Trẻ em là đối tượng dễ gặp phải tật khúc xạ cận thị bởi chưa biết cách chăm sóc mắt và thường không chia sẻ về tình trạng mắt của mình. Các phụ huynh nên lưu ý những dấu hiệu bị cận thị ở trẻ em dưới đây nhằm phát hiện từ sớm để hỗ trợ kịp thời. Hãy cùng Eco Pharma tìm hiểu những dấu hiệu phổ biến này!
Cận thị ở trẻ em là một tật khúc xạ, chỉ tình trạng các hình ảnh đi vào bên trong mắt của trẻ không được tập trung đúng lên võng mạc mà bị nằm ở phía trước võng mạc. Cận thị làm cho trẻ không nhìn rõ những vật ở xa, tật khúc xạ này phổ biến nhất trong độ tuổi 8 – 12. (1)
Cận thị ở trẻ em sẽ hạn chế tầm nhìn, ảnh hưởng đến hoạt động đọc, viết, khiến trẻ gặp khó khăn khi học tập và tham gia hoạt động ngoại khóa, thể chất. Cận thị cũng cản trở sinh hoạt và ảnh hưởng đến tinh thần của trẻ.
Ngoài ra, cận thị tiến triển làm tăng độ cận và phát triển thêm loạn thị, khiến thị lực càng trở nên kém hơn trong quá trình trưởng thành. Nếu không biết cách bảo vệ mắt, trẻ sẽ tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về mắt như bong võng mạc dịch kính, lác.
Nếu được điều trị đúng cách từ sớm, cận thị có thể được kiểm soát. Do đó, các bậc phụ huynh cần lưu ý quan sát các biểu hiện của con trẻ, kịp thời phát hiện các dấu hiệu bị cận thị ở trẻ em và hỗ trợ đúng cách.
Những nguyên nhân chính gây nên tật khúc xạ cận thị ở trẻ là:
Tật cận thị có thể di truyền nếu có sự bất thường của tế bào trong quá trình hình thành phôi thai, ảnh hưởng đến cấu tạo khúc xạ của nhãn cầu. Do đó, nếu có ba mẹ bị cận, khi chào đời trẻ cũng có thể mắc phải tình trạng này. Tuy nhiên, trong một số trường hợp dù ba mẹ không bị cận thì trẻ vẫn bị cận bẩm sinh không rõ nguyên do.
Những ảnh hưởng từ môi trường xung quanh là nguyên nhân gây ra tình trạng cận thị của trẻ. Việc học tập, đọc sách trong môi trường thiếu ánh sáng hoặc có cường độ ánh sáng quá mạnh có thể dẫn đến cận thị. Ngoài ra, kích thước bàn học không đúng tỷ lệ, quá thấp hoặc quá cao cũng có thể ảnh hưởng đến thị lực của trẻ. (2)
Một trong những nguyên nhân phổ biến gây cận thị hiện nay là việc sử dụng thiết bị điện tử như máy vi tính, tivi, điện thoại quá nhiều, khiến mắt phải điều tiết quá mức và suy yếu. Điều này không chỉ làm giảm thị lực mà còn có thể dẫn đến nhiều vấn đề về mắt khác.
Dưới đây là những dấu hiệu cận thị ở trẻ em, các bậc phụ huynh nên lưu ý để sớm phát hiện tình trạng cận của con em mình.
Trẻ bị cận có thể phản ứng mạnh, nhạy cảm với ánh sáng mặt trời hoặc đèn trong nhà. Bé thường có biểu hiện nheo mắt, thường xuyên lấy tay che mắt hoặc đau đầu, buồn nôn.
Khi bị cận, mắt phải điều tiết nhiều hơn để nhìn rõ vật nên hay bị chảy nước mắt. Phụ huynh nên lưu ý nếu thấy mắt của con thường xuyên bị ướt. (3)
Trẻ bị cận sẽ thường xuyên đưa sách hoặc đồ chơi gần mắt gấp 3 – 4 lần so với bình thường hoặc ngồi gần màn hình khi xem tivi để dễ nhìn rõ hơn. Bạn nên lưu ý giúp trẻ giữ khoảng cách thích hợp giữa mắt và màn hình khi sử dụng các thiết bị điện tử.
