Suy tim là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán dấu hiệu bệnh

Suy tim là một vấn đề sức khỏe cộng đồng đang phát triển nhanh chóng, ước tính có 64 triệu người mắc bệnh trên toàn cầu [1]. Hãy cùng ECO Pharma tìm hiểu về căn bệnh nguy hiểm này trong bài viết sau đây.

Suy tim là gì?

Suy tim là tình trạng cơ tim không bơm máu tốt như bình thường. Điều này không có nghĩa là tim đã ngừng đập hoặc sắp ngừng đập. Nhưng nếu không có đủ lưu lượng máu, các cơ quan của cơ thể sẽ không hoạt động tốt, gây ra các vấn đề nghiêm trọng.

Triệu chứng suy tim thường gặp

Các triệu chứng có thể tiến triển chậm hoặc bắt đầu đột ngột. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Khó thở khi hoạt động hoặc khi nằm.
• Mệt mỏi và suy nhược.
• Phù: Thường thấy ở chân, mắt cá chân và bàn chân.
• Nhịp tim nhanh hoặc không đều.
• Giảm khả năng tập thể dục.
• Thở khò khè.
• Ho không dứt hoặc ho đàm trắng hoặc hồng có lẫn máu.
• Báng bụng.
• Tăng cân rất nhanh do tích tụ dịch.
• Buồn nôn và chán ăn.
• Khó tập trung hoặc giảm sự tỉnh táo.
• Đau ngực.

Nguyên nhân bị suy tim và yếu tố nguy cơ

Bất kỳ tình trạng nào sau đây cũng có thể gây tổn thương hoặc làm suy yếu tim.

• Bệnh động mạch vành và nhồi máu cơ tim: Bệnh động mạch vành là nguyên nhân phổ biến nhất gây suy tim. Bệnh là kết quả của sự tích tụ các chất béo lắng đọng, làm hẹp động mạch. Điều này làm giảm lưu lượng máu và có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim. Cơn nhồi máu cơ tim xảy ra đột ngột khi động mạch nuôi tim bị tắc hoàn toàn. Tổn thương cơ tim do nhồi máu cơ tim có thể khiến tim không còn khả năng bơm máu tốt như bình thường.
• Huyết áp cao: Tình trạng này buộc tim phải làm việc nhiều hơn mức cần thiết để bơm máu cho cơ thể. Theo thời gian, cơ tim trở nên dày hơn và kém đàn hồi, làm suy giảm chức năng bơm và hút máu của tim.
• Bệnh van tim: Các van tim giúp máu lưu thông đúng cách. Nếu van tim không hoạt động bình thường, tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu. Điều này có thể làm tim yếu đi theo thời gian.
• Viêm cơ tim: Viêm cơ tim thường do virus gây ra và có thể dẫn đến suy tim.
• Bệnh tim bẩm sinh: Nếu tim và các buồng tim hoặc van tim không được hình thành đúng cách, các bộ phận khác của tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu, có thể dẫn đến suy tim.
• Rối loạn nhịp: là tình trạng tim đập quá nhanh, quá chậm hoặc không đều cũng có thể dẫn đến suy tim.
• Các bệnh khác: Một số bệnh mãn tính có thể góp phần gây ra suy tim mạn tính. Ví dụ như bệnh tiểu đường, nhiễm HIV, tuyến giáp hoạt động quá mức hoặc hoạt động kém, hoặc tích tụ sắt hoặc protein.
• Bệnh tiểu đường: Bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao và bệnh động mạch vành.
• Ngưng thở khi ngủ: Tình trạng không thở đúng cách trong khi ngủ dẫn đến lượng oxy trong máu thấp và tăng nguy cơ tăng huyết áp và nhịp tim không đều. Cả hai vấn đề này đều có thể làm suy yếu tim.
• Béo phì: Những người bị béo phì có nguy cơ mắc bệnh suy tim cao hơn.
• Lão hóa: Khả năng hoạt động của tim giảm dần theo tuổi tác, ngay cả ở những người khỏe mạnh.
• Sử dụng rượu: Uống quá nhiều rượu có thể làm suy yếu cơ tim và dẫn đến nhiều vấn đề tim mạch.
• Hút thuốc: Nếu bạn hút thuốc, hãy bỏ thuốc, sử dụng thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
• Một số loại thuốc điều trị tiểu đường: Thuốc điều trị tiểu đường rosiglitazone (Avandia) và pioglitazone (Actos) được phát hiện làm tăng nguy cơ suy tim ở một số người. Tuy nhiên, không được ngừng dùng những loại thuốc này mà chưa có sự chỉ định của bác sĩ.
• Một số loại thuốc khác: Các loại thuốc khác có thể dẫn đến suy tim hoặc các vấn đề về tim bao gồm thuốc chống viêm không steroid (NSAID) và một số loại thuốc dùng để điều trị huyết áp cao, ung thư, bệnh về máu, rối loạn nhịp, bệnh về hệ thần kinh, tình trạng sức khỏe tâm thần, các vấn đề về phổi, tiết niệu và nhiễm trùng.

