Đau cổ vai gáy là tình trạng thường gặp, có thể biểu hiện ở một vùng riêng lẻ như cổ hoặc vai, hoặc đồng thời cả hai. Tùy theo nguyên nhân, cơn đau có thể chỉ kéo dài vài ngày hoặc kéo dài dai dẳng trong nhiều năm không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và chất lượng sống của người bệnh. Vậy đau vùng cổ vai gáy có phải là bệnh lý hay chỉ là triệu chứng thoáng qua? Hãy cùng ECO Pharma tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các biện pháp cải thiện hiệu quả ngay sau đây.
Đau cổ vai gáy là cảm giác đau nhức xảy ra ở vùng cột sống cổ, ngay dưới phần đầu. Khu vực này đóng vai trò nâng đỡ đầu, bảo vệ tủy sống và giúp đầu vận động linh hoạt. Đây là triệu chứng thường gặp, có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau như chấn thương hoặc các bệnh lý liên quan.
Người bệnh có thể bị đau cổ trục, chủ yếu cảm nhận ở vùng cổ hoặc đau rễ thần kinh cổ, cơn đau lan ra các khu vực khác như vai hoặc cánh tay. Tình trạng này có thể là cấp tính, kéo dài từ vài ngày đến sáu tuần hoặc mạn tính kéo dài trên ba tháng.
Đau vai gáy cổ có thể ảnh hưởng đến các hoạt động hằng ngày và làm giảm chất lượng sống nếu không được điều trị kịp thời. Đây là tình trạng phổ biến, ảnh hưởng đến 10% – 20% người lớn, nguy cơ mắc bệnh tăng theo tuổi tác. Tuy nhiên, phần lớn nguyên nhân gây đau không nghiêm trọng và có thể cải thiện thông qua các phương pháp điều trị như sử dụng thuốc giảm đau, tập luyện thể dục, quản lý căng thẳng.
Cơn đau có thể nhẹ đến rất dữ dội. Người bệnh thường mô tả cảm giác như đau âm ỉ kéo dài, đau nhói hoặc nóng rát, cơn đau nhói lan từ cổ đến vai hoặc cánh tay. Ngoài ra, còn có thể kèm theo các triệu chứng khác bao gồm đau đầu; cứng ở cổ, vai và lưng trên; không thể xoay cổ hoặc nghiêng đầu; cảm giác tê bì hoặc ngứa ran (kim châm) ở vai hoặc cánh tay. (1)
Hầu hết các trường hợp dẫn đến tình trạng này là do bong gân, căng cơ khi chơi thể thao, tập luyện gắng sức quá mức, tư thế không đúng, rễ thần kinh bị chèn ép. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến: (2)
Một số thói quen sinh hoạt hàng ngày sau đây có thể gây ra tình trạng đau vùng vai gáy:
Chấn thương có thể ảnh hưởng đến các mô mềm hoặc thậm chí là cấu trúc xương khớp, gây ra nhiều mức độ đau và khó chịu khác nhau.
Bên cạnh thói quen sinh hoạt hoặc do chấn thương, cơn đau còn có thể là dấu hiệu cảnh báo của các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn như:
Những vấn đề liên quan đến xương, sụn, cơ, gân và dây chằng là nguyên nhân hàng đầu gây ra đau cổ vai gáy:
Các vấn đề liên quan đến hệ thần kinh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra đau cổ vai gáy, đặc biệt khi có sự chèn ép hoặc tổn thương dây thần kinh. Chèn ép dây thần kinh cổ hoặc còn gọi là bệnh lý rễ dây thần kinh cổ có thể gây ra cơn đau lan về phía vai và cánh tay. Tình trạng này xảy ra khi có sự chèn ép hoặc kích thích lên một trong các rễ thần kinh đi ra từ tủy sống ở vùng cột sống cổ.
Bệnh lý rễ dây thần kinh cổ thường liên quan đến những thay đổi thoái hóa cột sống do tuổi tác hoặc chấn thương. Gai xương có thể gây chèn ép các dây thần kinh chạy qua khoảng rỗng ở đốt sống. Nếu tình trạng này xảy ra ở cổ, nó sẽ gây ra chèn ép dây thần kinh. Thoát vị đĩa đệm cũng có thể gây chèn ép dây thần kinh.
