Uống nấm linh chi có mất ngủ không? Cách sử dụng để có lợi cho sức khỏe

Nấm linh chi được sử dụng làm dược liệu, chế biến món ăn hoặc pha uống để bồi bổ sức khỏe, phòng ngừa bệnh tật. Ngoài những lợi ích, loại nấm này cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ. Uống nấm linh chi có mất ngủ không là một trong những lo ngại thường gặp. Cùng ECO Pharma tìm hiểu ngay sau đây.

Nấm linh chi là gì?

Nấm linh chi (Ganoderma lucidum hay Reishi) là loại nấm lớn, sẫm màu, bề ngoài bóng và có kết cấu giống gỗ; rất phổ biến ở các quốc gia châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản. Loại nấm này có lịch sử lâu đời và nổi tiếng với tác dụng nâng cao sức khỏe, gia tăng tuổi thọ.

Các nền y học cổ truyền châu Á, đặc biệt là Đông y hơn 2000 năm trước đã sử dụng nấm linh chi làm thuốc để bồi bổ, phòng ngừa hoặc chữa bệnh. Nó được gọi dưới các tên tiên thảo, nấm trường thọ, vạn niên nhung. Thảo dược này vị nhạt, tính ấm, lợi về kinh tâm, phế, can, thận, có tác dụng bảo can, giải độc, cường tâm, kiện não, tiêu đờm, lợi niệu, ích vị.

Các nghiên cứu tìm thấy các hợp chất có lợi của nấm linh chi như terpenoid, steroid, phenol, nucleotide và các dẫn xuất, glycoprotein, polysaccharide. Protein của loại nấm này chứa nhiều loại axit amin thiết yếu, đặc biệt giàu lysine và leucine. Trong đó, polysaccharides, peptidoglycans và triterpenes là ba thành phần sinh dược quan trọng, mang lại nhiều lợi ích về mặt sức khỏe như cải thiện hệ miễn dịch, ổn định đường huyết và ngăn ngừa ung thư. (1)

Ngày nay, nhiều sản phẩm thương mại từ nấm linh chi ở nhiều dạng khác nhau, chẳng hạn như bột, thực phẩm bổ sung và trà. Chúng được sản xuất từ các bộ phận khác nhau của nấm, bao gồm sợi nấm, bào tử và quả thể, phục vụ cho các mục đích sức khỏe phổ biến như kiểm soát đường huyết, điều hòa hệ thống miễn dịch, bảo vệ gan, ức chế vi khuẩn, phòng chống ung thư.

Uống nấm linh chi có mất ngủ không?

Theo Dược điển Nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (2000), nấm linh chi có tác dụng bổ khí, an thần, giảm ho và hen suyễn. Thảo dược này được khuyến nghị dùng để điều trị chóng mặt, mất ngủ, hồi hộp và khó thở.

Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra một số hoạt chất của nấm linh chi có tác động có lợi tới hệ thần kinh và giấc ngủ:

Một nghiên cứu năm 2021 tại Trung Quốc đã chỉ ra rằng linh chi phát huy tác dụng dược lý bằng cách tác động đồng thời đến nhiều cơ chế trung ương – ngoại vi, nhờ đó cải thiện chứng mất ngủ. Những thành phần có giá trị cao đối với lợi ích này là beta-sitosterol, adenosine, stellasterol, lucialidde B, ganoderic aldehyde A và axit ganoderic DM. (2)

Một thí nghiệm trên cá thể chuột năm 2022 đã nhận thấy việc sử dụng chiết xuất từ nấm linh chi trong 3 ngày làm kéo dài thời gian ngủ đáng kể. (3)

Những báo cáo này góp phần khẳng định tiềm năng của nấm linh chi trong việc cải thiện rối loạn giấc ngủ. Uống nấm linh chi không gây mất ngủ, ngược lại còn có nhiều bằng chứng cho thấy thành phần trong linh chi hỗ trợ cơ thể nhanh vào giấc và ngủ lâu hơn.

Tác dụng của nấm linh chi đối với giấc ngủ

Nấm linh chi không có tác dụng điều trị chứng rối loạn giấc ngủ, nhưng mang đến một số lợi ích sức khỏe, tạo cảm giác thư giãn, hỗ trợ vào giấc nhanh chóng và ngủ ngon hơn.

