Viêm khớp phản ứng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm khớp phản ứng khởi phát từ nhiễm trùng, thường gặp ở người từ 20 – 40 tuổi. Nếu bệnh không được phát hiện và điều trị sớm sẽ ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, khả năng lao động của người bệnh và có thể biến chứng nguy hiểm. Vậy chúng ta có thể phòng tránh viêm khớp phản ứng bằng cách nào?

Bệnh viêm khớp phản ứng là gì?

Viêm khớp phản ứng (ReA) là bệnh viêm khớp có biểu hiện vài ngày đến vài tuần sau khi bị nhiễm trùng đường tiêu hóa hoặc đường sinh dục. Tình trạng này thường bao gồm viêm khớp, viêm niệu đạo và viêm kết mạc. Tuy nhiên, phần lớn bệnh nhân không có biểu hiện của cả 3 triệu chứng này. Trước đây nó được gọi là “hội chứng Reiter”, được đặt theo tên của Hans Reiter, người đầu tiên mô tả hội chứng này.

Nguyên nhân chính của bệnh là do các loại vi khuẩn gây nhiễm trùng và một số virus. Bệnh không phải là bệnh truyền nhiễm, nhưng các tác nhân gây bệnh có thể lây từ người này sang người khác qua đường ăn uống hoặc quan hệ tình dục. (1)

Nguyên nhân gây viêm khớp phản ứng

Nguyên nhân gây ra bệnh viêm khớp phản ứng là gì? Hãy cùng ECO Pharma tìm hiểu 3 nguyên nhân gây ra viêm khớp phản ứng sau:

1. Vi khuẩn đường tiêu hóa

Các loại vi khuẩn gây nhiễm trùng đường tiêu hóa như salmonella, shigella, yersinia, campylobacter, borrelia… có thể lây qua đường ăn uống vào cơ thể. Các triệu chứng như tiêu chảy, buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, sốt… sau đó sẽ xảy ra. Chúng kích hoạt hệ miễn dịch của cơ thể và gây viêm khớp phản ứng ở một số người có cơ địa nhạy cảm.

Để phòng ngừa vi khuẩn đường tiêu hóa gây ra viêm khớp phản ứng, bạn nên áp dụng các biện pháp sau:

• Rửa tay sạch sẽ thường xuyên, đặc biệt là trước khi ăn uống và sau khi đi vệ sinh.
• Ăn uống an toàn và vệ sinh, tránh ăn các thực phẩm bị ô nhiễm hoặc quá hạn sử dụng.
• Uống nước sạch, đun sôi trước khi uống, tránh uống nước từ nguồn không đảm bảo.
• Nên hạn chế ăn hàng quán khi có dịch tiêu chảy.

2. Vi khuẩn đường tiết niệu – sinh dục

Vi khuẩn đường tiết niệu sinh dục gây ra viêm khớp phản ứng là chlamydia trachomatis. Đây là một loại vi khuẩn lậu, có thể lây truyền qua đường tình dục hoặc tiếp xúc với chất dịch của người nhiễm bệnh. Vi khuẩn này gây ra viêm niệu đạo, viêm cổ tử cung, viêm tuyến tiền liệt và viêm bàng quang. Khi cơ thể bị nhiễm trùng, hệ miễn dịch sẽ phản ứng và gây ra viêm khớp phản ứng ở một số khớp lớn như đầu gối, cổ chân, bàn chân.

Nếu bạn nghi ngờ mình bị nhiễm chlamydia trachomatis hoặc viêm khớp phản ứng, bạn nên đi khám để được chẩn đoán và kịp thời điều trị. Bệnh có thể được điều trị bằng kháng sinh và các loại thuốc giảm đau, chống viêm. Bạn cũng nên tránh quan hệ tình dục không an toàn và sử dụng bao cao su để phòng ngừa lây nhiễm.

