Theo một nghiên cứu đăng trên Thư viện y khoa quốc gia Hoa Kỳ (NIH), tỷ lệ viêm khớp gối tăng theo tuổi, từ 33% ở nhóm đối tượng 60 – 70 tuổi lên 43,7% ở người trên 80 tuổi. Một nghiên cứu khác ghi nhận gần 50% người trên 75 tuổi có dấu hiệu thoái hóa khớp gối, với tỷ lệ viêm có triệu chứng dao động từ 9,5 – 32,8%. Những con số này cho thấy viêm khớp gối ở người già là vấn đề phổ biến, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, cần được quan tâm. (1)
Viêm khớp gối là tình trạng sưng viêm, đau nhức, cứng khớp, thường xuất hiện ở người cao tuổi. Đây là nguyên nhân chính làm hạn chế vận động, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Khi về già, sụn khớp dần hao mòn, khiến khớp gối kém linh hoạt, dễ đau nhức và sưng viêm.
Bệnh viêm khớp gối ở người già xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng điểm chung là đều gây viêm, sưng đau, hạn chế vận động. Khi sụn khớp – lớp đệm giúp xương di chuyển trơn tru bị tổn thương, bào mòn, các đầu xương sẽ cọ xát vào nhau, gây viêm, đau nhức.
Viêm khớp gối có thể thuộc dạng thoái hóa hoặc viêm. Thoái hóa khớp xảy ra khi sụn bị hao mòn theo thời gian, trong khi viêm khớp dạng viêm xuất phát từ rối loạn miễn dịch.
Cùng ECO Pharma tìm hiểu cụ thể về nguyên nhân gây viêm khớp gối ở người già qua nội dung sau (2):
Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm vào màng hoạt dịch của khớp, gây viêm kéo dài, sưng đau, phá hủy sụn. Nếu không kiểm soát tốt, có thể gây biến dạng khớp, giảm khả năng vận động, thậm chí dẫn đến tàn phế.
Những đặc điểm thường gặp ở người viêm khớp dạng thấp:
Thoái hóa khớp là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm khớp gối ở người già. Đây là dạng viêm khớp do sụn khớp bị bào mòn theo thời gian, làm các đầu xương cọ xát vào nhau, sinh viêm.
Tuổi tác cao, chấn thương khớp gối trước đó và hội chứng rối loạn chuyển hóa là những yếu tố làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp gối ở người già. Bệnh thường tiến triển chậm, gây đau khi vận động, cứng khớp buổi sáng.
Gout là dạng viêm khớp xảy ra khi nồng độ axit uric trong máu cao, làm tích tụ tinh thể urat trong khớp, gây viêm, đau dữ dội. Mặc dù gout thường ảnh hưởng đến ngón chân cái, nhưng khớp gối cũng là vị trí dễ bị tác động.
Triệu chứng điển hình của viêm khớp gối do gout:
Những chấn thương như gãy xương, tổn thương dây chằng hoặc sụn chêm có thể làm thay đổi cấu trúc khớp gối, gây viêm, thoái hóa sớm.
Viêm khớp sau chấn thương thường xuất hiện vài năm sau khi khớp bị tổn thương, gây đau nhức, hạn chế vận động. Những người từng bị rách dây chằng chéo trước, chấn thương sụn chêm, gãy xương đầu gối có nguy cơ cao mắc viêm khớp gối sớm hơn.
Viêm khớp nhiễm khuẩn xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào khớp gối qua đường máu hoặc từ vết thương hở. Nếu không điều trị kịp thời, tình trạng này có thể phá hủy khớp nhanh chóng, dẫn đến viêm khớp mãn tính.
Người bệnh viêm khớp nhiễm khuẩn sẽ có các triệu chứng như đau khớp dữ dội, sưng đỏ, nóng; sốt cao, ớn lạnh; giảm khả năng vận động do sưng viêm nặng. Người có hệ miễn dịch yếu, mắc tiểu đường, từng phẫu thuật khớp có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Bệnh viêm khớp gối ở người già bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như:
Khi lớn tuổi, sụn khớp gối bị bào mòn, lượng collagen và proteoglycan – hai thành phần quan trọng giúp duy trì sự bền vững, trơn tru của sụn giảm dần. Khi sụn mỏng, khả năng hấp thụ lực tác động kém đi, khiến các đầu xương cọ xát vào nhau, gây đau nhức, viêm nhiễm.
Nghiên cứu cho thấy, nếu trong gia đình có người mắc viêm khớp gối, nguy cơ mắc bệnh ở thế hệ sau sẽ cao hơn. Điều này có thể do ảnh hưởng của yếu tố di truyền lên cấu trúc sụn, độ dày hoặc khả năng phục hồi của sụn khớp. Người có nền tảng di truyền dễ bị viêm khớp gối khởi phát sớm, tiến triển nhanh hơn.3.
