Viêm khớp thái dương hàm là một trong những bệnh lý về khớp phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của khoảng 5% – 12% dân số thế giới. Không chỉ gây ra những cơn đau nhức dai dẳng, bệnh còn khiến nhiều người gặp khó khăn trong việc ăn uống và giao tiếp hàng ngày.
Viêm khớp thái dương hàm còn được gọi là rối loạn khớp thái dương hàm hoặc viêm khớp thái dương. Khớp thái dương hàm hoạt động giống như một bản lề trượt, nối xương hàm với hộp sọ. Khớp thái dương hàm đóng một vai trò quan trọng trong việc nói, nhai và nuốt. Mỗi người có 2 khớp này ở 2 bên hàm.
Sau chứng đau thắt lưng mãn tính, viêm khớp thái dương hàm là tình trạng cơ xương khớp phổ biến thứ hai ảnh hưởng đến khoảng 5% – 12% dân số trên toàn thế giới. Tình trạng này có thể gây ra những thay đổi về hình dạng và chức năng của hàm, khiến các hoạt động hàng ngày như ăn uống trở nên đau đớn.
Nguyên nhân chính xác gây ra viêm khớp thái dương hàm có thể xuất hiện do sự kết hợp của nhiều yếu tố, chẳng hạn như di truyền, viêm khớp hoặc chấn thương hàm. Hãy cùng ECO Pharma tìm hiểu những yếu tố có thể góp phần gây ra tình trạng này:
Viêm khớp do chấn thương cấp tính là tình trạng gãy xương, trật khớp,… khiến khớp bị viêm. Sự tổn thương do chấn thương sẽ nhanh chóng tạo ra tình trạng viêm ở khớp bị ảnh hưởng. Tình trạng chấn thương cấp tính (ví dụ do đặt nội khí quản) dẫn đến viêm khớp thái dương hàm là điều hiếm khi xảy ra. [1]
Nhổ răng cũng là một dạng chấn thương cấp tính và có thể dẫn đến viêm khớp thái dương hàm nhưng hiếm gặp. Trong trường hợp này bác sĩ cần chẩn đoán chủ yếu dựa vào bệnh sử, kết hợp chụp X-quang. Việc điều trị bao gồm dùng corticosteroid đường uống, thuốc chống viêm không steroid (NSAID), chườm nóng, ăn thức ăn mềm và hạn chế cử động hàm.
Thoái hóa khớp là một vấn đề về xương khớp phổ biến, biểu hiện là sự thay đổi cấu trúc khớp do thoái hóa và mất sụn khớp, cùng với những thay đổi ở xương dưới sụn và các mô mềm khác. Đây là hiện tượng thường gặp ở khớp thái dương hàm. Ở tuổi 40, chỉ có 20% dân số mắc bệnh thoái hóa khớp, tuy nhiên đến 65 tuổi, tỷ lệ này tăng mạnh và phần lớn đều có phim chụp X-quang thể hiện rõ điều này.
Nhiễm trùng khớp là hiện tượng nhiễm trùng cấp tính hoặc mãn tính do vi khuẩn hoặc nấm gây ra. Các cấu trúc thái dương hàm bị ảnh hưởng bao gồm xương, sụn, bao khớp và đôi khi các cơ liền kề cũng có thể bị tác động. Bệnh này chủ yếu do vi khuẩn tụ cầu Staphylococcus Aureus gây ra, nhưng có thể liên quan đến các vi khuẩn, nấm men và xoắn khuẩn khác. Vi khuẩn có thể xâm nhập vào khớp thái dương hàm qua đường máu, đường lây lan nhiễm trùng tại chỗ và lây nhiễm trực tiếp.
Viêm khớp do nhiễm trùng thường ảnh hưởng đến các khớp lớn trong cơ thể như đầu gối (50% trong tất cả các trường hợp), khớp hông, khớp cổ tay, khớp vai,…. Nhiễm trùng khớp gây ra viêm khớp thái dương hàm là một tình trạng hiếm gặp, mặc dù tỷ lệ mắc bệnh chưa được xác định.
Viêm khớp thoái hóa thứ phát thường xuất hiện ở những phụ nữ từ 20 đến 40 tuổi, có tiền sử chấn thương hoặc hội chứng đau cân cơ thái dương hàm dai dẳng. Tình trạng này đặc trưng bởi việc há miệng khó khăn, đau một bên khi cử động hàm, đau khớp và tiếng lạo xạo.
Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn mãn tính khiến hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào và mô khỏe mạnh trong, xung quanh khớp. Mặc dù viêm khớp dạng thấp thường ảnh hưởng đến bàn tay, cổ tay và đầu gối, nhưng cũng có thể gây viêm ở khớp thái dương hàm.
Tình trạng viêm do viêm khớp dạng thấp có thể dẫn đến đau và cứng hàm, cản trở khả năng ăn, uống, nói và ngủ của một người. Viêm khớp dạng thấp cũng có thể làm gián đoạn sự phát triển hàm ở trẻ em.
