Trái tim người có mấy ngăn? Cấu tạo và chức năng cụ thể

Tim là cơ quan trung tâm của hệ tuần hoàn, hoạt động không ngừng để bơm máu giàu oxy và dưỡng chất đến khắp cơ thể. Được cấu tạo từ mô cơ tim đặc biệt, tim co bóp nhịp nhàng suốt đời, ngay cả khi bạn ngủ. Nhưng tim người có mấy ngăn, mỗi ngăn có vai trò gì trong quá trình lưu thông máu? Để hiểu rõ hơn trong hệ tuần hoàn người tim có mấy ngăn, cùng ECO Pharma tham khảo bài viết sau.

Tim người có mấy ngăn?

Tim người có 4 ngăn là hai tâm nhĩ và hai tâm thất, đóng vai trò quan trọng trong việc bơm máu đi khắp cơ thể. Máu nghèo oxy từ cơ thể đi vào nhĩ phải, sau đó chảy xuống thất phải. Từ đây, máu được bơm vào động mạch phổi để nhận oxy. Sau khi nhận oxy từ quá trình trao đổi khí tại phổi, máu quay trở lại nhĩ trái qua tĩnh mạch phổi, tiếp tục chảy vào thất trái. Cuối cùng, thất trái bơm máu giàu oxy vào động mạch chủ, vận chuyển đến các cơ quan của cơ thể.

Tìm hiểu về cấu tạo của tim người

Tim được cấu tạo từ ba lớp mô cơ chính: (1)

• Màng ngoài tim: Một lớp màng mỏng bảo vệ, bao bọc toàn bộ tim.
• Cơ tim: Lớp cơ dày giúp tim co bóp nhịp nhàng để bơm máu đi khắp cơ thể.
• Nội tâm mạc: Lớp mỏng bên trong, lót các buồng tim và van tim, giúp máu lưu thông trơn tru.

1. Buồng tim

Làm rõ vấn đề tim người có mấy ngăn, tim người chia làm 4 khoang rỗng, ngăn cách bởi vách ngăn tim. Mỗi bên đều có hai buồng tim: (2)

• Tâm nhĩ phải – tâm nhĩ trái sẽ nhận máu từ phổi và cơ thể.
• Tâm thất phải – tâm thất trái bơm máu đến phổi và khắp cơ thể.

Hệ thống tuần hoàn máu giúp tim hoạt động như một “máy bơm kép”, duy trì sự sống cho cơ thể. (3)

Tim người có hai tâm nhĩ và hai tâm thất, phối hợp nhịp nhàng để duy trì tuần hoàn máu.

1.1. Hai tâm nhĩ

Nhĩ phải tiếp nhận máu nghèo oxy từ cơ thể qua tĩnh mạch chủ trên, tĩnh mạch chủ dưới, sau đó đẩy xuống thất phải. Trong khi đó, nhĩ trái nhận máu giàu oxy từ phổi thông qua tĩnh mạch phổi, rồi chuyển xuống thất trái để bơm đi toàn cơ thể. Hai tâm nhĩ hoạt động như bể chứa máu, giúp điều hòa dòng chảy trước khi máu xuống tâm thất, đảm bảo sự liên tục, ổn định của hệ tuần hoàn.

1.2. Hai tâm thất

Thất phải nhận máu từ nhĩ phải, sau đó bơm lên động mạch phổi để đến phổi trao đổi oxy. Ngược lại, thất trái tiếp nhận máu giàu oxy từ nhĩ trái, đẩy máu vào động mạch chủ để cung cấp oxy, dưỡng chất cho toàn bộ cơ thể. Do phải tạo lực đẩy mạnh để bơm máu đi xa, thành cơ của thất trái dày hơn thất phải, giúp tim đảm bảo lưu lượng tuần hoàn hiệu quả.

