Bệnh mất ngủ có chữa được không? Trị khỏi hẳn không? [GIẢI ĐÁP]

Theo thống kê từ Hiệp hội Giấc ngủ (Sleep Foundation), Mỹ có khoảng ⅔ dân số trải qua tình trạng mất ngủ. Các triệu chứng khó ngủ không chỉ ảnh hưởng để sinh hoạt mà còn gây hại sức khỏe tổng thể. Để hiểu rõ hơn về bệnh mất ngủ có chữa được không, hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây của ECO Pharma. (1)

Lý do vì sao bị mất ngủ?

Mất ngủ là một chứng rối loạn giấc ngủ phổ biến khiến người bệnh khó ngủ, không thể duy trì giấc ngủ hoặc cả hai, ngay cả khi có đủ thời gian và môi trường phòng ngủ thuận lợi. (2)

Bệnh mất ngủ có chữa được không còn phụ thuộc vào các nguyên nhân như:

• Stress: Những lo lắng về công việc, học tập, sức khỏe, tiền bạc hay gia đình khiến người bệnh khó ngủ về đêm. Các biến cố khủng hoảng trong cuộc sống như mất người thân, chia tay, thất nghiệp cũng góp phần gây mất ngủ.
• Lịch trình ngủ không ổn định: “Đồng hồ sinh học” điều khiển chu kỳ ngủ – thức, trao đổi chất và nhiệt độ cơ thể, khi bị rối loạn do chuyển múi giờ, làm việc ca đêm – ngày luân phiên cũng khiến người bệnh bị mất ngủ.
• Thói quen ngủ không lành mạnh: Ánh sáng xanh từ màn hình các thiết bị điện tử như điện thoại di động, máy vi tính, tivi,… làm gián đoạn quá trình sản xuất melatonin, một loại hormone giúp điều chỉnh chu kỳ ngủ – thức. Khi melatonin bị ức chế, cơ thể sẽ khó đi vào giấc ngủ và dễ thức giấc vào ban đêm.
• Ăn uống không hợp lý: Việc ăn quá no hoặc ăn sau 20 giờ có thể khiến axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ợ nóng, khó chịu và khó ngủ. Ngoài ra, việc này còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh béo phì và các bệnh lý nguy hiểm khác.
• Rối loạn tâm thần: Người bệnh mắc các vấn đề về tâm lý như rối loạn lo âu, căng thẳng sau chấn thương sẽ khiến giấc ngủ bị ảnh hưởng. Thức dậy sớm cũng là biểu hiện của trầm cảm.
• Thuốc: Thuốc chống trầm cảm, điều trị hen suyễn hoặc huyết áp có thể gây khó ngủ. Bên cạnh đó, các loại thuốc không cần đơn như thuốc giảm đau, dị ứng, cảm lạnh hoặc thực phẩm bổ sung hỗ trợ giảm cân chứa caffeine và chất kích thích cũng là nguyên nhân gây mất ngủ.
• Bệnh lý: Các vấn đề sức khỏe như đau mãn tính, ung thư, tiểu đường, bệnh tim, hen suyễn, trào ngược dạ dày thực quản (GERD), tuyến giáp hoạt động quá mức, Parkinson và Alzheimer đều gây mất ngủ.
• Rối loạn giấc ngủ: Khi mắc chứng ngưng thở khi ngủ, người bệnh bị ngừng thở tạm thời vào ban đêm và giấc ngủ bị gián đoạn. Ngoài ra, hội chứng chân không yên gây cảm giác bất an và cần cử động chân gây khó khăn trong việc ngủ hoặc ngủ trở lại.
• Caffeine, nicotin và rượu: Các đồ uống chứa caffeine như cà phê, trà, coca cola gây mất ngủ nếu uống vào buổi chiều muộn hoặc tối. Nicotin trong thuốc lá là chất kích thích gây khó ngủ. Rượu dù giúp bạn ngủ nhanh hơn nhưng làm giảm chất lượng giấc ngủ, gây đau đầu và thức giấc giữa đêm.

