Xét nghiệm gan nhiễm mỡ: Quy trình thực hiện như thế nào?

Kết quả xét nghiệm gan nhiễm mỡ phản ánh mức độ tổn thương của gan. Bác sĩ có thể đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, phòng các biến chứng xấu đối với sức khỏe. Cùng ECO Pharma tìm hiểu quy trình thực hiện và các chỉ số quan trọng cần chú ý khi xét nghiệm gan nhiễm mỡ.

Xét nghiệm gan nhiễm mỡ là gì?

Xét nghiệm gan nhiễm mỡ là quá trình thực hiện một số biện pháp như xét nghiệm máu (men gan, bilirubin, albumin, chức năng đông máu…), chẩn đoán hình ảnh hoặc sinh thiết gan. Các xét nghiệm này có thể phản ánh chức năng gan và những tổn thương gan mắc phải. Căn cứ vào các chỉ số này, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp cho từng người bệnh.

Đối tượng cần xét nghiệm gan nhiễm mỡ

Nhóm đối tượng cần xét nghiệm gan nhiễm mỡ sớm để kịp thời phát hiện và điều trị bệnh bao gồm:

• Người có triệu chứng gan nhiễm mỡ: Nước tiểu màu vàng sẫm, phân bạc màu, báng bụng, cơ thể mệt mỏi, vàng da, ngứa ngáy, dị ứng, nổi mề đay… là những triệu chứng có thể thấy thấy ở gan nhiễm mỡ giai đoạn tiến triển. Còn ở những giai đoạn đầu, gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng hoặc triệu chứng không rõ ràng.
• Người bị đái tháo đường type 2: Người bị đái tháo đường type 2 có khả năng cao mắc gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) nên cần xét nghiệm chẩn đoán gan nhiễm mỡ định kỳ.
• Người bị rối loạn mỡ máu và hội chứng chuyển hóa: Rối loạn mỡ máu và hội chứng chuyển hóa là những bệnh lý có liên quan đến gan nhiễm mỡ không do rượu, cần tiến hành xét nghiệm để sàng lọc.
• Người bị tăng men gan cao trong thời gian dài: Gan nhiễm mỡ có thể diễn tiến thành viêm gan nhiễm mỡ và xơ gan làm tăng men gan. Những người có chỉ số men gan cao kéo dài cần tiến hành sàng lọc để xác định tình trạng bệnh.
• Người béo phì: Người bị béo phì có nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ cao hơn so với những người có chỉ số cân nặng bình thường.

Các chỉ số xét nghiệm máu chẩn đoán gan nhiễm mỡ

Xét nghiệm máu chẩn đoán gan nhiễm mỡ sẽ cho biết các chỉ số bao gồm:

1. Chức năng gan thể hiện qua yếu tố albumin

Albumin là một protein thiết yếu được tổng hợp bởi gan, đóng vai trò quan trọng trong nhiều hoạt động của cơ thể. Khi mỡ gan cao, chức năng gan kém, khả năng sản xuất albumin sẽ bị suy giảm. Nếu chỉ số albumin thấp hơn mức bình thường 34 – 54 g/L, có nguy cơ gan đã bị tổn thương.(1)

2. Chỉ số transaminase

Trong xét nghiệm transaminase, có hai chỉ số cơ bản:

• Chỉ số ALT (alanine transaminase): Là loại enzyme quan trọng trong hệ thống gan. Nồng độ ALT tăng cao là dấu hiệu cảnh báo mắc bệnh về gan.
• Chỉ số AST (aspartate transaminase): Một enzyme tồn tại nhiều trong gan và thận. Nồng độ AST tăng cao chứng tỏ có nguy cơ bị tổn thương gan.

Tỷ lệ ALT và AST cũng phản ánh mức độ và nguyên nhân gây bệnh:(2)

• Tỷ lệ AST/ALT ở người bình thường khoảng 0.8 và thường nhỏ hơn 1.
• Tỷ lệ AST/ALT nhỏ hơn 1 (trong đó ALT cao hơn đáng kể so với AST): Có nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
• Tỷ lệ AST/ALT bằng 1 (trong đó ALT bằng AST): Có thể là dấu hiệu của viêm gan siêu vi cấp tính hoặc nhiễm độc gan do thuốc.
• Tỷ lệ AST/ALT cao hơn 1 (trong đó AST cao hơn ALT): Có khả năng bị xơ gan.
• Tỷ lệ AST/ALT cao hơn 2 (trong đó AST cao hơn gấp đôi ALT): Có thể là dấu hiệu của bệnh gan do rượu.

