Tim đập nhanh: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, phòng ngừa

Tim đập nhanh ảnh hưởng đến một hoặc nhiều phần của trái tim và có thể gây ra các triệu chứng khác nhau. Nếu không được điều trị kịp thời, nhịp tim nhanh có thể làm tăng nguy cơ suy tim, ngừng tim và tử vong. Trong bài viết này ECO Pharma sẽ làm rõ vấn đề tim đập nhanh là bệnh gì? Các dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị.

Tim đập nhanh là gì?

Tim đập nhanh hay còn gọi là nhịp tim nhanh (tachycardia) là tình trạng tim đập nhiều hơn bình thường khi nghỉ ngơi. Ở người bình thường có nhịp tim từ 60 – 100 lần mỗi phút. Nếu nhịp tim vượt quá 100 lần mỗi phút, có thể là dấu hiệu của một vấn đề tim mạch. [1]

Nhịp tim nhanh có thể có nguồn gốc ở tâm nhĩ hoặc tâm thất của tim hoặc cả hai. Khi tim đập quá nhanh, nó không còn bơm máu hiệu quả cho cơ thể và phổi. Điều này có thể gây ra giảm cung lượng tim, suy tuần hoàn, suy tim và sung huyết phổi.

Phân loại nhịp tim đập nhanh

Nhịp tim nhanh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Tùy thuộc vào phần tim bị ảnh hưởng và cách tim đập, nó có thể được chia thành các loại khác nhau như:

1. Nhịp nhanh trên thất

Đây là một loại nhịp tim nhanh bắt nguồn từ phần trên của tim (tâm nhĩ), hậu quả là tâm nhĩ không có đủ thời gian để đẩy máu xuống tâm thất. Có bốn loại nhịp nhanh trên thất chính là rung nhĩ, cuồng nhĩ, nhịp tim nhanh kịch phát trên thất, nhịp nhanh trong hội chứng Wolff – Parkinson – White. [2]

Các triệu chứng của nhịp nhanh trên thất xuất hiện đột ngột và có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Trong một vài trường hợp có thể kéo dài vài ngày hoặc dai dẳng. Nhịp tim quá nhanh sẽ làm giảm khả năng bơm máu của tim, dẫn đến giảm cung lượng tim và huyết áp. Các triệu chứng thường gặp ở những người có nhịp tim trên 150 – 270 nhịp mỗi phút như: đánh trống ngực, khó thở, đau ngực, chóng mặt, đổ mồ hôi lạnh, mất ý thức.

Nguyên nhân phổ biến nhất của nhịp nhanh trên thất là do bệnh tim (suy tim, bệnh động mạch vành, bệnh cơ tim…) và các bệnh khác (bệnh phổi mãn tính, cường giáp, rối loạn điện giải…), hoặc có thể do sử dụng caffeine hoặc chất kích thích, uống rượu, hút thuốc…

2. Nhịp nhanh thất

Nhịp nhanh thất (VT) là tình trạng nhịp tim nhanh phát sinh từ các buồng thất của tim (tâm thất). Nhịp nhanh thất được định nghĩa là khi có lớn hơn hoặc bằng 3 nhịp thất liên tục với tần số nhịp thất vượt quá 100 lần 1 phút. Tình trạng này có thể không có triệu chứng hoặc gây ra các triệu chứng như choáng váng, đánh trống ngực, đau ngực.

Nhịp nhanh thất kéo dài có thể dẫn đến rối loạn nhịp nguy hiểm là rung thất (VF), một dạng nhịp tim nhanh không đều và không hiệu quả của tâm thất, dễ làm ngừng tim.

3. Nhịp nhanh xoang

Nhịp nhanh xoang (Sinus tachycardia) là một loại nhịp tim nhanh xuất phát từ nút xoang, nút chủ nhịp nằm ở tâm nhĩ, lúc này nhịp xoang trên 100 nhịp mỗi phút trong khi bình thường chỉ dao động từ 60 – 100 nhịp.

Nhịp nhanh xoang thông thường không có triệu chứng. Tuy nhiên, một số người có thể gặp các triệu chứng như mệt mỏi, khó thở, đánh trống ngực, chóng mặt, buồn nôn, đau ngực. Nguyên nhân gây ra nhịp nhanh xoang có thể bao gồm stress căng thẳng, dùng thuốc, các bệnh lý như cường giáp, suy thận, rối loạn điện giải.