Xem thêm: Suy tim ở người già: Nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán bệnh

Phân loại suy tim phổ biến

Suy tim thường bắt đầu từ tâm thất trái, là buồng bơm máu chính của tim. Nhưng đôi khi cũng xảy ra ở tâm thất phải hoặc cả hai bên tim.

• Suy tim trái: Tình trạng này ảnh hưởng đến buồng tim dưới bên trái được gọi là tâm thất trái. Dịch có thể trào ngược vào phổi, gây khó thở.
• Suy tim phải: Tình trạng này ảnh hưởng đến buồng tim dưới bên phải được gọi là tâm thất phải. Dịch có thể ứ đọng ở vùng ngoại biên như bụng, chân và bàn chân, gây phù.
• Suy tim toàn bộ: Đây là tình trạng bệnh lý với các triệu chứng tim mạch cấp tính hoặc mạn tính. Đa số các trường hợp suy tim toàn bộ thường có tính chất mạn tính.
• Suy tim cấp: Người bệnh có các triệu chứng xuất hiện đột ngột nhưng sau đó giảm đi nhanh chóng, thường xảy ra ở những người đã trải qua cơn nhồi máu cơ tim và sống sót.
• Suy tim mạn: Người bệnh có các triệu chứng xuất hiện liên tục trong thời gian dài và tiến triển một cách chậm rãi.
• Suy tim tâm thu (suy tim phân suất tống máu giảm): Đây là một loại suy tim trái. Tâm thất trái không thể co bóp mạnh như bình thường. Tim không đủ mạnh để bơm đủ máu đến cơ thể.
• Suy tim tâm trương (suy tim phân suất tống máu bảo tồn): Đây cũng là một loại suy tim trái. Tâm thất trái không thể giãn hoặc đổ đầy máu như bình thường.

Xem thêm: Suy tim ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán bệnh

Dấu hiệu suy tim nặng cần gặp bác sĩ

Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn cảm thấy mình có các triệu chứng bất thường. Gọi cấp cứu ngay nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau đây [2]:

• Đau ngực.
• Ngất xỉu hoặc suy nhược nghiêm trọng.
• Nhịp tim nhanh hoặc không đều kèm theo khó thở, đau ngực hoặc ngất xỉu.
• Đột ngột khó thở dữ dội và ho ra đàm trắng hoặc hồng.

Những triệu chứng này có thể là do suy tim hoặc một số tình trạng sức khỏe khác gây ra. Ngoài ra, hãy đến ngay bệnh viện nếu bạn đã bị suy tim và có thêm dấu hiệu sau:

• Các triệu chứng đột nhiên trở nên nặng hơn.
• Xuất hiện một triệu chứng mới.
• Cơ thể tăng 2-3 kg hoặc hơn chỉ trong vài ngày.

Những thay đổi này có thể là dấu hiệu cho thấy tình trạng suy tim hiện tại đang trở nên tồi tệ hơn hoặc việc điều trị không hiệu quả.