Những tác hại của mất ngủ đối với sức khỏe

Bên cạnh việc bệnh mất ngủ có chữa được không, tình trạng này gây ra những ảnh hưởng xấu cho sức khỏe tổng thể và tâm lý cũng như chất lượng cuộc sống, cụ thể gây ảnh hưởng: (3)

• Hệ thần kinh trung ương: Mất ngủ làm rối loạn hệ thống thần kinh trung ương, trung tâm điều khiển cơ thể. Khi ngủ, tế bào thần kinh và não bắt đầu hình thành liên kết để ghi nhớ những thông tin mới, việc thiếu ngủ khiến não kiệt sức, không thể thực hiện chức năng này. Người bệnh gặp khó khăn trong việc tập trung, phản xạ chậm dẫn đến giảm khả năng điều phối và tăng rủi ro gặp tai nạn. Ngoài ra, thiếu ngủ còn ảnh hưởng đến tâm trạng và lựa chọn, gây ra ảo giác và tăng rủi ro mắc bệnh tâm thần.
• Hệ miễn dịch: Giấc ngủ giúp hệ miễn dịch sản xuất kháng thể và cytokine để chống lại nhiễm trùng. Khi chúng suy yếu sẽ khiến cơ thể dễ mắc bệnh và chậm hồi phục, đồng thời tăng nguy cơ bị bệnh mãn tính như đái tháo đường và bệnh tim.
• Hệ hô hấp: Giấc ngủ và hệ hô hấp có mối liên hệ chặt chẽ. Các rối loạn hô hấp như chứng ngưng thở khi ngủ làm cản trở giấc ngủ dẫn đến thiếu ngủ và làm tăng rủi ro nhiễm trùng đường hô hấp (cảm lạnh và cúm). Đồng thời, thiếu ngủ cũng làm nặng thêm các bệnh về đường hô hấp.
• Hệ tiêu hóa: Mất ngủ ảnh hưởng loại hormone, leptin và ghrelin kiểm soát cảm giác đói và no, làm tăng cảm giác thèm ăn và giảm năng lượng cho hoạt động thể chất. Ngoài ra, thiếu ngủ khiến cơ thể tiết ra ít insulin, giảm khả năng dung nạp glucose dẫn đến bệnh đái tháo đường và béo phì.
• Hệ tim mạch: Ngủ đủ giấc giúp tim mạch và mạch máu khỏe mạnh. Mất ngủ ảnh hưởng đến lượng đường trong máu, huyết áp và mức độ viêm, tăng rủi ro mắc bệnh tim mạch và đột quỵ.
• Hệ thống nội tiết: Quá trình sản xuất hormone testosterone và hormone tăng trưởng phụ thuộc vào giấc ngủ. Khi ngủ đủ 3 tiếng không bị gián đoạn (khoảng thời gian diễn ra giấc ngủ R.E.M – 70 – 90 phút đầu tiên khi bắt đầu ngủ) các hormone sẽ tiết ra giúp cơ thể xây dựng cơ bắp và sửa chữa các tế bào và mô. Thiếu ngủ cản trở quá trình này, ảnh hưởng đến khối lượng cơ và các chức năng tăng trưởng khác.
• Tâm lý: Mất ngủ tạo ra suy nghĩ bốc đồng, lo âu, trầm cảm, hoang tưởng và thậm chí muốn tự tử. Giấc ngủ ngắn nằm ngoài tầm kiểm soát khiến bạn bị ngủ quên dễ bị chấn thương, nhất là khi lái xe hoặc vận hành máy móc hạn nặng.

Bệnh mất ngủ có chữa được không?

Mất ngủ có chữa được không thông qua việc điều chỉnh lối sống và thói quen ngủ hàng ngày? Người bệnh cần tạo và duy trì thói quen ngủ lành mạnh (vệ sinh giấc ngủ). Cụ thể là thay đổi thói quen ngủ đúng giờ, tạo không gian phòng ngủ thoải mái, tối và yên tĩnh và tránh dùng các chất kích thích trước khi đi ngủ. (4)

Nếu cần thiết hãy dùng các loại thuốc giúp ngủ nhanh hoặc ngủ sâu hơn. Ưu tiên những loại thuốc không gây nghiện, tác động tiêu cực cho sức khỏe và dùng dưới sự chỉ dẫn chi tiết từ bác sĩ chuyên khoa.

Chú trọng việc chăm sóc sức khỏe tinh thần bao gồm quản lý căng thẳng, lo âu và các vấn đề tâm lý khác có thể làm ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Nguyên nhân chữa mất ngủ nhưng không khỏi?