Phụ nữ có nguy cơ mắc viêm khớp gối cao hơn nam giới, nhất là sau thời kỳ mãn kinh. Nguyên nhân chủ yếu do hormone estrogen giúp bảo vệ sụn khớp suy giảm. Ngoài ra, cấu trúc khớp của nữ thường yếu hơn nam, cùng với sự khác biệt về phân bố trọng lượng cơ thể, khiến khớp gối dễ bị tổn thương.
Những chấn thương như gãy xương gần khớp gối, rách dây chằng, tổn thương sụn chêm, trật khớp dễ làm thay đổi cấu trúc khớp. Dù tổn thương đã lành, phân bố lực lên khớp vẫn bị ảnh hưởng, khiến một số vùng sụn chịu tải lớn hơn, bào mòn nhanh chóng, gây viêm, đau nhức kéo dài.
Thừa cân khiến khớp gối chịu áp lực lớn hơn mức bình thường. Mỗi kg cân nặng dư sẽ tạo áp lực lên khớp gối gấp 4 lần khi vận động. Người béo phì có nguy cơ mắc viêm khớp gối cao gấp 2 – 4 lần so với người có cân nặng hợp lý. Ngoài ra, mô mỡ còn kích thích sản sinh cytokine gây viêm, làm bệnh tình nặng hơn.
Ít vận động khiến khớp gối yếu đi, làm giảm khả năng sản sinh dịch khớp, khiến sụn khớp dễ bị thoái hóa hơn. Theo đó, tập luyện sai tư thế, vận động quá mức, nhất là với các bài tập tác động mạnh lên khớp như nhảy cao, chạy đường dài dễ khiến khớp gối bị tổn thương. Một số nghề nghiệp yêu cầu đứng lâu, leo cầu thang nhiều, quỳ gối thường xuyên cũng làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp.
Một số bệnh lý có thể làm tăng nguy cơ mắc viêm khớp gối hoặc khiến bệnh nặng hơn:
Dưới đây là những triệu chứng thường thấy của viêm khớp gối ở người già:
Các cơn đau thường âm ỉ, tăng dần khi vận động, nhất là khi đi bộ, leo cầu thang, mang vác vật nặng. Trong một số trường hợp, người bệnh sẽ cảm thấy đau nhói đột ngột khi thay đổi tư thế, thực hiện hành động mạnh.
Cảm giác cứng khớp thường xuất hiện vào buổi sáng hoặc sau một khoảng thời gian không vận động. Người bệnh thường mất vài phút đến vài chục phút để khớp gối linh hoạt trở lại. Tình trạng cứng khớp cũng sẽ xảy ra khi ngồi, nằm lâu mà không thay đổi tư thế.
Viêm khớp gối làm giảm phạm vi cử động, khiến người bệnh gặp khó khăn khi đi lại, leo cầu thang, đứng lên ngồi xuống. Để tránh đau, nhiều người có xu hướng đi khập khiễng, lâu dần ảnh hưởng đến tư thế, dáng đi.
Tình trạng viêm làm tụ dịch khớp, khiến khớp gối sưng to hơn bình thường. Khi sờ vào, vùng khớp sẽ nóng và nhạy cảm, thậm chí là đỏ lên.
Trong giai đoạn nặng, viêm khớp gối khiến khớp bị biến dạng, gây cong chân, đầu gối mất ổn định. Người bệnh dễ bị trật khớp, có cảm giác yếu khớp, khó kiểm soát.
Triệu chứng của viêm khớp gối ở người già có thể khác nhau tùy vào mức độ tổn thương khớp.
Viêm khớp gối ở người già là bệnh phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Bệnh lý này liên quan đến sự thoái hóa sụn khớp, gây đau, sưng viêm, cứng khớp. Nếu không được kiểm soát kịp thời, viêm khớp gối ngoài hạn chế khả năng vận động, còn làm tăng nguy cơ té ngã, tàn tật, thậm chí tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm lý.
Bài liên quan: Viêm khớp gối có nguy hiểm không?
Viêm khớp gối ngoài gây đau nhức khó chịu, còn tác động đến sức khỏe của người cao tuổi:
Đau, cứng khớp khiến người bệnh gặp khó khăn trong các hoạt động thường ngày. Bệnh còn làm giảm sự linh hoạt của khớp, khiến người bệnh lười vận động, cơ bắp yếu dần, lâu ngày dẫn đến tình trạng teo cơ.
