Mẹ bị viêm gan B có lây sang con không? Mặc dù đã có biện pháp dự phòng hiệu quả, viêm gan B vẫn lây truyền sang trẻ sơ sinh với tỷ lệ đáng báo động. Ước tính khoảng 90% trẻ nhiễm virus HBV từ mẹ sẽ tiến triển thành viêm gan B mãn tính, trong đó 4 – 10% trường hợp xảy ra dù đã tiêm phòng đúng phác đồ. Cùng ECO Pharma tìm hiểu rõ hơn trong bài viết sau.
Viêm gan B là bệnh truyền nhiễm do virus HBV gây ra, thường lây qua dịch cơ thể như máu, dịch âm đạo, dịch kinh nguyệt và tinh dịch. Trong các con đường lây nhiễm, lây truyền từ mẹ sang con là nguyên nhân chính dẫn đến nhiễm HBV mãn tính ở trẻ.
Lây truyền viêm gan B có thể xảy ra ở nhiều thời điểm khác nhau trong quá trình mang thai, sinh nở và nuôi con:
Mặc dù lây nhiễm HBV trong thời gian mang thai ít gặp hơn so với khi sinh, nguy cơ vẫn tồn tại. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), con đường lây từ mẹ sang con gọi là lây truyền theo chiều dọc. Nếu không có biện pháp dự phòng hiệu quả, tỷ lệ lây từ mẹ sang con sẽ lên đến 90% ở những phụ nữ có tải lượng virus HBV cao hoặc HBeAg dương tính. (1)
Trong quá trình chuyển dạ, nguy cơ lây truyền virus HBV từ mẹ sang con tăng lên nếu thời gian chuyển dạ kéo dài trên 9 giờ. Khi nhau thai bị rò rỉ hoặc có tổn thương do can thiệp bằng dụng cụ, khiến máu mẹ và thai nhi hòa trộn (gây truyền máu vi mô), từ đó làm tăng khả năng virus viêm gan B xâm nhập vào cơ thể trẻ. (2)
Theo các nghiên cứu, việc cho con bú không làm tăng nguy cơ lây truyền nếu trẻ đã được tiêm phòng đầy đủ. Tuy nhiên, nếu mẹ bị nứt đầu vú hoặc chảy máu, cần chú ý vệ sinh, tạm thời ngưng cho bú bên bị tổn thương để tránh khả năng bé tiếp xúc với máu.
Xem thêm: Mẹ bị viêm gan B có nên cho con bú? Lời khuyên hữu ích
Không phải mọi trường hợp mẹ bị nhiễm viêm gan B đều lây cho con. Nguy cơ lây truyền còn phụ thuộc vào các yếu tố:
Mẹ bị viêm gan B có lây sang con không còn phụ thuộc vào thời điểm nhiễm virus. Nếu người mẹ mắc bệnh trong thai kỳ, đặc biệt là ở tam cá nguyệt thứ ba, nguy cơ lây truyền cho thai nhi cao hơn so với những trường hợp đã nhiễm virus trước khi mang thai. Điều này là do ở giai đoạn cuối thai kỳ, nồng độ virus thường tăng nhanh, khả năng lây truyền theo đường máu cao hơn trong lúc sinh.
Tải lượng HBV DNA tức nồng độ virus viêm gan B trong máu là yếu tố then chốt quyết định khả năng lây truyền từ mẹ sang con. Khi tải lượng vượt ngưỡng 200.000 IU/mL, nguy cơ lây nhiễm tăng lên rõ rệt, ngay cả khi trẻ đã được tiêm phòng đầy đủ.
Đối với câu hỏi mẹ bị viêm gan B có lây sang con không, câu trả lời là có nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa hiệu quả nếu thực hiện đúng hướng dẫn của bác sĩ.
Dưới đây là những bước can thiệp quan trọng trong suốt thai kỳ và sau sinh giúp giảm thiểu nguy cơ lây truyền virus HBV cho trẻ:
Xét nghiệm HBsAg nên được thực hiện trong lần khám thai đầu tiên cùng với các xét nghiệm sàng lọc được khuyến nghị khác. Nếu kết quả dương tính, bác sĩ sẽ tiếp tục chỉ định xét nghiệm chuyên sâu như HBV DNA, HBeAg để đánh giá mức độ virus trong máu, từ đó có kế hoạch can thiệp phù hợp.
