Viễn thị bẩm sinh là tật khúc xạ có từ khi trẻ chào đời. Đa số trẻ sơ sinh có viễn thị sinh lý và sẽ giảm dần khi mắt phát triển nhưng nếu nhãn cầu không phát triển đủ, tình trạng có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành dễ gây lác và nhược thị nếu không điều chỉnh sớm. Để hiểu rõ tổng quan về bệnh mời bạn đọc cùng ECO Pharma tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Viễn thị bẩm sinh là tình trạng mắt trẻ ngay từ khi mới sinh đã không hội tụ đúng hình ảnh trên võng mạc mà hình ảnh bị rơi ra phía sau. Trẻ có thể nhìn xa tạm rõ nhưng nhìn gần lại mờ, dễ mỏi mắt. Tình trạng này gồm hai dạng chính là viễn thị trục (nhãn cầu ngắn hơn bình thường) và viễn thị khúc xạ (giác mạc quá phẳng hoặc thủy tinh thể không đủ độ cong để bẻ sáng). Một số trẻ có thể gặp cả hai dạng cùng lúc và mức độ viễn thị có thể thay đổi theo sự phát triển của mắt.
Hầu hết trẻ sơ sinh đều bị viễn thị nhẹ và thường tự khỏi khi mắt phát triển. Tuy nhiên nếu nhãn cầu không phát triển đủ, viễn thị có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. Trẻ bị viễn thị nặng có nguy cơ cao mắc thêm các bệnh lý về mắt như nhược thị hoặc lác mắt gây suy giảm thị lực nghiêm trọng. (1) Theo Viện Mắt Quốc gia và Bộ Y tế & Dịch vụ Nhân sinh Mỹ, có khoảng 10% người Mỹ mắc viễn thị trong đó 1/7 là trẻ em. Những trẻ viễn thị bị suy giảm khả năng đọc và thành tích học tập. (2)
Cơ chế gây viễn thị chưa được nghiên cứu đầy đủ tuy nhiên phần lớn liên quan đến cấu trúc mắt bất thường khiến ánh sáng không hội tụ đúng trên võng mạc. Nguyên nhân thường gặp là nhãn cầu ngắn hơn bình thường, giác mạc quá phẳng hoặc thủy tinh thể mỏng làm giảm khả năng bẻ cong ánh sáng.
Ngoài ra yếu tố di truyền từ cha mẹ, bất thường trong thai kỳ, thời thơ ấu hoặc chấn thương mắt cũng góp phần làm tăng nguy cơ. Trẻ có cha mẹ bị viễn thị, trẻ sinh non hoặc nhẹ cân với mắt chưa phát triển đầy đủ dễ mắc viễn thị bẩm sinh. Tình trạng này cũng có thể gặp ở trẻ mắc một số bệnh lý, hội chứng di truyền như Aniridia (không mống mắt), hội chứng Down, hội chứng X mỏng manh, bệnh võng mạc trẻ em liên kết nhiễm sắc thể X…
Khác với người lớn, trẻ nhỏ thường chưa biết mô tả những triệu chứng thị lực gặp phải, trong khi trẻ lớn có thể ít than phiền. Vì vậy phụ huynh cần quan sát các hành vi của chúng để có thể phát hiện sớm dấu hiệu viễn thị. Các biểu hiện phổ biến như:
>>> Xem thêm: Viễn thị bao nhiêu độ là nặng? Mức độ nào cảnh báo đỏ?
Để chẩn đoán, trẻ cần được khám Nhãn khoa. Các loại thăm khám sau sẽ cho biết trẻ mắc phải tật khúc xạ nào và mức độ ra sao.
Viễn thị bẩm sinh có yếu tố di truyền. Một số trẻ có thể tự khỏi viễn thị khi lớn lên nhưng cũng nhiều trẻ khác không may mắn như vậy. Hiện nay chưa có loại thuốc uống hay thuốc nhỏ mắt nào có thể chữa khỏi được viễn thị. Vì vậy mục tiêu của điều trị chủ yếu là can thiệp tại chỗ để trẻ nhìn rõ, cải thiện các triệu chứng khó chịu và phòng ngừa nhược thị.
Do chưa thể phẫu thuật để chữa viễn thị nên các phương pháp điều trị thời thơ ấu thường gồm:
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, trẻ có nguy cơ gặp nhiều biến chứng ảnh hưởng lâu dài đến thị lực và học tập. Hậu quả thường gặp nhất là nhược thị, khi một hoặc cả hai mắt không phát triển thị lực đầy đủ do hình ảnh mờ kéo dài sẽ dẫn đến giảm thị lực vĩnh viễn và khó hồi phục sau này. Trẻ cũng dễ bị lác quy tụ (lé trong), đặc biệt khi nhìn gần khiến mắt mất cân đối, ảnh hưởng thẩm mỹ và khả năng phối hợp hai mắt.
