Tiền mãn kinh, hay giai đoạn chuyển tiếp mãn kinh, thường diễn ra ở phụ nữ độ tuổi 40, nhưng đôi khi có thể bắt đầu sớm từ tuổi 30. Các triệu chứng thường bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với vấn đề sức khỏe khác, gây chậm trễ trong việc kiểm soát. Hiểu rõ nguyên nhân, phương pháp chẩn đoán và điều trị sẽ giúp bạn chủ động chăm sóc, phòng ngừa tiền mãn kinh sớm tốt hơn.
Tiền mãn kinh sớm là tình trạng xuất hiện dấu hiệu tiền mãn kinh ở độ tuổi 30. Giai đoạn này đặc trưng bởi sự dao động nội tiết tố, đặc biệt là estrogen và progesterone, dẫn đến các triệu chứng như kinh nguyệt không đều, bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, mệt mỏi, thay đổi tâm trạng và giảm ham muốn tình dục.
Thông thường, thời kỳ tiền mãn kinh bắt đầu khi phụ nữ bước sang tuổi 40. Tuy nhiên, theo nghiên cứu năm 2025, có đến 55.4% trong số 4432 phụ nữ đã mắc triệu chứng liên quan đến mãn kinh, từ mức độ trung bình đến nặng khi chỉ mới 30 đến 35 tuổi. Điều này cho thấy rằng trong thực tế, nhiều phụ nữ có thể đang trải qua tiền mãn kinh sớm hơn. (1)
Tiền mãn kinh sớm thường không rõ nguyên nhân, nhưng một số yếu tố nguy cơ đã được xác định gồm:
Dấu hiệu tiền mãn kinh sớm là các triệu chứng tiền mãn kinh xuất hiện trước độ tuổi 40. Các triệu chứng tiền mãn kinh thường gặp gồm:
Tiền mãn kinh sớm tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần của phụ nữ. Một vấn đề đáng lo ngại là ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Mặc dù bạn vẫn có thể thụ thai trong thời kỳ này, nhưng tỷ lệ thành công sẽ giảm nếu nồng độ hormone dao động quá mức và quá trình rụng trứng trở nên khó đoán.
Phụ nữ trải qua tiền mãn kinh sớm cũng có nguy cơ mắc bệnh tim, loãng xương, suy giảm nhận thức. Do estrogen đóng nhiều vai trò như giảm cholesterol xấu LDL-c, làm giãn mạch, ức chế sự phân hủy xương, kiểm soát quá trình chuyển hóa năng lượng của não, bảo vệ tế bào thần kinh.
Vì vậy, khi nồng độ hormone này giảm, cholesterol trong máu có xu hướng tăng, gây tích tụ chất béo, dẫn đến cao huyết áp, xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Sức khỏe xương kém hơn, trở nên xốp, giòn, dễ gãy dù chỉ té ngã nhẹ. Phụ nữ cũng có khả năng giảm trí nhớ, khó tập trung, lo âu và trầm cảm. Hoạt động của buồng trứng suy giảm còn làm tăng tỷ lệ mắc ung thư vú, ung thư buồng trứng và ung thư cổ tử cung.
Ngoài ra, về phương diện sắc đẹp, tác hại của tiền mãn kinh sớm là thúc đẩy lão hóa sớm làm cho phụ nữ già đi nhanh hơn. Da có xu hướng khô, hình thành nám, nếp nhăn và chảy xệ sớm. Mỡ bụng tích tụ sớm và thừa cân, béo phì. Tóc cũng sẽ rụng nhiều, mọc lên ít hơn nên thường mỏng và yếu. Ngực chảy xệ sớm hơn so với sự lão hóa thông thường.
Để chẩn đoán tiền mãn kinh sớm ở phụ nữ, bác sĩ sẽ khai thác một số thông tin như tuổi tác, chu kỳ kinh nguyệt, tình trạng sức khỏe, bệnh sử cá nhân và gia đình, các triệu chứng đang gặp phải.