Phương pháp chẩn đoán bệnh suy tim

Để chẩn đoán bệnh, bác sĩ sẽ thăm khám các triệu chứng và hỏi về tiền sử bệnh. Bác sĩ sẽ kiểm tra người bệnh có các yếu tố nguy cơ gây suy tim hay không, chẳng hạn như huyết áp cao, bệnh động mạch vành hoặc tiểu đường. Các xét nghiệm có thể được thực hiện để chẩn đoán suy tim bao gồm:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu giúp chẩn đoán các bệnh có thể ảnh hưởng đến tim, tìm kiếm một loại protein do tim và mạch máu tạo ra khi suy tim.
• Chụp X-quang ngực: Hình ảnh chụp X-quang có thể cho thấy tình trạng của phổi và tim.
• Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG): Phương pháp này ghi lại các tín hiệu điện trong tim, cho biết tim đập nhanh hay chậm.
• Siêu âm tim: Sóng âm tạo ra hình ảnh của tim đang đập, cho thấy kích thước và cấu trúc của tim, van tim và lưu lượng máu qua tim. Phân suất tống máu là phép đo tỷ lệ phần trăm máu rời khỏi tim mỗi lần tim co bóp. Phép đo này được thực hiện trong quá trình siêu âm tim. Kết quả giúp phân loại suy tim và hướng dẫn điều trị. Phân suất tống máu từ 50% trở lên được coi là lý tưởng.
• Nghiệm pháp gắng sức: Người bệnh đi bộ trên máy chạy bộ hoặc đạp xe đạp cố định trong khi tim được theo dõi. Phương pháp này cho thấy tim phản ứng như thế nào với hoạt động thể chất.
• Chụp CT tim: xét nghiệm này sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh cắt ngang của tim.
• Chụp MRI tim: Xét nghiệm này sử dụng từ trường và sóng vô tuyến để tạo ra hình ảnh chi tiết về tim.
• Chụp động mạch vành: Phương pháp này giúp phát hiện tắc nghẽn trong động mạch đưa máu đến cơ tim. Bác sĩ sẽ đưa một ống dài, mỏng, mềm dẻo gọi là ống thông vào mạch máu, thường ở bẹn hoặc cổ tay. Sau đó, ống thông được dẫn đến tim. Thuốc cản quang được bơm qua ống thông đến các động mạch trong tim. Thuốc cản quang giúp các động mạch hiển thị rõ hơn trên hình ảnh X-quang.
• Sinh thiết cơ tim: Bác sĩ sẽ lấy một phần rất nhỏ của cơ tim để kiểm tra, giúp chẩn đoán một số loại bệnh cơ tim gây suy tim.

Bị suy tim có nguy hiểm không?

Đây là một tình trạng nguy hiểm kéo dài và thường sẽ trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian. Bệnh gây ra sự hạn chế đáng kể các hoạt động hàng ngày của người bệnh và thường dẫn đến tử vong. Tuy nhiên, rất khó để biết tình trạng bệnh sẽ tiến triển thế nào ở từng cá nhân. Nhiều người vẫn ổn định trong nhiều năm, trong khi ở một số trường hợp, tình hình có thể trở nên tồi tệ một cách nhanh chóng.

Biến chứng của suy tim

Biến chứng của bệnh này phụ thuộc vào độ tuổi, sức khỏe tổng thể và mức độ nghiêm trọng của bệnh tim. Chúng có thể bao gồm:

• Tổn thương thận hoặc suy thận: Bệnh có thể làm giảm lưu lượng máu đến thận. Nếu không được điều trị, tình trạng này có thể gây suy thận, cần phải chạy thận để điều trị.
• Các vấn đề về tim khác: Bệnh có thể gây ra những thay đổi về kích thước và chức năng của tim. Những thay đổi này có thể làm hỏng van tim và gây rối loạn nhịp tim.
• Tổn thương gan: Bệnh có thể gây tích tụ dịch ổ bụng, gây tăng áp lực mạch máu trong gan. Sự tích tụ dịch này có thể dẫn đến xơ gan tim, làm suy giảm chức năng gan.
• Tử vong đột ngột do tim: Trong suy tim, người bệnh có nguy cơ tử vong đột ngột do nhịp tim bất thường.

Phương pháp điều trị bệnh suy tim

Điều trị bệnh tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, thường bao gồm dùng thuốc hoặc phẫu thuật.

1. Sử dụng thuốc

Thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE) làm giãn mạch máu để hạ huyết áp, cải thiện lưu lượng máu và giảm áp lực lên tim. Ví dụ như enalapril (Vasotec, Epaned), lisinopril (Zestril, Qbrelis) và captopril.