Mất ngủ có chữa được không? Đôi khi việc chữa trị chứng mất ngủ không đạt hiệu quả do nhiều nguyên nhân khác nhau như:

• Người bệnh không xác định đúng nguyên nhân. Ví dụ, nếu mắc chứng mất ngủ do căng thẳng, trầm cảm thì chỉ dùng thuốc để ngủ ngon sẽ chỉ cải thiện được triệu chứng. Bạn cần kết hợp thêm các giải pháp xử lý căng thẳng mới chữa được căn nguyên mất ngủ.
• Áp dụng phương pháp điều trị không phù hợp. Ví dụ, một vài sản phẩm hỗ trợ giấc ngủ không kê đơn chứa thành phần thuốc kháng histamin khiến người bệnh buồn ngủ nhưng lại làm suy giảm trí nhớ, nhận thức và sự tỉnh táo.
• Nhiều người vẫn giữ thói quen ngủ hoặc vệ sinh giấc ngủ kém, lịch trình ngủ không ổn định, sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ hoặc ngủ trong môi trường ồn ào. Những điều này gây rối loạn chu kỳ ngủ tự nhiên, làm người bệnh khó ngủ hơn.

Chữa bệnh mất ngủ như thế nào để tăng khả năng hết/khỏi hẳn?

Dưới đây là một số phương pháp điều trị chứng mất ngủ mà bạn có thể tham khảo: (5)

1. Điều trị không dùng thuốc

Bệnh mất ngủ có chữa được không? Điều trị mất ngủ không dùng thuốc bao gồm thay đổi thói quen sinh hoạt và hành vi ảnh hưởng đến giấc ngủ như:

• Tập thể dục thường xuyên ít nhất 175 phút mỗi tuần giúp cơ thể giải phóng endorphin, hormone để cải thiện tâm trạng và giấc ngủ nhưng cần tránh tập quá gần giờ ngủ (khoảng 2 tiếng).
• Thực hành vệ sinh giấc ngủ như thiết lập lịch trình ngủ và thức dậy cố định kể cả cuối tuần, tránh ngủ trưa dài (không quá 30 phút), tạo môi trường ngủ thoải mái, chỉ sử dụng giường để ngủ và quan hệ tình dục, không dùng thiết bị điện tử phát ra ánh sáng xanh trước khi ngủ. Nếu bạn không thể ngủ trong vòng 10 phút, hãy ra khỏi giường và quay lại khi buồn ngủ.
• Tránh dùng caffeine sau 3 giờ chiều và không uống rượu trước khi ngủ.
• Thư giãn trước khi ngủ bằng các bài tập giãn cơ, thiền, đọc sách, nghe nhạc nhẹ, tắm nước ấm. Các biện pháp này giúp bạn kiểm soát hơi thở, nhịp tim và mức độ căng cơ để dễ dàng bắt đầu giấc ngủ.
• Áp dụng liệu pháp CBT-i, một loại liệu pháp tâm lý nhằm xác định và điều chỉnh những suy nghĩ và niềm tin tiêu cực về giấc ngủ, đồng thời hỗ trợ kiểm soát căng thẳng.
• Thử các liệu pháp thay thế như xoa bóp cơ bắp giảm căng thẳng; mùi hương (gỗ đàn hương, oải hương, cam, hoa nhài) hỗ trợ an thần, ngủ ngon; áp dụng các bài tập yoga (tư thế em bé vui vẻ, lưỡi cày, mở rộng,…) để cải thiện lưu thông máu, dễ dàng đi sâu vào giấc ngủ.
• Bổ sung dưỡng chất từ thiên nhiên như Blueberry và Ginkgo Biloba giúp trung hòa gốc tự do, cải thiện tình trạng mất ngủ, đau nửa đầu, bảo vệ và chống lão hóa tế bào thần kinh.

Xem thêm: Tìm hiểu 5 cách tự nhiên chống mất ngủ hiệu quả

2. Điều trị bằng thuốc Tây

Trong trường hợp, thuốc được xem xét sử dụng khi các biện pháp điều trị mất ngủ khác không hiệu quả, các loại thuốc thường dùng điều trị mất ngủ như:

• Benzodiazepin: Đây là nhóm thuốc thần kinh có tác dụng ngắn, trung bình và dài hạn đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cấp phép sử dụng để điều trị chứng mất ngủ. Tuy nhiên, khi dùng loại thuốc này trong thời gian dài có nguy cơ lệ thuộc vào thuốc.
• Nonbenzodiazepin: Nhóm thuốc này gọi tắc là thuốc Z (ambien) giúp giảm đau tương tự benzodiazepin nhưng có ít tác dụng phụ và nguy cơ lệ thuộc thuốc hơn.
• Thuốc chống trầm cảm melatonin: Khi chiều tối, tuyến tùng trong não sẽ sản sinh melanin, một loại hormone gây ra cảm giác buồn ngủ và thư giãn. Thuốc như ramelteon hoạt động bằng cách mô phỏng melatonin, kích thích cảm giác buồn ngủ.
• Thuốc đối kháng thụ thể Orexin kép: Orexin là chất dẫn truyền thần kinh điều chỉnh cảm giác buồn ngủ và tỉnh táo của cơ thể. Các loại thuốc thuộc nhóm này như daridorexant, lemborexant, suvorexant ngăn chặn các thủ thể orexin-1 và -2 trong não phát ra tín hiệu đánh thức và cho phép cơ thể bắt đầu giấc ngủ.
• Phương pháp điều trị ngoài nhãn hiệu: Một số thuốc chống trầm cảm và chống loạn thần có thể được sử dụng để giảm triệu chứng mất ngủ trong một số trường hợp.
• Thuốc không kê đơn: Các loại thuốc kháng histamin không kê đơn có đặc tính an thần và có thể dùng làm thuốc hỗ trợ giấc ngủ. Các chất bổ sung melatonin giúp cân bằng lượng melatonin trong cơ thể.

Tuy nhiên khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

3. Phương pháp dân gian

Ngoài vấn đề bệnh mất ngủ có chữa khỏi được không, các biện pháp dân gian là những cách tự nhiên và đơn giản tại nhà giúp bạn thư giãn và cải thiện giấc ngủ như:

• Uống sữa ấm và trà thảo mộc có tác dụng giúp thư giãn, hỗ trợ bạn dễ ngủ hơn.
• Chuối, gà tây, phô mai và các loại hạt là nguồn thực phẩm giàu tryptophan, axit amin giúp tăng cường sản xuất serotonin và melatonin từ đó thúc đẩy giấc ngủ.
• Bổ sung các dưỡng chất chứa melatonin, nữ lang, hoa oải hương và magie giúp cải thiện giấc ngủ hoặc giảm căng thẳng.
• Tinh dầu hoa oải hương, hoa nhài hoặc vani là những mùi hương có thể giúp thư giãn và kích thích cảm giác buồn ngủ.
• Âm thanh thiên nhiên, nhạc nhẹ có thể giúp phần nào che lấp tiếng ồn xung quanh, tạo điều kiện thuận lợi để bạn dễ dàng chìm vào giấc ngủ.

4. Các phương pháp Đông y

Làm rõ vấn đề bệnh mất ngủ có chữa được không, Đông y là các phương pháp chữa bệnh truyền thống của Trung Quốc nhằm cân bằng năng lượng và cải thiện sức khỏe, bao gồm cả việc điều trị mất ngủ:

• Châm cứu là kỹ thuật dùng kim, châm vào các điểm cụ thể trên cơ thể để kích thích lưu thông máu và điều chỉnh chu kỳ ngủ – thức. Biện pháp này không chỉ giảm đau mỏi mà còn giúp giảm căng thẳng, hỗ trợ ngủ ngon. Tùy thuộc vào nguyên nhân mất ngủ, bác sĩ sẽ chọn các câu châm cứu phù hợp như Huyết hải, Tam âm giao, Nội quan, Thần môn,…
• Bấm huyệt là phương pháp dùng ngón tay cái hoặc bàn tay ấn lên các điểm trên cơ thể giúp kích thích các huyệt đạo và cải thiện sức khỏe tinh thần, giảm mệt mỏi, hỗ trợ giấc ngủ. Các huyệt như Huyệt Thần môn, Huyệt An Miên, Huyệt Tam âm giao, Huyệt Thái Xung, Huyệt Thái Khê thường dùng để điều trị mất ngủ.
• Sử dụng các loại thảo dược như tâm sen, lá vông, lá lạc tiên, hoa cúc, cây xấu hổ để điều trị nguyên nhân mất ngủ như mất cân bằng âm dương hoặc thiếu máu hoặc khí huyết. Bạn có thể dùng các loại thảo dược này bằng cách hãm trà, nấu canh hoặc ngâm rượu để cải thiện tình trạng mất ngủ, thiếu ngủ hoặc ngủ chập chờn.
• Ngâm chân bằng nước ấm với thảo mộc là biện pháp cải thiện chứng mất ngủ hiệu quả theo Đông y. Phương pháp này thúc đẩy lưu thông máu, hỗ trợ cải thiện miễn dịch, cân bằng nội tiết tố. Bạn có thể thực hiện bằng cách dùng nguyên liệu như ngải cứu, hoa quế, hoa tiêu, hồng hoa, đinh hương, lá lốt, gừng,… rửa sạch để ráo nước rồi mang đun sôi với 2 lít nước khoảng 10 – 15 phút. Sau đó đổ nước lá ra chậu, pha thêm nước mát vừa đủ, ngâm chân trong khoảng 15 – 20 phút.