Tiếp đó, một số xét nghiệm nồng độ hormone trong máu sẽ được thực hiện, chẳng hạn như:
Tiền mãn kinh sớm cảnh báo mãn kinh sớm, mất khả năng thụ thai ngay trong độ tuổi sinh sản. Những người không có kế hoạch sinh con có thể không cần điều trị nếu không bị ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, chất lượng sống và ngược lại.
Một số phương pháp điều trị cho tình trạng này thường là:
Không có cách nào được khuyến nghị chính thức để phòng ngừa tiền mãn kinh sớm nhưng xây dựng chế độ ăn uống, lối sống khoa học, vận động hàng ngày thường hữu ích.
Một số thói quen ECO Pharma chia sẻ dưới đây nên được duy trì:
Thực đơn dinh dưỡng cần đảm bảo đủ chất, nhưng ưu tiên phytoestrogen, chất xơ, chất béo lành mạnh, chất chống oxy hóa, vitamin D và canxi.
Phytoestrogen là các hợp chất từ thực vật có cấu trúc tương tự estrogen trong cơ thể, hỗ trợ cân bằng nội tiết tố khi mức estrogen tự nhiên giảm. Thực phẩm nên bổ sung gồm đậu nành, hạt mè, đậu xanh, đậu đen, đậu Hà Lan, củ cải đỏ, bí đao, khoai tây.
Chất xơ giúp ổn định đường huyết, tránh tình trạng kháng insulin gây cản trở hoạt động của hormone giới tính. Thành phần này còn nuôi dưỡng hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh, bao gồm estrobolome, tập hợp vi khuẩn có chức năng chuyển hóa, điều chỉnh nồng độ estrogen, nhờ đó cân bằng nội tiết tố nữ. Nguồn cung cấp chất xơ dồi dào thường là bông cải xanh, cải Brussels, gạo lứt, bánh mì đen, yến mạch, đậu lăng, cà rốt.
Chất béo lành mạnh nên tăng cường là axit béo omega-3, có khả năng giảm viêm, ngăn ngừa kháng insulin, cần thiết cho quá trình sản xuất hormone, bao gồm estrogen. Chất này thường có trong cá mòi, cá hồi, cá thu, quả óc chó, hạt chia, lòng đỏ trứng.
Các chất chống oxy hóa phổ biến gồm vitamin A, vitamin C, vitamin E giúp trung hòa gốc tự do, bảo vệ tế bào khỏe mạnh, duy trì chức năng buồng trứng. Bạn hãy bổ sung rau chân vịt, bí đỏ, ớt chuông, cà chua, cam, bưởi, kiwi, quả bơ, hạnh nhân.
Vitamin D và canxi cần thiết cho xương chắc khỏe, phòng tránh loãng xương khi bước sang tiền mãn kinh. Phụ nữ nên thêm sữa, chế phẩm từ sữa, cải xoăn, đậu trắng, đậu bắp, rau dền, cá trích, nấm vào chế độ ăn hàng ngày. Ngoài ra, bạn cần nạp 2 đến 2.5 lít nước mỗi ngày và tránh thực phẩm nhiều đường, muối, đồ uống chứa cồn hoặc caffeine.
Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hormone, bao gồm estrogen và progesterone. Vì vậy, ngủ đủ 7 đến 8 tiếng một ngày là điều cần thiết để duy trì nội tiết tố ổn định, giảm nguy cơ tiền mãn kinh sớm. Phụ nữ không nên thức khuya quá 11 giờ đêm và cần duy trì lịch ngủ – thức đều đặn, kể cả ngày nghỉ. Các thiết bị điện tử như điện thoại, tivi, máy vi tính nên tránh sử dụng ít nhất 60 phút trước khi lên giường để không làm ảnh hưởng đến giấc ngủ.