Thuốc chẹn thụ thể angiotensin II (ARB) có nhiều lợi ích giống như thuốc ức chế ACE. Đây có thể là lựa chọn cho những người không dung nạp thuốc ức chế ACE. Chúng bao gồm losartan (Cozaar), valsartan (Diovan) và candesartan (Atacand).

Thuốc chẹn beta làm chậm nhịp tim và hạ huyết áp, giảm các triệu chứng của bệnh và giúp tim hoạt động tốt hơn. Thuốc này giúp người bị suy tim sống lâu hơn. Ví dụ bao gồm carvedilol (Coreg), metoprolol (Lopressor, Toprol-XL, Kapspargo Sprinkle) và bisoprolol.

Thuốc lợi tiểu giúp tăng thải dịch, ngăn ngừa sự tích tụ dịch trong cơ thể. Thuốc lợi tiểu, chẳng hạn như furosemide (Lasix, Furoscix), cũng làm giảm ứ dịch trong phổi, do đó dễ thở hơn.

2. Thủ thuật hoặc phẫu thuật

Trong trường hợp suy tim do hẹp hoặc tắc động mạch vành, người bệnh có thể được chỉ định thông tim, nong kết hợp đặt stent động mạch vành.

Bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật bắc cầu động mạch vành nếu động mạch bị tắc nghiêm trọng gây ra suy tim. Đây là phương pháp lấy một mạch máu khỏe mạnh từ chân, tay hoặc ngực và nối vào các động mạch bị tắc trong tim, tạo nên con đường mới cải thiện lưu lượng máu đến cơ tim.

Nếu van tim bị hỏng gây ra suy tim, bác sĩ có thể chỉ định điều chỉnh hoặc thay thế van thông qua phẫu thuật tim hở hoặc phẫu thuật ít xâm lấn. Một số người bị suy tim nghiêm trọng đến mức phẫu thuật hoặc thuốc không có tác dụng. Những trường hợp này cần được ghép tim bằng tim hiến tặng khỏe mạnh.

Cách phòng ngừa suy tim

Mặc dù bạn không thể thay đổi một số yếu tố nguy cơ như tuổi tác, tiền sử gia đình hoặc chủng tộc, bạn vẫn có thể thay đổi lối sống để ngăn ngừa bệnh bằng cách thực hiện những điều sau:

Tăng cường những thực phẩm tốt cho tim như cá hồi, cá ngừ, cá trích… chứa nhiều axit béo omega-3, có tác dụng giảm triglyceride, ngăn ngừa cục máu đông và giảm viêm. Cải bó xôi, cải xoăn, bông cải xanh… giàu chất xơ, vitamin K, vitamin C, giúp giảm huyết áp, cải thiện chức năng mạch máu và bảo vệ tim khỏi tổn thương. Các loại quả mọng như dâu tây, việt quất, mâm xôi… giàu chất chống oxy hóa, giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào và giảm viêm.

Tập thể dục đều đặn là một trong những cách hiệu quả để ngăn ngừa và cải thiện bệnh. Việc vận động giúp tăng cường sức mạnh của tim, cải thiện tuần hoàn máu và giảm các yếu tố nguy cơ khác như huyết áp cao, cholesterol cao và béo phì. Tuy nhiên, việc chọn bài tập và cường độ tập luyện phù hợp rất quan trọng, đặc biệt đối với những người có nguy cơ mắc bệnh tim. Bạn có thể đi bộ, bơi lội, đạp xe, tập yoga,… để cải thiện sức khỏe tim mạch của mình.

Xem thêm: Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân suy tim: 8 cách nên chọn lựa

Khi căng thẳng, cơ thể giải phóng hormone cortisol, làm tăng huyết áp và nhịp tim. Lâu dài, điều này có thể gây tổn thương động mạch, làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và suy tim. Vì thế, bạn cần giảm stress, căng thẳng bằng cách ngồi thiền, ngủ đủ giấc, đọc sách, nghe nhạc, tắm nước nóng và dành nhiều thời gian cho thiên nhiên.

Bổ sung tinh chất từ thiên nhiên như Policosanol (GDL-5), Red Yeast Rice, Gynostemma, Apple Cider Vinegar,… giúp giảm cholesterol xấu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch, cục máu đông, hỗ trợ kiểm soát tim mạch, huyết áp,… Người bệnh cũng cần ngừng hút thuốc lá, tránh rượu bia và kiểm soát tốt các tình trạng bệnh lý khác như tiểu đường, huyết áp cao có thể làm tăng nguy cơ mắc suy tim.