3. Chỉ số gan nhiễm mỡ thể hiện qua chỉ số men gan mật

Nồng độ men gan mật được phản ánh qua các chỉ số:

• Chỉ số ALP (alkaline phosphatase): Một enzyme có trong gan, xương và ống mật. Nồng độ ALP an toàn là 44 – 147 U/L, nếu vượt quá mức bình thường thì có thể là dấu hiệu gan đang gặp vấn đề. Thông qua chỉ số ALP, bác sĩ cũng có thể chẩn đoán các bệnh xơ gan, viêm gan, tắc ống dẫn mật, viêm túi mật.(3)
• Chỉ số GGT (gamma glutamyl transferase): Là enzyme được tìm thấy trong gan, dễ bị ảnh hưởng bởi rượu, bia, thuốc lá. Nồng độ GGT tăng cao hơn mức bình thường 5 – 40 U/L có thể là dấu hiệu tổn thương gan.

4. Chỉ số prothrombin time (PT)

Thời gian Prothrombin là một xét nghiệm đánh giá quá trình đông máu. Khi bị chảy máu, cơ thể cần khoảng 11 – 13.5 giây để đông máu, đây được gọi là prothrombin time (PT). Gan là bộ phận đảm nhiệm vai trò sản xuất một số yếu tố đông máu. Trong trường hợp gan bị nhiễm mỡ, thời gian đông máu sẽ kéo dài hơn dẫn đến nguy cơ khó đông máu hoặc chảy máu quá nhiều.

5. Chỉ số bilirubin

Bilirubin còn được gọi là sắc tố mật, hình thành chủ yếu từ quá trình phá vỡ tự nhiên của hồng cầu, thông thường khoảng dưới 1 mg/dL. Bilirubin được chuyển hóa ở gan và bài xuất vào trong đường mật. Nếu chỉ số bilirubin tăng cao, cơ thể sẽ xuất hiện triệu chứng vàng da, vàng mắt, nước tiểu vàng sẫm,… cảnh báo gan bị suy yếu, có nguy cơ do nhiễm mỡ.

Quy trình xét nghiệm gan nhiễm mỡ như thế nào?

Quy trình xét nghiệm gan nhiễm mỡ diễn ra lần lượt theo các giai đoạn:

1. Chuẩn bị gì trước xét nghiệm

Để quá trình kiểm tra mỡ gan diễn ra suôn sẻ và thu được kết quả chính xác, người bệnh cần lưu ý:

• Tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Trước khi xét nghiệm, bác sĩ sẽ cung cấp những hướng dẫn cụ thể. Người bệnh cần tuân thủ để đảm bảo kết quả chính xác.
• Không ăn trước khi xét nghiệm: Khuyến cáo nhịn ăn ít nhất 4 – 6 tiếng trước khi xét nghiệm gan nhiễm mỡ để ổn định nồng độ các chất trong máu.
• Không hút thuốc lá, uống rượu bia: Sử dụng chất kích thích hoặc đồ uống chứa cồn có thể làm các chỉ số xét nghiệm bị sai lệch. Người bệnh nên ngưng hút thuốc lá hoặc uống rượu bia ít nhất 4 tiếng trước khi kiểm tra mỡ gan.
• Ngưng dùng thuốc: Việc dùng thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả kiểm tra. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn dừng sử dụng một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.

2. Thực hiện xét nghiệm

Bác sĩ chẩn đoán gan nhiễm mỡ thông qua một số xét nghiệm:

• Xét nghiệm máu: Bác sĩ chuyên khoa sẽ lấy mẫu máu của người bệnh để xét nghiệm. Nếu nồng độ men gan tăng cao và chức năng gan bất thường, có thể là dấu hiệu gợi ý mắc phải gan nhiễm mỡ.
• Xét nghiệm hình ảnh: Một số phương pháp xét nghiệm hình ảnh giúp chẩn đoán gan nhiễm mỡ gồm siêu âm, chụp cắt lớp (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI). Xét nghiệm hình ảnh có thể cho thấy chất béo tích tụ trong gan. Tuy nhiên, các xét nghiệm này không thể hiện được tình trạng viêm hay không, do đó không thể xác định chính xác người bệnh có mắc gan nhiễm mỡ không do rượu không tiến triển (NAFLD) hoặc viêm gan nhiễm mỡ không do rượu tiến triển (NASH) hay không.
• Sinh thiết gan: Sinh thiết gan là kỹ thuật lấy những mảnh mô nhỏ từ gan người bệnh sau đó kiểm tra mô dưới kính hiển vi để xác định dấu hiệu tổn thương gan. Bác sĩ có thể khuyến nghị thực hiện sinh thiết gan trong những trường hợp khó chẩn đoán bệnh bằng các phương pháp xét nghiệm không xâm lấn nêu trên hoặc để xác định tình trạng xơ hóa. Một số trường hợp có thể làm sinh thiết gan để loại trừ các bệnh về gan khác.

3. Sau khi xét nghiệm

Sau khi có kết quả xét nghiệm gan nhiễm mỡ, bác sĩ sẽ căn cứ vào các chỉ số để xác định mức độ tổn thương gan. Loại điều trị phù hợp với người bệnh sẽ được chỉ định sau đó. Bạn cần tuân thủ những hướng dẫn của bác sĩ để cải thiện tình trạng mỡ gan, phòng ngừa bệnh tiến triển nặng gây biến chứng nguy hiểm.

Bên cạnh việc thực hiện theo chỉ định điều trị của bác sĩ, người bệnh cần xây dựng thói quen ăn uống, lối sống khoa học giúp giảm lượng chất béo trong gan.

Chế độ dinh dưỡng cân bằng là một phần trong kế hoạch điều trị bệnh gan nhiễm mỡ. Bạn nên tăng cường thực phẩm giàu vitamin, chất xơ từ các loại trái cây, rau củ quả. Ăn nhiều cá, tốt nhất là cá hồi, cá thu và cá mòi có nhiều axit béo omega-3, giúp chống viêm và có lợi cho sức khỏe gan. Lựa chọn thực phẩm cung cấp protein nạc như thịt gia cầm, thịt nạc, đậu phụ, các loại đậu để tăng cường sức khỏe, nâng cao khả năng phục hồi của gan; Uống đủ nước mỗi ngày; Hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, nhiều dầu mỡ,… để tránh chất béo xấu rất cần thiết để cải thiện mỡ gan.

Ngoài ra, lối sống khoa học sẽ giúp ích rất nhiều cho quá trình phục hồi bệnh. Không sử dụng chất kích thích như thuốc lá, rượu, bia; Thường xuyên vận động, tập thể dục để nâng cao sức khỏe, tăng sức đề kháng; Tránh thức khuya, ngủ đủ giấc giúp cơ thể có thời gian nghỉ ngơi; Duy trì cân nặng ở mức ổn định để tránh thừa cân, béo phì, cải thiện tình trạng mỡ gan cao cần được thực hiện với các phương pháp điều trị.

4. Đọc kết quả xét nghiệm gan nhiễm mỡ

ECO Pharma chia sẻ cách đọc chỉ số kiểm tra mỡ gan, giúp bạn hiểu rõ tình trạng sức khỏe của mình:

Chỉ số bình thường trong các xét nghiệm máu chẩn đoán gan nhiễm mỡ

Ở người có sức khỏe bình thường, kết quả sau khi xét nghiệm gan nhiễm mỡ là:

• Chỉ số albumin: Khoảng 34 – 54 g/L.
• Chỉ số transaminase: Chỉ số AST khoảng 8 – 33 U/L; Chỉ số ALT khoảng 4 – 36 U/L.
• Chỉ số men gan mật: Chỉ số GGT khoảng 5 – 40 U/L; Chỉ số ALP khoảng 44 – 147 U/L.
• Chỉ số prothrombin time (PT): 11 – 13.5 giây.
• Chỉ số bilirubin: Dưới 1 mg/dL.

