Ước tính, khoảng 3,8% dân số toàn cầu mắc trầm cảm, 5% là người lớn. Phụ nữ có nguy cơ cao gấp 1,5 lần, đặc biệt phụ nữ mang thai và mới sinh. Hơn 75% người ở các quốc gia thu nhập thấp và trung bình không được điều trị. Các dấu hiệu trầm cảm nhẹ thường bị bỏ qua dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe tâm thần, đặc biệt là tự tử. Cùng ECO Pharma tìm hiểu chủ đề này.
Trầm cảm nhẹ là tình trạng buồn bã, lo âu, mất hứng thú nhưng vẫn có thể duy trì các hoạt động thường ngày như làm việc hoặc học tập. Các triệu chứng thường không quá nghiêm trọng, đôi khi bị lầm tưởng là mệt mỏi hoặc trải qua một ngày tồi tệ.
Mặc dù vậy, nếu các triệu chứng kéo dài hơn hai tuần không thuyên giảm sẽ ảnh hưởng đến tâm trạng, giấc ngủ và chất lượng cuộc sống, làm cho trầm cảm ngày càng nặng hơn. Vì vậy, bạn không nên chủ quan với các triệu chứng trầm cảm nhẹ, cần có biện pháp can thiệp và gặp bác sĩ là cần thiết nếu bệnh tăng nặng. (1)
Trầm cảm nhẹ có nguy hiểm không? Ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống? Theo nghiên cứu thì trầm cảm nhẹ mặc dù không gây ảnh hưởng mạnh mẽ như trầm cảm nặng nhưng vẫn có những tác động đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các dấu hiệu của trầm cảm nhẹ như mệt mỏi, thiếu năng lượng, mất hứng thú với các hoạt động từng yêu thích có thể làm giảm hiệu suất công việc, học tập và ảnh hưởng đến mối quan hệ xã hội.
Một trong những tác động lớn nhất của bệnh là sự suy giảm chất lượng cuộc sống. Người mắc bệnh này thường cảm thấy lo âu, buồn bã, dẫn đến việc tránh giao tiếp xã hội và dần dần tự cô lập. Những ảnh hưởng này nếu kéo dài, người bệnh dễ rơi vào vòng xoáy của sự cô đơn và khiến tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn. (2)
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bệnh có thể làm suy giảm chức năng não bộ, ảnh hưởng đến khả năng tư duy, ghi nhớ và ra quyết định. Điều này không chỉ gây khó khăn trong công việc mà còn làm giảm khả năng tận hưởng cuộc sống. Do đó, cho dù trầm cảm nhẹ không gây nguy hiểm ngay lập tức nhưng vẫn cần được chú ý và can thiệp kịp thời.
Trầm cảm nhẹ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm các yếu tố tâm lý, sinh học và môi trường sống. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến bệnh:
Việc sử dụng chất kích thích như rượu, ma túy, thuốc lá và caffeine quá mức có thể gây ra bệnh trầm cảm nhẹ. Những chất này có thể làm thay đổi cấu trúc và hoạt động của não bộ, gây mất cân bằng hóa học, ảnh hưởng đến tâm trạng và dẫn đến tình trạng bệnh.
Chất kích thích có thể tác động đến việc sản sinh và điều chỉnh các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine – những chất đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát cảm xúc và tâm trạng.
Khi sử dụng chất kích thích quá mức, cơ thể sẽ trở nên phụ thuộc và cần chúng để duy trì sự cân bằng về cảm xúc. Tuy nhiên, việc lạm dụng này có thể gây ra các triệu chứng như lo âu, buồn bã và thiếu năng lượng, tất cả đều là dấu hiệu trầm cảm nhẹ. (3)
Sang chấn tâm lý là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến trầm cảm nhẹ. Những sự kiện căng thẳng như mất người thân, chia tay, gặp vấn đề tài chính hoặc áp lực công việc có thể gây ra sự mất cân bằng về cảm xúc.
Khi đối mặt với các sang chấn tâm lý, cơ thể sẽ tiết ra một lượng lớn cortisol – hormone gây căng thẳng. Việc dư thừa cortisol kéo dài có thể ảnh hưởng đến chức năng của não bộ, đặc biệt là khu vực kiểm soát cảm xúc, dẫn đến dấu hiệu bị bệnh.
Các bệnh lý liên quan đến não bộ như rối loạn nội tiết, rối loạn tuyến giáp, tổn thương não do tai nạn hoặc các bệnh về thần kinh khác có thể là nguyên nhân dẫn đến trầm cảm nhẹ. Sự thay đổi trong cấu trúc và hoạt động của não có thể ảnh hưởng đến khả năng điều chỉnh cảm xúc và phản ứng với các tình huống trong cuộc sống.
Nghiên cứu cho thấy rằng một số rối loạn hóa học trong não như sự thiếu hụt serotonin hoặc dopamine có thể làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh cao. Ngoài ra, các bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh tim mạch cũng có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và gây ra tình trạng bệnh.
