Gan nhiễm mỡ có mấy loại? Phân loại như thế nào?

Gan nhiễm mỡ ảnh hưởng đến 25% dân số thế giới. Bệnh thường không có biểu hiện rõ rệt, tiến triển âm thầm nhưng gây nhiều biến chứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng con người. ECO Pharma chia sẽ thông tin bệnh gan nhiễm mỡ có mấy loại. Cách phân loại gan nhiễm mỡ và nhận biết sớm các dấu hiệu sẽ hữu ích cho việc lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả.

Bệnh gan nhiễm mỡ có mấy loại?

Gan nhiễm mỡ là tình trạng lượng mỡ thừa tích trữ quá nhiều trong các tế bào mô gan, làm suy giảm chức năng gan. Bệnh kéo dài có thể dẫn đến viêm gan, xơ gan, ung thư gan, thậm chí tử vong.

1. Phân loại gan nhiễm mỡ theo mức độ tổn thương

Để chẩn đoán gan nhiễm mỡ, bác sĩ sẽ áp dụng các phương pháp xét nghiệm máu, siêu âm, hoặc CT, MRI, sinh thiết gan.

Dựa vào mức độ tổn thương, gan nhiễm mỡ chia thành 3 giai đoạn:

• Gan nhiễm mỡ mức độ nhẹ (giai đoạn lành tính), lượng mỡ trong gan từ 5 – 10%, có thể điều chỉnh bằng chế độ sinh hoạt, ăn uống.
• Gan nhiễm mỡ mức độ vừa, lúc này lượng mỡ trong gan đã tăng từ 10 – 30%, kèm theo triệu chứng chuyển biến xấu, chẳng hạn như buồn nôn, khó tiêu, đầy bụng.
• Gan nhiễm mỡ mức độ nặng: Khi lượng mỡ trong gan tăng quá 30%, chức năng gan đã tổn thương trầm trọng và chuyển sang giai đoạn nặng.

2. Phân loại gan nhiễm mỡ theo nguyên nhân

Gan nhiễm mỡ có mấy loại? Dựa theo nguyên nhân và cơ chế gây bệnh, có 2 loại gan nhiễm mỡ: Gan nhiễm mỡ do rượu và gan nhiễm mỡ không do rượu.

2.1 Gan nhiễm mỡ không do rượu

Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD – Non-alcoholic fatty liver disease) là tình trạng chất béo tích tụ trong gan do các rối loạn chuyển hóa, không liên quan đến uống rượu. Nguyên nhân chính của loại gan nhiễm mỡ này là béo phì và tình trạng kháng insulin dẫn đến tăng mỡ máu và đường trong máu, gây tăng tích trữ chất béo trong gan.

Các yếu tố nguy cơ của gan nhiễm mỡ không do rượu bao gồm: béo phì, tiểu đường loại 2, tăng cholesterol hoặc tăng triglycerid, huyết áp cao, suy giáp, suy tuyến yên…

Gan nhiễm mỡ không do rượu gồm hai loại:(1)

• Gan nhiễm mỡ đơn thuần (simple fatty liver): Là dạng bệnh nhẹ nhất của gan nhiễm mỡ không do rượu, trong đó lượng chất béo gia tăng trong gan nhưng chưa gây viêm hoặc tổn thương tế bào gan. Gan nhiễm mỡ đơn thuần thường không có triệu chứng và có thể được ngăn chặn hoặc đẩy lùi bằng cách giảm cân, tập thể dục, thay đổi thói quen ăn uống.
• Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH – non-alcoholic steatohepatitis): Lúc này chất béo tích tụ làm tổn thương và viêm tế bào gan. Một số biến chứng nghiêm trọng mà viêm gan nhiễm mỡ không do rượu gây ra, ví dụ như xơ gan, ung thư gan và suy gan. Triệu chứng của viêm gan nhiễm mỡ không do rượu thường gây đau bụng, mệt mỏi, vàng da và vàng mắt.

Cách chẩn đoán gan nhiễm mỡ không do rượu: xét nghiệm máu, siêu âm bụng, chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI) và sinh thiết gan.

2.2 Gan nhiễm mỡ do rượu

Gan nhiễm mỡ do rượu là tình trạng chất béo tích tụ trong gan do uống rượu bia quá nhiều và quá thường xuyên. Trong quá trình phân hủy rượu, gan tạo ra các chất acetaldehyde, acetyl-CoA, malondialdehyde và các gốc tự do oxy hóa. Các chất này gây ra sự oxy hóa, làm tăng huy động chất béo và giảm đào thải chất béo trong gan. Gan nhiễm mỡ do rượu cũng dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như viêm gan, xơ gan, ung thư gan và suy gan.