2. Hệ thống van tim

Ngoài tim của người có mấy ngăn, hệ thống van tim cũng rất quan trọng. Chúng hoạt động như những “cánh cửa một chiều”, kiểm soát dòng chảy của máu, ngăn dòng máu chảy ngược. Có 4 van chính:

• Van ba lá nằm giữa nhĩ phải và thất phải, ngăn máu chảy ngược lên nhĩ phải.
• Van động mạch phổi ở giữa thất phải và động mạch phổi ngăn máu chảy ngược vào thất phải.
• Van hai lá nằm giữa nhĩ trái và thất trái ngăn máu chảy ngược lên nhĩ trái.
• Van động mạch chủ nằm giữa thất trái và động mạch chủ để ngăn máu chảy ngược vào thất trái.

Khi các van tim đóng lại, chúng tạo ra âm thanh mà bác sĩ có thể nghe được bằng ống nghe gọi là tiếng tim.

3. Thành tim

Thành tim có ba lớp chính là màng ngoài tim, cơ tim, nội tâm mạc:

• Cơ tim là lớp quan trọng nhất, giúp tim co bóp liên tục để bơm máu.
• Các cơ nhú nối từ thành tim đến van tim, giúp giữ ổn định van nhĩ thất, ngăn van bị đẩy ngược vào tâm nhĩ khi đóng lại.
• Chorda tendinae (dây chằng van tim) đóng vai trò như những “sợi dây neo”, giữ van tim hoạt động chính xác.

Khi tim co bóp, các cơ nhú siết chặt, kéo căng chorda tendinae, giúp van tim đóng kín, ngăn máu chảy ngược.

4. Hệ thống mạch máu của tim

Tim hoạt động như một máy bơm mạnh mẽ, đẩy máu đi khắp cơ thể thông qua 3 loại mạch máu chính: (4)

• Động mạch: Vận chuyển máu giàu oxy từ tim đến các mô và cơ quan, ngoại trừ động mạch phổi.
• Tĩnh mạch: Đưa máu nghèo oxy từ các mô trở về tim để tiếp tục chu trình tuần hoàn.
• Mao mạch: Đây là những mạch máu nhỏ, nơi diễn ra quá trình trao đổi oxy, dưỡng chất, chất thải giữa máu và mô cơ thể.

Hiểu rõ tim người có mấy ngăn, cơ quan này không chỉ bơm máu cho cơ thể, còn cần hệ thống mạch máu riêng để nuôi dưỡng chính nó. Mạng lưới động mạch vành chạy dọc theo bề mặt tim, cung cấp oxy, dưỡng chất cần thiết để duy trì hoạt động của cơ tim.

Các nhánh chính của hệ động mạch vành bao gồm:

• Động mạch vành trái: Cung cấp máu cho phần lớn thất trái, vách liên thất. Nó được chia thành hai nhánh:
  • Động mạch mũ cung cấp máu cho nhĩ trái, mặt bên và mặt sau của thất trái.
  • Động mạch liên thất trước cấp máu cho phần trước và dưới của thất trái, cũng như mặt trước của vách ngăn tim.
• Động mạch vành phải: Cung cấp máu cho nhĩ phải, thất phải, phần dưới thất trái và mặt sau của vách ngăn tim.

Hệ thống động mạch vành giữ nhiệm vụ quan trọng trong việc duy trì chức năng tim. Nếu động mạch vành bị tắc nghẽn do mảng xơ vữa hoặc cục máu đông, lưu lượng máu đến cơ tim sẽ bị gián đoạn, gây ra nhồi máu cơ tim.

5. Hệ thống dẫn truyền xung điện

Tim co bóp nhịp nhàng nhờ hệ thống dẫn truyền điện tim, gồm:

• Nút xoang là máy tạo nhịp tim tự nhiên, phát xung điện điều khiển nhịp tim.
• Nút nhĩ thất nhận tín hiệu từ nút xoang, điều chỉnh và truyền xuống tâm thất.
• Bó His và mạng lưới Purkinje làm nhiệm vụ dẫn truyền tín hiệu đến tâm thất, kích thích co bóp.

Nhịp tim ở người sẽ thay đổi tùy theo hoạt động thể chất, cảm xúc và trạng thái nghỉ ngơi.