• Thúc đẩy giấc ngủ: Uống nấm linh chi giúp tăng cường hệ thống miễn dịch và bảo vệ cơ thể khỏi những tổn thương do gốc tự do gây ra, nhờ đó giảm mệt mỏi, tạo cảm giác thư thái, dễ vào giấc. Đặc biệt phù hợp với những người thường xuyên làm việc, học tập căng thẳng suốt ngày dài.
• Kéo dài thời gian ngủ: Các nhà khoa học đã chỉ ra chiết xuất nấm linh chi làm tăng thời gian ngủ không chuyển động mắt nhanh (NREM) và tổng thời gian ngủ ở chuột. Tác dụng này có liên quan đến khả năng điều chỉnh cytokine (như TNF-α) của các thành phần trong nấm.
• Ngăn ngừa gián đoạn giấc ngủ: Nguyên nhân phổ biến gây gián đoạn giấc ngủ là do lượng đường huyết tăng cao khiến bạn đi vệ sinh nhiều lần giữa đêm. Nấm linh chi cung cấp polysaccharides có đặc tính hạ đường huyết, cho bạn giấc ngủ trọn vẹn.

Cách sử dụng nấm linh chi giúp ngủ ngon

Uống nấm linh chi có mất ngủ không? Nấm linh chi không gây mất ngủ mà còn hỗ trợ thúc đẩy giấc ngủ ngon nếu biết sử dụng đúng cách. Loại nấm này có thể dùng để pha nước uống hoặc chế biến thành món ăn thơm ngon, bồi bổ sức khỏe:

1. Cách nấu nước linh chi

Chuẩn bị:

• 10g nấm linh chi.
• 1 lít nước.

Cách thực hiện:

• Nấm linh chi rửa sạch, thái lát.
• Cho nước và nấm vào nồi, đun sôi rồi vặn nhỏ lửa khoảng 15 phút.
• Đợi đến khi nước chuyển màu và hết vị đắt thì tắt bếp.
• Có thể cho thêm mật ong, táo đỏ, long nhãn,… để thường thức cùng nước linh chi, hỗ trợ giảm căng thẳng, mệt mỏi, giúp ngủ ngon hơn.

2. Chế biến món ăn với nấm linh chi

Chuẩn bị:

• 20g nấm linh chi.
• 10g ngân nhĩ.
• 20g đường phèn.

Cách thực hiện:

• Nấm linh chi xắt nhỏ. Ngân nhĩ ngâm trong nước đến khi nở ra, xắt nhỏ.
• Cho các nguyên liệu vào nồi, đổ nước vào và tiềm khoảng 2 giờ.
• Nêm nếm đường phèn tùy theo khẩu vị.
• Thường xuyên ăn chè linh chi và ngân nhĩ giúp thư giãn tinh thần, ngủ sâu giấc.

Thời điểm sử dụng tốt nhất và liều lượng

Thời điểm tốt nhất uống nước linh chi giúp ngủ ngon là 1 – 2 giờ trước khi đi ngủ để cơ thể thư giãn, làm dịu hệ thần kinh, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ thể nhanh chóng vào giấc.

Uống nấm linh chi với liều lượng phù hợp, mỗi lần khoảng 10g – 25g nấm linh chi nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe và đạt hiệu quả tối ưu.

Tác dụng khác của nấm linh chi đối với sức khỏe

Các tác dụng phổ biến nhất của nấm linh chi được ghi nhận trong Đông y là thanh nhiệt, giải độc, bổ não, an thần, chữa mất ngủ, dưỡng nhan. Ngày nay, các nghiên cứu đã chỉ ra nấm linh chi giàu chất xơ, khoáng chất, vitamin và axit amin, có rất nhiều tác dụng đối với sức khỏe.

Mặc dù có ít bằng chứng nhưng Quỹ Susan G. Komen, một tổ chức từ thiện về ung thư cho rằng nấm linh chi có hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng của bệnh phì đại tuyến tiền liệt, điều trị mất trí nhớ do bệnh Alzheimer, giảm các khối u không phải ung thư ở trực tràng hoặc đại tràng, điều trị tắc nghẽn động mạch, giảm căng thẳng, giảm mệt mỏi do ung thư, điều trị ngộ độc, cải thiện đường huyết ở người bị tiểu đường, chữa loét dạ dày, chữa lành vết loét lạnh và mụn rộp sinh dục, giảm vi-rút papilloma ở người trong miệng. (4)

Điều trị ung thư phổi, giảm mệt mỏi, điều trị say độ cao, điều trị viêm gan B, giảm các triệu chứng hen suyễn và viêm phế quản, chữa bệnh gan, giảm đau do bệnh zona, điều trị các rối loạn về thận, tăng cường hệ thống miễn dịch, điều trị các bệnh nhiễm trùng do vi-rút, chữa khỏi HIV, điều trị hội chứng mệt mỏi mãn tính, điều trị ung thư tuyến tiền liệt, giúp ngủ ngon.

