Nhồi máu cơ tim thường xảy ra sau 45 tuổi nhưng cũng có thể sớm hơn. Nhồi máu cơ tim ở người trẻ gây ra gánh nặng bệnh tật, tâm lý, tài chính nghiêm trọng cho bản thân và người trong gia đình.
Nhồi máu cơ tim ở người trẻ là tình trạng nhồi máu cơ tim xảy ra khi lưu lượng máu đến một trong các động mạch vành của tim giảm hoặc ngừng đột ngột, khiến mô tim bị hoại tử do thiếu oxy, xuất hiện ở những người có độ tuổi dưới 45 tuổi.
Tắc nghẽn động mạch vành thường do sự hình thành huyết khối trên mảng xơ vữa bị bong vỡ. Nếu tắc nghẽn kéo dài hơn 20 – 40 phút gây thiếu oxy cho cơ tim, làm tổn thương mô tim. Lúc này, chức năng tim suy giảm (tùy thuộc vào vùng bị nhồi máu), cơ tim tái tạo chậm, vùng tổn thương sẽ hình thành sẹo, giãn nở và rối loạn chức năng tim.
Nhồi máu cơ tim ở người trẻ dưới 45 tuổi chiếm khoảng 6% – 10% tổng số ca mắc bệnh này tại Mỹ, chủ yếu xảy ra ở nam giới. [1]
Nghiên cứu ở Mỹ cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh, tử vong do nhồi máu cơ tim ở người trẻ tăng chậm hơn so với người già. Tuy nhiên, tỷ lệ nhập viện do bệnh này ở nhóm trẻ đã tăng từ 27% trong giai đoạn 1995 – 1999 lên 32% vào năm 2010 – 2014.
Theo nghiên cứu Framingham Heart của Viện tim Quốc gia Mỹ trong 10 năm, tỷ lệ mắc nhồi máu cơ tim ở nam giới từ 30 – 34 tuổi là 1,29%, ở nữ giới từ 35 – 44 tuổi là 5,2%. Một nghiên cứu đa quốc gia khác cho thấy tỷ lệ mắc bệnh này ở người dưới 55 tuổi là 23%. Điều này cho thấy số ca nhồi máu cơ tim ở người trẻ ngày càng tăng trong những năm qua. [2]
Xem thêm: Nhồi máu cơ tim thường gặp ở độ tuổi nào? Độ tuổi nguy cơ cần lưu ý
Như đã nói trên, nguyên nhân nhồi máu cơ tim ở người trẻ có liên quan chặt chẽ với bệnh động mạch vành như:
Xơ vữa động mạch là nguyên nhân chính gây ra nhồi máu cơ tim, một hoặc nhiều nhánh động mạch vành bị tắc nghẽn do các mảng bám chứa cholesterol, làm hẹp lòng mạch, giảm lưu lượng máu đến tim. Khi mảng xơ vữa trong động mạch vành bị vỡ, hình thành cục máu đông. Chúng chặn dòng chảy của máu đến một phần của tim, gây nhồi máu cơ tim ở người trẻ.
Viêm cơ tim là tình trạng cơ tim bị viêm do nhiễm trùng, bệnh tự miễn. Viêm gây ra suy tim, rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, sốc tim. Khi bị viêm cơ tim, nồng độ troponin I (TnI), troponin T (TnT) trong máu thường tăng cao.
Co thắt mạch vành là sự co thắt đột ngột, tạm thời của một động mạch vành, có thể xảy ra do căng thẳng, gắng sức hoặc tiếp xúc với nhiệt độ lạnh. Tình trạng này làm giảm lưu lượng máu đến tim, gây nhồi máu cơ tim ở người trẻ, ngay cả khi không có bệnh động mạch vành.
Nguyên nhân nhồi máu cơ tim ở người trẻ có thể là do tổn thương động mạch vành trong chấn thương tim như va đập mạnh vào ngực hoặc sự tác động lực trực tiếp lên tim trong các tình huống tai nạn, va chạm,… Chấn thương có thể gây ra tổn thương nghiêm trọng đối với động mạch vành gây nhồi máu cơ tim với nguy cơ tử vong cao.
Tình trạng này xảy ra khi động mạch vành bị tắc nghẽn do cục máu đông từ nơi khác trong cơ thể di chuyển đến. Cục máu đông này hình thành do các yếu tố như nhồi máu cơ tim trước đó, rối loạn nhịp tim, ung thư hoặc di chứng phẫu thuật.
Yếu tố nguy cơ gây nhồi máu cơ tim ở người trẻ tương tự như ở người lớn tuổi, nhưng có một số yếu tố nguy cơ đáng chú ý sau đây:
Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ phổ biến, một nghiên cứu cho thấy 92% người trẻ bị bệnh tim đều hút thuốc. Việc này gây hại cho tim, mạch máu, tăng nguy cơ tích tụ mảng bám và hình thành cục máu đông.
