Mỗi năm ở Mỹ có hơn 454.000 ca nhập viện, 158.000 ca tử vong do rung nhĩ. Khi dân số già đi, dự báo bệnh này sẽ tăng đến 60% vào năm 2050 trên toàn thế giới [1]. Phòng chống bệnh rung nhĩ là cách tốt nhất để giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như các biến chứng nguy hiểm. Cùng ECO Pharma tìm hiểu các phương pháp phòng bệnh rung nhĩ trong bài viết sau.
Tim co bóp và nghỉ theo nhịp đều đặn 60 – 100 nhịp/phút. Khi bị rung nhĩ, xung điện với tần suất nhanh đến từ nhiều vị trí ở cả hai tâm nhĩ, khiến tâm nhĩ co bóp không hiệu quả, làm lượng máu xuống tâm thất giảm. Hậu quả là máu bị ứ đọng trong tâm nhĩ, hình thành cục máu đông, gây tắc nghẽn và đột quỵ. Khoảng 15% – 20% người bị đột quỵ mắc rung nhĩ. [2]
Nếu chứng rung nhĩ không được kiểm soát hiệu quả, nguy cơ tử vong tăng gấp 2 lần, đột quỵ tăng gấp 5 lần. Vì vậy phòng ngừa là cách tốt nhất để giảm nguy cơ mắc rung nhĩ và các biến chứng nguy hiểm của chứng rối loạn nhịp tim này gây ra.
Rung nhĩ là dạng rối loạn nhịp tim dễ gây đột quỵ, suy tim và các biến chứng nghiêm trọng khác. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ giúp phòng chống và kiểm soát hiệu quả rung nhĩ như:
Để phòng chống bệnh rung nhĩ, bạn có thể thực hiện các cách sau đây:
Chế độ ăn tốt cho tim chủ yếu tập trung vào những thực phẩm chế biến lành mạnh, nhiều rau và trái cây.
Nghiên cứu các trường hợp rung nhĩ, những người dùng magie trong phòng cấp cứu, nhịp tim trở lại bình thường tốt hơn nhóm dùng giả dược. Điều này cho thấy, có thể bổ sung magie bằng cách ăn các thực phẩm như bơ, các loại hạt, đậu phụ, socola đen,… giúp giảm nguy cơ mắc rung nhĩ. Tuy nhiên, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi bổ sung magie để đảm bảo an toàn.
Ngoài gây huyết áp cao, ăn nhiều muối còn làm tăng nguy cơ mắc rung nhĩ. Để phòng chống bệnh rung nhĩ, bạn nên tránh hoặc giảm bớt thức ăn mặn như các món kho, các loại mắm, pizza, thịt nguội, nước sốt…; kiểm tra nhãn thực phẩm để biết lượng muối trong thức ăn.
Nghiên cứu cho thấy người có lượng kali trong máu thấp dễ mắc rung nhĩ hơn. Kali là chất điện giải giúp kiểm soát chất lỏng, hoạt động thần kinh – cơ bắp, giữ nhịp tim ổn định, chống lại tác hại của muối đối với huyết áp.
Để hạn chế các cơn rung nhĩ, bạn hãy ăn nhẹ bằng chuối, loại trái cây giàu kali, dưỡng chất tốt cho tim. Nếu không thích chuối, bạn có thể thử các thực phẩm giàu kali khác như bơ, đậu đen, khoai lang, khoai tây, cà chua, củ cải,…
Xem thêm: Bệnh rung nhĩ nên ăn gì, kiêng gì? Cách chọn chế độ ăn phù hợp
Theo Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA), việc uống đủ nước giúp tim bơm máu dễ dàng hơn. Khi trời nóng, cơ thể mất chất lỏng và muối do ra mồ hôi. Mất nước và muối dễ gây loạn nhịp tim.
Cứ sau 10 – 15 phút hoạt động ngoài trời, bạn nên uống từ 180 ml – 360 ml nước. Hãy uống nước đều đặn, ngay cả khi bạn không khát, luôn mang theo nước khi ra ngoài.
Khoảng 5% – 10% trường hợp rung nhĩ là do uống rượu khiến nhĩ trái giãn, nhĩ bị xơ hóa. Uống nhiều rượu gây hại cho tim, gây viêm cơ tim, ảnh hưởng đến trương lực giao cảm. Rượu khiến chứng ngưng thở khi ngủ, tăng huyết áp, béo phì, rối loạn chức năng thất trái gia tăng. [3]
Nghiên cứu cho thấy uống một ly rượu vang hoặc rượu mạnh mỗi ngày (14 gram ethanol) tăng nguy cơ mắc rung nhĩ khoảng 10%. Uống rượu say (≥ 5 ly/lần) tăng nguy cơ rung nhĩ gấp 3 lần. Bỏ rượu giúp hạn chế các cơn rung nhĩ tái phát, giảm 58% gánh nặng cho tim sau 6 tháng.