Một số câu hỏi liên quan đến chứng mất ngủ 

Ngoài quan tâm “bệnh mất ngủ có chữa được không”, nhiều người vẫn thắc mắc:

1. Mất ngủ do căng thẳng có chữa được không?

Bạn hoàn toàn có thể chữa khỏi chứng mất ngủ do căng thẳng. Tình trạng này thường kéo dài vài ngày đến vài tuần, khi bạn giải quyết được nguồn cơn gây stress bằng cách tránh dùng caffeine, duy trì lịch trình ngủ đều đặn, thư giãn trước khi ngủ, tạo môi trường ngủ thoải mái, hạn chế các thiết bị điện tử, tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia chăm sóc sức khỏe khi trạng thái căng thẳng kéo dài,…

2. Mất ngủ do bệnh lý có chữa được không?

Mất ngủ do bệnh tật có thể được chữa được. Các bệnh lý như đau mãn tính, hội chứng tay chân không yên, ngưng thở khi ngủ, trầm cảm, làm trọng thêm chứng mất ngủ. Người bệnh cần trị tận gốc bệnh, dùng thuốc và tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ, thay đổi lối sống lành mạnh, vệ sinh giấc ngủ,… để cải thiện tình trạng mất ngủ do bệnh lý.

3. Mất ngủ có thể chữa khỏi hoàn toàn không?

Trả lời cho câu hỏi bệnh mất ngủ có chữa được không, bệnh có thể được chữa khỏi hoàn toàn trong hầu hết trường hợp. Việc chữa trị phụ thuộc vào loại, nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của chứng mất ngủ. Cụ thể:

• Chứng mất ngủ cấp tính, người bệnh cần giải quyết vấn đề từ cuộc sống hoặc chờ cho căng thẳng qua đi.
• Chứng mất ngủ mãn tính phức tạp hơn, người bệnh cần kết hợp điều trị bằng cách dùng thuốc, suy nghĩ tích cực hơn về giấc ngủ, xây dựng lối sống lành mạnh.
• Các mất ngủ do rối loạn giấc ngủ khác (chứng ngủ rủ, rối loạn nhịp sinh học), người bệnh cần được chẩn đoán và điều trị y tế cụ thể.

4. Sau khi chữa trị, mất ngủ có thể tái phát không?

Chứng mất ngủ vẫn có thể tái phát mặc dù đã được điều trị, vì đây không phải là vấn đề xảy ra một lần mà là tình trạng mãn tính, bùng phát hay giảm bớt tùy thuộc vào nhiều yếu tố như căng thẳng, sức khỏe tinh thần – thể chất, sử dụng thuốc, thói quen sinh hoạt, sự kiện trong cuộc sống,…

Để ngăn ngừa tình trạng này tái phát, người bệnh cần duy trì vệ sinh giấc ngủ, tuân thủ phác đồ điều trị bệnh lý, thường xuyên theo dõi tình trạng sức khỏe của mình và báo cáo mọi thay đổi hoặc thắc mắc cho bác sĩ để hỗ trợ kịp thời.

Bệnh mất ngủ có chữa được không, mặc dù đây là tình trạng thường gặp vẫn có thể chữa khỏi hoàn toàn thông qua việc áp dụng các biện pháp tự nhiên như (vệ sinh giấc ngủ, tập thể dục thường xuyên, hạn chế caffeine,…), dùng thuốc, điều trị theo Đông y. Tuy nhiên, nếu bạn gặp khó khăn trong việc ngủ và điều này ảnh hưởng tới cuộc sống hàng ngày nên thăm bác sĩ để được hỗ trợ.