Những người gặp vấn đề về giấc ngủ thường tìm đến thuốc ngủ để ngủ ngon. 11 loại thuốc ngủ sau đây có thể hữu ích cho bạn nhưng nên được kê đơn bởi bác sĩ chuyên khoa và thận trọng khi dùng kéo dài.
Thuốc ngủ là loại thuốc điều trị các vấn đề về giấc ngủ (khó ngủ, ngủ không sâu giấc, mất ngủ, thiếu ngủ). Nó còn được dùng như thuốc gây mê trước khi phẫu thuật.
Có thuốc ngủ kê đơn, không kê đơn và dạng thực phẩm chức năng. Thuốc kê đơn cần bác sĩ chuyên khoa chỉ định vì nó có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng. Thuốc không kê đơn có thể dùng mà không cần chỉ định của bác sĩ, nhưng không nên lạm dụng. Các loại bổ trợ dạng thực phẩm chức năng thường chiết xuất tự nhiên, lành tính, không cần kê đơn nhưng nếu được chuyên gia y tế tư vấn, hướng dẫn sẽ an toàn hơn.(1)
Tác dụng chính của thuốc ngủ là an thần và ngủ ngon. Cụ thể:(2)
Thuốc ngủ thường được sản xuất ở 3 dạng: thuốc nước và viên (dùng qua đường uống), thuốc tiêm qua da.
Thuốc ngủ dạng dung dịch không có mùi, vị và dễ uống, nhất là người gặp khó khăn về nuốt như người già, trẻ em, người mắc bệnh vòm họng. Một số loại thuốc ngủ dạng nước phổ biến hiện nay: oxazepam (serax), diazepam (valium), lorazepam (ativan).
Thuốc ngủ dạng viên nén, viên nang hoặc viên sủi phổ biến trên thị trường hiện nay như zolpidem (ambien), eszopiclone (lunesta), zaleplon (sonata).
Thuốc ngủ dạng dung dịch tiêm thường được chỉ định bởi bác sĩ trong trường hợp khẩn cấp, khi người bệnh không thể uống thuốc hoặc cần tác dụng nhanh chóng của thuốc ngủ. Người bệnh lưu ý không nên sử dụng thuốc ngủ dạng tiêm khi đã uống rượu bia, hoặc khi đang lái xe, vận hành máy móc, thực hiện các hoạt động cần sự tập trung cao độ khác.
Các bác sĩ khuyên, thuốc ngủ có thể là con dao hai lưỡi. Đối với thuốc kê đơn người bệnh luôn cần dùng theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Đối với các loại thuốc không kê đơn nên lựa chọn sản phẩm uy tín, chất lượng, kể cả thực phẩm chức năng.
Xem thêm: 1 viên thuốc ngủ có tác dụng bao lâu?
Top 11 loại thuốc giúp ngủ ngon phổ biến trên thị trường hiện nay có thể hữu ích cho những người đang gặp vấn đề về giấc ngủ.
Thuốc seduxen được chỉ định trong các trường hợp mất ngủ, lo âu, căng thẳng, hồi hộp, bồn chồn. Liều dùng thông thường như sau:
Thuốc ngủ seduxen chống chỉ định với các trường hợp mẫn cảm với diazepam hoặc các thành phần khác của thuốc, suy hô hấp nặng, Glôcôm góc đóng, trẻ em dưới 6 tuổi.
Thuốc diazepam là một loại thuốc an thần, tác dụng chính làm giảm lo âu, căng thẳng, kích động, co giật, co cứng cơ và gây ngủ. Đồng thời, thuốc này được dùng trong thời gian ngắn để điều trị hội chứng cai rượu, co giật do sốt cao hoặc động kinh và làm thuốc tiền mê trước khi phẫu thuật. Thuốc diazepam có thể dùng qua đường uống, tiêm bắp, tiêm tĩnh mạch hoặc thụt hậu môn.
Tuy nhiên, nó có thể gây nghiện, tác dụng phụ và tương tác thuốc nếu dùng không đúng cách.
Gamma hydroxybutyric acid (GHB) là một loại thuốc có tác dụng an thần, gây mê và giảm đau. Thuốc được dùng trong y tế để điều trị một số bệnh lý, chẳng hạn như mất ngủ, rối loạn lo âu, động kinh. Thuốc GHB dùng qua đường uống trước khi đi ngủ 30 phút – 1 giờ.
Doxepin (silenor) ngoài tác dụng giúp người bệnh ngủ ngon còn được dùng để điều trị chứng lo âu, trầm cảm. Liều lượng của thuốc phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe và khả năng đáp ứng điều trị của người bệnh. Mỗi ngày uống 1 lần, trước khi ngủ 30 phút.