Chẩn đoán gan nhiễm mỡ do rượu dựa vào các phương pháp sau: tiền sử uống rượu, xét nghiệm máu, siêu âm bụng, sinh thiết gan. Một số yếu tố khác cũng góp phần làm tăng gan nhiễm mỡ do rượu như di truyền, bệnh mãn tính, tuổi tác, giới tính.(2)

Gan nhiễm mỡ ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?

Ở giai đoạn 1, gan nhiễm mỡ chưa gây tác hại đáng kể cho sức khỏe. Tuy nhiên, khi bước sang giai đoạn 2, đặc biệt là lượng mỡ trong gan chiếm hơn 30% (giai đoạn 3) thì không chỉ tác động đến chức năng gan mà còn ảnh hưởng đến các cơ quan khác.

• Làm suy giảm chức năng gan: Gan là cơ quan có nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể như tổng hợp, chuyển hoá, giải độc, dự trữ các chất. Khi gan bị nhiễm mỡ, các tế bào gan sẽ bị tổn thương, làm giảm khả năng hoạt động. Điều này ảnh hưởng đến sự cân bằng của các chất dinh dưỡng, nước, đường, mỡ, protein, vitamin, khoáng chất trong cơ thể, gây ra các rối loạn về tiêu hóa, chuyển hoá, miễn dịch, nội tiết.
• Gây ra các biến chứng nguy hiểm: Gan nhiễm mỡ nếu không được điều trị sớm và đúng cách có thể tiến triển thành các bệnh lý nghiêm trọng hơn như viêm gan, xơ gan, suy gan, ung thư gan. Các biến chứng này có thể gây ra các triệu chứng như đau bụng, vàng da, vàng mắt, phân bạc màu, tiêu chảy, nôn mửa, chảy máu.
• Làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác: Gan nhiễm mỡ cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác như tim mạch, bệnh động mạch vành, đái tháo đường, bệnh mỡ máu, bệnh gút, bệnh thận, bệnh đường ruột.

Mắc bệnh gan nhiễm mỡ phải làm sao?

Dưới đây là một số biện pháp bạn nên thực hiện nếu mắc bệnh gan nhiễm mỡ.

• Thăm khám định kỳ: Người bệnh nên làm xét nghiệm máu, siêu âm bụng, đo độ đàn hồi gan để kiểm tra tình trạng gan theo khuyến nghị của bác sĩ. Đồng thời ngăn ngừa bệnh béo phì, tiểu đường, tăng mỡ máu, nghiện rượu.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Ăn nhiều rau xanh, hoa quả, thực phẩm giàu protein, chất xơ, vitamin và khoáng chất. Hạn chế các thực phẩm chứa nhiều mỡ động vật, đường, tinh bột, chất bảo quản, phẩm màu. Ngoài ra, tuân thủ ăn đúng giờ, không ăn quá no, không ăn bữa tối quá muộn hoặc trước khi đi ngủ.
• Giảm cân: Tăng cường vận động, tập luyện thể dục thường xuyên, ít nhất 30 phút/ngày, mỗi tuần 5 lần. Chọn bài tập tùy theo sức khỏe và thể trạng của mình: đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe. Đặt mục tiêu giảm cân theo giai đoạn, không áp dụng các phương pháp giảm cân phản khoa học.
• Không uống rượu bia: Rượu bia là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra gan nhiễm mỡ. Rượu bia khi vào cơ thể sẽ làm tăng tích trữ mỡ trong gan, gây tổn thương các tế bào gan, làm suy giảm chức năng gan.
• Tiêm phòng viêm gan B: Viêm gan siêu vi, đặc biệt là viêm gan siêu vi C và B có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ, xơ gan, ung thư gan. Tiêm vắc xin viêm gan B để giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ.
• Giảm căng thẳng: Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng gan nhiễm mỡ. Hãy tìm cách giải tỏa năng lượng tiêu cực bằng phương pháp lành mạnh: thiền, tập yoga, nghe nhạc hoặc làm việc theo sở thích cá nhân.

Trả lời cho câu hỏi gan nhiễm mỡ có mấy loại? Trong quá trình điều trị, việc phân loại gan nhiễm mỡ giúp bác sĩ khoanh vùng nguyên nhân gây bệnh, từ đó đưa ra phương pháp hiệu quả. Người bệnh cũng dựa vào các phân loại này để chủ động kiểm soát đường huyết, lipid máu bằng việc giảm cân, chế độ ăn uống, tập luyện khoa học, ngừng sử dụng rượu bia, ngăn ngừa gan nhiễm mỡ tiến triển xơ gan, ung thư gan.