Giấc ngủ trắng, một thuật ngữ ít được biết đến phản ánh một tình trạng nguy hiểm, đặc biệt nếu xảy ra khi đang lái xe, vận hành máy móc. Cùng ECO Pharma tìm hiểu về vấn đề sức khỏe này trong bài viết sau.
Giấc ngủ trắng không phải là một thuật ngữ y học chính thống. Nó thường được dùng để mô tả tình trạng mất ngủ hoặc ngủ không đủ giấc có thể dẫn đến những cơn buồn ngủ kịch phát, xảy ra đột ngột và mạnh mẽ gây buồn ngủ dữ dội, không thể cưỡng lại ngay cả khi đang làm việc hoặc trong các tình huống đòi hỏi sự tỉnh táo.
Ví dụ như khi xảy ra ở các tài xế, họ cảm thấy buồn ngủ rũ rượi nhưng lý trí, não bộ vẫn ra lệnh phải cố gắng không ngủ. Mặc dù mắt vẫn mở, tay vẫn cầm vô lăng nhưng bộ não rơi vào trạng thái vô thức. Họ chỉ tỉnh lại khi có ai đó cảnh báo, giật mình hoặc có âm thanh lớn. Ở trạng thái này, người lái xe rất dễ gây tai nạn giao thông.
Thuật ngữ này cũng thường được sử dụng để mô tả một triệu chứng của chứng ngủ rũ, một chứng rối loạn giấc ngủ mãn tính. Trong đó người bệnh sẽ cảm thấy buồn ngủ dữ dội vào ban ngày và không thể kiểm soát được. Người bệnh có thể đột nhiên ngủ vào bất cứ thời điểm nào và trong bất kỳ hoạt động nào.(1)
Nguyên nhân gây ra giấc ngủ trắng – những cơn buồn ngủ đột ngột chính là thiếu ngủ kéo dài. Có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra như:
Đối với tài xế, việc sử dụng nước tăng lực để có chứa caffeine, taurine để tỉnh táo có thể gây ra phản ứng phụ như tăng nhịp tim, tạo cảm giác lo lắng, buồn bã, rối loạn giấc ngủ. Nghe các bản nhạc du dương khi lái xe và môi trường bên trong xe kín, thiếu oxy cũng có thể góp phần gây ra giấc ngủ trắng.
Trong trường hợp nếu là một triệu chứng của bệnh ngủ rũ (cần lưu ý rằng nguyên nhân chính xác của chứng ngủ rũ vẫn chưa được biết rõ), người bệnh có thể có nồng độ hypocretin thấp. Đây là một chất hóa học trong não giúp kiểm soát trạng thái tỉnh táo và bước vào giấc ngủ REM. Nguyên nhân chính xác gây ra tình trạng mất tế bào sản xuất hypocretin trong não vẫn chưa được biết rõ. Tuy nhiên các chuyên gia nghi ngờ nguyên nhân là do phản ứng tự miễn dịch (hệ miễn dịch của cơ thể tự tiêu diệt các tế bào của chính nó).
Di truyền cũng có thể đóng một vai trò trong chứng ngủ rũ. Tuy nhiên nguy cơ cha mẹ truyền chứng ngủ rũ này cho con rất thấp, chỉ khoảng 1% đến 2%. Chứng ngủ rũ có thể liên quan đến việc tiếp xúc với cúm H1N1, còn được gọi là cúm lợn.
Giấc ngủ trắng là một giai đoạn ngủ không chủ ý, thường kéo dài rất ngắn, chỉ khoảng 1 đến 15 giây. Giấc ngủ này diễn ra khi một người cố gắng giữ tỉnh táo để chống lại cơn buồn ngủ. Đây là một hiện tượng sinh lý xuất hiện khi cơ thể quá mệt mỏi do thiếu ngủ kéo dài, làm việc quá sức hoặc gặp các vấn đề về sức khỏe, dẫn đến rối loạn thần kinh, khiến cơ thể không thể kiểm soát cơn buồn ngủ một cách bình thường.
Giấc ngủ trắng là một tình trạng nguy hiểm, đặc biệt đối với những người lái xe. Có thể khiến tài xế mất tập trung, phản xạ chậm, đi sai làn đường hoặc không kịp xử lý các tình huống bất ngờ gây ra tai nạn giao thông.
Có thể làm giảm khả năng phán đoán và đưa ra quyết định. Tình trạng này đặc biệt nguy hiểm với những công việc đòi hỏi sự chính xác và an toàn cao như vận hành máy móc, làm việc trên cao, hay trong lĩnh vực y tế.
Cụ thể, khi rơi vào trạng thái giấc ngủ trắng, người lao động không phản ứng kịp thời với các hoạt động trong công việc sẽ gây tai nạn lao động cho chính mình hoặc cho đồng nghiệp. Đặc biệt những người làm trong lĩnh vực y tế dễ gây ra rủi ro cho bệnh nhân nếu xảy ra lúc đang thực hiện phẫu thuật hoặc đang pha thuốc.
Ngoài ra có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như rối loạn tâm thần (lo âu, trầm cảm), suy giảm trí nhớ, hệ miễn dịch suy yếu và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, tiểu đường, đột quỵ.
Để khắc phục giấc ngủ trắng, nâng cao sự tỉnh táo trong ngày, bạn cần cải thiện thời lượng và chất lượng giấc ngủ mỗi đêm. Đặc biệt đối với tài xế, không nên lái xe liên tục hơn 3 giờ đồng hồ để tránh cơ thể kiệt sức và giảm khả năng tập trung. Hãy lên kế hoạch dừng chân tại các điểm nghỉ ngơi để rửa mặt, uống nước, chợp mắt hoặc vận động nhẹ nhàng. Những khoảng nghỉ này không chỉ giúp bạn tỉnh táo hơn mà còn giảm áp lực lên thần kinh, đảm bảo an toàn trong suốt hành trình.
Để phòng ngừa những cơn buồn ngủ quá mức và mất kiểm soát vào ban ngày, bạn cần đảm bảo ngủ đủ 7 – 8 tiếng và nâng cao chất lượng giấc ngủ vào ban đêm bằng một số cách sau:
Giấc ngủ trắng là một vấn đề sức khỏe đáng chú ý trong xã hội hiện đại. Khi áp lực công việc, gánh nặng cuộc sống quá lớn, giấc ngủ ngon bỗng trở thành một điều xa xỉ. Vì vậy, hãy tạo ra những thói quen tốt để có một giấc ngủ ban đêm chất lượng, tránh được những cơn buồn ngủ mạnh mẽ vào ban ngày, ảnh hưởng đến sinh hoạt và cuộc sống.
