Virus HPV có hơn 100 chủng khác nhau và có đến hơn 40 chủng gây nên các bệnh ở đường sinh dục với nguy cơ gây ung thư cao. Vậy virus HPV là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa ra sao? Tìm hiểu kỹ hơn qua những chia sẻ dưới đây của các chuyên gia ECO Pharma.
HPV tên đầy đủ Human Papilloma Virus là virus gây u nhú ở người. HPV không phải là một loại virus đơn lẻ mà là một nhóm virus với nhiều chủng. HPV chủ yếu lây qua đường tình dục, thông qua việc tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp qua âm đạo, hậu môn hầu họng… của người bệnh. Trong số 100 chủng HPV có đến hơn 40 chủng HPV có thể gây ra các bệnh về đường sinh dục như: âm hộ, âm đạo, cổ tử cung, dương vật, bìu, trực tràng, hậu môn… và đặc biệt có khoảng 15 chủng có nguy cơ dẫn đến ung thư cổ tử cung, hậu môn, các bộ phận sinh dục khác.
Một số chủng HPV thường gặp và ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh:
Trong hầu hết các trường hợp nhiễm virus HPV, hệ miễn dịch sẽ tạo ra kháng thể giúp chống lại virus HPV. Tuy nhiên, khi nhiễm bệnh, cơ thể sẽ hình hình thành mụn cóc dưới nhiều hình thức khác nhau và tùy thuộc vào loại HPV mắc phải:
Theo các chuyên gia, virus HPV rất phổ biến và ai cũng có thể nhiễm. Tuy nhiên, một số đối tượng có khả năng lây nhiễm HPV cao hơn:
Virus HPV có 3 đường lây nhiễm chính là đường tình dục, thông qua tiếp xúc (dùng chung dụng cụ cắt móng tay, chân, đồ lót, kim bấm sinh thiết) và lây từ mẹ sang con. Trong đó, lây qua đường tình dục là con đường lây truyền phổ biến nhất của virus HPV. Một người bị nhiễm virus HPV vẫn có khả năng lây truyền cho người khác kể cả khi họ không có bất kỳ triệu chứng gì.
Virus HPV có thể tồn tại nhiều năm và âm tần tiến triển, rất khó phát hiện. Việc tiếp xúc lâu dài với các loại virus HPV có thể làm tăng nguy cơ ung thư như ung thư cổ tử cung, hậu môn, hầu họng, dương vật, âm đạo, âm hộ.
Đây là loại ung thư xảy ra ở tế bào lót cổ tử cung. Cổ tử cung được bao phủ bởi một lớp mô mỏng, tạo thành từ các tế bào ở cổ tử cung. Ung thư thường bắt đầu khi các tế bào lót ở cổ tử cung phát triển bất thường, không kiểm soát và lấn át các tế bào thường, tạo thành khối u.
Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ tư ở phụ nữ với khoảng 660.000 ca mới và khoảng 350.000 ca tử vong trong năm 2022. Trong đó, 95% trường hợp ung thư cổ tử cung có sự hiện diện của virus HPV, phổ biến nhất là HPV tuýp 16 và 18. (3)
Loại ung thư này xảy ra ở bề mặt ngoài của cơ quan sinh dục. Hình thái của ung thư âm hộ là khối u hoặc vết loét gây đau, ngứa hoặc không ngứa. Ung thư âm hộ gồm 2 loại: ung thư tế bào vảy âm hộ và u sắc tố âm hộ. Trong đó, HPV 16 và 18 cũng là 2 tác nhân chính gây ung thư này.
Ung thư âm đạo thường là ung thư biểu mô tế bào vảy, xảy ra khi các tế bào trong âm đạo nằm ngoài khả năng kiểm soát của cơ thể. Các tế bào ung thư xâm lấn các mô lân cận, có thể vỡ ra từ một khối u ban đầu, sau đó lan rộng đến các bộ phận khác trong cơ thể.
Hầu hết các trường hợp ung thư hậu môn là ung thư biểu mô tế bào vảy tại vùng bề mặt ống hậu môn. Tuy hiếm gặp hơn các loại ung thư khác nhưng ung thư hậu môn có tỷ lệ tử vong cao, gây ra bởi virus HPV 16 và 18.
Ung thư dương vật bắt nguồn từ các tế bào khác thường, không kiểm soát được ở dương vật, thường bắt đầu từ các tế bào da và có nguy cơ lây lan sang các cơ quan khác. Phơi nhiễm với virus HPV và không cắt bao quy đầu là nguyên nhân chính gây ung thư dương vật. Trong đó có khoảng 30-90% nguyên nhân ung thư dương vật do HPV 16 và 18.
Có đến 70% ca ung thư vòm họng liên quan đến HPV tuýp 16 và 18. Virus HPV có thể lây nhiễm bằng đường miệng do tiếp xúc miệng – bộ phận sinh dục hoặc miệng – miệng, virus HPV có trong chất nhầy hoặc nước bọt của người có virus xâm nhập vào cơ thể người lành thông qua vết loét, vết thương hở trong miệng hoặc cổ.
Nếu có bất kỳ mụn cóc nào trên cơ thể gây khó chịu hoặc đau, bạn nên gặp bác sĩ để được kiểm tra. (4)
Đặc biệt, nữ giới cần tầm soát sàng lọc ung thư cổ tử cung được khuyến nghị theo độ tuổi: Dưới 21 tuổi không cần làm xét nghiệm sàng lọc ung thư cổ tử cung. Bạn nên thực hiện xét nghiệm HPV ở tuổi 25 và tiến hành xét nghiệm lại cách 5 năm/lần cho đến năm 65 tuổi. Tuy nhiên, bạn cũng có thể khám sàng lọc ung thư theo tình trạng sức khỏe và chỉ định của bác sĩ.