Cơn đau do viêm khớp gối thường âm ỉ, kéo dài, ảnh hưởng đến cả giấc ngủ, tinh thần của người bệnh. Đau nhức liên tục gây căng thẳng, lo âu, thậm chí dẫn đến trầm cảm do cảm giác bất lực khi vận động trở nên khó khăn.
Khớp gối bị viêm khiến cơ thể mất thăng bằng, kém linh hoạt khi di chuyển. Điều này làm tăng nguy cơ té ngã – nguyên nhân hàng đầu gây chấn thương nghiêm trọng ở người già như gãy xương hông, chấn thương đầu.
Theo nghiên cứu năm 2015 của Arthritis Care & Research (Mỹ), những người bị đau ở một khớp dưới (đầu gối hoặc hông) có nguy cơ té ngã cao hơn 53%. Nếu viêm ảnh hưởng đến hai khớp, nguy cơ tăng lên 74%, khi có từ 3 – 4 khớp bị đau, khả năng té ngã tới 85%. (3)
Trong những trường hợp nghiêm trọng, viêm khớp gối có thể dẫn đến tàn tật vĩnh viễn. Nếu bệnh không được kiểm soát tốt, người bệnh phải phụ thuộc vào gậy, khung tập đi, xe lăn để di chuyển. Việc mất khả năng tự chủ trong vận động ảnh hưởng lớn đến tinh thần, khiến người cao tuổi cảm thấy bất lực, cô lập, giảm chất lượng cuộc sống.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, người lớn tuổi bị mất khả năng vận động có nguy cơ mắc các bệnh lý khác cao hơn, tỷ lệ nhập viện tăng, tuổi thọ giảm. (4)
Người cao tuổi mắc viêm khớp gối nên thăm khám bác sĩ nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:
Chẩn đoán bệnh viêm khớp gối ở người già cần kết hợp giữa thăm khám lâm sàng, kiểm tra hình ảnh, xét nghiệm cận lâm sàng.
Bác sĩ sẽ kiểm tra trực tiếp khớp gối để đánh giá mức độ đau, sưng đỏ, phạm vi cử động. Đồng thời, kiểm tra tình trạng cứng, biến dạng khớp, các dấu hiệu mất ổn định trong vận động. Những triệu chứng này giúp xác định mức độ ảnh hưởng của viêm khớp gối, hướng đến các phương pháp chẩn đoán tiếp theo.
.Để đánh giá chi tiết tổn thương khớp, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm hình ảnh sau:
Các xét nghiệm cận lâm sàng thường giúp phân biệt viêm khớp gối do thoái hóa với các nguyên nhân khác như viêm khớp dạng thấp hay nhiễm trùng khớp:
Mục tiêu điều trị bệnh viêm khớp gối ở người già là giảm đau, giảm viêm, cải thiện chức năng khớp, duy trì vận động cho người bệnh. Dưới đây là các phương pháp chữa trị phổ biến:
1. Điều trị không dùng thuốc
Phương pháp bảo tồn thường được ưu tiên nhằm kiểm soát triệu chứng mà không cần dùng thuốc, giúp duy trì sự linh hoạt của khớp gối.
Một số loại thuốc có thể giúp giảm đau và giảm viêm như:
Khi thuốc uống không đủ hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định tiêm khớp gối để giảm đau, cải thiện vận động:
Khi các phương pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả, phẫu thuật có thể là lựa chọn cuối cùng để cải thiện chức năng khớp gối.
Bệnh viêm khớp gối ở người già có thể phòng ngừa, làm chậm tiến triển bằng cách duy trì lối sống lành mạnh, áp dụng chế độ dinh dưỡng hợp lý, thực hiện các biện pháp bảo vệ khớp gối.
Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên khớp gối, thúc đẩy quá trình thoái hóa sụn, khiến bệnh tiến triển nhanh hơn. Giảm cân giúp giảm đau, cải thiện chức năng khớp. Để kiểm soát cân nặng hiệu quả, bạn nên áp dụng chế độ ăn uống cân bằng, ưu tiên rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt, nước có ga. Kết hợp với tập thể dục thường xuyên để đốt calo, giữ trọng lượng cơ thể ổn định.
Thường xuyên vận động có thể giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp quanh khớp, cải thiện độ linh hoạt, giảm nguy cơ cứng khớp. Các bài tập phù hợp gồm đi bộ, bơi lội, đạp xe giúp tăng sức bền, giảm áp lực lên khớp. Bên cạnh đó, bài tập tăng cường cơ như squat nhẹ, nâng tạ nhỏ giúp hỗ trợ và ổn định khớp gối tốt hơn. Ngoài ra, yoga giúp cải thiện sự dẻo dai, giảm căng thẳng cho khớp, hỗ trợ vận động linh hoạt hơn. Người cao tuổi nên tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần để duy trì sức khỏe xương khớp. Tuy nhiên, trước khi bắt đầu, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn bài tập phù hợp với tình trạng sức khỏe.
Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ xương khớp. Một chế độ ăn khoa học cần đảm bảo:
Ngoài ra, người cao tuổi có thể bổ sung thêm các tinh chất thiên nhiên như Eggshell Membrane, Collagen Type 2 không biến tính, Collagen Peptide thủy phân, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate… để kiểm soát và giảm hoạt động của các yếu tố gây viêm TNF-α, interleukin 1, interleukin 6, interferon gamma. Từ đó hạn chế tình trạng viêm tiến triển, ngăn ngừa tổn thương nghiêm trọng tại khớp gối. Đặc biệt, Collagen Peptide thủy phân có khả năng thẩm thấu sâu vào mô liên kết, kích thích sản sinh Aggrecan và Collagen – hai thành phần quan trọng của sụn khớp, giúp tái tạo sụn, xương dưới sụn, phục hồi tổn thương hiệu quả.
Chấn thương sẽ đẩy nhanh quá trình thoái hóa, làm tăng nguy cơ viêm khớp gối. Để phòng tránh, bạn cần:
Nếu khớp gối có dấu hiệu đau nhức, sưng, hãy dùng gậy chống, đai bảo vệ hoặc giày chỉnh hình để giảm tải áp lực lên khớp, hỗ trợ đi lại dễ dàng, hạn chế tổn thương. Nếu gặp khó khăn trong di chuyển, bạn nên trao đổi với bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn dụng cụ phù hợp.
Ngoài việc tập luyện đều đặn, ăn uống hợp lý, bạn có thể áp dụng thêm một số biện pháp giúp bảo vệ khớp gối lâu dài:
Việc thăm khám và điều trị sớm bệnh viêm khớp gối ở người già giúp kiểm soát cơn đau, duy trì chức năng khớp, ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là một số địa chỉ uy tín tại TP.HCM chuyên chẩn đoán, điều trị viêm khớp gối.
Khoa Nội Cơ Xương Khớp và Chấn Thương Chỉnh Hình, Bệnh viện Chợ Rẫy không chỉ có đội ngũ y bác sĩ chuyên khoa nhiều năm kinh nghiệm, còn sở hữu hệ thống chẩn đoán hình ảnh tiên tiến như MRI, CT, X-quang, giúp đánh giá chính xác mức độ tổn thương khớp. Tại đây, người bệnh sẽ được tiếp cận với các phương pháp điều trị hiện đại từ nội khoa, vật lý trị liệu đến phẫu thuật thay khớp nếu cần.
Đây là bệnh viện chuyên khoa hạng I về chấn thương chỉnh hình, có thế mạnh trong điều trị các bệnh lý xương khớp. Các phương pháp tiên tiến được áp dụng gồm tiêm nội khớp, vật lý trị liệu, phẫu thuật nội soi, thay khớp nhân tạo. Ngoài ra, bệnh viện có khoa Vật Lý Trị Liệu – Phục Hồi Chức Năng, hỗ trợ người bệnh phục hồi vận động hiệu quả sau điều trị.
Đây là bệnh viện tư nhân chất lượng cao, chuyên chẩn đoán và điều trị các bệnh lý xương khớp như thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp, loãng xương. Đặc biệt, khoa Nội Cơ Xương Khớp tại đây áp dụng nhiều phương pháp điều trị hiện đại như tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP), tiêm tế bào gốc, vật lý trị liệu và phẫu thuật ít xâm lấn, giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng. Với dịch vụ y tế đạt tiêu chuẩn quốc tế, hệ thống trang thiết bị tiên tiến cùng không gian khám chữa bệnh tiện nghi, bệnh viện mang đến trải nghiệm chăm sóc sức khỏe chuyên nghiệp.
Viêm khớp gối ở người già là bệnh lý phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Nếu không thăm khám, can thiệp sớm, bệnh sẽ tiến triển nặng, gây khó khăn trong điều trị, làm tăng nguy cơ biến chứng. Việc áp dụng phương pháp điều trị phù hợp giúp kiểm soát triệu chứng, giảm đau, tăng cường chức năng khớp. Đồng thời, duy trì lối sống lành mạnh, tập luyện thường xuyên, bảo vệ khớp đúng cách giúp người cao tuổi phòng ngừa viêm khớp gối, duy trì sự linh hoạt, nâng cao sức khỏe bền vững.