Ngoài ra, stress kéo dài gây co cơ vùng cổ vai gáy, dẫn đến đau nhức và cảm giác căng cứng. Khi cơ thể ở trạng thái căng thẳng, hệ thần kinh giao cảm kích hoạt, làm tăng trương lực cơ và giảm lưu lượng máu đến các mô, gây ra tình trạng đau mạn tính.
Trong một số trường hợp,cơn đau dai dẳng ở vùng cổ vai gáy có thể là triệu chứng của ung thư đầu hoặc cổ. Các khối u, bao gồm u nang và gai xương có thể chèn ép dây thần kinh, cơ, tủy sống, gây đau, tê bì, yếu cơ. Nghiên cứu cho thấy sử dụng quá nhiều rượu và thuốc lá là nguyên nhân phổ biến gây ra ung thư đầu, cổ. Đau vai cũng có thể là triệu chứng của ung thư phổi, ung thư vú.
Đau vai gáy cổ thường rất phổ biến, ảnh hưởng đến nhiều nhóm đối tượng khác nhau. Tuy nhiên, nhóm người sau đây có nguy cơ cao hơn do đặc thù công việc, thói quen sinh hoạt hoặc tình trạng sức khỏe.
Quá trình lão hóa tự nhiên khiến các cấu trúc cột sống, bao gồm đĩa đệm, đốt sống và dây chằng bị thoái hóa. Điều này làm giảm độ đàn hồi của đĩa đệm, hẹp khe khớp và hình thành gai xương ở cột sống cổ, dây chằng trở nên kém linh hoạt. Tất cả những thay đổi này làm tăng nguy cơ đau vai gáy ở người cao tuổi, thường đi kèm với các triệu chứng cứng khớp và hạn chế vận động.
Những người thường xuyên thực hiện công việc nặng nhọc như bốc vác, gánh gồng, duy trì các tư thế gây áp lực lên vùng cổ vai lâu ngày gây đau đốt sống cổ. Các hoạt động này cũng gây áp lực quá mức lên các cơ vùng cổ vai gáy dẫn đến tổn thương dây chằng hoặc đĩa đệm.
Lối sống ít vận động, không hoạt động thể chất làm giảm sức mạnh và độ linh hoạt của các cơ vùng cổ vai gáy, giảm khả năng chịu đựng của cột sống. Tình trạng này kéo dài dẫn đến tình trạng cứng cơ hoặc yếu đi, dễ bị tổn thương ngay cả với những tác động nhỏ. Ngoài ra, thiếu vận động cũng làm giảm lưu thông máu, ảnh hưởng đến quá trình nuôi dưỡng các mô và đĩa đệm cột sống.
Ví dụ nhân viên văn phòng dành phần lớn thời gian làm việc trong tư thế ngồi cố định, đặc biệt với tư thế cúi đầu hoặc nghiêng cổ khi làm việc trên máy vi tính có nguy cơ cao bị đau. Tư thế này gây áp lực lên các cơ, dây chằng và đĩa đệm vùng cổ, dẫn đến căng cơ, chèn ép dây thần kinh, thoái hóa đốt sống cổ.
Những người duy trì thói quen gù lưng, đưa cổ về phía trước thường xuyên bị đau cổ vai gáy do tư thế lưng, cổ sai. Nhóm này thường là những người sử dụng thiết bị điện tử nhiều giờ trong ngày, ít vận động, phổ biến là nhân viên văn phòng, học sinh, sinh viên.
Những người đã từng trải qua chấn thương ở vùng cột sống cổ dễ gặp phải các vấn đề đau nhức mãn tính. Chấn thương có thể gây tổn thương trực tiếp đến đĩa đệm, dây chằng, cơ hoặc đốt sống, làm suy yếu cấu trúc, dẫn đến đau mạn tính hoặc tái phát khi thực hiện các hoạt động hằng ngày.
Thông thường tình trạng này chỉ gây ra sự khó chịu và không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe. Tuy nhiên người bệnh không nên chủ quan vì đây cũng có thể là triệu chứng của một số tình trạng sức khỏe tiềm ẩn, người bệnh cần đi thăm khám để được điều trị sớm.
