Trên thế giới cứ 3 người lại có một người bị nhiễm virus viêm gan B. Trong 2 tỷ người đã hoặc đang nhiễm virus viêm gan B, mỗi năm lại có khoảng 700.000 người đã tử vong. Tại Việt Nam, 7,8 triệu người đang sống chung với căn bệnh này; 80.000 ca ung thư gan và 40.000 ca tử vong do viêm gan B và viêm gan C mỗi năm gây ra. Hãy cùng ECO Pharma tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán viêm gan B trong bài viết dưới đây.
Viêm gan B là loại viêm gan do virus HBV gây ra. Đây là một loại bệnh gan phổ biến nhất trên thế giới, xảy ra khi virus tấn công và làm tổn thương gan. Hiện nay đã có vắc xin để phòng bệnh và các phương pháp điều trị mới cho những người đã bị nhiễm bệnh này.
Virus HBV có thể lây nhiễm cho bất kỳ ai thuộc mọi lứa tuổi hoặc chủng tộc. Người từ những nơi trên thế giới như Châu Á, một số vùng ở Châu Phi và Nam Mỹ, Đông u và Trung Đông có nguy cơ bị nhiễm bệnh cao hơn nhiều. Viêm gan B phổ biến hơn ở một số vùng nhất định trên thế giới vì những vùng này đã có rất nhiều người nhiễm bệnh. Trong đó, bệnh ảnh hưởng đến hàng trăm triệu người tại châu Á và châu Phi.
Dựa trên thời gian mắc bệnh, viêm gan B có thể được chia thành cấp tính và mạn tính.
Viêm gan B cấp tính kéo dài dưới sáu tháng. Hệ thống miễn dịch có thể loại bỏ bệnh và cơ thể sẽ hồi phục hoàn toàn trong vòng vài tháng. Hầu hết những người nhiễm virus HBV đều có diễn tiến cấp tính và có thể tự khỏi, nhưng một số trường hợp có thể dẫn đến nhiễm virus mạn tính.
Viêm gan B mạn tính kéo dài hơn sáu tháng. Bị viêm gan B mạn tính làm tăng nguy cơ phát triển bệnh suy gan, ung thư gan hoặc xơ gan. Một số người bị viêm gan B mạn tính có thể không có triệu chứng gì cả. Một số có thể bị mệt mỏi liên tục và có các triệu chứng nhẹ của bệnh viêm gan cấp tính.
Người càng trẻ khi mắc bệnh này, đặc biệt là trẻ sơ sinh hoặc trẻ em dưới 5 tuổi có nguy cơ trở thành mạn tính càng cao. Nhiễm trùng mạn tính có thể không được phát hiện trong nhiều thập kỷ cho đến khi gan của người bệnh bị ảnh hưởng đáng kể.
Các triệu chứng nhiễm viêm gan B có thể khác nhau ở từng người, từng giai đoạn.
Các triệu chứng của bệnh xuất hiện trong vòng trung bình 90 ngày sau khi phơi nhiễm. Các triệu chứng thường gặp của viêm gan B cấp tính là:(1)
Các triệu chứng của viêm gan B mạn tính khác nhau ở từng người tùy thuộc vào mức độ tổn thương của gan. Nhiều người mắc bệnh, đặc biệt là trẻ em không có triệu chứng. Những người có triệu chứng thường cảm thấy mệt mỏi và chán ăn. Một số người bị sốt nhẹ và khó chịu ở vùng bụng trên. Thông thường, các triệu chứng rõ ràng xảy ra khi bệnh gan đã tiến triển và có bằng chứng xơ gan.
