Quả la hán chữa mất ngủ có thật không? Cách dùng ra sao?

Quả la hán từ lâu đã được sử dụng cho mục đích y học ở các nước phương Đông để điều trị các vấn đề về đường ruột, cảm lạnh và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Loại quả này cũng được dùng trong một số bài thuốc chữa mất ngủ qua nhiều thế kỷ. Hãy cùng ECO Pharma tìm hiểu quả la hán chữa mất ngủ có hiệu quả không trong bài viết này.

Quả la hán là gì?

Quả la hán còn được gọi là la hán quả, là trái của cây siraitia grosvenorii, có nhiều ở các vùng phía Nam Trung Quốc. Chiết xuất quả la hán ngọt hơn đường ăn 300 lần và không ảnh hưởng đến đường huyết. Không giống như các chất tạo ngọt nhân tạo aspartame và sucralose, quả la hán được coi là chất tạo ngọt tự nhiên và không gây ra bất kỳ rủi ro nào cho sức khỏe.

Vì những lý do này, la hán quả đã trở thành một loại đường thay thế hữu ích cho những người muốn giảm lượng đường nạp vào cơ thể và những người mắc tiểu đường type 1 và type 2.

Quả la hán chữa mất ngủ như thế nào?

La hán là vị thuốc tạo ngọt, giúp long đờm, chữa ho và mang đến một giấc ngủ sâu, thư thái hơn. Tuy nhiên, tác dụng chữa mất ngủ của quả la hán còn khá mơ hồ. Đông y sử dụng loại quả này chữa mất ngủ còn kết hợp nhiều thảo dược khác như tâm sen, nữ lang, bình vôi, lá vông nem.

Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho rằng cơ chế giúp dễ ngủ, ngon giấc của quả la hán là nhờ tác động gián tiếp theo những cách:

• La hán có chất tạo ngọt tự nhiên mogrosides, giúp kiểm soát tâm trạng, giảm stress. Vì thế khi dùng nước quả la hán sẽ giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu, từ đó giảm stress, dễ đi vào giấc ngủ hơn. Đối với những người thừa cân, béo phì, tiểu đường sử dụng quả la hán thay thế đường cũng có tác động tích cực đến giấc ngủ.
• Trong quả la hán còn chứa vitamin, khoáng chất, chất béo và tất cả các axit amin cần thiết cho cơ thể, góp phần nâng cao sức khỏe tổng thể cho người bệnh.
• La hán quả còn chứa triterpenoid có tác dụng ức chế quá trình dị hóa chất dẫn truyền thần kinh GABA, từ đó giúp an thần, làm dịu thần kinh, giấc ngủ ổn định và dễ chịu hơn.

Mặc dù vẫn cần nhiều nghiên cứu khoa học để xác nhận hiệu quả của quả la hán đối với giấc ngủ đến đâu, nhưng hàng trăm năm qua, Đông y đã có những bài thuốc chữa mất ngủ từ quả la hán và được cho là có hiệu quả.

Cách dùng quả la hán chữa mất ngủ đơn giản

Hàng trăm năm qua, quả la hán được dùng trong các bài thuốc cổ truyền khác nhau để chữa mất ngủ. Sau đây là những bài thuốc dùng quả la hán chữa mất ngủ phổ biến nhất.

1. Nước quả la hán

Nước quả la hán có vị thơm mát, ngọt thanh, dễ uống. Bạn có thể đun quả la hán lấy nước uống hàng ngày để cải thiện mất ngủ, ngủ trằn trọc, ngủ không sâu giấc, thức dậy giữa đêm. Cách nấu nước quả la hán trị mất ngủ chỉ với một quả la hán khô đơn giản như sau:

• Quả la hán rửa sạch, kì sạch lông bám bên ngoài bỏ.
• Đun 1,5 lít nước đến khi sôi thì bóp nhỏ quả la hán cho vào và đun trong 10 – 20 phút.
• Lọc bỏ phần bã sau đó để lạnh hoặc uống ấm.
• Mỗi lần uống một cốc, uống trước khi đi ngủ khoảng 1 tiếng.

Nên đun và uống nước quả la hán uống trong ngày. Thời tiết nóng nếu để nước la hán qua đêm có thể bị hỏng, vì vậy bạn nên bảo quản lạnh. Nếu muốn uống nóng thì hâm lại nước.