Cơ chế hoạt động của tim người

Tim người có mấy ngăn và cơ chế hoạt động ra sao? Tim hoạt động như một chiếc máy bơm sinh học, co bóp nhịp nhàng để duy trì dòng máu nuôi cơ thể. Cấu tạo tim gồm bốn ngăn, kết hợp với hệ thống van tim để đảm bảo máu luôn chảy theo một chiều nhất định.

Quá trình tuần hoàn diễn ra theo hai chu trình chính:

• Tuần hoàn phổi: Máu nghèo oxy từ cơ thể trở về nhĩ phải qua tĩnh mạch chủ. Sau đó, máu được đẩy xuống thất phải, tiếp tục bơm lên động mạch phổi để đến phổi trao đổi khí. Tại phổi, máu nhận oxy, thải CO₂, trở thành máu giàu oxy.
• Tuần hoàn hệ thống: Máu giàu oxy từ phổi quay về nhĩ trái qua tĩnh mạch phổi. Từ đây, máu chảy xuống thất trái, nơi có thành cơ dày nhất, đảm nhận nhiệm vụ bơm máu mạnh vào động mạch chủ, phân phối đến toàn bộ cơ thể.

Tim duy trì nhịp đập nhờ hệ thống dẫn truyền điện tim, bắt đầu từ nút xoang nhĩ – bộ phát nhịp tự nhiên. Các xung điện này kích thích tim co bóp (tâm thu), giãn nghỉ (tâm trương), giúp điều phối dòng máu chảy nhịp nhàng. Trung bình tim bơm khoảng 5 – 6 lít máu mỗi phút, đảm bảo mọi cơ quan đều được cung cấp năng lượng cần thiết để hoạt động liên tục.

Các bệnh lý liên quan đến 4 buồng tim

Tim gồm bốn ngăn, mỗi ngăn đóng vai trò quan trọng trong quá trình bơm máu. Khi một hoặc nhiều ngăn tim bị tổn thương sẽ phát sinh các bệnh lý tim mạch, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Dưới đây là những bệnh lý thường gặp liên quan đến bốn buồng tim:

• Hẹp van tim: Tình trạng này xảy ra khi một hoặc nhiều van tim (van hai lá, van ba lá, van động mạch chủ, van động mạch phổi) bị thu hẹp, khiến máu khó lưu thông giữa các buồng tim. Lúc này tim phải chịu tải lớn, hoạt động mạnh hơn, lâu dần sẽ gây suy tim.
• Hở van tim: Đây là tình trạng các van tim không đóng kín, làm máu trào ngược giữa các buồng tim thay vì chảy theo một chiều nhất định. Hở van hai lá và van động mạch chủ là hai dạng phổ biến, dễ gây mệt mỏi, khó thở, thậm chí tiến triển thành suy tim nếu không được điều trị kịp thời.
• Rung nhĩ: Dạng rối loạn nhịp tim này xảy ra khi các xung điện trong tâm nhĩ không đồng bộ, khiến tim đập không đều. Tình trạng này làm tăng nguy cơ hình thành huyết khối, nhất là tại nhĩ trái, dễ gây đột quỵ, tắc mạch nếu cục máu đông di chuyển theo dòng máu.
• Suy tim phải: Tình này diễn ra khi thất phải không bơm đủ máu lên phổi, khiến máu bị ứ đọng trong hệ tuần hoàn. Hậu quả là cơ thể bị tụ dịch, gây phù chân, cổ trướng, cảm giác nặng nề, mệt mỏi.
• Cục máu đông (huyết khối): Cục máu đông hình thành trong nhĩ trái thường gặp ở người bị rung nhĩ, hẹp van hai lá. Khi huyết khối di chuyển theo dòng máu sẽ gây tắc động mạch, dẫn đến đột quỵ, nhồi máu cơ tim hoặc tắc mạch phổi.
• Phì đại thất trái: Đây là tình trạng thành cơ thất trái dày lên do tim quá tải trong thời gian dài, thường gặp ở người bị tăng huyết áp, hẹp van động mạch chủ. Khi thất trái bị phì đại, khả năng bơm máu giảm đi, dễ dẫn đến suy tim.
• Nhồi máu cơ tim: Bệnh xảy ra khi động mạch vành bị tắc nghẽn đột ngột, khiến máu không thể đến nuôi cơ tim. Phần cơ tim bị thiếu oxy sẽ hoại tử, gây đau ngực dữ dội, nguy cơ tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Phương pháp chẩn đoán sức khỏe tim mạch