Một trong những tác dụng nổi bật của nấm chi linh được nghiên cứu nhiều nhất gồm:

• Điều hòa hệ miễn dịch: Nấm linh chi hỗ trợ cải thiện hệ miễn dịch nhờ thúc đẩy sự gia tăng tế bào bạch cầu trong cơ thể – đóng vai trò chống lại vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh khác, ngăn ngừa nguy cơ bệnh tật. Các nghiên cứu đã tìm ra hoạt chất germanium trong nấm linh có hoạt tính tăng cường miễn dịch và chống oxy hóa.
• Ngăn ngừa ung thư: Nấm linh chi chứa beta-glucan (β-Glucan) là một polysaccharide (đường phức hợp) có thể ngăn chặn hoặc làm chậm sự phát triển của các khối u. Ngoài ra, thường xuyên uống nấm linh chi giúp kích thích tế bào tiêu diệt tự nhiên (NK) tấn công những tác nhân bất thường trong cơ thể, bao gồm cả tế bào ung thư. Một số nghiên cứu cũng phát hiện ra terpen và germanium trong nấm linh chi có hoạt tính chống khối u, chống ung thư, chống đột biến.
• Giảm căng thẳng, mệt mỏi: Nhờ cung cấp nhiều dưỡng chất có lợi, nấm linh chi có khả năng điều hòa miễn dịch, chống lại những tổn thương do gốc tự do gây ra, nâng cao tinh thần hiệu quả. Ngoài việc uống vào buổi tối trước khi ngủ, uống trà linh chi mỗi buổi sáng trước khi ăn sáng cũng giúp xua tan cảm giác uể oải, cải thiện khả năng tập trung tốt hơn.
• Hỗ trợ thải độc gan: Hoạt chất axit ganoderic trong nấm linh chi có tác dụng giải độc gan, kết hợp cùng polysaccharides thúc đẩy hoạt động của tế bào miễn dịch, ức chế tế bào ác tính. Nhờ đó cải thiện men gan và phục hồi chức năng gan.

Nấm linh chi mang đến nhiều tác động tích cực cho sức khỏe: tốt cho hệ miễn dịch, gan, da,…

• Chống lão hóa da: Các thành phần polysaccharides và axit ganoderic trong chiết xuất nấm linh chi có khả năng chống viêm, chống oxy hóa, thúc đẩy quá trình lành thương trên da nhanh chóng, ngăn ngừa lão hóa và dưỡng trắng da. (5)
• Ổn định đường huyết: Nghiên cứu đã chỉ ra polysaccharides từ nấm linh chi thể hiện hoạt tính hạ đường huyết bằng cách tăng nồng độ insulin và giảm nồng độ đường trong huyết tương ở các cá thể chuột. Nhờ đó loại nấm này có tiềm năng trong việc hỗ trợ tích cực cho người bệnh tiểu đường. Ngoài ra, terpen – một nhóm hợp chất được tìm thấy trong nấm linh chi cũng có hoạt tính chống viêm, chống khối u và hạ lipid máu. (6)

Những lưu ý khi sử dụng nấm linh chi

Nấm linh chi được xem là dược liệu quý cung cấp nhiều dinh dưỡng và an toàn đối với sức khỏe. Tuy nhiên người bệnh cần lưu ý một số vấn đề trong quá trình sử dụng, tránh tác dụng phụ không mong muốn:

1. Tác dụng phụ

Đông y lưu ý, uống nấm linh chi trong thời gian dài có thể gây chóng mặt, khô miệng, ngứa, buồn nôn, đau dạ dày, khó tiêu, chảy máu cam, phát ban.