3. Các nguyên nhân khác

Một số trường hợp viêm khớp phản ứng cũng gặp ở người bị mắc bệnh rubella, virus viêm gan, parvovirus, HIV,… Một số ca viêm khớp vô khuẩn cũng xuất hiện sau viêm đường ruột mạn tính như bệnh Crohn và viêm loét đại tràng.

Triệu chứng viêm khớp phản ứng

Viêm khớp phản ứng có thể gây ra sự tổn thương nhiều cơ quan của cơ thể. Đầu tiên, người bệnh có những triệu chứng như sốt, mệt mỏi và giảm cân bất thường. Tiếp theo người bệnh xuất hiện những cơn đau nhức xương khớp, đặc biệt là ở đầu gối, bàn chân và mắt cá chân. Mức độ cơn đau khác nhau tùy thuộc tiến triển của bệnh.

• Biểu hiện ở cơ xương khớp: Biểu hiện cơ xương khớp là những triệu chứng đặc trưng và điển hình nhất. Tình trạng viêm gân có thể xảy ra ở những vị trí bám gân như gân chân, màng xương ngón…

• Tổn thương ở mắt: Trong giai đoạn đầu, bệnh gây ra những cơn đau thoáng qua. Tuy nhiên, nếu không được điều trị sớm, bệnh sẽ tiến triển gây loét các bề mặt ở niêm mạc lưỡi, cơ quan sinh dục và miệng. Một số trường hợp còn xuất hiện mụn nước ở lòng bàn chân và bàn tay và vùng xung quanh móng.

• Viêm niệu đạo: Viêm niệu đạo có thể xuất hiện từ 1- 2 tuần sau khi quan hệ tình dục, cùng lúc với triệu chứng viêm khớp và sốt nhẹ.

• Viêm kết mạc: Người bệnh bị đỏ và đau vùng mắt, thường xuyên chảy nước mắt.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm khớp phản ứng

Giới tính, di truyền và độ tuổi chính là ba yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm khớp phản ứng.

• Yếu tố giới tính: Bệnh viêm khớp phản ứng có xu hướng xảy ra ở nam giới nhiều hơn. Mặc dù cả 2 giới đều có nguy cơ mắc bệnh do nhiễm trùng thông qua đường ăn uống, đường tình dục nhưng xác suất ở nữ giới thấp hơn. Các triệu chứng của bệnh ở nữ cũng nhẹ hơn so với nam giới.

• Yếu tố di truyền: Bệnh này có thể được di truyền từ thế hệ trước. Tuy nhiên, những người thân trong gia đình có bệnh này không đồng nghĩa với việc 100% bạn cũng sẽ mắc phải, nhưng nó sẽ làm tăng nguy cơ nếu bạn tiếp xúc trực tiếp với các virus, vi khuẩn gây bệnh.

• Độ tuổi: Viêm khớp phản ứng xảy ra thường xuyên nhất ở người lớn trong độ tuổi từ 20 – 40.(2)

Các phương pháp chẩn đoán bệnh

Trước tiên, bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, bệnh sử cá nhân và gia đình người bệnh. Tiếp theo, bác sĩ chỉ định người bệnh thực hiện một vài xét nghiệm để chẩn đoán bệnh.

Một số xét nghiệm có thể được yêu cầu như:

1. Xét nghiệm máu

• Nhiễm trùng: Các vi khuẩn và virus có thể vẫn còn tồn tại trong máu, xét nghiệm máu sẽ giúp tìm ra tác nhân gây bệnh là loại cụ thể nào.
• Viêm: Nhờ vào việc kiểm tra tỷ lệ lắng máu (tế bào hồng cầu dưới đáy ống nghiệm) và tốc độ lắng để bác sĩ kết luận tình trạng viêm.