Chế độ sinh hoạt dành cho người bệnh suy tim

Chế độ sinh hoạt cho người bệnh suy tim tương tự như cách phòng ngừa bệnh đã nêu trên, nhưng người bệnh cần dùng thêm thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Thận trọng với các loại thuốc và thực phẩm bổ sung khác. Một số loại thuốc không cần kê đơn để điều trị đau và viêm có thể khiến suy tim trở nên tồi tệ hơn như ibuprofen và naproxen sodium. Vì thế, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ thuốc nào, kể cả thuốc không kê đơn.

Kiểm tra huyết áp tại nhà và ghi lại vào sổ, mang theo khi đi khám sức khỏe. Điều này giúp bác sĩ biết phương pháp điều trị suy tim có hiệu quả hay tình trạng của bạn đang trở nên nặng hơn hay không. Người bệnh cũng cần kiểm tra cân nặng hàng ngày và ghi lại cân nặng số cân vào sổ tay. Mang theo sổ ghi chép khi đi khám sức khỏe. Tăng cân nhanh có thể là dấu hiệu của tình trạng tích tụ dịch.

Câu hỏi liên quan tình trạng suy tim

Người bệnh suy tim sống được bao lâu? Bệnh này có điều trị được không? Đây là một số thắc mắc phổ biến về suy tim.

1. Bệnh suy tim sống được bao lâu?

Tiên lượng thời gian sống của người bệnh suy tim phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, tuổi tác, giới tính, sức khỏe tổng thể,… Các giai đoạn của bệnh:

• Giai đoạn A: Nguy cơ suy tim cao, nhưng không có triệu chứng.
• Giai đoạn B: Bác sĩ đã đưa ra chẩn đoán về rối loạn chức năng tâm thu thất trái nhưng không có triệu chứng của suy tim (còn gọi là tiền suy tim).
• Giai đoạn C: Bệnh đã bắt đầu xuất hiện triệu chứng.
• Giai đoạn D: Các triệu chứng không thuyên giảm mặc dù đã được điều trị.

Bảng dưới đây hiển thị dữ liệu tử vong trong 5 năm trong 4 giai đoạn của suy tim sung huyết. [3]

Một nghiên cứu cho biết những người mắc suy tim sung huyết có tuổi thọ ngắn hơn 10 năm so với những người không bị suy tim. Một nghiên cứu khác cho thấy tỷ lệ sống sót của những người suy tim mãn tính là:

• 80% đến 90% trong một năm.
• 50% đến 60% trong năm thứ năm.
• 30% trong 10 năm.

Xem thêm: Suy tim có mấy cấp độ? Mức nào là nặng nhất và nhẹ nhất?

2. Bệnh suy tim có chữa được không?

Nhiều người quan tâm rằng suy tim có chữa được không. Suy tim có thể chữa khỏi nếu tìm được nguyên nhân và điều trị triệt để các nguyên nhân gây bệnh. Bên cạnh đó, còn có nhiều phương pháp điều trị giúp giảm triệu chứng, cải thiện tình trạng suy tim và giảm các biến chứng suy tim. Người bệnh cần tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ, tránh rượu bia, thuốc lá, giảm stress, ăn uống khoa học,…

3. Nhịp tim của người suy tim thế nào?

Không có mức tiêu chuẩn cụ thể cho các vấn đề về nhịp tim và huyết áp ở người bị suy tim. Đối với người trưởng thành khỏe mạnh, nhịp tim là 60 lần/phút – 90 lần/phút, huyết áp tối đa là 90 mmHg – 140 mmHg và huyết áp tối thiểu là 60 mmHg – 90 mmHg. Ở người suy tim, các thông số trên có thể bình thường hoặc thay đổi.

Mặc dù suy tim là một căn bệnh nguy hiểm, nhưng với sự tiến bộ của y học, cùng với sự kiên trì điều trị và thay đổi lối sống, người bệnh có thể kiểm soát bệnh và duy trì chất lượng cuộc sống. Điều quan trọng là hãy giữ tinh thần lạc quan và tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ. Đừng quên thực hành một lối sống lành mạnh để cải thiện bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống.