Viêm gan B là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới xơ gan và ung thư gan. Khoảng 80% trường hợp mắc ung thư biểu mô tế bào gan trên thế giới và 70% ở Việt Nam là do virus HBV gây ra. Những cách phòng ngừa viêm gan B dưới đây thường được khuyến nghị để bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của HBV.
Viêm gan B là bệnh nhiễm trùng gan do virus viêm gan B (HBV) gây ra. Bệnh có thể gây nhiễm trùng cấp tính (ngắn hạn) hoặc mạn tính (dài hạn). Trường hợp nhiễm trùng cấp tính thường tự khỏi mà không cần điều trị. Riêng tình trạng viêm gan mạn tính có nguy cơ tiến triển thành xơ gan, ung thư gan nếu không được điều trị kịp thời. Năm 2022, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính viêm gan B gây ra khoảng 1.1 triệu ca tử vong, chủ yếu do xơ gan và ung thư biểu mô tế bào gan.
Viêm gan B được xem là vấn đề sức khỏe toàn cầu, các vùng có nguy cơ cao bao gồm châu Phi, châu Á, Trung Đông, một số vùng của Nam Mỹ và Đông u. Riêng tại Việt Nam, WHO thống kê có khoảng 7.8 triệu người dân đang sống chung với viêm gan B vào năm 2019.
Con đường lây nhiễm chính của viêm gan B là tiếp xúc với dịch cơ thể bị nhiễm HBV như máu, dịch âm đạo và tinh dịch. Bệnh cũng có thể lây từ mẹ sang con vào các thời điểm mang thai, chuyển dạ hoặc giai đoạn cho con bú. HBV có thể tồn tại bên ngoài cơ thể ít nhất 7 ngày. Trong thời gian này, HBV vẫn có nguy cơ gây nhiễm trùng nếu xâm nhập vào cơ thể chưa tiêm vắc xin phòng ngừa. Thời gian ủ bệnh viêm gan B dao động từ 30 đến 180 ngày. Thông thường, HBV được phát hiện trong vòng 30 đến 60 ngày kể từ thời điểm nhiễm virus, sau đó có thể tồn tại và phát triển thành viêm gan B mạn tính, đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ.
Viêm gan B có thể được ngăn ngừa bằng cách tuân thủ các biện pháp bảo vệ. Dưới đây là một số cách phòng tránh viêm gan B hiệu quả, đồng thời hỗ trợ cải thiện chức năng gan khỏe mạnh. Cùng ECO Pharma tìm hiểu.
Hiện nay, cách phòng ngừa viêm gan B tối ưu nhất đó là tiêm vắc xin. Loại vắc xin phòng ngừa viêm gan B đầu tiên trên thế giới là dạng virus được xử lý nhiệt do Tiến sĩ Baruch Blumberg (cũng là người đã phát hiện ra virus viêm gan B vào năm 1965) và Millman cùng nhau phát triển. Trải qua nhiều giai đoạn nghiên cứu, đến năm 1986, các nhà khoa học đã tạo ra vắc xin phòng ngừa viêm gan B thế hệ thứ hai (tái tổ hợp DNA), được chế tạo tổng hợp và không chứa các chế phẩm từ máu, đã được phê duyệt sử dụng tại Mỹ.
Hiện nay tại Việt Nam, những loại vắc xin phòng ngừa viêm gan B tái tổ hợp như Engerix B, Euvax B, Heberbiovac đã được Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC triển khai tiêm chủng cho người dân giúp ngăn ngừa viêm gan B hiệu quả. Vắc xin phòng HBV được khuyến khích tiêm cho tất cả trẻ sơ sinh mới sinh, trẻ em dưới 18 tuổi và người lớn có nguy cơ cao. Việc tiêm phòng giúp cung cấp khả năng bảo vệ khỏi viêm gan B ở hơn 95% trẻ sơ sinh, trẻ em và thanh thiếu niên khỏe mạnh. (1)
Lịch tiêm phòng viêm gan B cho trẻ em được khuyến cáo (không tính mũi sơ sinh):
Người lớn được khuyến cáo tiêm phòng 3 mũi khi xét nghiệm máu chưa nhiễm HBV (HBsAg âm tính) và chưa có kháng thể viêm gan B (Anti HBs âm tính):
Tại VNVC, toàn bộ vắc xin, bao gồm vắc xin phòng ngừa viêm gan B đều được bảo quản bằng dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, đảm bảo chất lượng vắc xin đạt mức tối ưu khi sử dụng cho mọi cá nhân.
