Những đốm nâu trên da của trẻ trông giống đồi mồi khiến nhiều người tưởng rằng trẻ em bị đồi mồi. Nhưng thực tế chúng có thể là nốt ruồi chìm, tàn nhang hoặc các đốm sắc tố khác do nắng mặt trời, di truyền hoặc mắc một số bệnh lý. Cùng ECO Pharma tìm hiểu trong bài viết sau đây.
Đồi mồi là những đốm phẳng, sẫm màu, thường xuất hiện ở vùng da phơi nắng lâu năm như mặt, mu bàn tay, vai, cánh tay. Nó đặc trưng bởi sự tích lũy melanin theo thời gian vì vậy sẽ không xảy ra ở trẻ em. Chỉ người trưởng thành từ 40 tuổi mới bị tình trạng này và các nốt sắc tố sẽ mọc nhiều hơn khi về già. (1)
Trẻ em bị đồi mồi là một sự nhầm lẫn với các loại đốm sắc tố khác. Chúng có thể là tàn nhang, tình trạng loang lổ da do bạch biến, quá nhiều nốt ruồi hoặc các nốt sẹo thâm lâu ngày.
Những đốm sắc tố hay bị nhầm lẫn là đồi mồi ở trẻ em có thể do các nguyên nhân sau gây ra:
Trẻ thường dành nhiều thời gian vui chơi ngoài trời nên sẽ tiếp xúc nhiều với tia cực tím từ ánh nắng (UV). Loại tia này kích thích tế bào hắc tố tăng sản xuất melanin, dần dần hình thành các mảng sắc tố sẫm màu giống đồi mồi là tàn nhang. Trẻ em da trắng thường dễ bị tàn nhang hơn các trẻ có da sẫm màu. Ngoài ra, các trẻ thường xuyên hoạt động ngoài trời mà không che chắn và thoa kem chống nắng cũng dễ bị tàn nhang hơn.
Di truyền giữ vai trò quan trọng trong việc hình thành sắc tố da. Nếu trẻ có bố mẹ hoặc ông bà bị tàn nhang, mụn ruồi hoặc có các nốt sắc tố trên da do mắc bệnh lý thì chúng cũng có thể giống vậy.
Nghiên cứu cho thấy có hơn 100 gen liên quan đến màu da và quá trình sản xuất melanin. Gen và hormone điều chỉnh lượng melanin (pheomelanin hoặc eumelanin) mà da tạo ra cũng như cách phân bố chúng. (2)
Trẻ mắc một số bệnh lý như rối loạn nội tiết, bệnh tự miễn, viêm da mãn tính, rối loạn chuyển hóa có các đốm trên da dễ bị nhầm lẫn là bé bị đồi mồi. Các bệnh lý này tác động đến quá trình sản xuất và phân bố melanin trên da hình thành các đốm trông giống đồi mồi.
Ngoài ra, trẻ mắc các rối loạn sắc tố bẩm sinh cũng có các nốt dễ bị lầm tưởng là đồi mồi ở trẻ em. Ví dụ như nhóm bệnh lý giảm sắc tố (bạch tạng da – mắt, hội chứng Hermansky – Pudlak, Chediak – Higashi, Griscelli), nhóm bệnh lý tăng tăng sắc tố (nốt ruồi hắc tố bẩm sinh, lentigo simplex), nhóm hội chứng di truyền (Peutz – Jeghers, Carney, u xơ thần kinh, LEOPARD, Noonan). Chúng đa số là những tổn thương lành tính nhưng một số có thể là ác tính. Vì vậy những nốt mà bạn nghĩ là đồi mồi ở trẻ em thì chưa chắc đã vô hại. Hãy đưa trẻ đi khám da liễu, đặc biệt nếu gia đình có tiền sử ung thư da.
Bởi vì không biết cụ thể các đốm hay bị nhầm với tình trạng trẻ em bị đồi mồi là gì nên không có một mô tả chi tiết nào có thể giúp hình dung chính xác cho tất cả mọi trẻ. Và những dấu hiệu sau đây chỉ mang tính ví dụ và tương đối.