Xét nghiệm HPV là xét nghiệm quan trọng giúp phát hiện sớm sự hiện diện của virus HPV. Các xét nghiệm được thực hiện đơn lẻ hoặc kết hợp với các xét nghiệm khác để xác định nguy cơ tiến triển thành ung thư cổ tử cung (5). Một số xét nghiệm HPV phổ biến như:
Đây là xét nghiệm đơn giản, soi cổ tử cung, bác sĩ sẽ lấy dịch âm đạo để tiến hành xét nghiệm. Xét nghiệm này giúp bác sĩ tìm kiếm sự thay đổi trong các tế bào cổ tử cung, để tìm, phát hiện các bất thường của cấu trúc và hình thái như dị sản, loạn sản… để chẩn đoán, phát hiện sớm bệnh.
Đây là xét nghiệm phết tế bào cổ tử cung được cải tiến hơn so với xét nghiệm Pap. Bác sĩ sẽ dùng chổi tế bào để lấy các mẫu tế bào ở khu vực cổ tử cung. Xét nghiệm này dùng để kiểm tra các thay đổi ở tế bào cổ tử cung có thể dẫn đến ung thư.
Xét nghiệm này có giá trị quan trọng trong sàng lọc ung thư cổ tử cung. Xét nghiệm DNA của HPV sử dụng hệ thống máy tách chiết DNA tự động và công nghệ hiện đại để phân tích, xác định sự hiện diện của virus HPV.
Tùy từng trường hợp mà bác sĩ có thể kết hợp xét nghiệm HPV DNA với xét nghiệm Pap Smear hoặc xét nghiệm Thinprep để phát hiện, đánh giá những bất thường có nguy cơ gây ung thư từ sớm.
Để quá trình xét nghiệm chẩn đoán sự hiện diện của virus HPV chính xác, chị em cần ghi nhớ những lưu ý quan trọng sau:
Virus HPV là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh ở đường sinh dục, đặc biệt là ung thư cổ tử cung, ung thư âm hộ, âm đạo, dương vật… với tỷ lệ tử vong cao, do bệnh ít có triệu chứng rõ ràng, khó phát hiện. Do đó, phòng ngừa virus HPV là cách tốt nhất để bảo vệ cơ thể và giảm tỷ lệ mắc bệnh sinh dục. Một số cách phòng ngừa virus HPV bạn có thể tham khảo:
Chủ động tiêm vắc xin phòng virus HPV là một trong những biện pháp đơn giản, thuận tiện và hiệu quả bảo vệ dài lâu. Hiện nay, vắc xin Gardasil và Gardasil 9 (Mỹ) là 2 loại vắc xin có thể phòng ngừa được các bệnh lý ung thư nguy hiểm như: nguy hiểm như ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn, ung thư âm hộ, ung thư âm đạo, ung thư vòm họng, u nhú sinh dục… do virus HPV gây ra.
Hiện nay tiêm vắc xin HPV được mở rộng đối tượng tiêm từ 9-45 tuổi. Bạn hãy đến các trung tâm tiêm chủng uy tín, chất lượng để được tư vấn và tiêm ngừa HPV.
Tầm soát định kỳ là biện pháp đơn giản và hữu hiệu giúp phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ và có phương pháp điều trị ngay từ giai đoạn đầu với tỷ lệ điều trị thành công cao.
Để phòng ngừa lây nhiễm virus HPV và các bệnh tình dục nguy hiểm khác, các cặp đôi cần sử dụng bao cao su khi quan hệ, không quan hệ tình dục với nhiều bạn tình hoặc người có những triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh. Nếu quan hệ tình dục đường hậu môn bạn cũng cần sử dụng bao cao su. Trong trường hợp quan hệ tình dục qua đường miệng, bạn cần sử dụng miếng bảo vệ. Ngoài ra, không được dùng chung đồ lót, khăn tắm với người khác.
Trên thực tế, khoảng 70-90% người nhiễm HPV được hệ thống miễn dịch loại bỏ virus ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, trong một vào trường hợp bác sĩ có thể cân nhắc các phương pháp điều trị để giảm triệu chứng bằng cách loại bỏ mụn có cũng như các tế bào bất thường ở cổ tử cung:
Theo các nghiên cứu có khoảng 70-90% virus HPV có thể được cơ thể đào thải mà không để lại biến chứng. Tuy nhiên cũng có 10-30% virus HPV có thể tiến triển thành các bệnh ung thư nguy hiểm.
Phụ nữ bị nhiễm HPV vẫn có thể mang thai. Virus HPV không gây sảy thai và cũng ít có khả năng ảnh hưởng đến thai kỳ. Tuy nhiên, một số phụ nữ nhiễm HPV mang thai có thể khiến cho diễn tiến bệnh nhanh hơn. Nguyên nhân là do sự thay đổi ở tế bào cổ tử cung nhanh hơn. Những thai phụ có mụn cóc ở bộ phận sinh dục thường sẽ phát triển nhanh hơn và lớn hơn, dễ gây chảy máu và có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh nở
Virus HPV là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh ung thư như ung thư cổ tử cung, ung thư âm hộ/âm đạo, ung thư dương vật, ung thư hậu môn, ung thư vòm họng… Tiêm ngừa vắc xin HPV, quan hệ tình dục an toàn và tầm soát HPV định kỳ là cách phòng ngừa HPV đơn giản và hiệu quả.