Chỉ số bất thường trong các xét nghiệm máu chẩn đoán gan nhiễm mỡ

• Chỉ số albumin: Thấp hơn mức bình thường 34 – 54 g/L.
• Chỉ số transaminase: Chỉ số AST tăng cao hơn mức bình thường 8 – 33 U/L; Chỉ số ALT tăng cao hơn mức bình thường 4 – 36 U/L.
• Chỉ số men gan mật: Chỉ số GGT tăng cao hơn mức bình thường 5 – 40 U/L; Chỉ số ALP tăng cao hơn mức bình thường 44 – 147 U/L.
• Chỉ số prothrombin time (PT): Kéo dài hơn mức bình thường 11 – 13.5 giây.
• Chỉ số bilirubin: Tăng cao hơn 1 mg/dL.

Lưu ý: Các chỉ số chỉ mang tính chất tham khảo, có thể tăng hoặc giảm trong phạm vi nhất định. Kết quả xét nghiệm cần được bác sĩ đánh giá để đưa ra kết luận chính xác.

Các thắc mắc về xét nghiệm gan nhiễm mỡ

1. Chỉ số xét nghiệm gan nhiễm mỡ bao nhiêu là nguy hiểm?

Gan nhiễm mỡ được xem là nguy hiểm khi các chỉ số xét nghiệm tăng/ giảm quá nhiều so với chỉ số ở người bình thường.

2. Xét nghiệm gan nhiễm mỡ bao nhiêu tiền?

Chi phí xét nghiệm gan nhiễm mỡ có thể thay đổi tùy thuộc vào cơ sở y tế và loại xét nghiệm cụ thể.

Dưới đây là ước tính chi phí tham khảo:

• Albumin: Khoảng 25.000 – 70.000 đồng/lần.
• ALT: Khoảng 25.000 – 85.000 đồng/lần.
• AST: Khoảng 25.000 – 85.000 đồng/lần.
• ALP: Khoảng 25.000 – 100.000 đồng/lần.
• GGT (gamma glutamyl transferase): Khoảng 22.000 – 100.000 đồng/lần.
• Chỉ số prothrombin time (PT): Khoảng 100.000 – 200.000 đồng/lần.
• Bilirubin: Khoảng 25.000 – 90.000 đồng/lần.

Lưu ý: Để biết được mức giá chính xác nhất, người bệnh cần liên hệ cơ sở y tế thực hiện xét nghiệm.

3. Nên xét nghiệm gan nhiễm mỡ ở đâu tốt?

Chỉ số xét nghiệm gan nhiễm mỡ là yếu tố quan trọng giúp bác sĩ tìm ra nguyên nhân gây bệnh và chỉ định phác đồ điều trị phù hợp. Do đó, người bệnh cần lưu ý lựa chọn kiểm tra mỡ gan ở những cơ sở y tế uy tín.

Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa (BVĐK Tâm Anh TP.HCM) và Khoa Tiêu hóa – Gan mật – Tụy (BVĐK Tâm Anh Hà Nội) là nơi quy tụ đội ngũ bác sĩ Nội khoa – Ngoại khoa – Nội soi tiêu hóa chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm; chuyên cung cấp dịch vụ thăm khám và điều trị hiệu quả cho các bệnh nhân mắc các vấn đề về gan từ nhẹ đến nặng: gan nhiễm mỡ, viêm gan cấp tính, viêm gan mạn tính, xơ gan, ung thư gan.

BVĐK Tâm Anh trang bị hệ thống thiết bị y tế hiện đại, nhập khẩu từ các nước tiên tiến như Mỹ, Đức, phục vụ nhu cầu thăm khám và điều trị chất lượng cao cho khách hàng.

4. Những lưu ý khi làm xét nghiệm gan nhiễm mỡ

Trong quá trình xét nghiệm gan nhiễm mỡ, người bệnh cần lưu ý tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo kết quả chính xác nhất.

• Nhịn ăn khoảng 4 – 6 tiếng trước khi xét nghiệm.
• Không hút thuốc lá, uống rượu bia trước khi xét nghiệm ít nhất 4 tiếng.
• Ngưng sử dụng thuốc hoặc các loại thảo dược theo yêu cầu của bác sĩ.
• Tiến hành xét nghiệm mỡ gan đúng lịch hẹn.

Quy trình xét nghiệm gan nhiễm mỡ cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ chuyên khoa và người bệnh để đảm bảo kết quả chính xác tối đa. Dựa vào các chỉ số sau xét nghiệm, bác sĩ có thể xác định được chính xác nguyên nhân và chỉ định loại điều trị phù hợp cho từng người bệnh.