Đa phần các đốm sắc tố trông giống đồi mồi là lành tính và về mặt sức khỏe thì không cần điều trị. Nhưng nếu ba mẹ cảm thấy chúng làm cho con mình không hoàn hảo, có thể tham khảo những cách điều trị sau đây.
Đối với các đốm sắc tố trông giống đồi mồi ở trẻ em, cách tiếp cận đầu tiên là điều trị nguyên nhân gây nên chúng (ví dụ rối loạn nội tiết, bệnh da mãn tính). Nếu tình trạng tăng sắc tố liên quan đến ánh nắng, biện pháp quan trọng nhất vẫn là bôi kem chống nắng cho trẻ em, kết hợp che chắn kỹ khi ra ngoài trời.
Các thuốc bôi làm sáng da như hydroquinone, axit kojic thường đáp ứng tốt với các loại đốm sắc tố nhưng không được khuyến cáo dùng cho trẻ em dưới 12 tuổi. Các trẻ trên 12 tuổi cần phải thăm khám da liễu để dùng theo kê đơn của bác sĩ nhưng cần thận trọng.
Hiệu quả của biện pháp thoa bôi ngoài da một số loại cây lá, quả, thực phẩm theo kinh nghiệm của dân chúng chưa được biết đến nhưng vẫn được áp dụng. Các biện pháp hỗ trợ ngoài da này nên cẩn thận khi dùng cho trẻ em và không bao giờ nên dùng cho trẻ dưới 6 tháng tuổi.
Điều trị công nghệ cao hiếm khi áp dụng cho trẻ nhỏ, chỉ xem xét trong trường hợp đặc biệt và luôn được bác sĩ giám sát chặt chẽ:
Để phòng ngừa các đốm sắc tố trông giống trẻ em bị đồi mồi, ba mẹ có thể tham khảo những gợi ý sau cho con cái mình:
Khi thấy trên da con xuất hiện những đốm nâu bất thường, nhiều phụ huynh lo lắng và đặt ra hàng loạt câu hỏi liên quan như:
Như đã đề cập ngay ở nội dung các phần đầu tiên, trẻ em sẽ không bị đồi mồi. Các đốm sắc tố hay bị nhầm lẫn ở trẻ em có thể là tàn nhang, nốt ruồi, bạch biến. Chúng cũng có thể là các nốt sắc tố khác do một số bệnh lý gây ra.
Các đốm sắc tố trông giống đồi mồi ở trẻ có thể nhạt dần theo thời gian nếu ít tiếp xúc với tia cực tím. Nhưng chúng cũng có thể tồn tại lâu dài, sẫm màu hơn nếu không được điều trị.
Phần lớn các mảng tối màu ở trẻ trông giống đồi mồi là lành tính nhưng không phải tất cả. Vì vậy ba mẹ hãy quan sát kỹ, nếu thấy chúng gồ ghề, bờ không đều, màu sắc không đồng nhất và thay đổi thay thời gian, xung quanh có các mạch máu nhỏ, đôi lúc sưng, ngứa, loét, đau nên nghi ngờ khả năng ung thư và hãy cho con đi khám da liễu ngay.
Bố mẹ nên cho trẻ thăm khám khi các mảng sẫm màu có dấu hiệu bất thường, lan rộng nhanh, gây khó chịu. Việc kiểm tra sớm giúp xác định nguyên nhân chính xác, lựa chọn phương án xử trí an toàn, phù hợp với lứa tuổi. Có thể khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da. Bệnh viện được trang bị hệ thống máy soi da công nghệ cao cùng đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, giúp chẩn đoán chính xác khi nghi ngờ trẻ em bị đồi mồi, phân biệt với các tổn thương da khác và tư vấn phương pháp điều trị, phòng ngừa hiệu quả, an toàn.
Như vậy trẻ em bị đồi mồi là không thể xảy ra. Những đốm sắc tố mà ba mẹ đang nhầm là đồi mồi ở trẻ em có thể là tàn nhang, nốt ruồi, bạch biến hoặc các loại đốm sắc tố khác. Những đốm sắc tố thông thường như tàn nhang, nốt ruồi lành tính thì không cần phải lo lắng nhưng các loại đốm khác thì nên được thăm khám để loại trừ các rủi ro như ung thư da hoặc các bệnh lý khác.