Một số tác dụng phụ thường gặp như buồn ngủ, khô miệng, chóng mặt, tăng cân, rối loạn tiêu hóa, đau đầu và mệt mỏi. Nếu tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc không biến mất, hãy báo cho bác sĩ biết.
Ketamine HCL được tiêm vào tĩnh mạch hoặc tiêm bắp, dùng trong y tế nhằm mục đích gây mê phẫu thuật, giảm đau và gây tê trong các thủ thuật y tế khác. Thuốc ketamine HCL có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Do đó, người bệnh chỉ nên sử dụng thuốc ketamine HCL khi có chỉ định của bác sĩ.
Thuốc ngủ rotunda chiết xuất từ cây bình vôi có tác dụng gây ngủ, giảm đau cho người dùng. Liều lượng thông thường do bác sĩ chỉ định. Người lớn là 1 – 2 viên/lần x 2 – 3 lần/ngày để an thần, gây ngủ hoặc 2 – 4 viên/lần x 2 – 3 lần/ngày để giảm đau.
Tác dụng phụ của thuốc ngủ rotunda có thể gặp phải như thay đổi điện tim, kích thích vật vã, nhức đầu.
Thuốc ngủ phenobarbital là một loại thuốc có chứa hoạt chất phenobarbital, thuộc nhóm barbiturat, giúp điều trị rối loạn giấc ngủ, lo âu, co giật. Thuốc này có nhiều dạng như viên nén, cồn ngọt, thuốc tiêm và viên con nhộng dùng qua đường uống; tiêm bắp sâu, tiêm tĩnh mạch chậm hoặc đặt trực tràng.
Liều lượng của thuốc phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe, mục đích điều trị và khả năng đáp ứng của người bệnh. Một số tác dụng phụ như buồn ngủ, chóng mặt, nhức đầu, khô miệng, tăng cân, rối loạn tiêu hóa, thay đổi điện tim và nghiện thuốc.
Scopolamine thuộc nhóm alkaloid tropane, được chiết xuất chủ yếu từ cây hyoscyamus niger (cỏ bướu đen) và atropa belladonna (cỏ mắt quỷ). Thuốc này thường được sử dụng để kiểm soát cơn co thắt cơ trơn trong các điều kiện như buồn nôn, nôn mửa do phẫu thuật và các vấn đề liên quan đến đường huyết. Ngoài ra, scopolamine cũng nổi tiếng với tác dụng chống nôn và chống say tàu hỏa, được nhiều thương hiệu nghiên cứu sản xuất.
Liều dùng cho người lớn:
Gardenal là một loại thuốc thuộc nhóm barbiturat, hoạt động bằng cách tăng cường neurotransmitter GABA (axit gamma-aminobutyric), một chất dẫn truyền thần kinh có tác dụng chống kích thích và làm giảm hoạt động của hệ thống thần kinh. Gardenal thường được sử dụng để điều trị các loại co giật, đặc biệt ở trẻ em. Đối với người lớn gặp tình trạng căng thẳng, giấc ngủ không sâu, đây cũng là loại thuốc phù hợp.
Sử dụng thuốc ngủ gardenal cần phải được giám sát chặt chẽ do nó có thể gây ra tình trạng nghiện và giảm hiệu suất của hệ thống thần kinh trung ương.
Thuốc ngủ zopistad 7.5 tác động đặc hiệu lên một loại receptor GABA-A gọi là alpha-1, giúp kích thích tác dụng của neurotransmitter GABA, một chất dẫn truyền thần kinh chống kích thích, tạo điều kiện cho giấc ngủ.
Liều lượng thường được đề xuất là 7.5 mg trước khi đi ngủ. Để tránh tình trạng mệt mỏi vào buổi sáng, người bệnh nên tuân thủ đúng liều lượng và không dùng nhiều hơn mức được chỉ định.
Zaleplon hoạt động bằng cách làm tăng tác dụng của GABA, một chất dẫn truyền thần kinh có tác dụng thư giãn, cải thiện giấc ngủ đối với tình trạng khó đi vào giấc ngủ, ngủ không ngon giấc, hay giật mình giữa đêm.
Zaleplon được bào chế dưới dạng viên nén hòa tan trong miệng, có thể được uống trước khi đi ngủ 20 – 30 phút. Ưu điểm của loại thuốc này là tác dụng nhanh khoảng 30 sau khi uống. Zaleplon được chỉ định để điều trị chứng mất ngủ ngắn hạn, liều lượng kéo dài từ 7 – 10 ngày.