Một trong những dấu hiệu bị cận thị ở trẻ em là nhìn các vật ở xa rất khó khiến trẻ có biểu hiện nheo mắt hoặc nghiêng đầu để cố nhìn rõ vật. Nếu phát hiện các dấu hiệu này, bạn cần đưa trẻ đi kiểm tra mắt ngay.
Nếu trẻ có dấu hiệu mỏi mắt, đỏ mắt đó có thể là dấu hiệu của tình trạng cận thị. Phụ huynh hãy giám sát và đảm bảo bé chỉ sử dụng các thiết bị điện tử như tivi, máy vi tính, điện thoại trong thời gian ngắn và để mắt giải lao thường xuyên.
Nếu bạn thấy trẻ thường xuyên nhíu mày hoặc dụi mắt khi tập trung nhìn lâu một vật hoặc nhìn vào vật thể ở xa, đó có thể là dấu hiệu cận thị. Bạn cũng nên chú ý không cho trẻ dụi mắt quá thường xuyên, tránh làm tổn thương giác mạc.
Tình trạng cận thị có thể khiến trẻ khó nhìn thấy chữ trên bảng, phải chép bài từ vở của bạn, ảnh hưởng đến học tập. Bạn nên hỏi thăm trẻ có nhìn rõ chữ khi học trên lớp không và đưa bé đi đo cận nếu thấy kết quả học tập giảm sút bất thường.
Một dấu hiệu bị cận thị ở trẻ em khác là bé thường nhắm một mắt khi đọc sách hoặc xem tivi. Nguyên nhân là thị lực có vấn đề ảnh hưởng đến khả năng phối hợp đồng bộ hai mắt. Đây có thể là biểu hiện của các tật khúc xạ hoặc bệnh rối loạn quy tụ thị lực.
Đối với những trẻ bị cận, việc sử dụng ngón tay để trỏ theo các con chữ trên sách dễ bị sai lệch. Bé cũng có thể cảm thấy khó khăn khi đọc sách ở một khoảng cách tương đối mà không dùng tay trỏ vào các con chữ.
Để kiểm soát tình trạng cận thị ở trẻ, một số phương pháp có thể được áp dụng là:
Đây là loại kính có nhiều vùng tiêu cự khác nhau với phần trung tâm của thấu kính sẽ điều chỉnh để nhìn các vật ở xa được rõ nét hơn, còn phần bên ngoài của thấu kính sẽ làm cho những phần ở tầm nhìn ngoại vi mờ đi, giúp làm chậm sự phát triển của cận thị.
Tuy nhiên, việc sử dụng kính áp tròng có thể dễ gây “xước” và làm tổn thương giác mạc, đặc biệt đối với trẻ em do việc bảo quản và vệ sinh kính không đảm bảo.
Orthokeratology, hay còn gọi là Ortho-K, là kính áp tròng làm phẳng giác mạc, được sử dụng đeo qua đêm để vào ban ngày, tia sáng đi qua giác mạc sẽ rơi chính xác vào võng mạc, giúp điều chỉnh nhìn rõ hơn các vật ở tầm nhìn xa.
Tuy kính Ortho-K chỉ có tác dụng giảm cận thị trong thời gian ngắn nhưng loại kính này có thể làm giảm sự tiến triển của cận thị. Phụ huynh cũng nên lưu ý khi cho con sử dụng kính Ortho-K bởi nó khó sử dụng hơn các loại kính áp tròng thông thường.
Đây là một sản phẩm thuốc nhỏ mắt làm chậm sự tiến triển của cận thị, hạn chế các dấu hiệu cận thị ở trẻ được sử dụng phổ biến ở Mỹ và nhiều nước châu Á khác. Tuy nhiên, loại thuốc kê đơn này chỉ được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ. Một số tác dụng phụ của Atropine là cay, rát, mờ mắt và nhạy cảm với ánh sáng.
Đây là phương pháp được áp dụng phổ biến giúp trẻ nhìn rõ. Kính gọng gây vướng víu khi sử dụng và đòi hỏi trẻ phải thường xuyên đo mắt để làm lại kính mới sau một thời gian.
Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn ngừa cận thị, nhưng phụ huynh vẫn có thể thực hiện một số biện pháp như kiểm tra thị lực định kỳ, giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử của trẻ, khuyến khích bé hoạt động ngoài trời và quan tâm đến các biểu hiện mắt của con có thể giúp phòng ngừa hoặc phát hiện sớm các dấu hiệu bị cận thị ở trẻ em.
Khi trẻ bị cận thị, phụ huynh nên lưu ý thực hiện những điều sau để bảo vệ mắt cho con.
Trẻ nên được kiểm tra thị lực định kỳ 3 – 6 tháng/lần để xác định sự tiến triển của cận thị và các vấn đề khác về mắt có thể mắc phải.
Bổ sung các thực phẩm giàu sulforaphane (broccophane), vitamin A, C, E cùng các khoáng chất như kẽm, selen, kali, beta-carotene, lutein, zeaxanthin có thể giúp hỗ trợ thị lực, chống oxy hóa, tăng cường độ ẩm cho mắt và hỗ trợ phòng ngừa các bệnh lý về thủy tinh thể, võng mạc.
Một số loại thực phẩm nên bổ sung trong bữa ăn hàng ngày cho trẻ là hải sản, cà rốt, khoai lang, quả bơ, cá hồi, trứng, bông cải xanh, hạnh nhân, óc chó.
Bạn nên tạo điều kiện để bé tham gia các hoạt động ngoài trời bởi tia UVB của ánh sáng mặt trời có thể kích thích sự hoạt hóa tế bào trong mắt, làm giảm sự tiến triển của cận thị.
Tuy nhiên, bạn chỉ nên để trẻ tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào sáng sớm hoặc cuối giờ chiều để không bị cháy nắng. Trong các khoảng thời gian còn lại, trẻ cần được đeo kính râm để bảo vệ mắt khi ra ngoài trời.
Ngay cả khi chưa phát hiện các dấu hiệu bị cận thị ở trẻ em, phụ huynh nên quản lý thời gian sử dụng các thiết bị điện tử của trẻ, không để bé xem điện thoại, tivi quá 2 tiếng mỗi ngày.
Ngoài ra sau mỗi 30 – 45 phút, bạn nên khuyến khích bé nhắm mắt nhẹ nhàng để mắt nghỉ ngơi trong 10 giây và lặp lại sau 2 – 5 phút. Bé có thể nhìn vào lá cây giữa những khoảng nghỉ khi dùng thiết bị điện tử, giúp mắt thư giãn và làm dịu mắt.
Phụ huynh nên tạo cho căn phòng, đặc biệt là vị trí học tập của trẻ có đủ ánh sáng, ưu tiên ánh sáng tự nhiên. Ngoài ra, nếu điều kiện phòng không có đủ ánh sáng tự nhiên, bạn nên trang bị các loại đèn bảo vệ mắt chuyên dụng cho bé.
Hãy duy trì thói quen giữ đúng khoảng cách có lợi cho mắt khi bé đọc sách hoặc sử dụng các thiết bị điện tử. Mắt cần cách sách một khoảng 30cm và đặt mắt cách màn hình điện tử 50cm.
Việc ngồi đúng tư thế khi đọc sách hoặc xem tivi, máy vi tính cũng rất quan trọng. Lưu ý không đọc sách trong trạng thái nằm và chỉ đọc sách, học bài ở những nơi đầy đủ ánh sáng. Trẻ nên giữ thẳng cổ và lưng, không cúi đầu và bắt chéo chân khi ngồi vào bàn.
Bạn nên ngăn cản bé dụi mắt vì dễ gây trầy xước làm tổn thương giác mạc. Thay vào đó, nếu trẻ cảm thấy ngứa, cộm, bạn nên hướng dẫn con cách vệ sinh mắt an toàn.
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bị cận thị ở trẻ em, hãy đưa bé đến gặp bác sĩ mắt để được kiểm tra và phát hiện các tật khúc xạ cũng như các bệnh lý về mắt khác. Việc phát hiện và điều trị sớm, kết hợp hướng dẫn trẻ duy trì các thói quen tốt cho mắt sẽ giúp hạn chế sự tiến triển của cận thị, giảm thiểu tác động tiêu cực lâu dài đối với thị lực.