2. Ngâm rượu với quả la hán

Theo y học cổ truyền, rượu từ quả la hán có tác dụng dễ ngủ, cải thiện hệ miễn dịch, chống nhiễm trùng, giảm ho và hen suyễn. Tuy nhiên, dùng rượu nhiều có hại cho sức khỏe, chỉ nên dùng một lượng nhỏ để tránh bị say và nghiện. Bạn chuẩn bị 7 quả la hán, 4 lít rượu và thực hiện theo cách sau:

• Rửa sạch lông ở vỏ của quả la hán và để ráo nước.
• Tách ruột hoặc bóp đôi la hán quả và cho vào bình thủy tinh.
• Đổ 4 lít rượu trắng vào ngâm.
• Đậy kín nắp bình vào bảo quản nơi khô ráo và thoáng mát.
• Có thể sử dụng sau 9 tháng ngâm quả la hán.

Rượu la hán có vị ngọt thanh, hơi đắng và nồng của rượu, chỉ nên uống từ 1 – 2 chén nhỏ.

3. Trà hoa cúc với quả la hán

Một số loại thảo mộc, thảo dược có tác dụng an thần, dễ ngủ. Vì thế, để tăng hiệu quả, bạn có thể kết hợp với những thảo dược như tâm sen, nữ lang, trà hoa cúc, lạc tiên cùng la hán quả để ngủ ngon hơn. Cách thực hiện tương đối đơn giản:

• Lấy một ít trà và một ít la hán quả.
• Sử dụng nước nóng để pha trà với la hán.
• Ủ trà trong 15 – 20 phút và uống trong ngày khi còn ấm.

Xem thêm: 10 loại thảo dược trị mất ngủ hiệu quả nhất

4. Nước quả la hán long nhãn

Trong Đông y, long nhãn là một trong những vị thuốc dùng để an thần, bổ ích tâm tỳ. Long nhãn chữa mất ngủ, hay quên, thần kinh kém, hồi hộp, lo lắng nhiều, ăn uống kém, mồ hôi trộm, thiếu máu, suy nhược. Khi kết hợp long nhãn và la hán giúp cơ thể thanh nhiệt và cải thiện được chứng mất ngủ.

• Chuẩn bị 1 quả la hán, 30gam long nhãn khô.
• Long nhãn rửa sạch sau đó đun sôi cùng với nước.
• Khi nước đã sôi thì thả thêm la hán quả vào. Đun thêm 30 phút thì tắt bếp

Nước trà long nhãn la hán có vị ngọt thanh của 2 dược liệu này. Sau khi uống hết nước bạn có thể ăn long nhãn.

5. Trà la hán táo đỏ

Táo đỏ có vị thơm, ngọt, tác dụng an thần, hỗ trợ cải thiện tình trạng mất ngủ kéo dài hiệu quả. Bên cạnh ăn trực tiếp, bạn hãy chuẩn bị 30gam táo đỏ và 1 quả la hán, nấu trà theo cách sau:

• La hán rửa sạch lớp lông bên ngoài sau đó bóp làm 3 phần.
• Đun sôi 1.5 lít nước, cho la hán và táo đỏ vào đun tiếp trong 30 phút thì tắt bếp.
• Thành quả là trà la hán, táo đỏ có vị ngọt thanh, thơm dịu. Bạn nên uống trong ngày, khi còn ấm.

Xem thêm: 10 cách dùng táo đỏ trị mất ngủ hiệu quả

Những tác dụng khác của quả la hán với sức khỏe

Quả la hán giúp chống gốc tự do, phòng ngừa tiểu đường, ung thư và nhiều lợi ích sức khỏe khác.

1. Chống gốc tự do

Chiết xuất mogroside từ quả la hán có đặc tính chống oxy hóa và chống viêm, vì chúng ức chế một số phân tử có hại và giúp ngăn ngừa tổn thương DNA của cơ thể. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào trên người để xác nhận những lợi ích này. (1)

2. Giảm nguy cơ béo phì, tiểu đường

Quả la hán không ảnh hưởng đến đường huyết và mức insulin giống như đường ăn và mật ong. Vì thế, đây là loại quả tốt cho những người bị tiểu đường. Trong khi một số kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng chiết xuất từ quả la hán có thể là chất thay thế đường rất tốt cho những người mắc bệnh tiểu đường type 2 thì vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn trên người trước khi có thể đưa ra kết luận chắc chắn. (2)

Các nghiên cứu trên động vật cho thấy chiết xuất quả la hán có đặc tính hạ đường huyết và insulin. Một nghiên cứu trên loài gặm nhấm cho biết những con chuột mắc bệnh tiểu đường type 2 được cho ăn sữa chua bổ sung chiết xuất từ quả la hán có cải thiện tốt hơn về khả năng điều chỉnh đường huyết và giảm đáng kể tình trạng kháng insulin so với những con chuột được cho ăn sữa chua có đường ăn.