Theo các chuyên gia, thời gian ngủ lý tưởng của người trưởng thành thường kéo dài từ 7 – 8 tiếng và nên ngủ trước 11h đêm. Khi ở trạng thái ngủ ngon, chức năng đào thải độc tố, tái tạo năng lượng của gan và thận sẽ hoạt động tốt nhất. Tuy nhiên, nhiều yếu tố tiêu cực như tuổi tác, tâm lý, bệnh lý, chế độ sinh hoạt, điều kiện môi trường (tiếng ồn, ánh sáng) khiến bạn khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu hoặc gián đoạn. (3)
Nếu các vấn đề về giấc ngủ chỉ là nhất thời, mọi người không cần quá lo lắng vì có thể tự điều chỉnh được. Nhưng nếu nó kéo dài từ 5 – 7 ngày, người bệnh cần đến bệnh viện thăm khám để tìm ra nguyên nhân.
Đối với một số trường hợp sau đây, thuốc giúp ngủ ngon có thể cần thiết:
Mất ngủ liên tục nhiều ngày: Mất ngủ liên tục nhiều ngày là là một dạng rối loạn giấc ngủ, đặc trưng bởi triệu chứng khó đi vào giấc ngủ, thức giấc nhiều lần trong đêm hoặc thức dậy quá sớm vào buổi sáng, kéo dài từ 7 ngày trở lên.
Giấc ngủ chập chờn, không thể ngủ sâu: Giấc ngủ chập chờn, không thể ngủ sâu đặc trưng bởi thời gian ngủ ngắn, thường xuyên thức giấc vào ban đêm, khó ngủ lại sau khi thức giấc và cảm thấy nhức đầu, tinh thần rũ rượi vào ban ngày.
Tác dụng phụ của thuốc là những phản ứng không mong muốn xảy ra trong quá trình dùng thuốc. Điều này có thể xảy ra ở bất kỳ loại thuốc nào, kể cả thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và thuốc ngủ thảo dược. Một số tác dụng phụ gặp phải trên hệ thần kinh (buồn ngủ, chóng mặt, đau đầu, rối loạn tâm thần); trên hệ tiêu hóa (buồn nôn, nôn, tiêu chảy, táo bón); trên hệ hô hấp (khó thở, ho). Nghiêm trọng hơn, nó làm rối loạn nhịp tim, suy tim, thậm chí tử vong. (4)
Tác dụng phụ của thuốc có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, bao gồm:
Nếu bạn gặp tác dụng phụ của thuốc, hãy thông báo cho bác sĩ càng sớm càng tốt. Bác sĩ sẽ giúp bạn xác định nguyên nhân và đưa ra các biện pháp xử lý phù hợp.
Theo chuyên gia y tế, người từ 65 tuổi trở lên cần tránh sử dụng các loại thuốc cải thiện giấc ngủ sinh lý. Bởi vì càng lớn tuổi, chức năng đào thải càng suy yếu khiến thuốc ngủ lưu lại trong cơ thể lâu hơn và gây ra tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe. Một số tác dụng phụ như
Trước khi quyết định dùng thuốc ngủ, người cao tuổi nên được bác sĩ tư vấn, thực hiện một số xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân gây rối loạn giấc ngủ, kê đơn thuốc phù hợp hoặc gợi ý những phương pháp điều trị không cần dùng thuốc.
Lạm dụng thuốc ngủ chẳng những không cải thiện bệnh mà còn gây ra nhiều rủi ro.
Việc tuân thủ các lưu ý khi sử dụng thuốc ngủ sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ gặp tác dụng phụ và nâng cao hiệu quả điều trị. Dưới đây là một số lưu ý khi dùng thuốc ngủ: (5)
Có nhiều nguyên nhân gây ra mất ngủ nhưng tất cả đều xuất phát từ gốc tự do. Đây là các phân tử không ổn định, chúng được sản sinh liên tục trong quá trình chuyển hóa của cơ thể hoặc dưới các tác động từ bên ngoài, chẳng hạn như ô nhiễm môi trường, bức xạ, hút thuốc lá, uống rượu bia. Khi gốc tự do tăng sinh quá mức chúng sẽ tấn công, gây tổn thương tế bào, hệ thống thần kinh của não bộ và hình thành chứng rối loạn giấc ngủ.
Để hỗ trợ cải thiện mất ngủ, cần có giải pháp giúp cơ thể chống gốc tự do, tăng cường máu lên não. Do đó, giải pháp dùng thuốc ngủ ngon chỉ mang lại hiệu quả tức thời, dùng lâu dài không an toàn cho người bệnh. Nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, một số tinh chất thiên nhiên có tác dụng chống oxy hóa, chống gốc tự do hiệu quả.
Các tinh chất thiên nhiên này có thể được sử dụng dưới dạng thực phẩm bổ sung, giúp hỗ trợ cải thiện mất ngủ an toàn, hiệu quả và không gây tác dụng phụ.
Dưới đây là những thắc mắc chung của người bệnh trong quá trình dùng thuốc ngủ. Vậy đâu là quy tắc quan trọng cần nắm rõ?