Ví dụ như đau vai gáy cổ là dấu hiệu của bệnh lý thoái hóa đốt sống, thoát vị đĩa đệm hoặc hẹp ống sống cổ. Khi bệnh tiến triển dẫn đến chèn ép rễ thần kinh hoặc tủy sống, gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn, thậm chí liên quan đến bệnh lý thần kinh, tim mạch. Đôi khi đau cổ và vai là do gãy xương vai. Mức độ nghiêm trọng của cơn đau thường sẽ cảnh báo rằng người bệnh cần phải được điều trị. Trong những trường hợp rất hiếm gặp, cơn đau có thể xuất phát từ những nguyên nhân như sỏi mật hoặc ung thư.
Nếu tình trạng đau nhức kéo dài hoặc tái phát, kèm theo triệu chứng như tê bì, yếu cơ, đau lan xuống cánh tay có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Ngoài ra, nếu không điều trị đúng cách, cơn đau còn có thể gây rối loạn giấc ngủ, căng thẳng tâm lý và giảm năng suất lao động.
Tình trạng đau mạn tính tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất, cảm xúc, các tương tác xã hội và chất lượng cuộc sống tổng thể của người bệnh. Đối với những người phải sống chung với cơn đau dai dẳng, những hoạt động hàng ngày từng rất đơn giản cũng có thể trở nên quá sức, ảnh hưởng đến mọi khía cạnh từ hiệu suất công việc đến mối quan hệ cá nhân.
Một trong những ảnh hưởng đáng kể nhất của bệnh là giảm khả năng vận động, hạn chế về thể chất. Họ có thể gặp khó khăn với các công việc hằng ngày như lái xe, tập thể dục hoặc thậm chí ngồi thoải mái tại bàn làm việc trong thời gian dài. Theo thời gian, việc tránh một số cử động do đau có thể dẫn đến yếu cơ và các vấn đề vận động nghiêm trọng hơn, khiến các hoạt động thể chất ngày càng trở nên khó khăn.
Ngoài ra, cơn đau còn gây ra những hệ lụy xấu cho sức khỏe tâm thần. Sự khó chịu liên tục liên quan đến đau cổ và vai gáy có thể dẫn đến căng thẳng, lo âu, thậm chí là trầm cảm. Nhiều người cảm thấy thất vọng vì không thể tham gia vào các hoạt động yêu thích, điều này có thể góp phần gây ra cảm giác cô lập và bất lực.
Rối loạn giấc ngủ cũng là vấn đề phổ biến, vì cơn đau thường nặng hơn vào ban đêm, dẫn đến mệt mỏi và làm trầm trọng thêm các vấn đề về sức khỏe tâm thần. Hơn nữa, tại nơi làm việc, ảnh hưởng của cơn đau cũng có thể giảm năng suất, tăng tỷ lệ nghỉ việc và khó khăn trong việc tập trung, do đó thường đòi hỏi phải điều chỉnh khối lượng công việc hoặc môi trường làm việc.
Bên cạnh việc sử dụng các loại thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh cũng có thể áp dụng các biện pháp tại chỗ để làm giảm triệu chứng của bệnh.
Chườm nóng có tác dụng thư giãn cơ bắp và tăng cường lưu thông máu. Bạn có thể tắm nước nóng, đặt khăn ấm hoặc sử dụng túi chườm nóng (ở nhiệt độ thấp nhất) lên vùng bị đau trong khoảng 15 phút, lặp lại sau vài giờ. Hơi nóng giúp làm giãn các cơ bị căng cứng, giảm đau hiệu quả.
Liệu pháp lạnh giúp co mạch máu, giảm sưng viêm và phù nề. Ngay sau khi xảy ra chấn thương hoặc khi có dấu hiệu viêm cấp tính, hãy chườm túi lạnh lên vùng đau trong 15 phút, lặp lại sau vài giờ. Lưu ý sử dụng liệu pháp lạnh thay vì nóng ngay lập tức sau chấn thương. Người bệnh có thể xem thêm bài viết đau nhức xương khớp nên chườm nóng hay lạnh để lựa chọn phương án xử lý phù hợp.
Người bệnh có thể thực hiện các bài tập cổ nhẹ nhàng dưới sự hướng dẫn của chuyên gia y tế để giảm đau, cải thiện biên độ vận động. Các bài tập này thường tập trung vào kéo giãn và tăng cường sức mạnh cho các cơ vùng cổ vai gáy; Tuyệt đối không tự ý tập luyện nếu bạn có chấn thương cổ nghiêm trọng hoặc bị chèn ép dây thần kinh.
