Cỏ mực là cây thuốc nam được sử dụng rộng rãi trong các bài thuốc thanh nhiệt, giải độc, bồi bổ gan – thận. Cây cỏ mực chữa gan nhiễm mỡ cũng được một số người áp dụng và được cho là có hiệu quả tốt. Cùng ECO Pharma tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau đây.
Cỏ mực có tên khoa học Eclipta prostrata, thuộc họ cúc (Asteraceae), mọc hoang ở nhiều nơi. Cỏ mực còn được gọi là cỏ nhọ nồi, Đông y gọi là hạ liên thảo, vị ngọt, chua, tính mát, quy vào kinh can và thận, tác dụng lương huyết, chỉ huyết, bổ can thận.
Các nghiên cứu thực vật cho thấy, loại cỏ này chứa các hợp chất có khả năng bảo vệ gan nhiễm mỡ gồm flavonoid, coumarin (wedelolactone), alkaloid (ecliptine), polyphenol, saponin, tanin, tinh dầu, vitamin A và vitamin E. Một số nghiên cứu trên động vật cũng cho thấy chiết xuất cỏ mực có khả năng cải thiện chức năng gan, giảm nồng độ triglyceride và cholesterol toàn phần từ đó giúp cải thiện mỡ gan (1). Đặc biệt các chất wedelolactone, demethyl wedelolactone và saponin có thể làm giảm sự lắng đọng chất béo, làm sạch các tế bào viêm và phục hồi mô gan bị tổn thương, đồng thời kích thích tái tạo tế bào gan (2).
Nhiều bài thuốc nam chữa gan nhiễm mỡ bằng cỏ mực được lưu truyền trong đời sống, phổ biến nhất là:
Nước cỏ mực tươi được cho là sẽ giữ lại được nhiều hoạt chất nhất nên sẽ tốt hơn các bài thuốc khác. Người ta dùng một nắm cỏ mực tươi (khoảng 100g), rửa sạch, ngâm với nước muối loãng sau đó giã nát để lấy nước cốt uống. Mỗi ngày uống một lần vào buổi sáng hoặc trước bữa ăn.
Bài thuốc này dùng 20g – 30g cỏ mực khô sắc với 1.5 lít nước dưới lửa liu riu trong 30 phút. Khi nào còn khoảng 500ml thì lấy ra chia thành 3 lần uống trong ngày, sau các bữa ăn.
20g cỏ mực, 15g nhân trần và 15g diệp hạ châu đem sắc với 1.5 lít nước cho đến khi còn khoảng 500ml thì chắt ra uống 3 lần mỗi ngày sau bữa ăn. Bài thuốc cổ truyền này có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm. Ngày nay một số người cho rằng có thể giúp tăng chuyển hóa lipid, hạ men gan và bảo vệ tế bào gan.
Dân gian thu hái cỏ mực tươi đem phơi khô để pha trà uống hàng ngày. Nhưng hiện nay, đã có các chế phẩm cỏ mực dạng túi lọc tiện lợi, mua sẵn về hãm với nước sôi uống như trà hàng ngày. Mỗi lần dùng khoảng 10g.
Ngoài các bài thuốc cổ truyền, cỏ mực hiện nay còn được chiết xuất dưới dạng viên uống thảo dược để hỗ trợ điều trị gan nhiễm mỡ. Các viên uống có thể được kết hợp với chiết xuất các thảo dược chữa bệnh gan khác như diệp hạ châu, atiso hoặc cà gai leo. Chúng được bào chế dưới dạng viên nén, viên nang, hoặc cao lỏng với hàm lượng hoạt chất đã được chuẩn hóa nên an toàn hơn.
Cỏ mực lành tính nhưng có thể gây buồn nôn, tiêu chảy, khó chịu ở dạ dày nếu quá liều hoặc bị tương tác với thuốc điều trị khác. Theo Đông y, cỏ mực có tính hàn không nên dùng cho người tỳ vị hư hàn, đi ngoài phân lỏng, đầy bụng, âm hư. Y tế cũng khuyến cáo thận trọng dùng thảo dược này cho người suy thận, suy gan, phụ nữ mang thai. Vì vậy, khi muốn dùng cây cỏ mực chữa gan nhiễm mỡ, người bệnh luôn cần hỏi ý kiến của bác sĩ.
Và lưu ý những điều sau:
Các bài thuốc cỏ mực chữa gan nhiễm mỡ có thể hỗ trợ tốt cho người bệnh nhưng nên được dùng dưới sự hướng dẫn và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa. Người bệnh nên đi thăm khám định kỳ, ăn uống theo chế độ của bệnh gan nhiễm mỡ, giảm cân, bỏ rượu bia để kiểm soát gan nhiễm mỡ tiến triển.