Hiện nay, người bệnh có thể mua các loại thuốc ngủ không kê đơn ở các hiệu thuốc hoặc nhà thuốc trực tuyến. Tuy nhiên, bạn nên cẩn thận khi mua thuốc ngủ online vì có thể mua phải thuốc giả, thuốc kém chất lượng. Cần kiểm tra kỹ thông tin về nhà thuốc, số đăng ký, chứng chỉ nghề ngành dược. Để mua thuốc ngủ, bạn cần xuất trình kê đơn từ bác sĩ.
Các trường hợp mất ngủ mãn tính hoặc khó chữa thường dùng thuốc ngủ liều cao. Thuốc ngủ liều cao có thể gây nghiện, phụ thuộc thuốc. Khi ngừng sử dụng, người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng cai thuốc như lo lắng, bồn chồn, khó ngủ. Lúc này bạn cần phải tăng liều mới có thể ngủ được.
Thuốc ngủ liều mạnh còn gây buồn ngủ, lơ mơ, giảm khả năng tập trung, chú ý, làm tăng nguy cơ tai nạn giao thông, tai nạn lao động. Ngoài ra, người mắc bệnh lý hô hấp, sử dụng thuốc ngủ liều cao cũng làm giảm nhịp thở.
Một số dị ứng (phát ban, ngứa, sưng, khó thở, nghẹt mũi…) khó tránh khỏi trong quá trình dùng thuốc ngủ. Do một số thành phần trong thuốc ngủ có thể gây dị ứng hoặc bản thân người bệnh có tiền sử dị ứng với các loại thuốc khác. (6)
Dựa vào yếu tố bệnh lý, thành phần dị ứng, bác sĩ sẽ cân nhắc trước khi kê đơn thuốc ngủ cho bạn. Thông thường, người bệnh sẽ bắt đầu với liều lượng thấp và tăng dần nếu có chỉ định. Điều này sẽ giúp bác sĩ xác định được đâu là liều lượng phù hợp mà không gây dị ứng.
Khi dùng thuốc ngủ cùng một lúc với rượu sẽ tăng kích thích hệ thần kinh trung ương, gây ra tương tác thuốc. Nó có thể dẫn đến những tác hại nghiêm trọng như suy hô hấp, nguy cơ ngộ độc cao, thậm chí là tử vong.
Nếu tự ý sử dụng, tăng liều lượng hoặc ngừng thuốc ngủ đột ngột khi chưa có chỉ định của bác sĩ, bạn dễ có nguy cơ nghiện, lờn thuốc ngủ. Lưu ý, thuốc gây ngủ chỉ là biện pháp cải thiện tạm thời, dùng trong thời gian dài khiến cơ thể phụ thuộc vào thuốc và dẫn đến nhiều hệ lụy xấu. (7)
Uống thuốc ngủ khi mang thai không an toàn. Trong quá trình mang thai, phụ nữ khó tìm được tư thế ngủ thoải mái do kích thước vòng bụng lớn, đau lưng. Tuy nhiên, theo Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), phụ nữ mang thai không nên sử dụng bất kỳ loại thuốc ngủ nào, kể cả thuốc ngủ không kê đơn vì các nguy cơ dị tật bẩm sinh. (8)
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, sử dụng thuốc ngủ trong thời kỳ đầu mang thai có thể làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh, chẳng hạn như dị tật tim, não, xương, giảm chỉ số IQ, vàng da do rối loạn chuyển hóa bilirubin sau sinh; tăng nguy cơ sinh non, sinh con nhẹ cân và sinh mổ; tăng nguy cơ mắc hội chứng (SIDS).
Nếu bạn đang mang thai và gặp vấn đề về giấc ngủ, hãy trao đổi với bác sĩ để tìm ra giải pháp an toàn. Bác sĩ có thể giúp bạn xác định nguyên nhân gây mất ngủ và đưa ra các lời khuyên để cải thiện giấc ngủ mà không cần dùng thuốc.
Câu trả lời là không. Cách tốt nhất giúp trẻ dễ đi vào giấc ngủ là thay đổi thói quen sinh hoạt, không nên dùng chất melatonin bổ sung, tránh ăn no sát giờ đi ngủ và không để trẻ tiếp xúc với các thiết bị công nghệ buổi tối. Ngoài ra, cần chú ý liều lượng nếu cho trẻ dùng kháng sinh không kê đơn histamin.
Từ những phân tích trên, có thể thấy thuốc ngủ không thể dùng tùy tiện. Người gặp tình trạng rối loạn giấc ngủ nên tìm hiểu các phương pháp tự nhiên như tập thể dục, thiền, thay đổi thói quen sinh hoạt và ăn uống khoa học. Duy trì một giấc ngủ tự nhiên là tốt nhất giúp bạn khỏe mạnh và hạnh phúc.