Máu và dịch cơ thể bao gồm tinh dịch, dịch âm đạo có thể chứa virus viêm gan B. Nếu bạn tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể của người bệnh sẽ có nguy cơ cao nhiễm viêm gan B. Mỗi các nhân có thể áp dụng biện pháp phòng tránh như đeo găng tay, khẩu trang, kính bảo vệ mắt để tránh lây nhiễm. Ngoài ra, không tiếp xúc với vết thương hở của người bệnh và đặc biệt cẩn trọng khi dùng các vật dụng có khả năng dính máu như kim tiêm, dụng cụ xăm mình, dao cạo râu,…
Chế độ dinh dưỡng khoa học hỗ trợ gan hoạt động hiệu quả, khỏe mạnh, chống lại những tác nhân gây hại:
Ngoài ra, cần tránh những thực phẩm chứa các chất gây hại cho gan:
Gan thực hiện các nhiệm vụ quan trọng trong cơ thể, bao gồm đào thải độc tố, sản xuất mật và tham gia nhiều quá trình trao đổi chất khác. Để duy trì lá gan khỏe mạnh, bạn cần lưu ý xây dựng chế độ sinh hoạt khoa học:
Thường xuyên vận động giúp nâng cao sức khỏe tổng thể, cải thiện hệ miễn dịch, nhờ đó hỗ trợ phòng chống những tác nhân gây bệnh gan như virus viêm gan B. Hơn nữa, tập thể dục còn kích thích quá trình trao đổi chất, giảm tích tụ mỡ trong gan, bảo vệ lá gan khỏe mạnh. Bạn có thể rèn luyện khoảng 30 phút mỗi ngày với các bài tập như đi bộ, bơi lội, yoga,…
Thăm khám sức khỏe định kỳ 1 – 2 lần/năm giúp theo dõi và phát hiện viêm gan B kịp thời, đồng thời kiểm tra tình trạng và chức năng gan. Trong trường hợp cần thiết phải điều trị, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ phù hợp cho từng người bệnh.
Dưới đây là một số vật dụng cá nhân không nên dùng chung với người khác, tránh tình trạng tiếp xúc với máu và dịch cơ thể của người bệnh, dẫn tới lây nhiễm HBV:
Chú ý sử dụng đồ dùng cá nhân riêng biệt. Để đảm bảo an toàn, cần thường xuyên chùi rửa các vật dụng cá nhân của mình bằng nước nóng.
Quan hệ tình dục là con đường lây nhiễm phổ biến của virus viêm gan B. Vào năm 2008 tại Mỹ, ước tính khoảng 50% các ca nhiễm HBV bắt nguồn từ quan hệ tình dục không lành mạnh. Để ngăn ngừa tình trạng này, cần thiết lập những biện pháp quan hệ an toàn với bạn tình: (3)
HBV có nguy cơ cao lây nhiễm qua đường máu, thông qua vết thương hở. Do đó hãy sử dụng băng cá nhân hoặc gạc vô trùng để bảo vệ vết thương, ngăn ngừa tiếp xúc với máu của người khác, bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của virus viêm gan B.
Các sản phẩm cá nhân như băng vệ sinh và tampon thường dính máu và dịch cơ thể. Nếu chúng không được vứt bỏ đúng cách có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm HBV. Để đảm bảo an toàn, bạn nên cho vào túi nhựa, cột kín trước khi vứt vào thùng rác. Tránh để chúng tiếp xúc trực tiếp với bất kỳ ai.
Trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh có thể bị nhiễm viêm gan B từ mẹ. Do đó các bậc phụ huynh cần lưu ý:
Cách phòng ngừa viêm gan B chủ động và hiệu quả nhất đến thời điểm hiện tại đó là tiêm vắc xin. Hoàn thành đủ các liều vắc xin ngừa HBV sẽ bảo vệ cơ thể khỏi viêm gan B ít nhất 20 năm, thậm chí là suốt đời. Ngoài ra, các biện pháp thường được các tổ chức y tế khuyến nghị khác cũng nên được tuân thủ.
