim như flecainide (Teva), propafenone (Rythmol) và sotalol (Betapace).

Thuốc chống đông máu để giảm nguy cơ đột quỵ trong rung nhĩ, chẳng hạn như:

• Warfarin (Coumadin).
• Dabigatran (Pradaxa).
• Rivaroxaban (Xarelto).
• Apixaban (Eliquis).
• Edoxaban (Savaysa).

Trong một số trường hợp khác, bác sĩ có thể chỉ định đặt máy tạo nhịp tim vĩnh viễn. Đây là một loại phẫu thuật xâm lấn tối thiểu. Một vết mổ nhỏ sẽ được tạo ra ở bên trái của ngực và dây dẫn nhịp tim sẽ được luồn qua tĩnh mạch vào tim. Những dây dẫn này sẽ được gắn vào máy điều hòa nhịp tim vĩnh viễn, có chiều rộng khoảng 0,5 cm – 3 cm. Máy điều hòa nhịp tim sẽ được cấy vào bên ngực trái.

Máy tạo nhịp tim vĩnh viễn có tác dụng kích thích tim đập và hoạt động bình thường. Máy được cung cấp năng lượng bởi pin có thời lượng sử dụng từ 5 – 10 năm. Nếu hết pin, có thể dễ dàng thay pin bằng một phẫu thuật đơn giản.

Ngày nay, loại phẫu thuật này đôi khi có thể được thực hiện ngay cả khi chỉ gây tê cục bộ. Nếu cần gây mê toàn thân, chỉ cần gây mê vừa đủ để người bệnh có thể ngủ thoải mái trong suốt quá trình. Các biến chứng xảy ra khi thực hiện phương pháp này là rất hiếm.

Phòng ngừa tình trạng nhịp tim lên xuống bất thường

Dưới đây là một số cách để giảm nguy cơ nhịp tim lên xuống bất thường:

• Ngừng hút thuốc lá.
• Không uống rượu.
• Hạn chế hoặc ngừng sử dụng caffeine. Một số người nhạy cảm với caffeine và có thể nhận thấy nhiều triệu chứng hơn khi sử dụng các sản phẩm có chứa caffein (trà, cà phê và một số loại thuốc không kê đơn).
• Không dùng chất kích thích, cẩn thận với tác dụng phụ của một số loại thuốc.
• Kiểm soát huyết áp cao.
• Hãy cố gắng đạt được cân nặng phù hợp với sức khỏe của mình.
• Kiểm soát lượng đường trong máu.
• Điều trị chứng ngưng thở khi ngủ.
• Tránh các hoạt động có thể gây rối loạn nhịp tim.

Ngoài ra, rối loạn mỡ máu là nguyên nhân chính dẫn đến hình thành mảng xơ vữa bám trên thành mạch máu gây hẹp lòng động mạch, ngăn cản máu đi nuôi tim. Cùng với những yếu tố nguy cơ khác sẽ làm thúc đẩy thiếu máu cơ tim, rối loạn nhịp tim và đáng lo ngại hơn là nhồi máu cơ tim.

Vì thế, bạn nên bổ sung tinh chất GDL-5 (chiết xuất từ phấn mía Nam Mỹ) có khả năng điều hòa mỡ máu, hỗ trợ giảm LDL-cholesterol “xấu”, làm tăng HDL-cholesterol “tốt”, góp phần vào quá trình điều hòa mỡ máu, từ đó kiểm soát tăng huyết áp và các vấn đề của tim mạch.

Câu hỏi thường gặp về tình trạng nhịp tim lúc nhanh lúc chậm

Nhịp tim lúc nhanh lúc chậm thường kéo dài bao lâu, khi nào cần gặp bác sĩ,… là những thắc mắc thường gặp của những người gặp phải tình trạng này.

1. Nhịp tim lúc nhanh lúc chậm thường kéo dài bao lâu?

Nhịp tim lúc nhanh lúc chậm có thể xuất hiện một cách tạm thời, chỉ trong vài phút hoặc ngắn hơn hoặc nó có thể xuất hiện theo từng đợt mà không có dấu hiệu cảnh báo trước đó. Tuy nhiên, một số loại rối loạn nhịp tim có thể kéo dài trong nhiều giờ, thậm chí kéo dài liên tục suốt nhiều năm.

2. Khi nào nên gặp bác sĩ?

Khi cảm thấy nhịp tim bất thường hoặc gây ra các triệu chứng khó chịu, hãy đi thăm khám sớm. Ngay cả khi người bệnh dường như không cảm thấy bất kỳ sự nguy hiểm nào thì nguy cơ biến chứng vẫn có thể xảy ra.

Nếu một người đang gặp phải các triệu chứng nguy hiểm sau đây, hãy gọi cấp cứu:

• Đau ngực. Đau ở những vị trí như cổ, một hoặc cả hai cánh tay, hàm, bụng.
• Hụt hơi.
• Chóng mặt.
• Ngất

Nhịp tim lúc lên lúc xuống là một hiện tượng có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, từ các yếu tố sinh lý bình thường đến các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Việc theo dõi nhịp tim thường xuyên và chú ý đến các triệu chứng đi kèm là điều quan trọng để có thể phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý tim mạch.

Nếu bạn đang gặp phải tình trạng nhịp tim lúc nhanh lúc chậm, hãy đến gặp bác sĩ để được khám và chẩn đoán chính xác nguyên nhân. Bác sĩ sẽ dựa vào các kết quả khám lâm sàng, điện tâm đồ (ECG) và các xét nghiệm khác để xác định nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.