2. Kiểm tra dịch khớp

Bác sĩ sử dụng cây kim thu hồi mẫu chất lỏng ở khớp xương bị viêm. Mẫu này được xét nghiệm để phát hiện:

• Nhiễm trùng: Nếu phát hiện nhiễm trùng ở dịch khớp thì có thể kết luận người bệnh mắc viêm khớp nhiễm khuẩn.
• Tinh thể: Giúp xác định tinh thể axit uric – thường xuất hiện ở người bệnh gout.

3. Chụp X-quang

Hình ảnh X-quang giúp bác sĩ thấy được những tổn thương ở xương khớp, sụn, mô mềm và gân bám vào xương.

Viêm khớp phản ứng có nguy hiểm không? Biến chứng thường gặp

Đây là bệnh lý nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra ở viêm khớp phản ứng như:

• Tăng nhãn áp, viêm kết mạc, viêm giác mạc, viêm tuyến mồ hôi.
• Teo cơ, đau cứng khớp, biến dạng khớp, tàn phế.
• Tiến triển mạn tính thành viêm cột sống dính khớp, một dạng viêm khớp mãn tính gây đau và cứng cột sống.
• Viêm niệu đạo, viêm bàng quang, viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng, viêm cổ tử cung, viêm âm đạo.
• Viêm đại tràng, viêm ruột, viêm loét dạ dày, viêm gan, viêm tụy.

Xem chi tiết: Viêm khớp phản ứng có nguy hiểm không?

Phòng ngừa viêm khớp phản ứng

Bệnh có thể được phòng ngừa bằng nhiều cách như tập luyện thể dục, ăn uống khoa học, thăm khám định kỳ,…

1. Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên

Tập luyện thể dục thể thao khoa học giúp cải thiện chức năng, nâng cao sức mạnh và sự dẻo dai của cơ xương khớp. Bạn cần tập luyện những bài tập phù hợp với thể lực, tránh tập luyện quá sức vì có thể ảnh hưởng xấu đến cơ xương khớp.

2. Chế độ dinh dưỡng

Cách ăn uống để phòng ngừa viêm khớp phản ứng bao gồm những lưu ý sau:

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạt và các loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa để bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất. Những thực phẩm này có tác dụng bảo vệ khớp, tăng cường hệ miễn dịch và ngăn ngừa các tác nhân gây viêm.
• Gừng, hành, nghệ, tỏi, quế,… chứa các chất kháng viêm tự nhiên, giúp giảm đau và sưng khớp một cách an toàn và hiệu quả.
• Ăn nhiều các loại thực phẩm chứa omega-3 như cá hồi, cá ngừ, hạt chia, hạt lanh… Omega-3 là một loại axit béo không no có tác dụng làm giảm các chất gây viêm trong cơ thể, giảm độ nhạy cảm của khớp và cải thiện chức năng khớp.
• Ăn nhiều các loại thực phẩm có chứa probiotic như sữa chua, dưa chua… Probiotic là những vi sinh vật có lợi cho hệ tiêu hóa, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, ngăn ngừa các nhiễm trùng gây viêm khớp phản ứng.
• Hạn chế hoặc tránh ăn các loại thực phẩm chứa đường như kẹo, bánh ngọt, nước ngọt và các loại thực phẩm chứa chất béo động vật như thịt bò, thịt heo, bơ, phô mai. Đường có thể làm tăng các chất gây viêm trong cơ thể, làm tăng độ nhạy cảm của khớp và làm chậm quá trình phục hồi khớp.
• Hạn chế hoặc tránh uống rượu, bia và các loại đồ uống có cồn. Cồn có thể làm tăng các chất gây viêm trong cơ thể, làm tăng độ nhạy cảm của khớp và làm chậm quá trình phục hồi khớp. Ngoài ra, cồn cũng làm tăng lượng axit uric trong máu, gây viêm và đau khớp.

Xem thêm: Viêm khớp phản ứng nên kiêng ăn gì?