Tiền sử gia đình mắc bệnh tim, thiếu máu cục bộ, nhồi máu cơ tim, đặc biệt nếu bố hoặc anh trai bị nhồi máu cơ tim trước 55 tuổi hoặc mẹ hay chị gái mắc bệnh này trước 65 tuổi sẽ làm tăng nguy cơ bị nhồi máu cơ tim ở người trẻ. Các nghiên cứu về hệ gen đã tìm thấy 27 biến thể di truyền liên quan đến nguy cơ này như nhiễm sắc thể số 9 chứa các gen CDKN2A, CDKN2B.
Nồng độ LDL-cholesterol (cholesterol xấu) cao là nguy cơ làm hẹp động mạch. Nồng độ triglyceride cao và HDL-cholesterol (cholesterol tốt) thấp cũng làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim.
Việc ăn nhiều thịt đỏ, da động vật, pho mát nguyên kem, bánh ngọt, thức ăn nhanh làm tăng mức cholesterol xấu (LDL-c), huyết áp, đường huyết, gây hẹp động mạch, thừa cân – béo phì. Điều này làm hỏng động mạch, khiến tim phải làm việc nhiều hơn, dẫn đến nhồi máu cơ tim ở người trẻ.
Đường huyết cao do cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng insulin đúng cách làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim.
Bệnh tiểu đường type 1 phổ biến ở Mỹ, năm 2017, có 213.000 người trẻ mắc bệnh. Dự kiến đến năm 2060, số người trẻ bị bệnh tiểu đường type 2 sẽ tăng gần 700%, đạt 220.000 người, số ca mắc tiểu đường type 1 sẽ tăng 65% trong 40 năm tới.
Tăng huyết áp xảy ra khi chỉ số huyết áp tâm thu ≥140 mmHg, huyết áp tâm trương ≥90 mmHg. Theo dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) năm 2013 – 2016, cứ 7 thanh thiếu niên Mỹ từ 12 – 19 tuổi thì có hơn một người bị huyết áp cao. Tăng huyết áp làm tăng nguy cơ vỡ hoặc tắc nghẽn các động mạch cung cấp máu và oxy cho tim và não, gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ. [3]
Người ít vận động dễ mắc hội chứng rối loạn chuyển hóa như béo bụng, huyết áp cao, cholesterol tốt thấp, triglyceride cao, đường huyết cao. Các hội chứng này gây nguy cơ mắc bệnh tim mạch và nhồi máu cơ tim cao.
Căng thẳng kéo dài khiến cơ thể giải phóng hormone cortisol, làm tăng đường huyết, huyết áp, đồng thời giảm HDL-cholesterol. Tình trạng này còn làm hẹp động mạch, rối loạn đông máu, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim ở người trẻ và đột quỵ.
Triệu chứng thường gặp khi bị nhồi máu cơ tim là khó thở, tức ngực, đau ngực, lưng, hàm, các vùng khác trên cơ thể. Các cơn đau này thường xuất hiện đột ngột, kéo dài hơn 20 phút, và thường không giảm khi dùng các thuốc giãn động mạch vành thông thường.
Ngoài ra, người bệnh còn bị hụt hơi, đổ mồ hôi, buồn nôn, nôn mửa, lo lắng, cảm giác sắp ngất, nhịp tim nhanh.
Cả nam và nữ đều gặp phải tình trạng đau ngực nhưng phụ nữ thường có xu hướng bị hụt hơi, đau hàm, đau lưng trên, chóng mặt, buồn nôn, nôn mửa. Thực tế, vài người từng bị nhồi máu cơ tim cho biết các triệu chứng của họ giống như bệnh cúm.
Theo CDC, tỷ lệ tử vong trong vòng 30 ngày sau nhồi máu cơ tim ở người 35 – 44 tuổi là 12,3%, cao hơn người 65 – 74 tuổi có tỷ lệ mắc chỉ 8,8%. Nhồi máu cơ tim ở người trẻ thường nguy hiểm hơn vì khó nhận biết triệu chứng, dẫn đến chậm trễ trong việc điều trị. [4]
Nhồi máu cơ tim ở người trẻ ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống. Tắc nghẽn động mạch vành càng lớn, cơ tim bị tổn thương càng nhiều, nguy cơ biến chứng như suy tim, rối loạn nhịp tim, tử vong càng cao.
Biến chứng tiềm ẩn khi bị nhồi máu cơ tim thường xuất phát từ tổn thương cơ tim như:
Chẩn đoán nhồi máu cơ tim ở người trẻ bao gồm kiểm tra huyết áp, mạch, nhiệt độ, máu. Cùng ECO Pharma tìm hiểu các xét nghiệm đánh giá chức năng tim, tình trạng sức khỏe tim mạch tổng thể như:
Điện tâm đồ là một trong những xét nghiệm đầu tiên thực hiện khi có triệu chứng nhồi máu cơ tim. Các dấu hiệu bất thường của nhồi máu máu cơ tim trên điện tim thường xuất hiện rất sớm và thay đổi theo diễn tiến của bệnh.
Xét nghiệm máu kiểm tra nồng độ và sự thay đổi của troponin, CK-MB, myoglobin… rất cần thiết trong chẩn đoán và theo dõi điều trị nhồi máu cơ tim. Giá trị gia tăng cho thấy có sự tổn thương cơ tim, có thể do tình trạng thiếu máu cục bộ gây nên.