Lực lượng đặc nhiệm dịch vụ phòng ngừa Mỹ (USPSTF) khuyến nghị xét nghiệm HBsAg ở mọi phụ nữ mang thai bất kể đã xét nghiệm hoặc tiêm vắc xin trước đó tại thời điểm nhập viện hoặc sinh nở. Những phụ nữ không rõ tình trạng HBsAg hoặc có các yếu tố nguy cơ mới hoặc đang tiếp diễn đối với nhiễm HBV nên được sàng lọc lại tại thời điểm sinh nở.
Việc sàng lọc viêm gan B trong thai kỳ góp phần giảm thiểu nguy cơ lây truyền virus HBV ngay từ giai đoạn bào thai. Phụ nữ có thể đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM để được hướng dẫn thực hiện các xét nghiệm cần thiết, gồm HBsAg (kháng nguyên bề mặt), Anti-HBs (kháng thể bảo vệ), HBeAg, Anti-HBe và định lượng HBV-DNA.
Dựa vào kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ đánh giá nguy cơ lây nhiễm từ mẹ sang con, đồng thời xây dựng phác đồ theo dõi thai kỳ phù hợp. Nếu phát hiện tải lượng virus cao hoặc có yếu tố nguy cơ đặc biệt, thai phụ sẽ được tư vấn điều trị hỗ trợ nhằm kiểm soát tốt tình trạng nhiễm HBV, giảm thiểu nguy cơ lây truyền cho thai nhi.
Nếu phụ nữ mang thai có tải lượng virus HBV DNA vượt ngưỡng 200.000 IU/mL, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc kháng virus, thường là Tenofovir disoproxil fumarate (TDF) từ tuần thứ 28 – 32 của thai kỳ. Mục tiêu là ức chế virus, từ đó giảm nguy cơ truyền bệnh sang con. Cả quá trình dùng thuốc cần được bác sĩ chuyên khoa Gan Mật giám sát chặt chẽ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi.
Tiêm chủng là biện pháp phòng ngừa chủ động giúp hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm HBV từ mẹ sang con ngay sau sinh. Đối với những trường hợp mẹ bị viêm gan B có lây sang con không, câu trả lời sẽ phụ thuộc nhiều vào việc trẻ được tiêm phòng đúng thời điểm, đủ liều hay không.
Phác đồ tiêm phòng cho trẻ sơ sinh bao gồm:
Hiện nay, Hệ thống tiêm chủng VNVC là địa chỉ uy tín cung cấp đầy đủ các loại vắc xin viêm gan B chất lượng cao như Engerix B (Bỉ), Heberbiovac (Cuba), Gene Hbvax (Việt Nam), Euvax B (Hàn Quốc)… Tất cả đều được bảo quản trong hệ thống dây chuyền lạnh đạt chuẩn GSP, đảm bảo vắc xin luôn duy trì hiệu lực tối ưu.
Ngoài ra, VNVC còn xây dựng gói tiêm dành cho phụ nữ chuẩn bị mang thai, bao gồm 15 mũi vắc xin giúp phòng ngừa gần 20 bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng cho cả mẹ và bé. Hệ thống hỗ trợ nhắc lịch tiêm tự động, giúp khách hàng chủ động theo dõi, không bỏ sót bất kỳ mũi tiêm nào trong suốt thai kỳ và sau sinh.
Sau khi sinh, cả mẹ và bé đều cần được theo dõi sức khỏe định kỳ.
Tóm lại, mẹ bị viêm gan B có lây sang con không? – Câu trả lời là có, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng cách và tiêm phòng đầy đủ cho trẻ. Việc tầm soát trong thai kỳ, tuân thủ phác đồ điều trị và chủ động theo dõi sức khỏe sinh sản giúp mẹ an tâm, đảm bảo bé chào đời khỏe mạnh, không mang virus HBV.