Ngoài ra viễn thị chưa được chỉnh còn gây mỏi mắt, đau đầu, khó tập trung, khiến trẻ kém hứng thú học tập, chậm phát triển kỹ năng nhìn chi tiết và dễ bị đánh giá nhầm là “không chú ý” hay “học kém”. Nếu kéo dài lâu những rối loạn này có thể ảnh hưởng đến sự tự tin và chất lượng sống của trẻ.
Để giúp trẻ bị viễn thị ngay từ khi mới sinh phát triển thị lực tốt và phòng tránh biến chứng, ba mẹ có thể áp dụng một số khuyến nghị chăm sóc mắt như sau:
Khám mắt định kỳ: Nên cho trẻ đi khám mắt từ sớm và tái khám định kỳ 6 tháng – 12 tháng giúp bác sĩ theo dõi sự thay đổi độ viễn thị, điều chỉnh số kính kịp thời và phát hiện sớm nguy cơ nhược thị hoặc lác.
Cho trẻ đeo kính đúng độ: Kính phải được kê đơn sau khi đo khúc xạ đầy đủ (thường có nhỏ thuốc liệt điều tiết). Trẻ cần đeo kính thường xuyên, đặc biệt là khi có lác kèm theo giúp mắt nhìn rõ, cân bằng thị lực và giảm mỏi mắt.
Tạo môi trường học tập với ánh sáng đầy đủ: Chỗ học của trẻ nên có ánh sáng tốt, tránh chói hoặc thiếu sáng. Rèn cho con thói quen ngồi học đúng tư thế và giữ khoảng cách 30cm – 40cm so với mặt bàn hoặc thiết bị điện tử.
Khuyến khích trẻ duy trì các thói quen tốt cho mắt: Dặn dò con thường xuyên nghỉ ngơi sau mỗi 30 phút học tập; ra ngoài trời vui chơi hàng ngày; hướng dẫn chúng tập các bài massage mắt, chớp mắt, chuyển động mắt để thư giãn; Hạn chế sử dụng màn hình điện tử không quá một giờ mỗi ngày đối với trẻ nhỏ và không quá 4 giờ một ngày đối với trẻ lớn; hạn chế càng nhiều càng tốt.
Chế độ dinh dưỡng hỗ trợ mắt: Cho trẻ ăn nhiều các thực phẩm giàu vitamin A (gan, trứng, sữa, rau củ màu cam, xanh đậm); lutein và zeaxanthin (rau lá xanh, ngô, trứng); DHA và omega-3 (cá béo, hạt) trong các bữa ăn hàng ngày. Các thực phẩm này nuôi dưỡng võng mạc, giúp mắt khỏe mạnh.
Bổ sung tinh chất hỗ trợ mắt: Cha mẹ nên chủ động bổ sung các tinh chất hỗ trợ mắt để chuyên biệt cho con từ sớm để bảo vệ tế bào võng mạc và thị lực. Tinh chất Broccophane chiết xuất từ một loại bông cải xanh giàu sulforaphane có khả năng kích thích sản xuất thioredoxin đã được chứng minh hỗ trợ bảo vệ tế bào mắt khỏi tác động của ánh sáng xanh, tia UV và gốc tự do. Sự kết hợp giữa Broccophane Lutein, Zeaxanthin, Bilberry Extract, Vitamin C, Vitamin E, DHA và EPA sẽ hỗ trợ duy trì thị lực khỏe mạnh, giảm mỏi mắt, khô mắt và hỗ trợ điều tiết thị giác.
Để giúp bố mẹ hiểu rõ và chăm sóc trẻ tốt nhất, dưới đây là thông tin tổng hợp các câu hỏi thường gặp về viễn thị ngay từ khi mới sinh kèm lời giải đáp chi tiết.
Viễn thị ngay từ khi mới sinh thường không tăng độ theo thời gian mà có xu hướng giảm nhẹ khi mắt trẻ lớn dần. Tuy nhiên ở trẻ bị viễn thị mức cao thì độ viễn thường ổn định ở mức đó, không giảm nhiều và dễ kéo theo biến chứng như lác hoặc nhược thị nếu không được phát hiện và điều trị sớm.
Trẻ bị viễn thị khi chào đời cần đeo kính sớm nếu độ viễn cao, có lác hoặc giảm thị lực. Đeo kính đúng độ giúp trẻ nhìn rõ, ngăn ngừa nhược thị và giúp hai mắt làm việc cân bằng. Đối với trẻ viễn thị nhẹ, không có triệu chứng, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ thay vì bắt buộc phải đeo kính ngay.
Viễn thị bẩm sinh không thể tự khỏi, nhưng có thể kiểm soát hiệu quả nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Ngay khi nhận thấy dấu hiệu bất thường, bố mẹ nên đưa trẻ đi khám chuyên khoa Mắt để được chẩn đoán, đeo kính đúng độ và theo dõi định kỳ. Trung tâm Mắt công nghệ cao Tâm Anh là đơn vị khám Mắt uy tín có đội ngũ bác sĩ đầu ngành, trang thiết bị hiện đại nhập khẩu từ Mỹ, Đức, Anh… giúp phát hiện sớm, chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả, bảo vệ thị lực lâu dài cho trẻ.