Đây là những bài tập thúc đẩy thư giãn, giảm căng thẳng, hạn chế sản sinh cortisol gây mất cân bằng estrogen, progesterone. Phụ nữ có thể thiền tại nhà bằng cách ngồi khoanh hai chân, giữ lưng thẳng, mắt nhắm nhẹ. Hai tay đặt trên đầu gối, thả lỏng cơ mặt, tập trung vào hơi thở, có thể kết hợp nghe nhạc không lời nhẹ nhàng. Bài tập hít thở sâu chỉ cần ngồi với tư thế thoải mái, nhắm mắt, hít vào từ từ bằng mũi, giữ hơi thở khoảng 2 giây rồi nhẹ nhàng thở ra.
Đối với yoga, bạn nên tập luyện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia để đảm bảo đúng động tác; đồng thời khởi động kỹ trước khi thực hiện. Các tư thế trong yoga giúp cải thiện sự dẻo dai của cơ thể, tăng cường cơ sàn chậu, thúc đẩy trao đổi chất, kiểm soát nồng độ hormone, kể cả estrogen.
Lo âu, stress trong thời gian dài gây mất ngủ, kích thích cơ thể tiết hormone căng thẳng. Tất cả đều tác động tiêu cực đến nồng độ hormone estrogen, góp phần dẫn đến tiền mãn kinh sớm.
Biện pháp phòng ngừa tốt là dành thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn; cân bằng giữa thời gian học tập và làm việc; chia sẻ, tâm sự với gia đình, bạn bè để giải tỏa áp lực. Bạn cũng nên thường xuyên tiếp xúc với không gian thiên nhiên để xoa dịu tâm trí. Liệu pháp mùi hương như xông tinh dầu xô thơm, hoa nhài, bạc hà hoặc uống trà thảo mộc như lạc tiên, hoa cúc, hoa oải hương cũng có thể hữu ích.
Tập thể dục giúp điều hòa hormone, kiểm soát cân nặng, giảm stress, tăng lưu thông máu đến vùng chậu, ngăn ngừa tiền mãn kinh sớm do suy giảm estrogen. Phụ nữ nên vận động nhẹ nhàng khoảng 30 phút mỗi ngày bằng cách đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe. Điều quan trọng là tập với cường độ vừa phải, tránh gắng sức gây phá vỡ trục nội tiết tố, dẫn đến giảm nồng độ estrogen và progesterone.
Như đã đề cập, hút thuốc lá và tiêu thụ rượu bia làm phá vỡ sự cân bằng của nồng độ estrogen, gây rối loạn nội tiết, chu kỳ kinh nguyệt không đều. Vì vậy, bỏ thuốc lá và rượu bia là biện pháp tốt để ngăn ngừa thiếu hụt estrogen, giảm nguy cơ tiền mãn kinh sớm.
Phụ nữ nên thăm khám 6 tháng một lần để theo dõi chu kỳ kinh nguyệt, nồng độ estrogen, progesterone, FSH (hormone kích thích nang trứng), LH (hormone tạo hoàng thể). Sự thay đổi định lượng của các hormone này sẽ giúp nhận biết tiền mãn kinh sớm trước khi xuất hiện triệu chứng rõ rệt. Từ đó, bác sĩ có thể hướng dẫn điều chỉnh lối sống, dinh dưỡng hoặc can thiệp y tế kịp thời.
Bên cạnh việc duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học, phụ nữ nên bổ sung tinh chất tăng cường nội tiết tố như Lepidium Meyenii từ sớm, trước tuổi 30. Đây là chiết xuất thiên nhiên giàu các sterols quý, thúc đẩy hoạt động của hệ trục não bộ – tuyến yên – buồng trứng, điều hòa bộ ba hormone estrogen, progesterone và testosterone. Chúng có thể hỗ trợ giảm nguy cơ tiền mãn kinh sớm, chống lão hóa, duy trì sức khỏe sinh lý nữ.