Các triệu chứng đó có thể bao gồm:
Nguyên nhân gây ra bệnh viêm gan B là virus HBV. Virus có thể truyền từ người này sang người khác qua máu, tinh dịch, dịch âm đạo hoặc các chất dịch cơ thể khác. Bệnh không lây lan qua hắt hơi hoặc ho. Những cách phổ biến mà HBV có thể lây truyền là:
Một người có nguy cơ nhiễm viêm gan B cao hơn nếu:
Bác sĩ sẽ kiểm tra và tìm kiếm các dấu hiệu tổn thương gan, chẳng hạn như vàng da hoặc đau bụng. Các xét nghiệm có thể giúp chẩn đoán viêm gan B hoặc các biến chứng của nó là:
Tùy vào từng trường hợp, bác sĩ sẽ có những cân nhắc điều trị khác nhau:
Bên cạnh đó, người bệnh có thể bổ sung tinh chất Wasabia và S. Marianum giúp kiểm soát tế bào Kupffer hoạt động quá mức, giảm các chất gây viêm như TNF-α, TGF-β và Interleukin. Từ đó góp phần làm chậm quá trình viêm và tổn thương gan, bảo vệ gan và tái tạo các tế bào gan bị hư hại.
Nhiễm HBV mạn tính có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như:
Bạn có thể phòng tránh nhiễm virus HBV bằng những cách sau:
Bên cạnh đó, tiêm ngừa là một trong những cách rất hữu hiệu để phòng viêm gan B. Vắc xin được đặc biệt khuyến khích cho:
Để yên tâm về chất lượng dịch vụ tiêm ngừa, bạn có thể lựa chọn Trung tâm tiêm chủng cho trẻ em và người lớn VNVC để chủng ngừa viêm gan B. Toàn bộ vắc xin tại VNVC, trong đó có vắc xin ngừa viêm gan B đều được bảo quản bằng hệ thống trang thiết bị hiện đại. Dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn Thực hành bảo quản thuốc GSP, hệ thống kho lạnh trung tâm với 3 nguồn điện cấp liên tục, đảm bảo nhiệt độ vắc xin luôn ở 2 – 8 độ C. Tại phòng tiêm, các tủ lưu giữ cũng cho phép bảo quản vắc xin lẻ theo tiêu chuẩn cao nhất.
Sau đây là một số thắc mắc thường gặp về bệnh viêm gan B.
Viêm gan B nguy hiểm vì đây là một “căn bệnh thầm lặng” có thể lây sang những người khác mà họ không hề hay biết. Hầu hết những người bị nhiễm bệnh đều không nhận ra và có thể vô tình lây virus sang người khác qua máu và dịch cơ thể. Những người bị viêm gan B mạn tính có nguy cơ bị suy gan, xơ gan và ung thư gan cao hơn. Virus HBV có thể tấn công gan một cách lặng lẽ và liên tục trong nhiều năm mà không bị phát hiện.
Viêm gan B có lây không? Như đã trình bày ở trên, bệnh này do virus gây ra và hoàn toàn có thể lây nhiễm. Ở những vùng virus lưu hành cao, viêm gan B thường lây lan từ mẹ sang con khi sinh (lây truyền chu sinh) hoặc lây truyền ngang (tiếp xúc với máu bị nhiễm bệnh). Sự phát triển của nhiễm trùng mạn tính thường gặp ở trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh từ mẹ hoặc trước 5 tuổi.
Virus HBV cũng lây lan qua vết thương do kim tiêm, xăm mình, xỏ khuyên và tiếp xúc với máu và chất dịch cơ thể bị nhiễm bệnh, như dịch âm đạo và tinh dịch. Sự lây truyền virus cũng có thể xảy ra thông qua việc tái sử dụng kim tiêm và ống tiêm bị nhiễm mầm bệnh trong cơ sở chăm sóc sức khỏe, trong cộng đồng. Lây truyền qua đường tình dục phổ biến hơn ở những người chưa được tiêm chủng và quan hệ tình dục với nhiều người.
Việc một vài thế hệ trong cùng một gia đình đều bị nhiễm viêm gan B có thể dẫn đến hiểu lầm đây là một bệnh di truyền. Tuy nhiên, đây không phải là bệnh di truyền mà là do virus HBV gây ra. Bệnh thường lây truyền giữa các thành viên gia đình như truyền từ mẹ sang con hoặc do tình cờ tiếp xúc với máu của người thân bị bệnh. Các gia đình có thể phá vỡ chu kỳ nhiễm viêm gan B bằng cách đi xét nghiệm, chủng ngừa và điều trị sớm.