Xem chi tiết tại: Viêm khớp dạng thấp: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách cải thiện
Cử động khớp cắn không đúng cách xảy ra khi bị lệch khớp cắn. Đây là tình trạng khớp cắn hàm trên và hàm dưới bị lệch, không khít với nhau. Nó có thể xảy ra trong trường hợp mất răng lâu ngày, những răng còn lại có thể di chuyển và gây mất cân bằng khớp cắn. Tình trạng này có ảnh hưởng nhất định đến khớp thái dương hàm.
Stress là một yếu tố hoặc có thể là nguyên nhân trực tiếp góp phần gây ra viêm khớp thái dương hàm. Vì stress, căng thẳng được cho là một yếu tố lớn góp phần gây ra hiện tượng nghiến răng. Khi các răng nghiến chặt một cách không kiểm soát suốt cả ngày và thậm chí còn nhiều hơn vào ban đêm. Theo thời gian, điều này gây áp lực quá mức cho răng, dây chằng, cơ hàm và có thể góp phần vào sự tiến triển của viêm khớp thái dương hàm.
Các dấu hiệu viêm khớp thái dương hàm bao gồm:
Viêm khớp hàm triệu chứng khác là có âm thanh lách cách khi người bệnh mở miệng hoặc nhai. [2]
Viêm khớp thái dương hàm là một bệnh lý tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống. Vì thế, nếu bạn cảm thấy những dấu hiệu bất thường tại khớp thái dương hàm, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Viêm khớp thái dương hàm có thể gây ra một loạt các biến chứng, bao gồm đau mãn tính, chức năng nhai bị hạn chế và tình trạng mài mòn răng liên quan đến chứng nghiến răng. Vì thế, việc điều trị sớm là điều cần thiết để tránh những biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. [3]
Người bệnh cần gặp bác sĩ trong trường hợp cơn đau xuất hiện dai dẳng hoặc đau ở hàm hoặc không thể mở, đóng hàm hoàn toàn. Bác sĩ sẽ thăm khám, tìm hiểu về các nguyên nhân, từ đó có phương pháp điều trị tốt nhất cho tình trạng của bạn.
Chụp X-Quang, chụp CBCT, quét MRI,… là những phương pháp được sử dụng để chẩn đoán viêm khớp hàm thái dương.
Chụp X-quang khớp thái dương hàm giúp xác định các tình trạng như trật khớp, gãy xương, sự khác biệt về cấu trúc, các bệnh về xương như viêm xương khớp và các chấn thương. Thông thường, người bệnh không cần chuẩn bị gì đặc biệt trước khi chụp X-Quang. Tuy nhiên, hãy cho bác sĩ biết nếu bạn có các thiết bị được cấy ghép bằng phẫu thuật, chẳng hạn như van tim nhân tạo hoặc máy điều hòa nhịp tim.
Kỹ thuật viên chụp X-quang có thể yêu cầu bạn tháo đồ trang sức, kính, kính áp tròng, răng giả và phụ kiện trước khi chụp X-quang. Hãy nhớ thông báo cho kỹ thuật viên X-quang và bác sĩ của bạn nếu bạn đang hoặc có thể mang thai.
Chụp cone beam CT (CBCT) đang được sử dụng thường xuyên hơn trong chụp ảnh răng hàm mặt, trong đó có chẩn đoán bệnh lý về khớp thái dương hàm. Phương pháp này còn gọi chụp cắt lớp hình nón dùng một loại máy chụp X-quang sử dụng công nghệ đặc biệt để tạo ra các hình ảnh 3D chỉ qua một lần quét duy nhất. Hình ảnh thu được từ máy chụp CBCT giúp các bác sĩ có được phác đồ chi tiết, để lên kế hoạch điều trị phù hợp cho người bệnh.
Chụp cộng hưởng từ (MRI) là một trong những công cụ chẩn đoán tốt nhất để xác định bệnh lý của khớp thái dương hàm. Phương pháp này cho phép đánh giá vị trí, hình thái, khả năng di chuyển của đĩa đệm khớp thái dương hàm, mức độ thay đổi thoái hóa khớp, viêm và sự hiện diện của các bệnh mô liên kết/tự miễn dịch.
Phương pháp siêu âm ngày càng được sử dụng phổ biến như một công cụ chẩn đoán rối loạn khớp thái dương hàm. Phương pháp này được xem là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán bệnh này với các ưu điểm nổi trội như ít tốn kém, không xâm lấn và không yêu cầu cơ sở vật chất đặc biệt.
Xét nghiệm máu giúp xác định các dấu hiệu viêm hoặc tự miễn dịch có thể phát hiện viêm khớp thái dương hàm xảy ra do viêm khớp dạng thấp. Một số xét nghiệm máu chính được sử dụng bao gồm:
Phương pháp điều trị viêm khớp thái dương hàm phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của cơn đau. Bác sĩ thường lựa chọn phương pháp không xâm lấn trước tiên, như dùng thuốc. Nếu các triệu chứng không cải thiện, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật hàm.