Triệu chứng thường gặp

Một số triệu chứng thường gặp của tim đập nhanh là:

• Cảm giác tim đập nhanh, mạnh hoặc bất thường trong ngực, cổ hoặc tai.
• Thở gấp, thở nhanh hoặc khó thở.
• Cảm giác đau nặng ngực, thắt ngực.
• Chóng mặt, hoa mắt, đau đầu, mất thăng bằng hoặc ngất xỉu.
• Co giật, run rẩy, mồ hôi trộm, lo âu hoặc hoảng loạn.
• Mệt mỏi, yếu ớt, chán ăn, giảm cân hoặc suy dinh dưỡng.
• Những người có kinh nghiệm bắt mạch, có thể dễ dàng nhận thấy mạch đập nhanh.

Một số người bị tim đập nhanh không cảm nhận được sự bất thường hoặc chỉ có những triệu chứng nhẹ và thoáng qua. Tuy nhiên, những triệu chứng nặng và kéo dài sẽ gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe.

Nguyên nhân khiến nhịp tim đập nhanh

Tim đập nhanh có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau, từ bình thường đến bất thường, từ bên ngoài đến bên trong cơ thể.

Một số nguyên nhân phổ biến của nhịp tim đập nhanh là:

1. Các yếu tố bên ngoài

Các yếu tố tác động bên ngoài có thể khiến tim của bạn đập nhanh hơn bình thường bao gồm:

• Vận động: Khi cơ thể vận động nhanh, nhịp tim sẽ tăng lên để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng và oxy của cơ bắp.
• Căng thẳng: Nhịp tim tăng lên do hormone adrenaline và cortisol được tiết ra khi căng thẳng.
• Sốt: Nhịp tim tăng lên do nhu cầu oxy và dinh dưỡng của tế bào tăng lên.
• Cà phê, thuốc lá, rượu: Nhịp tim tăng lên do tác dụng kích thích của các chất này.
• Tác dụng phụ của một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm, thuốc lợi tiểu, thuốc chống co giật, thuốc chống ung thư, thuốc kháng sinh…

2. .Các yếu tố bên trong

Nhiều yếu tố trong cơ thể khiến tim của bạn bị đập nhanh. Các yếu tố bên trong có thể làm tăng nhịp tim có thể bao gồm:

• Bệnh lý tim mạch: Là nguyên nhân chính của nhịp tim đập nhanh bất thường. Các bệnh lý tim mạch có thể làm thay đổi cấu trúc, chức năng hoặc điện trường của tim, gây ra các rối loạn nhịp tim.
• Bệnh lý nội tiết: Có thể làm tăng hoặc giảm tiết ra các hormone trong cơ thể, làm thay đổi hoạt động của tim và các cơ quan khác.
• Bệnh lý hô hấp: Có thể làm giảm khả năng trao đổi khí của phổi, gây ra thiếu oxy hoặc dư carbon dioxide trong máu.
• Bệnh lý tiêu hóa: Có thể làm thay đổi quá trình tiết ra các hormone, tăng hoặc giảm chất điện giải, nước, máu… trong cơ thể, làm thay đổi cân bằng điện giải và thể tích máu.
• Rối loạn điện giải (sự thiếu hoặc thừa các chất điện giải như kali, natri, canxi, magie…) có thể gây ra nhịp tim đập nhanh.

Phương pháp chẩn đoán tim đập nhanh

Để chẩn đoán nhịp tim nhanh, bác sĩ sẽ thực hiện các bước sau [3]:

1. Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng như tim đập nhanh, đập loạn nhịp, chóng mặt, hoa mắt, ngất xỉu, đau ngực, tiền sử bệnh và thói quen sức khỏe của bạn. Bác sĩ sẽ nghe nhịp tim và bắt mạch để biết được tần số và nhịp điệu của tim và mạch.

2. Xét nghiệm

Để chẩn đoán nhịp tim nhanh, một số xét nghiệm có thể được thực hiện, bao gồm:

• Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG): Là một xét nghiệm ghi lại hoạt động điện học của tim dưới dạng đồ thị. Các xung điện tự nhiên điều phối sự co bóp của tim để giữ máu tuần hoàn và điện tâm đồ sẽ ghi lại những xung điện này
• Holter ECG (Điện tâm đồ di động): Bác sĩ có thể khuyên bạn nên theo dõi nhịp tim tại nhà. Thiết bị điện tâm đồ di động này có thể được đeo trong một ngày hoặc hơn để ghi lại hoạt động của tim trong các hoạt động hàng ngày.
• Cardiac event monitor (Thiết bị theo dõi biến cố tim mạch): Thiết bị di động này được thiết kế để đeo trong tối đa 30 ngày hoặc cho đến khi phát hiện rối loạn nhịp tim hoặc triệu chứng bất thường.
• Siêu âm tim: Phương pháp này sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh tim đang chuyển động. Nó có thể xác định các vấn đề về lưu lượng máu, van tim và cơ tim.
• X-quang ngực: Chụp X-quang ngực có thể cho thấy tình trạng của tim và phổi.
• Chụp cộng hưởng từ MRI: MRI tim có thể cung cấp hình ảnh tĩnh hoặc động về cấu trúc tim và lưu lượng máu qua tim. MRI có thể được thực hiện để xác định các nguyên nhân gây ra nhịp nhanh thất hoặc rung thất.
• Chụp cắt lớp CT scan: CT scan cung cấp cái nhìn cắt ngang chi tiết hơn về khu vực đang được nghiên cứu. Chụp CT tim có thể được thực hiện nếu bác sĩ đang tìm kiếm nguyên nhân gây nhịp nhanh thất.
• Chụp mạch vành: Chụp động mạch vành được thực hiện để đánh giá tình trạng hẹp hoặc tắc động mạch vành (mạch máu nuôi tim). Phương pháp này sử dụng tia X và thuốc cản quang để hiển thị hình ảnh bên trong lòng động mạch vành. Chụp mạch vành có thể được thực hiện để chẩn đoán nguyên nhân thiếu máu cục bộ cơ tim ở những bệnh nhân có nhịp nhanh thất hoặc rung thất.
• Thăm dò điện sinh lý tim (EP): được thực hiện để xác nhận chẩn đoán nhịp tim nhanh hoặc để xác định vị trí xảy ra tín hiệu bị lỗi trong tim, đồng thời kết hợp để điều trị triệt để một số dạng rối loạn nhịp tim. Thăm dò điện sinh lý tim giúp đánh giá chính xác toàn bộ hoạt động điện sinh lý của tim, qua đó bác sĩ sẽ có chọn lựa phương pháp điều trị hiệu quả nhất với bệnh rối loạn nhịp tim. Phương pháp này đặc biệt có ý nghĩa với những rối loạn nhịp tim có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng và những rối loạn nhịp không được chẩn đoán bằng những phương pháp thông thường khác.

Nhịp tim nhanh có nguy hiểm không?

Tim đập nhanh là bệnh gì? Một số dạng tần số tim nhanh nhưng vẫn là nhịp bình thường (nhịp nhanh xoang) có thể không gây nguy hiểm cho sức khỏe, chỉ cần bạn kiểm soát được các yếu tố gây ra như vận động, căng thẳng, sốt, cà phê, thuốc lá, rượu… Tuy nhiên, nhịp tim nhanh xuất phát từ các bệnh lý tim mạch hoặc các nguyên nhân khác trong cơ thể, sẽ có thể nguy hiểm cho sức khỏe, nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Các biến chứng của tim đập nhanh có thể xảy ra như:

• Gây ra các triệu chứng khó chịu và nguy hiểm như đau ngực, khó thở, chóng mặt, ngất xỉu, co giật…
• Giảm hiệu quả của bơm máu của tim, gây suy tim.
• Hình thành cục máu đông, gây gia tăng nguy cơ đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.
• Đột tử, thường liên quan đến nhịp nhanh thất hoặc rung thất
• Gây ra các biến chứng ở các bộ phận khác trong cơ thể như suy thận, suy gan, suy hô hấp, suy nội tiết…

Phương pháp điều trị

Khi đã hiểu rõ tim đập nhanh là bị gì, người bệnh có thể chủ động trong việc thảo luận với bác sĩ chuyên khoa để tìm ra phương pháp điều trị tối ưu nhất. Bệnh sẽ được điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng và tình trạng sức khỏe của bạn.

Một số phương pháp điều trị phổ biến của nhịp tim đập nhanh là:

1. Các biện pháp tự chăm sóc

Đây là các biện pháp đơn giản, bạn có thể làm tại nhà để giảm nhịp tim nhanh như:

• Thở sâu, thở bình tĩnh và đều đặn giúp bạn giảm căng thẳng, cân bằng hô hấp và nhịp tim.
• Uống nước lạnh hoặc chườm mặt bằng nước lạnh giúp điều hòa hệ thần kinh tự động, làm giảm nhịp tim bằng cách làm co các mạch máu ở mặt và cổ.
• Làm chậm nhịp tim thông qua kích thích các dây thần kinh phế vị bằng cách nhẹ nhàng ấn lên hốc cổ hoặc nhắm mắt và ấn nhẹ nhàng lên mắt. Điều này có thể giúp giảm nhịp tim nhờ tác dụng kích thích dây thần kinh phế vị, làm chậm dẫn truyền các xung điện điều khiển nhịp tim.
• Làm chậm nhịp tim bằng cách thay đổi tư thế. Bạn có thể làm điều này bằng cách nằm xuống, ngồi xuống hoặc đứng dậy để làm giảm nhịp tim bằng cách thay đổi áp lực máu và lưu lượng máu trong cơ thể.