3. Điều trị các bệnh lý viêm nhiễm

Nguyên nhân gây ra viêm khớp phản ứng là do nhiễm khuẩn đường tiêu hóa, đường tiết niệu – sinh dục. Vì thế, điều trị sớm các bệnh lý viêm nhiễm là cách để phòng ngừa viêm khớp phản ứng.

4. Thăm khám thường xuyên

Thăm khám xương khớp định kỳ là cách để chúng ta kịp thời phát hiện viêm khớp phản ứng từ giai đoạn sớm và có phương pháp điều trị tối ưu để phục hồi chức năng vận động và phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm.

5. Chủ động bổ sung tinh chất tốt cho xương khớp

Ngoài việc chú ý đến chế độ dinh dưỡng và tập luyện khoa học để chăm sóc tốt sụn khớp và xương dưới sụn, bạn cũng cần bổ sung những hoạt chất chuyên biệt giúp hỗ trợ xương khớp toàn thân chắc khỏe như: Eggshell Membrane, Chondroitin Sulfate, Collagen Type 2 không biến tính, Turmeric Root, Collagen Peptide thủy phân. Đây là những thành phần đã được khoa học chứng minh có nhiều tác dụng hỗ trợ bảo vệ và tái tạo sụn khớp, bảo vệ màng hoạt dịch, tăng độ dẻo dai cho khớp,…

Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào của viêm khớp phản ứng, bạn nên đến gặp bác sĩ, đặc biệt nếu gần đây bạn có các triệu chứng nhiễm trùng, chẳng hạn như tiêu chảy hoặc đau khi đi tiểu. (3)

Điều trị viêm khớp phản ứng

Có nhiều phương pháp điều trị bệnh này như dùng thuốc, vật lý trị liệu, phẫu thuật…

1. Điều trị dùng thuốc

Điều trị nội khoa được khuyến nghị đầu tiên cho tất cả các loại viêm khớp. Các loại thuốc điều trị viêm khớp phản ứng bao gồm:

• Thuốc kháng viêm không steroid: Thuốc có tác dụng làm giảm viêm, đau, giảm sưng khớp và cải thiện chức năng khớp. Các loại thuốc phổ biến như Ibuprofen, aspirin,…
• Thuốc kháng sinh: Phụ thuộc vào loại vi khuẩn gây ra bệnh, bác sĩ sẽ kê đơn loại thuốc kháng sinh phù hợp. Thuốc kháng sinh có tác dụng điều trị nhiễm trùng gây ra bệnh viêm khớp phản ứng.

2. Điều trị không dùng thuốc (vật lý trị liệu, phẫu thuật…)

Điều trị bằng phẫu thuật là một biện pháp ít được áp dụng, chỉ dành cho những trường hợp bệnh nặng, khi điều trị nội khoa không hiệu quả hoặc gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng.

Một số loại phẫu thuật có thể được sử dụng để điều trị viêm khớp phản ứng là:

2.1 Cắt bỏ màng hoạt dịch

Đây là một thủ thuật ngoại khoa, thường được thực hiện dưới gây tê cục bộ, nhằm cắt bỏ màng hoạt dịch bị viêm và tăng sinh ở khớp, giảm đau và cải thiện chức năng khớp. Thủ thuật này có thể được thực hiện qua nội soi hoặc mổ mở.

2.2 Thay khớp nhân tạo

Đây là một thủ thuật ngoại khoa phức tạp, thường được thực hiện dưới gây mê toàn thân, nhằm thay thế khớp bị hư hại bởi bệnh viêm khớp phản ứng. Thủ thuật này sử dụng một khớp nhân tạo bằng kim loại hoặc nhựa và chỉ được áp dụng cho những trường hợp bệnh nặng, khi khớp bị thoái hóa hoàn toàn, không thể phục hồi bằng các biện pháp khác.