Bên cạnh tim người có bao nhiêu ngăn, chẩn đoán bệnh tim mạch là bước quan trọng giúp phát hiện sớm các vấn đề về tim. Khi đánh giá sức khỏe tim, bác sĩ sẽ thực hiện khám lâm sàng, nghe tim, đồng thời hỏi về triệu chứng, tiền sử bệnh cá nhân và gia đình. (5)

Để có kết quả chính xác hơn, nhiều phương pháp chẩn đoán chuyên sâu được áp dụng như:

• Xét nghiệm máu: Phương pháp này được dùng để kiểm tra các protein tim có thể rò rỉ vào máu khi tim bị tổn thương, thường gặp trong nhồi máu cơ tim. Xét nghiệm CRP độ nhạy cao giúp phát hiện viêm động mạch, trong khi xét nghiệm khác có thể đánh giá mức cholesterol, đường huyết, hỗ trợ xác định nguy cơ bệnh tim mạch.
• Chụp X-quang ngực: Hình ảnh từ X-quang giúp kiểm tra kích thước tim, phát hiện tình trạng tim to, đồng thời đánh giá tình trạng phổi, hỗ trợ chẩn đoán suy tim cùng bệnh phổi liên quan.
• Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG): Đây là phương pháp nhanh chóng, không xâm lấn, ghi lại tín hiệu điện tim, giúp phát hiện rối loạn nhịp tim, tim đập quá nhanh, quá chậm hoặc không đều.
• Theo dõi Holter: Đây là thiết bị điện tâm đồ di động, được đeo liên tục trong 24 giờ, có thể lâu hơn để ghi lại hoạt động điện tim trong sinh hoạt hằng ngày. Phương pháp này giúp phát hiện những rối loạn nhịp tim không xuất hiện trên điện tâm đồ thông thường.
• Siêu âm tim: Ngoài trái tim con người có mấy ngăn, các bác sĩ thường dùng sóng âm để tạo hình ảnh chi tiết về cấu trúc, chuyển động của tim. Siêu âm tim giúp đánh giá dòng chảy máu qua các buồng tim, chức năng van tim, phát hiện hẹp hoặc hở van tim.
• Kiểm tra gắng sức: Thường được thực hiện khi đi bộ trên máy chạy bộ hoặc đạp xe cố định, giúp đánh giá phản ứng của tim khi hoạt động thể chất. Nếu không thể vận động, người bệnh có thể được dùng thuốc để tạo hiệu ứng tương tự khi gắng sức.
• Thông tim: Phương pháp này giúp kiểm tra tình trạng tắc nghẽn động mạch vành. Một ống thông mỏng, dẻo được đưa vào động mạch ở đùi hoặc cổ tay, dẫn đến tim. Bác sĩ sẽ tiêm thuốc cản quang vào động mạch để hình ảnh X-quang hiển thị rõ ràng hệ thống mạch máu của tim.
• Chụp CT tim: Còn gọi là chụp cắt lớp vi tính tim, dùng tia X để tạo hình ảnh chi tiết của tim, mạch máu, hỗ trợ phát hiện mảng xơ vữa động mạch cùng các bệnh lý khác.
• Chụp cộng hưởng từ tim (MRI tim): Dùng từ trường và sóng vô tuyến, giúp tạo ra hình ảnh chi tiết về cấu trúc, chức năng tim, hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý cơ tim, van tim hoặc suy tim.