Căng thẳng có thể làm tăng cường độ co thắt cơ bắp và góp phần gây ra đau cổ vai gáy. Các kỹ thuật như thiền định, tập thở, yoga và thực hành chánh niệm có thể giúp giảm căng thẳng toàn thân, từ đó làm dịu các cơn đau.
Hút thuốc lá không chỉ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tổng thể mà còn gây hại cho cấu trúc xương, đẩy nhanh quá trình thoái hóa đĩa đệm và làm chậm quá trình lành vết thương. Việc từ bỏ thuốc lá là một yếu tố quan trọng giúp cải thiện sức khỏe cột sống và giảm nguy cơ mắc bệnh.
Người bệnh nên đến bệnh viện thăm khám nếu cơn đau gây cản trở công việc hoặc các hoạt động sinh hoạt hằng ngày. Trong một số trường hợp hiếm gặp, đau cổ cần phải cấp cứu ngay.
Bác sĩ sẽ tiến hành thu thập tiền sử bệnh lý và thăm khám lâm sàng để chẩn đoán nguyên nhân gây đau cổ vai gáy. Các bác sĩ chuyên khoa sẽ ưu tiên loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng có thể gây đau cổ, chẳng hạn như chèn ép tủy sống (bệnh tủy), nhiễm trùng hoặc các bệnh lý ác tính.
Bác sĩ sẽ hỏi về các chấn thương cổ trước đây có thể gây ra chấn thương cổ vai gáy hoặc thoát vị đĩa đệm. Đồng thời, bác sĩ cũng hỏi một số câu liên quan đến tính chất công việc hoặc các hoạt động sinh hoạt có thể gây căng thẳng cho vùng cổ. Bác sĩ sẽ tìm hiểu chi tiết về cơn đau, bao gồm thời điểm khởi phát, vị trí, thời gian kéo dài và mức độ nghiêm trọng.
Bác sĩ kiểm tra vị trí đầu và cổ của người bệnh, quan sát phạm vi chuyển động khi di chuyển cổ. Bên cạnh đó, họ cũng sờ nắn vùng cổ và các cơ hỗ trợ để kiểm tra xem có đau, có dấu hiệu căng cơ không.
Các xét nghiệm hình ảnh thường không cần thiết để xác định nguyên nhân gây đau. Tuy nhiên, bác sĩ có thể chỉ định chụp hình ảnh bên trong vùng cổ nếu nghi ngờ có chấn thương nghiêm trọng hoặc nếu bạn đang trải qua cơn đau dữ dội và không thuyên giảm.
Trong một số trường hợp hiếm gặp, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm bổ sung, bao gồm:
Mục đích chính của điều trị đau là giảm cơn đau và cải thiện khả năng vận động của vùng cổ. Hầu hết các trường hợp nhẹ đều có thể thuyên giảm và được kiểm soát hiệu quả tại nhà. Bác sĩ hoặc chuyên gia y tế sẽ đề xuất các phương pháp điều trị nhằm kiểm soát triệu chứng bao gồm:
Để phòng ngừa đau cổ vai gáy, người bệnh có thể thực hiện các biện pháp sau để ngăn ngừa đau cổ liên quan đến căng cơ:
Đặt các thiết bị điện tử như máy vi tính và điện thoại ngang tầm mắt, cách mắt khoảng 50cm – 70cm. Sử dụng ghế có tựa lưng và điều chỉnh độ cao phù hợp để hỗ trợ cột sống cổ, không phải khom lưng hoặc căng cổ khi làm việc. Giữ cho vai thẳng hàng và lưng thẳng khi ngồi.
Duy trì tư thế tốt khi ngủ, tránh nằm gối quá cao hoặc quá thấp, dùng gối đỡ đầu sao cho đầu và cổ thẳng hàng với phần còn lại của cơ thể. Nếu bạn nằm ngửa, hãy đặt gối dưới đầu gối để giảm thêm áp lực lên phần lưng dưới. Tránh nằm sấp và quay đầu.
Vận động cổ thường xuyên giúp cải thiện lưu thông máu, tăng cường sức mạnh và độ linh hoạt của cơ bắp vùng cổ vai gáy. Thực hiện các động tác xoay cổ nhẹ nhàng, nghiêng đầu sang hai bên hoặc gập cổ trong phạm vi không gây đau khi ngồi lâu. Các động tác này nên được thực hiện 2 – 3 lần mỗi ngày, mỗi lần khoảng 5 – 10 phút.