Ngoài kali và magie, bạn nên bổ sung các dưỡng chất tự nhiên như Policosanol (GDL-5), Red Yeast Rice (gạo lứt), Apple Cider Vinegar (giấm táo), Gynostemma,… giúp giảm cholesterol xấu, tăng cholesterol tốt, điều hòa mỡ máu, kiểm soát huyết áp và hỗ trợ phòng chống bệnh rung nhĩ cùng các bệnh tim mạch khác.
Nhiệt độ cao khiến tim phải làm việc nhiều hơn, dễ gây ra cơn rung nhĩ.
Theo hệ thống chăm sóc sức khỏe UPMC HealthBeat, Mỹ, cơ thể tiết mồ hôi để làm mát khi nhiệt độ tăng. Trong thời tiết ẩm ướt, mồ hôi không bay hơi, cơ thể không thể tự làm mát. Lúc này, dù đã bổ sung nhiều nước, tim vẫn phải “làm việc” tích cực hơn dễ gây rung nhĩ và tăng nguy cơ suy tim sung huyết.
Theo Viện Tim, Phổi và Huyết học Quốc gia Mỹ, suy tim sung huyết là biến chứng phổ biến của rung nhĩ, khiến tim suy yếu dần gây phù phổi và phù chi. Để đảm bảo an toàn và phòng chống bệnh rung nhĩ, hãy ở trong nhà vào những ngày nắng nóng khắc nghiệt, mở điều hoà, bổ sung thêm lượng nước cần thiết.
Úp mặt vào nước lạnh hoặc tắm nước mát kích thích dây thần kinh phế vị, giúp làm chậm nhịp tim, phòng tránh rung nhĩ. Ngay cả khi chỉ áp một viên đá lên trán hoặc đứng trước cửa tủ đông trong vài phút cũng có tác dụng tương tự.
Nếu mắc bệnh tim như rung nhĩ, dự định ra ngoài khi trời nắng nóng, hãy đi cùng bạn bè. Đảm bảo rằng họ biết các dấu hiệu của kiệt sức vì nóng và rung nhĩ để có cách xử lý kịp thời. Theo Hiệp hội Tim mạch Mỹ, rung nhĩ có thể có dấu hiệu cảnh báo như cảm giác rung, đánh trống ngực.
Nếu bị kiệt sức vì nóng, hãy ra khỏi nơi nắng nóng, đến những chỗ có điều hòa, nới lỏng quần áo, làm mát bằng khăn ướt. Trường hợp bị nôn mửa, đau ngực, khó thở, hãy đến cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ, phòng chống bệnh rung nhĩ cơn xảy ra.
Nhiệt độ cơ thể cao, mất nước là dấu hiệu bị say nắng. Say nắng có các triệu chứng như chóng mặt, buồn nôn, da đỏ bừng, nhức đầu, lú lẫn, nói ngọng và nhịp tim nhanh. Người có tiền sử rung nhĩ dễ bị say nắng hơn. Nghiên cứu cho thấy gần ¼ trong số 50 người bị say nắng có rối loạn nhịp nhĩ.
Hạn chế ra ngoài khi trời nóng, nếu cần đi hãy hãy mặc quần áo nhẹ, thoáng mát, nghỉ nơi có bóng râm sẽ giúp cơ thể ít giữ nhiệt hơn, phòng chống bệnh rung nhĩ.
Người mắc chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn có nguy cơ bị rung nhĩ cao gấp 5 lần. Chứng bệnh này kích thích trương lực phế vị cùng hệ thần kinh giao cảm, tạo sức ép lên lồng ngực, làm dãn tâm nhĩ, gây rối loạn nhịp nhĩ.
Để phòng chống rung tâm nhĩ do chứng ngưng thở khi ngủ, bạn nên nằm nghiêng khi ngủ, vì nằm ngửa làm tăng tình trạng ngáy và ngưng thở khi ngủ do hàm – lưỡi chặn đường thở. Sử dụng máy thở áp lực dương CPAP để khắc phục chứng ngưng thở khi ngủ, không dùng thuốc ngủ, thuốc an thần vào ban đêm.
Người trưởng thành từ 18 – 64 tuổi cần ngủ đủ 7 – 9 giờ mỗi đêm, người từ 65 tuổi trở lên thường ngủ ít hơn.
Để đảm bảo ngủ đủ giấc phòng chống bệnh rung nhĩ, bạn nên hạn chế uống rượu, caffeine để tránh gây cản trở giấc ngủ. Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, tránh tập quá gần giờ đi ngủ. Thực hành vệ sinh giấc ngủ như thiết lập thói quen ngủ nhất quán, giữ phòng ngủ yên tĩnh, tối và mát mẻ. Tắt các thiết bị điện tử trước 30 phút khi đi ngủ, kiểm soát căng thẳng cũng giúp cải thiện giấc ngủ và kiểm soát chứng rung nhĩ.
Chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 25 – 30 nguy cơ mắc rung nhĩ cao đến 13%, BMI >31 nguy cơ tăng 37%. Ngược lại, cân nặng bình thường (BMI 18 – 25) giảm rung nhĩ tới 50%, hiệu quả tích cực hơn các loại thuốc điều hòa nhịp tim. [4]
Hoạt động thể chất thường xuyên góp phần phòng chống bệnh rung nhĩ và tim mạch. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị nên tập thể dục từ 150 – 300 phút mỗi tuần với các bài tập như đi bộ, chạy bộ, đạp xe trên máy,… trước khi tập hãy thực hiện các động tác co, duỗi cơ 10 phút để khởi động
Căng thẳng là phản xạ tự nhiên, nhưng xảy ra thường xuyên sẽ gây hại cho sức khỏe và nguy cơ rung nhĩ. Để phòng tránh rung nhĩ, bạn có thể áp dụng các kỹ thuật sau:
Thở bụng là cách đơn giản, hiệu quả để làm chậm nhịp tim. Bạn nằm ngửa, đặt một tay lên tim, tay còn lại dưới khung xương sườn; Hít vào từ từ bằng mũi và thở ra bằng môi mím lại. Bạn có thể thực hiện động tác này khi ngồi, làm trong 3 – 5 lần.
Yoga tổng hợp các chuyển động cơ thể, kiểm soát hơi thở và thiền định. Nghiên cứu năm 2013 trên Tạp chí Đại học Tim mạch Mỹ cho thấy, các đợt rung nhĩ giảm ở 52 người bệnh tập yoga 3 lần mỗi tuần trong 60 phút, tập liên tục trong 3 tháng, nhịp tim và huyết áp đã được cải thiện về mức ổn định. Để phòng chống bệnh rung nhĩ, bạn có thể thử các động tác như:
Nghiên cứu năm 2018 trên tạp chí Frontiers in Physiology, Thuỵ Sĩ cho thấy, thiền định thường xuyên tạo ra những thay đổi sinh lý tích cực lâu dài.
Thiền hỗ trợ tim bằng cách thay đổi cách đối phó với căng thẳng và giảm huyết áp. Nghiên cứu cho thấy ngồi thiền cải thiện HRV – biến thiên nhịp tim, dấu hiệu của trái tim khỏe mạnh. Nghiên cứu năm 2013 cho thấy người thiền 5 phút trong 10 ngày có HRV tốt hơn. Thiền cũng tốt cho huyết áp, giảm huyết áp tâm thu 4,7 mmHg và huyết áp tâm trương 3,2 mmHg.
Người thiền cần ngồi thoải mái, nhắm mắt, tập trung vào hơi thở hoặc lặp lại một từ tích cực. Mục tiêu là giữ tâm trí tập trung vào hiện tại, tránh xa những suy nghĩ tiêu cực. Khi tâm trí bình tĩnh, cơ thể cũng thư giãn, phòng chống bệnh rung nhĩ hiệu quả.
Nghiệm pháp Valsalva tác động lên dây thần kinh phế vị để làm chậm nhịp tim, phòng chống rung tâm nhĩ. Bác sĩ có thể đề nghị thực hiện nghiệm pháp này khi nhịp tim của bạn quá nhanh.
Kỹ thuật thở Valsalva ngăn chặn cơn rung nhĩ. Bạn thực hiện bằng cách bịt mũi để nín thở, ngậm miệng cho ngực và bụng căng ra, sau đó cố gắng thở ra trong 10 – 15 giây. Điều này làm tăng áp lực trong tai – ngực, giúp giảm rối loạn nhịp tim. Tai sẽ bị ù nhưng điều đó không sao. Bạn chỉ nên thở ra với lực vừa phải.
Việc xác định và can thiệp sớm đối với người có nguy cơ cao mắc rung nhĩ là cần thiết để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Các đối tượng sau đây cần phòng chống bệnh rung nhĩ:
Người có tiền sử rung nhĩ: Nhóm này có nguy cơ cao tái phát rung nhĩ và cần được theo dõi sát sao, áp dụng các biện pháp phòng ngừa thường xuyên hơn.
Người có các yếu tố nguy cơ rung nhĩ:
Người có triệu chứng nghi ngờ rung nhĩ như:
Ngoài các biện pháp phòng chống rung nhĩ đã đề cập, bạn có thể thực hiện những lưu ý sau để bảo vệ tim hiệu quả hơn:
Chủ động phòng chống bệnh rung nhĩ tốt hơn là việc để mắc bệnh và phải điều trị. Cho dù có thể điều trị rung nhĩ được nhưng các biến chứng nguy hiểm của bệnh là rất khó lường. Nếu nằm trong nhóm có yếu tố nguy cơ cao, bạn nên đi thăm khám định kỳ và thực hiện theo tư vấn phòng ngừa của bác sĩ.