Ngoài việc thăm khám định kỳ, phụ nữ nên đến bệnh viện ngay khi xuất hiện một số dấu hiệu bất thường như:
Nhiều bệnh lý phụ khoa bộc lộ triệu chứng như trên, ví dụ u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung, u nang buồng trứng, ung thư cổ tử cung. Vì vậy, phụ nữ cần đến bệnh viện sớm để được chẩn đoán và điều trị.
>>> Xem thêm: U xơ tử cung tuổi tiền mãn kinh – Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị
Ngoài vấn đề tiền mãn kinh sớm do đâu, lý do tiền mãn kinh sớm, nhiều người bệnh còn băn khoăn các vấn đề sau:
Thông thường, tiền mãn kinh sớm không cần can thiệp điều trị y tế. Thay vào đó bạn nên điều chỉnh lối sống, chế độ dinh dưỡng khoa học, vận động đều đặn để giảm nhẹ triệu chứng.
Trong trường hợp sức khỏe tâm sinh lý và chất lượng sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng, bác sĩ có thể cân nhắc đến liệu pháp bổ sung hormone. Tuy nhiên, cách điều trị này mang đến cả lợi ích và rủi ro, như tăng nguy cơ ung thư vú, thuyên tắc huyết khối.
Tiền mãn kinh sớm có ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng thụ thai ở phụ nữ. Vì chức năng buồng trứng suy yếu, làm giảm chất lượng và số lượng trứng. Bên cạnh đó, chu kỳ kinh nguyệt không đều cũng khiến thời gian rụng trứng khó dự đoán, giảm cơ hội thụ thai tự nhiên. Nếu bạn đang trong giai đoạn tiền mãn kinh sớm và mong muốn có thai, cần phải đi thăm khám Sản phụ khoa để được tư vấn sinh sản. Nếu khả năng thụ thai tự nhiên thấp, bác sĩ sẽ tư vấn các phương pháp hỗ trợ sinh sản (IVF) phù hợp để tăng tỷ lệ thành công.
Khi lựa chọn địa chỉ khám sức khỏe sinh sản và IVF, bạn nên đến các bệnh viện uy tín, đa chuyên khoa, có thể mạnh về Sản phụ khoa và IVF. Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là một trong những đơn vị y tế hàng đầu trong chẩn đoán, điều trị các bệnh lý phụ khoa và vô sinh hiếm muộn vì có đội ngũ bác sĩ Sản phụ khoa, IVF đầu ngành, giỏi nghề, giàu kinh nghiệm; trang thiết bị, hệ thống máy móc, công nghệ, kỹ thuật hiện đại hàng đầu thế giới; Có sự phối hợp chặt chẽ giữa Sản phụ khoa và Hỗ trợ sinh sản để mang đến giải pháp toàn diện, giúp cho phụ nữ tiền mãn kinh sớm có thể mang thai tự nhiên hoặc mang thai bằng IVF thành công.
IVF Tâm Anh có lợi thế nuôi phôi hiện đại, 95% ca IVF đều có phôi ngày 5 chất lượng. Kết quả này là nhờ có đội ngũ chuyên gia IVF giỏi, hệ thống tủ nuôi cấy time-lapse tích hợp phần mềm phân tích phôi áp dụng trí tuệ nhân tạo hiện đại bậc nhất, hệ thống phòng lab hiện đại nhất Đông Nám Á cùng với các kỹ thuật chọc, hút trứng tiên tiến.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Quận 8
Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7
Có nhiều nguyên nhân khiến phụ nữ trải qua giai đoạn tiền mãn kinh sớm, làm giảm khả năng thụ thai, tăng nguy cơ loãng xương, bệnh tim mạch và lão hóa. Phụ nữ nên chủ động thăm khám sức khỏe sinh sản, phụ khoa mỗi năm hai lần để phát hiện các yếu tố có thể thúc đẩy tiền mãn kinh đến trước độ tuổi thông thường. Chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học, vận động cần duy trì suốt đời. Nếu khó khăn trong việc mang thai tự nhiên, hãy hỏi bác sĩ về các phương pháp hỗ trợ sinh sản.