Không mang vác những vật nặng trên vai, sử dụng vali hoặc túi có bánh xe, dùng balo thay vì túi xách một bên vai, đảm bảo phân bổ đều trọng lượng lên cả hai vai. Khi cần nâng vật nặng, hãy sử dụng lực từ chân và lưng, đồng thời giữ vật gần cơ thể để giảm áp lực lên vùng cổ vai gáy. Hiện nay rất nhiều người gặp phải tình trạng đau cổ vai gáy bên trái do thói quen mang vác, xách đồ nặng lệch sang một bên.
Căng thẳng tâm lý kéo dài có thể gây co cơ vùng cổ vai gáy, làm giảm lưu lượng máu và dẫn đến đau mạn tính. Thực hành các kỹ thuật quản lý căng thẳng như thiền, hít thở sâu hoặc yoga có thể giúp thư giãn cơ bắp, cải thiện tuần hoàn. Ngủ đủ giấc 7 – 9 tiếng mỗi đêm, tạo môi trường làm việc thoải mái cũng góp phần giảm thiểu căng thẳng.
Xoay cổ đột ngột hoặc thực hiện các động tác mạnh có thể gây tổn thương dây chằng, cơ hoặc đĩa đệm vùng cổ. Người bệnh nên thực hiện các động tác xoay cổ một cách chậm rãi, trong phạm vi chuyển động của khớp; Tránh xoay cổ mạnh hoặc quay đầu nhanh khi bị gọi bất ngờ.
Các bài tập tăng cường sức mạnh và độ linh hoạt cho vùng cổ vai gáy như xoay cổ, ưỡn ngực, kéo giãn cơ cổ hai bên, kéo giãn cơ hình thang, bài tập cánh bướm, bài tập xoay và nhún vai có thể giúp duy trì chức năng, giảm đau hiệu quả.
Sau đây là một số câu hỏi thường gặp về tình trạng đau nhức cổ được nhiều người quan tâm mà bạn có thể tham khảo:
Cơn đau cổ vai gáy bên phải hoặc bên trái có thể tự hết trong một số trường hợp nhẹ nếu nguyên nhân là do tư thế làm việc, nghỉ ngơi sai hoặc căng cơ tạm thời. Tuy nhiên, nếu cơn đau kéo dài, tái phát thường xuyên hoặc kèm theo triệu chứng như tê, yếu cơ hoặc hạn chế vận động, cần thăm khám y tế để được chẩn đoán, điều trị kịp thời.
Có thể cân nhắc điều trị bằng phương pháp châm cứu, giúp giảm đau, thư giãn cơ bắp, giảm áp lực lên cơ và dây thần kinh, cải thiện tuần hoàn máu. Các nghiên cứu cho thấy châm cứu có thể hiệu quả trong việc giảm triệu chứng đau mạn tính vùng cổ vai gáy, đặc biệt khi kết hợp với các phương pháp khác như vật lý trị liệu. (3)
Nếu người bệnh có các triệu chứng đau vùng vai, gáy kéo dài hãy tìm đến các bệnh viện uy tín như Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Bệnh viện có đầy đủ chuyên khoa, cơ sở vật chất, hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại hàng đầu và đội ngũ chuyên gia hàng đầu, giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm.
Nếu được chẩn đoán là do các bệnh lý về cơ xương khớp, người bệnh sẽ được điều trị với các chuyên gia cơ xương khớp đầu ngành bằng hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại, phác đồ cá thể hóa, toàn diện hiệu quả cao.
Thông tin liên hệ Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh:
Địa chỉ:
Hotline: 093 180 6858 – 0287 102 6789
Website: tamanhhospital.vn
Đau cổ vai gáy thường là hậu quả của tình trạng căng cơ và bong gân do hoạt động gắng sức quá mức hoặc tư thế làm việc, nghỉ ngơi không đúng. Đôi khi cơn đau sẽ tự biến mất, nhưng nếu tình trạng đau vai gáy cổ kéo dài, kèm theo các triệu chứng tê bì, châm chích hoặc yếu cơ thì người bệnh nên đến bệnh viện thăm khám. Các bài tập kéo giãn, thực hành tư thế làm việc, nghỉ ngơi tốt, tránh mang vác vật nặng, xoay cổ đột ngột có thể hỗ trợ điều trị cơn đau, cải thiện chất lượng cuộc sống.