Người mắc viêm gan B thể không hoạt động, không có biểu hiện tình trạng viêm gan, nhưng trong máu hay dịch tiết của người bệnh vẫn có sự hiện diện của virus, thậm chí đang nhân đôi để tăng số lượng. Vì không có triệu chứng nên thường không được phát hiện bệnh, không được điều trị cũng như áp dụng các biện pháp ngăn ngừa sự truyền nhiễm qua những người xung quanh. Vì thế, đây chính là nguyên nhân khiến nguồn bệnh lây lan trong cộng đồng một cách vô tình khi tiếp xúc trực tiếp với máu và dịch tiết.
Không có một con số chính xác về khoảng thời gian người mắc viêm gan B sống được bao lâu. Điều này còn tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau như sức khỏe tổng thể, tuổi tác, mức độ tuân thủ kế hoạch điều trị, lối sống thường ngày, chế độ ăn uống, tập thể dục,… Trên thực tế, vẫn có rất nhiều trường hợp người bệnh viêm gan B mạn tính sống đến hơn 90 tuổi nhờ có phương pháp điều trị phù hợp và luyện tập hợp lý.
Virus HBV có thể tồn tại bên ngoài cơ thể ít nhất 7 ngày. Trong thời gian này, virus vẫn có thể gây nhiễm trùng nếu xâm nhập vào cơ thể người chưa được tiêm ngừa trước đó. Thời gian ủ bệnh của virus HBV dao động từ 30 đến 180 ngày. Virus có thể được phát hiện trong vòng 30 đến 60 ngày sau khi nhiễm bệnh và có thể tồn tại và phát triển thành viêm gan B mạn tính, đặc biệt khi lây truyền ở trẻ nhỏ.
Xem thêm người bị viêm gan B hiến máu được không?
Người bị có thể thưởng thức nhiều loại thực phẩm, bao gồm thịt nạc, cá, ngũ cốc nguyên hạt, rau và trái cây. Người bệnh nên ăn nhiều bữa nhỏ, chia đều thường xuyên trong ngày. Thực phẩm nên ăn nhiều hơn bao gồm:
Người bệnh nên rửa trái cây và rau quả tươi để loại bỏ chất bảo quản hoặc thuốc trừ sâu. Những hóa chất này có tác động xấu đến gan. Hầu hết mọi người cần tăng lượng carbohydrate phức hợp và chọn các loại ngũ cốc nguyên hạt trong thực đơn của mình.
Việc cắt giảm một số loại thực phẩm có thể giúp ích cho chức năng gan ở những người mắc bệnh. Một số thực phẩm cần tránh trong chế độ ăn uống của người bệnh bao gồm:(3)
Người bệnh nên giảm lượng chất béo ăn vào và hạn chế ở mức lý tưởng là từ 40 đến 60 gam mỗi ngày.
Nếu bạn biết mình đã tiếp xúc với virus, hãy đến bệnh viện ngay. Phương pháp điều trị phòng ngừa có thể làm giảm nguy cơ nhiễm virus nếu bạn được điều trị trong vòng 24 giờ sau khi tiếp xúc với virus. Nếu bạn cho rằng mình có các triệu chứng của bệnh viêm gan, hãy đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và có phương pháp điều trị phù hợp.
Viêm gan B là một căn bệnh nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa được bằng cách tiêm ngừa, tránh các đường lây truyền qua máu hoặc dịch tiết và quan hệ tình dục an toàn. Việc nâng cao nhận thức về bệnh, thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả và tầm soát sớm là chìa khóa để kiểm soát và đẩy lùi căn bệnh này. Mỗi cá nhân hãy chung tay góp sức để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi nguy cơ lây nhiễm viêm gan B.
