Tàn nhang là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chẩn đoán

Tàn nhang rất phổ biến nhưng không phải là mối đe dọa sức khỏe. Chúng thường được nhìn thấy nhiều hơn vào mùa hè, ở những người có làn da trắng. Hiểu về tàn nhang sẽ hữu ích cho việc phòng ngừa hoặc điều trị chúng. Hãy tham khảo bài chia sẻ này của ECO Pharma nhé!

Tàn nhang là gì?

Tàn nhang là các đốm phẳng và nhỏ trên da, màu từ nâu nhạt đến nâu đậm. Chúng thường xuất hiện nhiều hơn ở người da trắng và nhạy cảm với tia UV. Tàn nhang phát triển do tăng sản xuất melanin từ các tế bào hắc tố. (1)

Melanin được sản xuất bởi các tế bào da gọi là melanocytes. Nó bảo vệ làn da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời bằng cách hấp thụ và phản chiếu tia cực tím (UV). Nếu bạn có làn da sáng hoặc trắng, tế bào hắc tố sẽ tạo ra nhiều melanin hơn khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Thay vì rám nắng, bạn có nhiều khả năng bị tàn nhang hơn.

Dù có thể xuất hiện trên mọi loại da, tàn nhang thường gặp nhất ở những người có làn da sáng (phổ biến trong 6 loại da là Fitzpatrick 1 và 2). Các khu vực thường xuyên tiếp xúc với nắng như mặt, cổ, tay và chân là nơi tàn nhang dễ xuất hiện nhất. Chúng hình thành từ tuổi ấu thơ và thường đậm màu hơn dưới ánh nắng.

Có hai loại da tàn nhang là ephelides và đồi mồi:

• Ephelide

Ephelide phẳng và thường có màu đỏ hoặc nâu đến nâu đậm. Nó là loại phổ biến nhất, nguyên nhân chủ yếu do phơi nắng và cháy nắng. Chúng thường xuất hiện trên các vùng cơ thể tiếp xúc với ánh nắng mặt trời (mặt, cánh tay, ngực trên, cổ và lưng). (2)

Những người có màu tóc và màu da sáng dễ bị ephelide hơn. Chúng chủ yếu được nhìn thấy ở những người da trắng và người gốc Á. Ephelide có xu hướng xuất hiện đầu tiên ở trẻ nhỏ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và tiếp tục phát triển ở tuổi trưởng. Ephelides có xu hướng mờ dần theo tuổi tác.

• Đồi mồi

Nó có màu vàng đến đỏ đến nâu và nâu sậm, còn được gọi là tàn nhang tím, đốm gan. Nó thường phát triển ở người trên 40 tuổi. Việc tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời theo thời gian là nguyên nhân chủ yếu gây ra đồi mồi. Nó thường xuất hiện ở các vùng da hở, bao gồm mặt, cẳng tay, mu bàn tay, ngực, lưng, vai và cẳng chân.

Xem thêm: Cách phân biệt tàn nhang và đồi mồi

Biểu hiện của da bị tàn nhang

Dưới đây là một số dấu hiệu của tàn nhang trên da:

• Kích thước: Thông thường các đốm có kích thước từ 1 – 2 mm, nhưng cũng có nhiều đốm với nhiều kích thước khác nhau.
• Hình dạng: Thường là tròn hoặc bầu dục nhưng cũng có thể không đồng đều.
• Vị trí: Xuất hiện chủ yếu ở các vùng da tiếp xúc với nắng như mặt, cánh tay, cổ, lưng, ngực và bàn tay.
• Màu sắc: Có thể vàng, đỏ, nâu hoặc sẫm.

Nếu da bị tàn nhang có các dấu hiệu bất thường như không đối xứng, đường viền không đều, kích thước lớn hơn 6mm, nổi cao so với mặt da, có mảng đậm hoặc đa sắc hoặc thay đổi kích thước và màu sắc, bạn nên đi khám bác sĩ da liễu để được hỗ trợ.

Lý do hình thành tàn nhang

Nguyên nhân gây tàn nhang chủ yếu xuất phát từ 2 nguồn gốc chính:

• Ảnh hưởng của ánh nắng mặt trời: Tia UV trong ánh nắng mặt trời là nguyên nhân chính kích thích sản xuất melanin, dẫn đến hình thành tàn nhang. Người có làn da nhạy cảm với ánh nắng thường có xu hướng phát triển tàn nhang cao hơn.
• Di truyền: Gen MC1R đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tàn nhang. Những người có lịch sử gia đình bị tàn nhang thường có biến thể gen MC1R như Arg151Cys, Arg160Trp và Asp294His, làm tăng khả năng mắc phải tình trạng này. (3)

Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ phát triển tàn nhang:

• Độ tuổi: Tàn nhang xuất hiện ở tuổi rất nhỏ, nhưng đồi mồi thường xuất hiện ở người từ 40 tuổi.
• Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ cao hơn trong việc phát triển tàn nhang so với nam giới.
• Tình trạng sức khỏe: Các bệnh lý liên quan đến da như khô da, cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc tàn nhang.

Cách nhận biết tàn nhang và nám da

Tàn nhang và nám da dễ bị nhầm lẫn với nhau. Những đặc điểm sau có thể giúp phân biệt đâu là tàn nhang, đâu là nám da (4):

Bị tàn nhang có điều trị hết không?

Không có cách chữa khỏi dứt điểm tàn nhang. Tuy nhiên, có một số phương pháp điều trị có thể giúp làm sáng hoặc giảm sự xuất hiện của tàn nhang, tùy thuộc vào loại và mức độ nghiêm trọng của chúng. Một số phương pháp điều trị phổ biến là điều trị bằng laser, phẫu thuật lạnh, kem làm mờ vết thâm, kem retinoid bôi ngoài da, peel da hóa học.

Các biện pháp tự nhiên như sử dụng nước chanh, mật ong, sữa chua, nha đam, đu đủ và nghệ… cũng có thể hữu ích nhưng hiệu quả chậm và không cao.

Xem thêm: Danh sách serum chữa nám da tốt nhất

Những cách điều trị tàn nhang hiệu quả

Có nhiều cách điều trị da tàn nhang, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tàn nhang và loại da của bạn, các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

1. Bắn laser để loại bỏ tàn nhang

Phương pháp này sử dụng tia laser để nhắm mục tiêu và phá hủy các tế bào sản xuất melanin để tàn nhang nhạt màu hơn hoặc mờ đi. Đây là phương pháp điều trị tàn nhang hiệu quả nhất nhưng có thể gây ra tác dụng phụ như đỏ, sưng, ngứa và nhiễm trùng.

2. Peel da trị tàn nhang

Phương pháp này sử dụng các chất hóa học để loại bỏ lớp da trên cùng làm lộ ra lớp da mới sáng hơn bên dưới. Biện pháp này cũng có thể xâm lấn như để lại sẹo, nhiễm trùng hoặc làm thay đổi màu da.

3. Phẫu thuật lạnh loại bỏ tàn nhang

Phương pháp này sử dụng nitơ lỏng để đóng băng và tiêu diệt các tế bào da bất thường gây ra tàn nhang. Phẫu thuật lạnh có thể hiệu quả đối với tàn nhang nông nhưng có thể gây ra tác dụng phụ như giảm sắc tố, chảy máu và phồng rộp.

4. Bôi thuốc, kem điều trị tàn nhang

Có nhiều loại thuốc bôi khác nhau có thể giúp điều trị tàn nhang phổ biến như:

• Kem chống nắng bảo vệ da khỏi tia UV làm hình thành tàn nhang mới và tàn nhang hiện có sẫm màu hơn.
• Kem làm mờ vết tàn nhang tại chỗ chứa thành phần như hydroquinone, axit kojic hoặc axit azelaic có thể ức chế sản xuất melanin và làm sáng các vùng da sẫm màu.
• Kem retinoid bôi làm tăng quá trình tái tạo tế bào da và giảm sự xuất hiện của tàn nhang.

5. Dùng viên uống đẹp da để hỗ trợ trị tàn nhang

Để hỗ trợ điều trị tàn nhang, bạn có thể sử dụng một số loại viên uống chứa các thành phần có lợi cho da:

• Glutathione: Đây là một chất chống oxy hóa hiệu quả, giúp giảm viêm và bảo vệ làn da khỏe mạnh, đồng thời hạn chế sự hình thành của các vết nám.
• Hydroquinone: Thành phần này ngăn chặn quá trình sản xuất melanin, làm giảm hắc sắc tố và giúp da sáng hơn.
• Sakura (Chiết xuất hoa anh đào Nhật Bản): Không chỉ làm sáng da, Sakura còn cung cấp độ ẩm và tăng cường đàn hồi da nhờ khả năng kích thích tái tạo collagen.
• Arbutin: Một biến thể của hydroquinone, arbutin giúp sáng da và làm mờ các vết nám một cách nhẹ nhàng, không gây kích ứng.
• Vitamin B3 (Niacinamide): Loại vitamin này giúp cải thiện các vết nám, làm mờ thâm nám và giúp da trở nên mịn màng, tươi sáng.
• Vitamin C: Là một chất chống oxy hóa, vitamin C không chỉ bảo vệ da khỏi tổn thương từ tia UV mà còn thúc đẩy quá trình sản xuất collagen, giúp da khỏe mạnh và giảm nếp nhăn.
• Vitamin E: Với tác dụng chống oxy hóa, vitamin E giúp bảo vệ da khỏi các tác nhân hại từ môi trường và tia UV.

Xem thêm: Top viên uống trị nám tàn nhang tốt nhất

6. Cách phương pháp đắp mặt nạ điều trị tự nhiên

Có nhiều cách trị tàn nhang, bao gồm cả các phương pháp tự nhiên phổ biến như:

• Nước chanh: Chanh rất giàu vitamin C có thể giúp tăng cường sản xuất collagen và tái tạo da. Axit citric trong nước chanh cũng có thể hoạt động như một chất tẩy trắng tự nhiên.
• Gel lô hội: Lô hội chứa các chất chống oxy hóa và kháng viêm có thể giúp làm sáng và làm mờ tàn nhang.
• Dầu hạnh nhân: Hạnh nhân chứa các axit béo thiết yếu có thể giúp dưỡng ẩm và làm sáng da.
• Sữa chua: Trong sữa chua chứa axit lactic có thể giúp tẩy tế bào chết và làm sáng da.

Ngoài ra, bạn cũng có thể kết hợp các phương pháp tự nhiên với nhau để tăng hiệu quả trị tàn nhang. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các phương pháp tự nhiên có thể không hiệu quả với tất cả mọi người và có thể mất nhiều thời gian để cho thấy kết quả.

Có thể phòng ngừa tàn nhang được không?

Để ngăn ngừa tàn nhang, da cần được bảo vệ khỏi ánh nắng mặt trời. Bạn có thể tham khảo một số cách dưới đây:

• Sử dụng kem chống nắng phổ rộng, chống nước, có chỉ số chống nắng (SPF) từ 30 trở lên. Thoa kem chống nắng trước khi ra ngoài ít nhất 20 phút và thoa lại sau mỗi 2 giờ hoặc sau khi bơi lội hoặc đổ mồ hôi.
• Đội mũ rộng vành, đeo kính râm có khả năng chống tia cực tím (UV), mặc áo dài tay và quần dài khi ra ngoài.
• Tránh những giờ tia cực tím cao điểm, thường là từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều.

Những bước này có thể giúp bạn tránh bị tàn nhang nhiều hơn và còn giảm nguy cơ ung thư da và lão hóa sớm. Chúng cũng có thể giúp tàn nhang mờ dần hoặc biến mất theo thời gian.

Một số lưu ý khi điều trị tàn nhang

Có nhiều phương pháp điều trị tàn nhang, mỗi phương pháp có ưu nhược điểm riêng. Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp nhất với tình trạng tàn nhang của mình và lưu ý thêm những điều sau:

1. Kiên trì điều trị

Hiệu quả điều trị tàn nhang thường không rõ rệt ngay lập tức, bạn cần kiên trì thực hiện trong thời gian dài. Bạn nên tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ da liễu hoặc nhà sản xuất mỹ phẩm về cách dùng để đạt được hiệu quả tốt nhất.

2. Chăm sóc da đúng cách

Việc chăm sóc da đúng cách cũng góp phần giúp ngăn ngừa tàn nhang tái phát, bạn nên thực hiện các bước như:

• Sử dụng kem chống nắng hàng ngày, ngay cả khi trời râm mát giúp bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời, nguyên nhân chính gây ra tàn nhang.
• Tẩy trang, rửa mặt sạch sẽ vào cuối ngày giúp loại bỏ bụi bẩn, bã nhờn và lớp trang điểm tích tụ trên da, giúp da khỏe mạnh và sáng mịn hơn.
• Tẩy tế bào chết 1 – 2 lần/tuần để làm sạch da, giúp da sáng mịn và hấp thu các dưỡng chất tốt hơn.
• Dưỡng ẩm cho da thường xuyên giúp da khỏe mạnh, đàn hồi tốt hơn và ngăn ngừa lão hóa.

3. Chế độ sinh hoạt lành mạnh

Chế độ sinh hoạt lành mạnh giúp cải thiện sức khỏe làn da nói chung và ngăn ngừa tàn nhang tái phát, bạn nên:

• Ngủ ít nhất 7 – 9 tiếng mỗi đêm cơ thể sẽ phục hồi và sản xuất collagen tốt hơn, giúp da khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc các vấn đề về da.
• Uống đủ nước, khoảng 2 lít mỗi ngày giúp cơ thể đào thải độc tố và giữ cho da ẩm mịn.
• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất giúp cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho da, giúp da khỏe mạnh và sáng mịn hơn.
• Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều và các khung giờ khác.

Tàn nhang dễ bị nhầm lẫn với các tình trạng sắc tố khác như nám và sạm da. Điều quan trọng là bạn cần nhận biết chính xác tình trạng da của mình để sử dụng thuốc hoặc các phương pháp điều trị phù hợp. Hãy thăm khám da liễu hàng năm để bảo vệ da khỏi các tình trạng khác có thể phát triển cùng với tàn nhang, chẳng hạn như mụn trứng cá, lão hóa da hoặc nám.