Xem thêm: Nhịp tim chậm: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

2. Các loại thuốc

Các loại thuốc được kê đơn bởi bác sĩ để điều trị nhịp tim đập nhanh bao gồm:

• Các loại thuốc làm chậm nhịp tim như beta-blocker, calcium channel blocker, digoxin… giảm hoạt động của hệ thần kinh giao cảm và giảm lực co bóp, tốc độ truyền dẫn của tim.
• Các loại thuốc làm ổn định nhịp tim như amiodarone, flecainide, propafenone… hỗ trợ giảm hoặc ngăn chặn các xung điện bất thường trong tim, ổn định nhịp tim và ngăn ngừa các rối loạn nhịp tim.
• Các loại thuốc chống đông máu máu như warfarin, aspirin, clopidogrel…, giúp ngăn ngừa các cục máu đông hình thành trong tim hoặc các mạch máu, hạn chế các biến chứng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ…

3. Các phương pháp can thiệp

Đây là phương pháp sử dụng các thiết bị hoặc phẫu thuật để điều trị nhịp tim đập nhanh như:

• Máy phá rung: Sử dụng một thiết bị gọi là máy phá rung để gửi một dòng điện mạnh đến tim, giúp làm ngừng các xung điện bất thường trong tim và khôi phục nhịp tim bình thường. Máy phá rung có thể được đặt trên ngực hoặc cấy ghép bên trong cơ thể.
• Thăm dò điện sinh lý tim: Giúp chẩn đoán xác định và can thiệp điều trị rối loạn nhịp tim .
• Phẫu thuật tim: Sử dụng dao mổ hoặc tia laser để cắt bỏ hoặc phá hủy các mô bất thường gây ra nhịp tim nhanh trong tim. Phương pháp này có thể được thực hiện qua một vết mổ nhỏ ở ngực hoặc qua phương pháp thông tim để đưa thiết bị vào tim thông qua một mạch máu.

Phương pháp điều trị nào phù hợp cho bạn sẽ do bác sĩ quyết định, dựa trên kết quả chẩn đoán, tình trạng sức khỏe và mong muốn của bạn.

Cách phòng ngừa nhịp tim nhanh

Tim đập nhanh có thể được phòng ngừa bằng cách tuân theo một số nguyên tắc cơ bản như:

1. Chăm sóc sức khỏe tim mạch

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, giàu rau quả, chất xơ, chất béo không no, protein thực vật, vitamin và khoáng chất.
• Hạn chế ăn các thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa (trans fat), cholesterol, đường, muối và chất bảo quản.
• Uống đủ nước mỗi ngày, khoảng 2 lít hoặc tùy thuộc vào nhu cầu của cơ thể.
• Tránh uống quá nhiều cà phê, thuốc lá, rượu, nước ngọt, nước có ga và các chất kích thích khác.
• Tăng cường rèn luyện thể thao đều đặn, ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần.
• Kiểm tra định kỳ nhịp tim, huyết áp, mạch, cholesterol, đường huyết và các chỉ số sức khỏe khác.
• Đi khám bác sĩ định kỳ 6 tháng 1 lần và theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của bạn.

2. Giảm căng thẳng và thư giãn

• Tìm cách giảm căng thẳng trong cuộc sống như sắp xếp thời gian hợp lý, xác định mục tiêu rõ ràng, tránh xung đột, học cách giải quyết vấn đề.
• Tìm cách thư giãn khi cảm thấy căng thẳng như tập thiền, thở sâu, nghe nhạc, đọc sách, xem phim, chơi game, nói chuyện với bạn bè, gia đình, người thân.
• Tìm cách cải thiện tâm trạng khi cảm thấy buồn, lo lắng, tức giận, sợ hãi.
• Tạo ra những niềm vui và hạnh phúc trong cuộc sống như tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện, nghệ thuật, du lịch, học hỏi.
• Có thái độ tích cực, lạc quan, biết cảm ơn và tha thứ.

3. Bổ sung dưỡng chất thiết yếu cho tim

• Bổ sung các dưỡng chất thiết yếu cho tim mạch như omega-3, coenzyme Q10, vitamin E, magie, kali. Bạn nên ăn các thực phẩm chứa nhiều các dưỡng chất này như cá, hạt, rau xanh, trái cây, sữa chua, trứng.
• Sử dụng tinh chất từ thiên nhiên như Policosanol (GDL-5), Red Yeast Rice, Gynostemma, Apple Cider Vinegar,… để giảm cholesterol xấu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch, cục máu đông, hỗ trợ kiểm soát tim mạch, huyết áp,…

Tim đập nhanh là một tình trạng phổ biến có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và nguy hiểm. Nếu gặp phải các triệu chứng của nhịp tim nhanh, bạn nên gặp bác sĩ để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bởi vì tim đập nhanh kéo dài sẽ tiến triển thành các tình trạng nghiêm trọng, có thể đe dọa sức khỏe người bệnh.