Chất tạo ngọt từ la hán quả được cho là có tác dụng hỗ trợ giảm cân. Vì không chứa calo nên nó có thể làm giảm tổng lượng calo nạp vào cơ thể. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào đánh giá tác dụng của quả la hán đối với cân nặng.

3. Hỗ trợ điều trị các bệnh hô hấp, tim mạch

Theo các chuyên gia, sử dụng nước của quả la hán có tác dụng tốt trong ngăn ngừa cũng như điều trị các bệnh lý về hô hấp như ho khan kéo dài, viêm thanh quản, viêm amidan. Bên cạnh đó, loại quả này cũng có tác dụng làm giảm triệu chứng bệnh lý tim mạch với người bệnh cao huyết áp, xơ cứng động mạch.

4. Thanh nhiệt, trị táo bón và kháng viêm

Quả la hán trị mất ngủ và giúp cơ thể thanh nhiệt. Mogroside trong quả la hán có đặc tính chống oxy hóa, bảo vệ tế bào khỏi bị tổn thương do các gốc tự do gây ra. Tổn thương gây ra viêm, nghĩa là quả la hán cũng có đặc tính chống viêm. Mặc dù viêm là cách tự chữa lành tự nhiên của cơ thể, nhưng tình trạng viêm mãn tính có liên hệ đến nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm bệnh tim, ung thư, viêm khớp, tiểu đường, các rối loạn tiêu hóa và viêm loét đại tràng. (3)

Ngoài ra, sử dụng quả la hán kết hợp cùng táo đỏ và mang đi nấu nước có thể thanh nhiệt cơ thể nhanh chóng hơn. Chính vì vậy, tình trạng táo bón cũng được khắc phục.

5. Phòng ngừa ung thư

Nghiên cứu trên động vật và ống nghiệm cho thấy chiết xuất từ quả la hán ức chế sự phát triển của tế bào ung thư. Tuy nhiên, cơ chế vẫn chưa rõ ràng. Một nghiên cứu phát hiện ra rằng mogrosides ức chế sự phát triển của tế bào ung thư máu. Một nghiên cứu khác ghi nhận tác dụng ức chế mạnh đối với khối u ở chuột.

6. Giảm các triệu chứng dị ứng

Các chất có trong la hán quả cũng có khả năng ức chế histamin – một chất được tạo ra trong phản ứng quá mạnh của hệ miễn dịch trước các yếu tố dị nguyên xâm nhập vào cơ thể. Điều này có thể giúp giảm ngứa và hỗ trợ kiểm soát viêm nhiễm do dị ứng gây ra.

7. Một số tác dụng khác

Bên cạnh những tác dụng trên, quả la hán cũng tốt cho đường ruột. Chất mogroside trong quả la hán có thể hoạt động như prebiotic, hay hợp chất thúc đẩy sự phát triển và hoạt động vi khuẩn có lợi trong đường tiêu hóa. Một nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy vi khuẩn đường ruột có thể phân hủy mogroside V trong quả la hán thành mogroside thứ cấp có đặc tính chống oxy hóa. Những mogroside thứ cấp này thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có lợi như loài Bifidobacterium và Lactobacillus. Chúng cũng làm giảm vi khuẩn gây bệnh như Clostridium XIVa.

Quả la hán còn có tác dụng chống nhiễm trùng. Các nghiên cứu cho thấy quả la hán có thể có đặc tính kháng sinh, chống lại nấm candida. Loại nấm men này có thể gây tưa miệng đau đớn và ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể, chẳng hạn như hệ tiêu hóa.

Uống nước quả la hán hàng ngày có tốt không?

Theo Đông y, la hán quả thích hợp nhất đối với những người có thể nhiệt. Vì thế, nếu là người bình thường, cơ địa thể nhiệt thì bạn có thể uống nước la hán mỗi ngày. Những ngày trời nóng, bạn có thể pha ly nước giải khát từ quả la hán để làm mát cơ thể. Cần lưu ý nấu là từ 1 – 2 trái với khoảng 1,5 – 2 lít nước dùng uống trong ngày.

Ngược lại, những người thể chất dương hư, còn gọi là hư hàn, không nên lạm dụng nước quả la hán. Người có cơ địa này có một số biểu hiện như thích ấm, sợ lạnh, da nhợt nhạt, chân tay lạnh, đại tiện lỏng loãng.