Các bác sĩ khuyến cáo dùng nấm linh chi liều cao làm tăng nguy cơ chảy máu, đặc biệt là với những người bị rối loạn xuất huyết/đông máu. Ngoài ra, do nấm linh chi có tác dụng giảm huyết áp nên có thể khiến tình trạng huyết áp thấp trở nên nghiêm trọng hơn. Một số báo cáo cũng đã ghi nhận trường hợp dùng nấm linh chi dạng bột trong vòng 1 – 2 tháng gây tổn thương gan. (7)

2. Tương tác thuốc

• Thuốc hạ huyết áp (captopril, enalapril, lisinopril, amlodipine, hydrochlorothiazide): Uống nấm linh chi cùng thuốc hạ huyết áp có nguy cơ làm huyết áp giảm quá thấp.
• Thuốc làm chậm quá trình đông máu (thuốc chống đông máu, thuốc chống kết tập tiểu cầu như aspirin, clopidogrel, warfarin): Dùng nấm linh chi cùng những loại thuốc này có thể tăng nguy cơ bầm tím và chảy máu.

3. Một số lưu ý khác

• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú không nên dùng nấm linh chi khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ.
• Người huyết áp thấp không được khuyến khích dùng nấm linh chi vì có thể làm huyết áp giảm quá thấp, gây chóng mặt, buồn nôn.
• Nấm linh chi trên thị trường có nhiều nguồn gốc khác nhau. Nên chọn nấm từ thương hiệu, nhà sản xuất uy tín, có giấy chứng nhận về chất lượng để đảm bảo an toàn.

Một số phương pháp giúp cải thiện giấc ngủ khác

Để cải thiện giấc ngủ hiệu quả, cần kết hợp uống nấm linh chi cùng nhiều biện pháp khác liên quan đến lối sống, chế độ ăn uống và thói quen ngủ khoa học:

• Xây dựng nhịp sinh học đều đặn: Đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm trong ngày, kể cả ngày nghỉ. Việc này giúp cơ thể xuất hiện phản ứng buồn ngủ vào khung giờ cố định mỗi tối.
• Thư giãn trước khi ngủ: Thực hiện một số hoạt động nhẹ nhàng trước khi ngủ như đọc sách, nghe nhạc, massage, yoga,… giúp thả lỏng tâm trí, chuẩn bị cho giấc ngủ.
• Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất thường xuyên nhằm giải tỏa áp lực và đẩy lùi căng thẳng, từ đó dễ vào giấc hơn. Tuy nhiên không nên vận động quá gần giờ lên giường vì có thể khiến bạn khó ngủ.
• Chế độ ăn trước khi ngủ: Tránh ăn quá no hoặc uống cà phê, rượu sát giờ đi ngủ. Thay vào đó bạn nên ăn bữa nhẹ với thực phẩm dễ tiêu hóa như chuối, sữa.
• Kiểm soát căng thẳng: Giảm stress và áp lực thông qua một số hoạt động như thiền định, hít thở sâu, đi bộ, đạp xe, viết nhật ký, trò chuyện với người thân,… hỗ trợ kiểm soát căng thẳng, tạo điều kiện thuận lợi cho giấc ngủ.
• Bố trí không gian ngủ thoải mái: Đảm bảo phòng đủ tối, yên tĩnh, nhiệt độ thích hợp để cơ thể nhanh chóng vào giấc, hạn chế tỉnh dậy giữa đêm.
• Sử dụng tinh dầu ngủ ngon: Người thường xuyên khó ngủ, mất ngủ có thể dùng một số loại tinh dầu hỗ trợ an thần, ngủ ngon hơn như tinh dầu hoa nhài, tinh dầu cam bergamot, tinh dầu hoa cúc, tinh dầu oải hương.
• Bổ sung tinh chất làm dịu thần kinh: Trải qua nhiều nghiên cứu, các nhà khoa học Mỹ đã khám phá ra những tinh chất thiên nhiên như Blueberry và Ginkgo Biloba có khả năng vượt qua hàng rào máu não, ngăn chặn sự hình thành của các gốc tự do, cải thiện tình trạng đau nửa đầu, suy giảm trí nhớ và mất ngủ.

Uống nấm linh chi có mất ngủ không? Nấm linh chi không gây mất ngủ, ngược lại còn hỗ trợ thúc đẩy giấc ngủ, tuy nhiên cần kết hợp nhiều biện pháp khác để nâng cao hiệu quả. Ngoài ra, bạn có thể bổ sung thực phẩm chứa melatonin như quả anh đào chua, hạnh nhân, trứng gà, sữa giúp ngủ ngon hơn.