Dấu hiệu của trầm cảm nhẹ thường không rõ ràng và dễ bị bỏ qua vì chúng không gây ảnh hưởng nghiêm trọng ngay lập tức. Nhận biết sớm các triệu chứng rất quan trọng giúp can thiệp kịp thời và tránh trầm cảm nặng. Dưới đây là những dấu hiệu của bệnh trầm cảm mà bạn cần chú ý:
Việc chẩn đoán trầm cảm nhẹ thường được thực hiện bởi bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý thông qua các phương pháp đánh giá triệu chứng và các bài kiểm tra tâm lý. Các bước chẩn đoán bao gồm:
Trầm cảm nhẹ có thể xảy ra ở bất kỳ ai, không phân biệt độ tuổi, giới tính hay nghề nghiệp. Tuy nhiên, một số nhóm người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn:
Trầm cảm nhẹ có thể được điều trị hiệu quả thông qua nhiều biện pháp khác nhau, từ việc thay đổi lối sống đến chuyên gia, bác sĩ hỗ trợ. Điều trị trầm cảm nhẹ không chỉ tập trung vào giảm triệu chứng mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống, ngăn ngừa bệnh tiến triển thành trầm cảm nặng hơn. Dưới đây là một số phương pháp điều trị và các biện pháp hỗ trợ:
Nếu có các dấu hiệu của trầm cảm nhẹ kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý. Bác sĩ sẽ tiến hành các bước chẩn đoán và đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp. Liệu pháp hành vi nhận thức (được gọi tắt là “CBT”) thường được sử dụng để điều trị chứng trầm cảm này.
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc chống trầm cảm để điều chỉnh sự mất cân bằng hóa học trong não. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần được giám sát chặt chẽ và tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ và sự phụ thuộc vào thuốc. Kết hợp thuốc với liệu pháp tâm lý cũng mang lại hiệu quả tích cực trong việc cải thiện các triệu chứng trầm cảm nhẹ.
Thay đổi lối sống là một trong những phương pháp quan trọng để cải thiện tình trạng trầm cảm nhẹ. Duy trì các hoạt động thể chất hàng ngày như tập thể dục, yoga, đi bộ, bơi lội giúp tăng cường sản sinh các chất dẫn truyền thần kinh có lợi cho tâm trạng như endorphins. Những hoạt động này còn giúp giảm căng thẳng, lo âu và tạo ra cảm giác hạnh phúc.
Hãy cố gắng tham gia vào các hoạt động xã hội, gặp gỡ bạn bè hoặc thực hiện những sở thích cá nhân để cân bằng cảm xúc. Việc kết nối với những người xung quanh giúp tăng cường sự hỗ trợ tinh thần, giảm cảm giác cô đơn và xây dựng một cuộc sống tích cực hơn.
Giấc ngủ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tâm thần và thể chất, vì vậy bạn cần ngủ đủ 7 – 8 tiếng mỗi đêm và duy trì lịch trình ngủ đều đặn; Tránh sử dụng điện thoại, máy vi tính hoặc xem ti vi ít nhất 30 phút trước khi đi ngủ để não bộ được thư giãn.
Nếu bạn gặp khó khăn trong việc duy trì giấc ngủ, hãy thử tạo ra một không gian ngủ thoải mái, yên tĩnh và tránh sử dụng caffeine vào buổi chiều hoặc tối. Việc ngủ đủ giấc không chỉ giúp tăng cường sức khỏe tổng thể mà còn cải thiện tâm trạng và khả năng đối phó với các tình huống căng thẳng, giúp ngăn ngừa bệnh trầm cảm nhẹ phát triển.
Chế độ ăn uống cũng có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tâm thần. Bổ sung các thực phẩm giàu chất dinh dưỡng như omega-3 (có nhiều trong cá hồi, hạt chia, quả óc chó), các loại vitamin B (như thịt gà, đậu, ngũ cốc nguyên hạt) và chất chống oxy hóa (trong các loại rau quả) sẽ giúp cân bằng hóa học trong não, hỗ trợ điều chỉnh tâm trạng.
Bổ sung các dưỡng chất tốt cho sức khỏe như Lepidium Meyenii, loại thảo dược quý có tác dụng cải thiện sức khỏe phụ nữ, đặc biệt trong việc điều hòa các hormone quan trọng, giúp cân bằng hệ trục Não bộ – Tuyến yên – Buồng trứng, từ đó giúp cải thiện tâm trạng, làm giảm nguy cơ mắc bệnh trầm cảm.
Hãy tránh xa các thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt và các chất kích thích như rượu, cà phê quá mức, vì chúng có thể làm tăng sự bất ổn về cảm xúc và gây ảnh hưởng xấu đến tâm trạng. Một chế độ ăn uống lành mạnh và cân đối sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh, từ đó giảm thiểu nguy cơ mắc trầm cảm nhẹ.
Điều trị bệnh trầm cảm nhẹ thường sử dụng các loại thuốc như thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI), nhưng phương pháp này không phải lúc nào cũng được khuyến khích trừ khi triệu chứng kéo dài hoặc có nguy cơ bệnh trở nên nghiêm trọng. Thuốc đôi khi ít hiệu quả đối với bệnh và có thể gây ra tác dụng phụ như khô miệng, đau đầu, chóng mặt hoặc giảm ham muốn tình dục.
Nhiều người, đặc biệt là người lớn tuổi thường do dự việc dùng thuốc và thay vào đó tìm kiếm các phương pháp tự nhiên hơn. Sử dụng thuốc cần được cân nhắc kỹ lưỡng và theo dõi tình trạng sức khỏe thường xuyên, đồng thời giảm liều từ từ khi kết thúc để tránh tái phát.
Cuộc sống hiện đại nhiều áp lực khiến không ít người rơi vào trạng thái trầm cảm nhẹ nhưng không nhận ra nên không được điều trị. Thông qua việc hiểu rõ bệnh này là gì, nhận biết các dấu hiệu bị trầm cảm nhẹ có thể giúp chúng ta biết cách tự chăm sóc bản thân, chủ động bảo vệ sức khỏe tâm thần cá nhân và những người xung quanh. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp các triệu chứng trầm cảm nhẹ, đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ. Can thiệp sớm giúp tránh trầm cảm nặng hơn làm suy giảm sức khỏe, chất lượng sống, đặc biệt là những hành vi không tự chủ có thể gây hại cho bản thân và người khác.