Mỗi phương pháp chẩn đoán đều có vai trò quan trọng, giúp bạn hiểu rõ hơn vấn đề tim người có mấy ngăn, đánh giá sức khỏe tim mạch. Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường như khó thở, đau ngực, đánh trống ngực, mệt mỏi kéo dài, bạn nên thăm khám sớm để bảo vệ trái tim, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Nên làm gì để tăng sức khỏe tim mạch

Khi đã biết quả tim người có mấy ngăn, tim đóng vai trò quan trọng đảm bảo lưu thông máu để duy trì sự sống. Tuy nhiên, nhiều bệnh lý nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, suy tim có thể phát sinh nếu tim không được chăm sóc đúng cách. Để giữ cho trái tim luôn khỏe mạnh, bạn có thể áp dụng những biện pháp sau:

• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh: Dinh dưỡng hợp lý là nền tảng giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch. Hãy tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá giàu omega-3 (như cá hồi, cá thu), các loại hạt để cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho tim. Đồng thời, hạn chế thực phẩm chứa nhiều muối, đường, chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa có trong đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, vì chúng làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
• Duy trì hoạt động thể chất đều đặn: Vận động thường xuyên giúp tăng cường lưu thông máu, cải thiện sức bền cơ tim, kiểm soát huyết áp. Hãy dành ít nhất 150 phút mỗi tuần cho các bài tập aerobic như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe. Ngoài ra, bạn nên tập thêm các bài tập kháng lực ít nhất 2 lần mỗi tuần để hỗ trợ chức năng bơm máu của tim.
• Giữ cân nặng ở mức hợp lý: Thừa cân, béo phì khiến tim quá tải, gây ra nhiều vấn đề như cao huyết áp, tiểu đường, bệnh mạch vành. Để bảo vệ tim, hãy giữ chỉ số BMI trong khoảng 18.5 – 22.9, duy trì chế độ ăn cân bằng, kết hợp tập luyện thể thao để kiểm soát cân nặng hiệu quả.
• Quản lý căng thẳng: Stress kéo dài có thể làm tăng nhịp tim, huyết áp, ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tim mạch. Bạn có thể thực hành thiền, yoga, hít thở sâu, tham gia các hoạt động thư giãn như đọc sách, nghe nhạc nhẹ,… để giảm căng thẳng, giúp tim đập nhịp nhàng hơn.
• Ngừng hút thuốc, hạn chế rượu bia: Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây xơ vữa động mạch, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Bạn nên bỏ thuốc lá để cải thiện huyết áp, lưu thông máu và chức năng phổi. Bên cạnh đó, hạn chế rượu bia cũng rất cần thiết, không nên uống quá 1 ly mỗi ngày đối với phụ nữ, 2 ly đối với nam giới, tốt hơn hết nên ngừng hẳn để tránh ảnh hưởng xấu đến tim.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra các chỉ số quan trọng như huyết áp, mỡ máu, đường huyết giúp phát hiện sớm những nguy cơ tiềm ẩn của bệnh tim mạch. Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh tim, hãy tham khảo bác sĩ để có kế hoạch kiểm soát sức khỏe phù hợp.
• Ngủ đủ giấc: Bạn nên ngủ đủ 7 – 9 giờ mỗi đêm giúp cơ thể phục hồi, hỗ trợ điều hòa huyết áp, giảm nguy cơ rối loạn nhịp tim. Hãy tạo thói quen ngủ đúng giờ, tránh thức khuya, hạn chế sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ để có giấc ngủ sâu, trọn vẹn.

Ngoài những cách trên, bạn có thể bổ sung tinh chất Policosanol thiên nhiên (GDL-5), chiết xuất từ phấn mía Nam Mỹ để điều hòa hoạt động men HMG-CoA reductase, tăng cường hoạt hóa receptor tế bào, từ đó hỗ trợ giảm cholesterol toàn phần, LDL-C, triglyceride. Nhờ tác dụng này, Policosanol góp phần giảm nguy cơ xơ vữa động mạch, gan nhiễm mỡ và ổn định huyết áp, ngăn ngừa các biến chứng tim mạch do rối loạn mỡ máu gây ra.

Tim người có mấy ngăn? Tim có bốn ngăn, gồm hai tâm nhĩ và hai tâm thất, mỗi ngăn giữ vai trò quan trọng trong quá trình bơm máu, duy trì sự sống. Hiểu rõ cấu tạo, chức năng của tim giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe tim mạch, ngăn ngừa nguy cơ bệnh lý nguy hiểm. Hãy duy trì lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ để trái tim luôn khỏe mạnh và hoạt động hiệu quả.