Siêu âm tim dùng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh của tim giúp quan sát cách tim co bóp, chức năng của các van tim.
Theo dõi huyết động đo huyết áp trong tim, mạch máu, cùng với các thông số khác như lưu lượng tim, áp lực động mạch trung bình, áp lực tĩnh mạch trung tâm, áp lực động mạch phổi và áp lực mao mạch phổi bít.
Chụp mạch vành giúp xác định có tắc nghẽn, hẹp động mạch vành hay không và vị trí cụ thể của chúng. Bác sĩ sẽ đưa một ống thông mỏng vào mạch máu ở bẹn hoặc cánh tay, dẫn vào động mạch vành. Hình ảnh lòng mạch vành sẽ được quan sát bằng tia X. Lúc này, chất cản quang được bơm qua ống thông, hiển thị trên hình ảnh X-quang, định vị vị trí hẹp hoặc tắc nghẽn của mạch vành.
Chụp X-quang ngực hữu ích khi chẩn đoán nhồi máu cơ tim ở người trẻ không chắc chắn, cần loại trừ các nguyên nhân khác gây ra triệu chứng như tràn khí màng phổi. Việc này cũng có thể kiểm tra biến chứng do cơn nhồi máu cơ tim như tụ dịch bên trong phổi (phù phổi).
Ngoài các phương pháp trên, nhồi máu cơ tim ở người trẻ còn được thực hiện CT hoặc MRI để hỗ trợ chẩn đoán hoặc theo dõi điều trị:
Mỗi phút sau cơn nhồi máu cơ tim, nhiều mô tim bị tổn thương hoặc chết đi. Cần áp dụng các phương pháp điều trị khẩn cấp giúp phục hồi lưu lượng máu, mức oxy cần thiết như:
Nếu bạn nghĩ ai đó đang bị nhồi máu cơ tim cần sơ cứu:
Các loại thuốc điều trị nhồi máu cơ tim ở người trẻ bao gồm:
Khi bị nhồi máu cơ tim, bác sĩ có thể yêu cầu các thủ thuật hoặc phẫu thuật để mở động mạch bị tắc như:
Bạn có thể thực hiện nhiều bước sau để giảm nguy cơ mắc chứng nhồi máu cơ tim như:
Nhồi máu cơ tim ở người trẻ thường gây tổn thương cơ tim, dưới đây là những thắc mắc thường gặp về tình trạng này:
Người trẻ thường ít có tiền sử nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực, suy tim sung huyết, với tỷ lệ tử vong tại bệnh viện là 2,5% sau một năm xuất viện. Các yếu tố dự đoán tử vong, tái nhồi máu cơ tim bao gồm dùng thuốc chống loạn nhịp, tiền sử bệnh hoặc suy tim sung huyết, phân suất tống máu thấp. Người trẻ có tiên lượng tốt trong năm đầu, nhưng cần quản lý bệnh một cách chặt chẽ.
Việc điều trị nhồi máu cơ tim ở người trẻ không kết thúc dù đã được xuất viện. Các cơn nhồi máu cơ tim vẫn có thể tái phát, đòi hỏi người bệnh phải duy trì việc dùng thuốc và thay đổi lối sống khoa học.
Tái khám trong vòng 4 – 6 tuần sau khi xuất viện hoặc theo hướng dẫn của bác sĩ để kiểm tra và theo dõi quá trình hồi phục. Người bệnh cần được tái khám thường xuyên để được lập kế hoạch điều trị và phát hiện tình trạng tái hẹp động mạch vành. [5]
Theo ThS.BS Võ Anh Minh, Trưởng đơn vị Can thiệp mạch vành tại Bệnh viện Đa Khoa Tâm Anh TP.HCM, điều trị nhồi máu cơ tim bằng liệu pháp tái tưới máu như can thiệp mạch vành qua da (PCI) rất quan trọng, phụ thuộc vào thời gian. Trì hoãn điều trị sẽ làm tăng nguy cơ bệnh tật và tử vong. Hơn 95% người bệnh mất “giờ vàng” vì đến bệnh viện trễ. Khi có các triệu chứng như đau thắt ngực, khó thở, tim đập nhanh, đổ mồ hôi lạnh, tê mỏi tay chân, buồn nôn, chóng mặt, ngất xỉu, người bệnh cần nhập viện cấp cứu ngay.
Có bốn khung giờ can thiệp nhồi máu cơ tim quan trọng mà người bệnh cần biết:
Nhồi máu cơ tim ở người trẻ là tình trạng nghiêm trọng cần được điều trị y tế ngay. Việc phát hiện dấu hiệu nhồi máu cơ tim ở người trẻ tuổi, theo dõi sát sao chức năng tim là điều rất cần thiết. Bằng cách tuân thủ chế độ điều trị, thay đổi lối sống lành mạnh, người trẻ có thể giảm thiểu nguy cơ biến chứng, nâng cao chất lượng cuộc sống sau nhồi máu cơ tim.