Một số tác dụng phụ của quả la hán

Quả la hán được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) công nhận là an toàn (GRAS). Điều này có nghĩa là chất tạo ngọt từ quả la hán đã được chứng minh là an toàn khi sử dụng trong thực phẩm. Mặc dù các nghiên cứu trên người về những tác động của chất tạo ngọt từ la hán quả đối với sức khỏe còn hạn chế, nhưng quả la hán vẫn chưa được chứng minh là có bất kỳ tác dụng phụ hoặc rủi ro sức khỏe nào. (5)

Tuy nhiên, một số thành phần thường trong các sản phẩm từ la hán quả có thể mang lại một số rủi ro. Ví dụ, nghiên cứu cho thấy erythritol, loại rượu đường thường được thêm vào chất tạo ngọt từ quả la hán dạng hạt và dạng bột, có thể gây tác dụng phụ cho sức khỏe. Những nghiên cứu gần đây cho thấy việc tiêu thụ erythritol có thể làm tăng nguy cơ đông máu, đột quỵ, nhồi máu cơ tim và tử vong ở những người có nguy cơ mắc bệnh tim cao.

Dị ứng quả la hán rất hiếm gặp, loại quả này là một thành viên của họ Curcurbitaceae (họ bầu), bao gồm bí ngô, dưa chuột. Nguy cơ dị ứng quả la hán của một người cao hơn nếu bạn bị dị ứng với các loại bầu khác. Các dấu hiệu của phản ứng dị ứng có thể bao gồm:

• Phát ban
• Khó thở
• Mạch nhanh hoặc yếu
• Chóng mặt
• Phù nề lưỡi
• Đau bụng hoặc nôn mửa
• Thở khò khè

Những lưu ý khi dùng quả la hán chữa mất ngủ

Khi dùng quả la hán chữa mất ngủ, bạn cần lưu ý một số điều sau:

• La hán có tác dụng chữa mất ngủ đối với người bị mất ngủ cấp tính do nhiều yếu tố như stress, ho nhiều gây khó ngủ, thay đổi môi trường. Những người mất ngủ mạn tính cần thăm khám để có phương án điều trị.
• Thận trọng khi dùng cho phụ nữ mang thai và trẻ em. Mặc dù đã được công nhận an toàn GRAS nhưng bạn vẫn cần tham khảo ý kiến từ bác sĩ trước khi sử dụng.
• Kiên trì áp dụng trong vòng 1 tháng để thấy hiệu quả. Nếu không đạt kết quả mong muốn nên đổi sang cách chữa mất ngủ khác và đến bệnh viện để kiểm tra.
• Không dùng quả la hán trong trường hợp mẫn cảm với thành phần có trong quả này.
• Kết hợp chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt khoa học.

Một số biện pháp chữa mất ngủ khác

Bên cạnh việc sử dụng quả la hán chữa mất ngủ, bạn cần kết hợp áp dụng theo những cách sau để nâng cao chất lượng giấc ngủ và cải thiện sức khỏe tổng thể:

• Bổ sung các tinh chất quý Anthocyanin và Pterostilbene từ quả Blueberry, cùng Flavonoid và Terpenoid từ lá Ginkgo Biloba. Các tinh chất này có khả năng trung hòa gốc tự do, tăng cường lưu thông máu đến não. Từ đó cải thiện tình trạng khó ngủ, mất ngủ hiệu quả.
• Tìm cách giải tỏa căng thẳng trước khi đi ngủ như đọc sách, nghe nhạc nhẹ nhàng. Hít thở sâu giúp giảm căng thẳng và đưa cơ thể vào trạng thái thư giãn.
• Một bữa ăn nhẹ lành mạnh trước khi ngủ có thể giúp bạn no bụng và dễ ngủ hơn. Tuy nhiên, tránh ăn quá no hoặc đồ ăn khó tiêu.
• Hạn chế tiếp xúc với màn hình của thiết bị điện tử. Ánh sáng xanh từ điện thoại, máy tính bảng, tivi có thể làm gián đoạn giấc ngủ.

Mức độ hiệu quả khi sử dụng quả la hán chữa mất ngủ khác nhau tùy vào cơ địa và tình trạng sức khỏe ở từng người. Để có được hiệu quả tốt nhất, bạn nên kết hợp việc sử dụng quả la hán với chế độ ăn uống lành mạnh và sinh hoạt điều độ. Ngoài ra, trước khi sử dụng bất kỳ loại thảo dược nào, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn phù hợp.