Có một số loại thuốc không kê đơn và thuốc theo toa có thể làm giảm các triệu chứng viêm khớp thái dương hàm như:
Các phương pháp điều trị không phẫu thuật khác bao gồm:
Ngoài việc tuân thủ theo kế hoạch điều trị của bác sĩ, người bệnh nên chủ động bổ sung các tinh chất như Collagen Type 2 không biến tính, Collage Peptide thủy phân, Turmeric Root, Eggshell Membrane, Chondroitin sulfate,… giúp hỗ trợ giảm đau nhức, tăng cường tái tạo sụn và xương dưới sụn, đồng thời cải thiện chất lượng dịch khớp.
Nếu thuốc và các liệu pháp khác không hiệu quả, bác sĩ có thể cân nhắc các loại phẫu thuật sau:
Bạn có thể phòng ngừa viêm khớp thái dương hàm bằng cách áp dụng kết hợp những cách sau đây.
Bạn nên cử động khớp với tần suất khoa học, cần thực hiện bài tập tư thế hàm khoa học theo khuyến nghị của bác sĩ để tránh bị hạn chế vận động khớp sau này. Hoặc có thể áp dụng phương pháp điều trị cắn khớp răng như đặt mão trên răng, máng chống nghiến răng, sử dụng phương pháp điều trị chỉnh nha để thay đổi vị trí của một số hoặc tất cả các răng.
Thư giãn và giảm căng thẳng giúp phòng ngừa viêm khớp thái dương hàm và nhiều bệnh lý khác. Bạn nên thực hiện những điều sau đây:
Dụng cụ bảo vệ hàm giúp chống lại chứng nghiến răng. Nghiến răng khi ngủ có thể gây đau răng, đau hàm, đau lợi và có thể làm hỏng răng. Dụng cụ này giúp ngăn cách răng trên và ngăn dưới tiếp xúc với nhau, nhờ đó tránh nghiến răng và tránh tổn hại răng do nghiến. Ngoài ra, đeo dụng cụ bảo vệ hàm như một miếng bảo vệ răng khi ngủ, còn giúp giảm ngáy và giảm chứng ngưng thở do ngủ bằng cách kéo hàm dưới về phía trước, giữ đường thở được mở.
Xoa bóp, massage khu vực xung quanh khớp thái dương hàm để làm giảm sự căng cứng của cơ và tăng cường lưu thông máu đến khu vực này là cách phòng bệnh hiệu quả. Bạn có thể massage nhiều lần trong ngày, kiên trì thực hiện để mang lại hiệu quả tốt nhất.
Sau đây là một số thắc mắc thường gặp về bệnh này.
Viêm khớp thái dương hàm có thể tự khỏi trong một số trường hợp. Bệnh này ảnh hưởng đến mọi người những cách khác nhau. Đối với một số người, đó chỉ là vấn đề tạm thời và sẽ biến mất sau một hoặc hai tuần. Đối với những người khác, đó là tình trạng mãn tính ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống.
Sau khi điều trị, viêm khớp thái dương hàm có thể tái phát trong một số trường hợp sau:
Căng thẳng: Khi một người trải qua một tình huống căng thẳng, các phản ứng tự nhiên của cơ thể có thể làm tái phát viêm khớp thái dương hàm. Sự căng cơ, đặc biệt là ở cổ, vai và đầu có thể dẫn đến sưng đau các khớp này. Nghiến răng và thiếu ngủ, những điều thường xuất hiện khi căng thẳng, có thể khiến viêm khớp thái dương hàm trở nên nặng hơn.
Tư thế xấu: Tư thế cơ thể không đúng có thể gây đau đầu, đau lưng và trong một số trường hợp là đau khớp thái dương hàm. Những người dành phần lớn thời gian trong ngày để ngồi, đặc biệt là trong ô tô hoặc trước máy tính, dễ gặp các vấn đề về sức khỏe hơn.
Thói quen ăn uống: Khi ăn quá nhiều thức ăn dai hoặc cứng, dễ khiến mỏi cơ do nhai quá nhiều và cử động quá mức có thể khiến các cơn đau bùng phát. Người bệnh nên áp dụng chế độ ăn thực phẩm mềm hơn, cắn nhỏ hơn và tránh nhai kẹo cao su để tránh các triệu chứng trở nên trầm trọng.
Thay đổi nội tiết tố: Sự tăng hoặc giảm đột ngột nồng độ hormone có thể dẫn đến viêm khớp, bao gồm cả khớp thái dương hàm. Điều này đặc biệt đúng đối với phụ nữ, những người trải qua những biến động về estrogen và progesterone trong suốt tuổi trưởng thành.
Mất nước: Tất cả các khớp và cơ của cơ thể đều cần đủ nước để bôi trơn và duy trì hoạt động. Nếu một người không uống đủ nước, tình trạng đau, viêm khớp và cơ, bao gồm cả khớp thái dương hàm có thể xảy ra.
Viêm khớp thái dương hàm là một bệnh lý gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách là vô cùng quan trọng để kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Có nhiều phương pháp điều trị khác nhau cho viêm khớp thái dương hàm, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và các triệu chứng cụ thể.