2.3 Vật lý trị liệu

Đây là một phương pháp điều trị viêm khớp phản ứng bằng cách sử dụng các yếu tố vật lý như nhiệt, điện, ánh sáng, sóng siêu âm để giảm đau, giảm viêm, cải thiện chức năng khớp và cơ bắp. Vật lý trị liệu có thể kết hợp với các loại thuốc kháng viêm, kháng sinh để đạt hiệu quả tốt nhất.

Các phương pháp vật lý trị liệu thường được sử dụng để điều trị viêm khớp phản ứng là:

• Thủy trị liệu: Sử dụng nước ấm hoặc lạnh để làm giảm đau và sưng khớp, tăng tuần hoàn máu và dẫn truyền thần kinh. Nước ấm có tác dụng làm giãn cơ, nước lạnh có tác dụng làm co cơ và giảm viêm.
• Chiếu hồng ngoại: Sử dụng bóng đèn hồng ngoại để chiếu vào vùng bị viêm khớp, tạo ra nhiệt độ cao, làm giảm đau và cải thiện tuần hoàn máu.
• Điện trị liệu: Sử dụng dòng điện có tần số thấp để kích thích các thần kinh cảm giác, làm giảm đau và tăng cường chức năng cơ bắp.
• Sóng siêu âm: Sử dụng sóng siêu âm để tạo ra nhiệt độ cao ở vùng bị viêm khớp, làm giảm đau, giảm viêm, tăng độ đàn hồi của mô liên kết và cải thiện chức năng khớp.
• Massage: Sử dụng các kỹ thuật xoa bóp, đấm nhẹ, vỗ nhẹ… để làm giảm đau, tăng tuần hoàn máu và thư giãn cơ bắp.

Một số câu hỏi thường gặp về viêm khớp phản ứng

Sau đây là một số câu hỏi thường gặp về bệnh viêm khớp phản ứng:

1. Viêm khớp phản ứng có lây không?

Viêm khớp phản ứng không lây nhiễm. Tuy nhiên, các vi khuẩn gây bệnh lại có tính chất lây nhiễm thông qua đường tình dục hoặc đường tiêu hóa. Vì thế, quan hệ tình dục an toàn và lựa chọn nguồn thực phẩm sạch cũng như thực hành ăn uống vệ sinh là điều quan trọng để bảo vệ khỏi bệnh lý này.

2. Viêm khớp phản ứng bao lâu khỏi?

Thời gian để điều trị khỏi hoàn toàn viêm khớp phản ứng tùy thuộc vào nhiều yếu tố như di truyền và thể trạng của người bệnh. Người có sức khỏe tốt, tích cực điều trị, tuân thủ tốt những hướng dẫn của bác sĩ sẽ cải thiện sức khỏe sau 1 – 2 tuần. Tuy nhiên, đối với những người bệnh có sức đề kháng yếu hoặc có bệnh nền, quá trình điều trị sẽ kéo dài từ vài tháng đến vài năm.

Các nghiên cứu cho thấy 15% – 50% số người bị viêm khớp phản ứng sẽ tái phát các triệu chứng. Những triệu chứng tái phát này có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng vi khuẩn mới (4). Vì thế, việc chăm sóc tốt và theo dõi sức khỏe kỹ càng sau điều trị là điều rất quan trọng. Quá trình này giúp đảm bảo viêm khớp phản ứng không tái phát và tránh được những triệu chứng gây khó chịu, hoặc các biến chứng nguy hiểm.

Một chế độ ăn uống nhiều rau xanh, trái cây, kết hợp tập luyện thể dục khoa học và điều trị sớm những bệnh lý nhiễm trùng (nếu có) là điều cần thiết để phòng ngừa viêm khớp phản ứng. Nếu có bất kỳ những biểu hiện bất thường nào ở xương khớp, bạn cần thăm khám sớm để tìm ra nguyên nhân và có cách điều trị phù hợp, từ đó giúp tiết kiệm chi phí và thời gian điều trị tối ưu hơn. Bởi vì, bệnh càng nặng thì càng khó điều trị và tốn kém.